Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Եւ զի դժուարին է հոգւոյ մարդոյ կարգաւորել զինքն եւ սրբել ի մեղաց. վասն այսորիկ օգնոււթիւն տայ Աստուած հոգոյ մարդոյ զեօթն պարգեւս հոգւոյն սրբոյ։
       Որք են այսոքիկ։
       Նախ՝ իմաստութիւն։
       Երկրորդ հանճար։
       Երրորդ խրատ որ է խորհուրդն։
       Չորրորդ զօրութիւն։
       Հինգերորդ գիտութիւն։
       Վեցերորդ գթութիւն որ է Աստուած պաշտութիւն
       Եօթներորդ երկիւղ։
       Սահմանօրէն Մեկնութիւն.
       Իմաստութիւն է որով ճանաչեմք զբարութիւնն Աստուծոյ. որ տուեալ լինի ընդդէմ յիմարութեան։
       Յայս իմաստութենէս ասէ սաղմոսն «ճաշակեցէք եւ տեսէք զի քաղցր է Տէր»։
       Հանճար է ճանաչել զփրկութեան նշանն. յորմէ ասաց Տէր «որ ունիցի ականջս լսելոյ լուիցէ»։
       Եւ այս տուեալ է յԱստուծոյ ընդդէմ նոցա որ հաստ եւ բութ ունին զիմացումն։
       Խրատ է լոյս հոգւոյ առ ի յունել զհոգին. որ յերկրայինս եւ ի մարդկայինս ոչ շաղախի։
       Զօրութիւն է ունել ինչ որով տանի չարչարանացն։ Եւ այս տուեալ լինի յԱստուծոյ ընդդէմ երկիւղին որով նմանին Քրիստոս. զի ո՛չ երկնչէր ի բնական մահուանէն. որ ասէր «հոգիս յօժար է բայց մարմինս տկար»։ Այլ զօրացաւ ընդդէմ մահուն եւ ասաց, «հայր ո՛չ իմ կամք այլ քոյդիցէ որ է իմս»։
       Գիտութիւն է ճանաչումն այն իրացն որում հաստայն։
       Տուեալ յԱստուծոյ ընդդէմ անգիտութեան։
       Գթութիւն է գութ ցուցանել առ ընկերն եւ սիրել զնա. վասն զի պատկեր Աստուծոյ է։ Տուեալ յԱստուծոյ ընդ դէմ խստութեան սրտին։ Երկիւղ է հոգեւորապէս փախուստ ի չարէն. զի մի՛ կորուսանիցէ զայն զոր սիրէ։ Որ տուեալ լինի մարդոյ ընդդէմ ամբարաւանութեան։
       Հարց. Վասն է՞ր են Է պարգեւքս այսոքիկ։
       Պատասխանի. Նախ՝ զի սոքօք արտաքսեսցին Է մոլութիւնքն որպէս ասացաւ։ Երկրորդ՝ զի օգնական են բնական զօրութեանց հոգւոյն։ Երրորդ՝ ի կառավարել զգործնական եւ զտեսական կեանս. այսպէս աստուածային եւ մարդկային առաքինութիւնքն են որ ասացաւ։ Եւ թէ որպէս, ի բուն գիրս յայտնի է աշխատողաց անդ գտցես։ Դարձեալ ասեն վարդապետք թէ, իմաստութեամբն եմք հասունք։
       Հանճարովն նախատեսք։
       Խորհրդովն ողորմածք։
       Երկիւղիւն խոնարհք։
       Զօրութեամբն քաջասիրտք։
       Գիտութեամբն ընտրօղք։
       Աստուածպաշտութեամբն ցակիցք։
       Այս քան վասն պարգեւաց Հոգւոյն։