Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ո՞ր քան է եղանակ միաւորութեան։
       Պատասխանի, Միաւորութիւնն սեռաբար տրամատի յերիս. ի յանշաղկապն եւ ի շաղկապեալն եւ ի շաղադրեալն։ Արդ՝ անշաղկապ միւորութիւն բաժանի յերիս տեսակս։ Զի կամ միաւորին էութիւն ընդ էութիւն. կամ պատահումն ընդ պատահման։ կամ էութիւն ընդ պատահման։ Զի էութիւն ընդ պատահման միշտ անշփոթ միաւորի. որպէս որակ եւ քանակ ի գոյացութեան. զի անմեկնելի որոշմունք են։ Իսկ պատահումն ընդ պատման միշտ շփոթմամբ միաւորին. որպէս գոլն ի սեւ է եւ ի սպիտակէ։ Եւ այնք որ էութիւն ընդ էութիւն միաւորին՝ են որք շփոթմամբ միաւորին. որպէս ջուր ընդ գինի. եւ Դ տարերք։ Եւ են որք անշփոթ միաւորին. որպէս հուր եւ երկաթ. Հոգին եւ մարմին. սեռ ի տեսակս, եւ տեսակ յանհատս։ Իսկ միաւորութիւն որէ շաղկապաւ, եւ սա բաժանի յերիս։ Զի են որ միաւորեալքն էութիւնք են եւ շաղկապն պատահումն, որպէս երկուք ոմանք անջատեալք ի միմեանց՝ պատահմամբ սիրոյ շաղկապին։ Որպէս ձեւն բոլորակ՝ եււ գոյնն՝ ենթակայ նիւթովն։ Եւ զանազան ձայնք քնարի՝ մի ենթակայ օդով միաւորին։ Եւ են որ էութիւնք են եւ էութեամբ շաղկապին. որպէս երկոքին նիւթք սոսընծով կամ երկաթով։ Իսկ շաղադրեալն միաւորութիւն եւ սա բաժանի յերիս. այսինքն ըստ դրութեան ըստ ժողովման. ըստ կոչման։ Առաջինն ըստ դրութեան, որպէս կէտ. գիծ. մակերեւոյթ. եւ մարմին։ Այլ եւ ոսկի միսս ջիլ եւ մորթ՝ մի անդամ շարադրեն։ Իսկ ըստ ժողովման, որպէս եկեղեցի. եւ անձն. հօտ. կամ քաղաք։ Իսկ ըստ կոչման, որպէս քրիստոնեայք. մկրտեալք. ծառայք. եւ ստեղծեալք։
       Յասիցելոցս ո՛չ ոքն յարմարի միաւորութեան փրկչին. բայց միան երրորդն առաջնոյն. այսինքն էութիւն առ էութիւն անշփոթ խառնումն. որպէս հոգւոյ եւ մարմնոյ. զորր եւ յառաջի կայդ ցուցցի։
       Բայց վարդապետք ասեն զիաւորութիւնն Ե եղանակաւ։ Առաջին միաւորութիւն ստոյգ եւ ճշմարիտ՝ հոմանիւթ մասնաւորաբար որոշեցելոց. որոշեցելոց. որոց ոչ ինչ տարանիւթ ընդ մէջ երեւի։ Որպէս երկուց ջահից լուցելոց միաւորութիւն լուսոյն։ Եւ երկուց ջուրց։ Եւ երկուց հողոց եւ օդոց նոյնպէս։ Նմանաբար եւ այլոց համանիւթից։ Այս է ստոյգ եւ ճշմարիտ միաւորութիւն։ Յետ այսորիկ երկրորդ միաւորութիւն սովորեցաք կոչել թէպէտ եւ ո՛չ իսկապէս եւ զանհամանիւթից ոմանց։ Եւ կամ զհամանիւթից մարմնոց յարադրութիւն։ Որոց ընդ մէջ է մակերեւութիւն միայն։ Երրորդ առ այսոքիւք՝ միաւորութիւն անուանեմք եւ զխառնուածս երկուց նայից ըստ զանազան որոկութեանց. յորում ո՛չ ոք ի խառնեցելոցն զիւր ծայրագոյն որակութիւնն սեռաբար կարօղ է պահել. այլ շփոթեալ անկանի ի ծայրագոյն որակութենէն. որպէս զջուրց եւ զգինեացն խառնուած, եւ զմեղերաց։
       Չորրորդ՝ միաւորութիւն ասեմք գոլ ե զզանգումն որ ի նաէ՛ եւ ի չորո՛յ բնաւորեցաւ լինիլ. յորում ո՛չ ամբողջ պահի բան որակութեան։ Հինգերորդ՝ միաւորութիւն սովորեցաք կոչել յորժամ նիւթ ինչ աննիւթով կերպարանեալ տեսանի տեսակաւ։ Եւ կաման նիւթ ինչ եւ անկերպ՝ ընդ նիւթական կերպարանաց ձեւացեալ. յորում իւրաքանչիւրոցն էութիւնք անշփոոթաբար երեւին. որպէս պղինձ գնդացեալ. կամ քուէացեալ։ Եւ կամ որպէս հուր ընդ գնդացելոյն ձեւացեալ պղնձոյ։ Այս քան վասն միաւորութեան։