Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է սրբութիւն կուսին որ ասէ մարգարէն՝ «սուրբ է տաճար քո սքանչելի արդարութեամբ»։
       Պատասխանի
       Սրբութիւնն ԻԴ բաժանի։ Նախ՝ սրբութիւն հասարակ. որպէս շնորհք մկրտութեան եւ խոստովանութեան. զի որք անցանեն ընդ նա՝ սրբին։ Երկրորդ՝ շնորհք եզական. որպէս սրբեալքն յարգանդէ Երեմիա եւ Յովհաննէս Մկրտիչ. որպէս ասէ գիրն՝ «յարգանդէ սրբեցի զքեզ»։ Երրորդ՝ շնորհք կուսութեան. որեւ սա է յատկական եղանակ. որպէսս սրբոյ կուսին։
       Չորրորդ՝ հրեշտակական սրբոութիւնն. որ է երկնային եւ հաստատագոյն եւ անդրդուելի սրբութիւն։
      
       Հարցումն։
       Որո՞վ զանազանին սոքա։
       Պատասխանի։
       Զանազանին սոքա ներգործութեամբ իւրեանց։ Առաջին որ է հասարակաց սրբութիւն մկրտութեան, մերժէ զմեղս եւ տայ զշնորհս։ Սակայն արմատ մեղացն որ է ցանկութիւնն եւ դիւրասահութիւնն ի մեղանչելն՝ մնայ. որպէս յայտ է ի մկրտեալսն որք կարեն մեղանչել։ Երկրորդ՝ սրբութիւն արգանդին մերժէ զմեղս եւ հերքէ զդիւրասահութիւն մեղանչելոյն մահու չափ. որպէս Երեմիային եւ Յովհաննուն։ Երրորդ՝ սրբութիւն յատկական. որպէս սրբոյ կուսին, բառնայ զսկզբնական մեղս եւ զարմատն եւ զդիւրասահութիւն մեղանչելոյն մահու չափ եւ ներելապէս.
       Եւ գիտելի է, զի թէպէտ մեծագոյն է ըստ ինքեան սրբութիւն արգանդին քան զսրբութիւն մկրտութեանն. այնու, զի բառնայ զդիւրասահութիւն մեղանչելոյն։ Սակայն ըստ ներգործութեան մեծագոյն է սրբութիւն մկրտութեանն. զի տպաւորէ զկնիքն. այլ եւ բանայ զդուռն արքայութեան. այլ եւ պատրաստէ զարդն առ ի խորհուրդս ամենայն։ Զոր ո՛չ ներգործեն այլ երկոքին եզական շնորհքն։ Իսկ չորրորդ սրբութիւնն լիակատար շնորհաց ի վերին գաւառն որ է հրեշտակային գերեզանցէ զամենեքումբք։
       Եւ ունի երիս ներգործութիւնս։ Նախ՝ անբաժանելի միաւորութիւն բանականին առ Աստուած։ Երկրորդ՝ բոլորովին նուաճումն ստորին մասանց բանականին։ Երրորդ՝ համակ հանապազորդ ներգործական դարձումն բոլոր մարդոյն առ Աստուած. որով մարդն աստուածային քաղցրութեամբն զմայլի։ Որպէս հրեշտակք ի բոլոր սրտէ՝ յամենայն անձնէ եւ յամենայն զօրութենէ միշտ ներգործաբար դիմեն առ Աստուած. եւ յիւրաքանչիւրսն ճառագայթի՛ ի նմա Աստուած։
       Արդ՝ ունէր սուրբ կոյսն զհասարակ շնորհացն մկրտութիւն։ Զի ի խորհուրդ մկրտութեանն ի յառնուլ ջուր, հոոգին սուրբ եւ զօրութիւնն բարձրելոյն եւ ողջոյն հօրրն ի ձեռն հրեշտակին որ հերքէր զմեղս ըստ մկրտութեան։ Նաեւ ունէր զշնորհս սրբութեան արգանդին. զի յորովայնէ սրբեցաւ յարգանդէ. Զորմէ ասի յերգս՝ «Տէր արար զքեզ. եւ հաստատեաց զքեզ. պատրաստեաց զքեզ յարգանդէ գեղեցիկդ ի կանայս»։ Եւ ունէրր շնորհօք արգելք ի մեղաց մահու չափ եւ ներելապէս. որպէս Յովհաննուն եւ Երեմիային։
       Այլ եւ ի վերայ այնր՝ ունէր եւ զերրորդ սրբութիւն. որ կուսութեան իւրոյ էր յատկական. ջնջումն իսկ զբնական եւ յարմատոյ մեղաց։ Եւ հաստատէ զայս բան յաւետարանին որ ասէ. «Հոգին Սուրբ եկեսցէ ի քեզ»։ Զի գալ Հոգւոյն Սրբոյ պատճառ էր կրկին ներգործութեան. այսինքն սրբութեան արմատոյ մեղաց. եւ պտղաբերութեան կուսածին զաւակին. ծնանիլ եւ կոյս մնալ յետ ծննդեանն։ Զի ունի մայրական խնդութիւն հանդերձ կուսութեան պատուով։ Իսկ զչորրորդ սրբութիւնն որ է միաւորութիւն բանականին առ Աստուած, եւ միշտ ներգործապէս դիմել առ Աստուած որպէս հրեշտակք. ընկալաւ Աստուածածին կոյսն ի յղանալն զորդին Աստուծոյ։ Եւ յինն ամիս ի տաղաւար արգանդի տարեալ զԱստուած Բանն։ Եւ զմայլեալ ի բոլոր սրտէ եւ յամենայն անձնէ եւ ի զօրութենէ միշտ ներգործապէս դիմեալ առ Աստուած հաստատեացաւ։
       Նա եւս գերազանցեալ քան զհրեշտակս այսու, զի նոոքա ի գոյական վարձս ոչ աճիլ կարեն եւ ոչ նուազիլ։ Իսկ Երանուհի կոյսն կարէր յառաջանալ յարդիւնս եւ ոչ նուազիլ։ Երկրորդ՝ զի հրեշտակք ի հարկէ բնութեան ունին զկուսութիւնն։ Իսկ Աստուածածին զայն պահեաց մաքրութեամբ մարմնով զկուսութիւն ողջախոհութեան։ Երրորդ որպէս գերազանց է քան զամենայն պատիւ մայր Աստուծոյ լինիլ։ Այսպէս գերազանց է քան զամեայն շնորհք հեղեալ ի ստեղծուածս. այս է գերագոյն շնորհք. որ պատրաստեաց զկոյսն առ մայրութիւն Աստուծոյ։ Ապա յայտ է որպիսութիւն սրբութեան կուսին։