Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Յետ մարմնոյ կատարմանց՝ հարցանեմ եւ վասն բաժանեալ հոգւոց։
      
       Հարցումն։
       Հոգիք ելեալ ի մարմնոց՝ ի զգայութե՞ան են եւ ի միտս, թէ ոչ։
       Պատասխան։
       Ի մարմնոյ բաժանեալ հոգին պայծառանայ տեսութեամբ. որպէս որք ի խաւար բանտից ազատին։
       Եւ են յիմացումն յուշի. որպէս ասէ առաքեալն Թադէոս. եւ յոյս նոցա լի է անմահութեամբ. եւ սիրով առ Աստուած միացեալ։
       Այլ զտեսութիւն սրբոցն առաւելու լոյսն շնորհաց եւ մաքրութեան. եւ ազատումն ի թանձրութեանց մարմնոյն։ Իսկ մեղաւորացն որ ի մարմնոյ արձակեալ, առաւել տեսանեն քան զայժմ։ այլ խաւար մեղացն արգելու զտեսութիւնն. եւ չա՛ր է կարծիք նոցա, եւ երկիւղ տանջանաց։
      
       Հարց Հոգիքն ճանաչե՞ն զմիմեանս, թէ ոչ։
       Պատասխան։ Հոգիք արդարոցն ճանաչեն զմիմեանս անուամբ եւ ծննդեամբ եւ գործով վաստակոցն։ որք զարդիւնսն միշտ մերձ տեսանեն։ Իսկ չար հոգիքն ճանաչեն այն քան զչարս՝ վասն զի ընդ արժանեաց իւրոց տանջելոց են։ Եւ զբարիսն՝ զի պսակելոց են։ Դարձեալ՝ զչարս եւ զբարիս ճանաչեն անւամբն. որպէս մեծատունն զԱբրահամ եւ զՂազար։
      
       Հարց Գիտե՞ն նոքա զոր ինչ աստ գործեմք, թէ ոչ։
       Պատասխան։ Հոգիք արդարոցն զամենայն գիտեն զոր իիինչ վասն նոցա գործեմք. եւ վասն մեր բարեխօսեն եւ կատարեն զխնդիրսն։ Իսկ չարացն ոչ ինչ գիտեն. այլ զոր հրեշտակք կամ դեւք նոցա պատմեն։
      
       Հարց։ Հոգիքն աղօթե՞ն վասն սիրելեաց իւրեանց. թէ ոչ։
       Պատասխան։ Արդարքն վասն իւրեան սիրելեացն միշտ աղօթեն զի ազատեսցին իփորձանաց եւ ուղղեսցին ի մոլորութեանց եւ ընկեր փառաց նոցա լինիցին։
       Իսկ մեղաւորքն ոչ. զի չարակամք են եւ նախանձուք։
       Իսկ մեծատունն վասն եղբարցն աղօթէր, զի մի՛ տանջանքն իւր առաւելասցի վասն նոցա։
      
       Հարց։ Զի՞նչ է աղօթք նոցա։
       Պատասխան։ Աղօթք նոցա ցանկութիւնն է նոցա. զի զկամս երկիւղածաց իւրոց կատարէ՛ Տէր։
       Դարձել աղօթքն՝ չարչարանքն եւ բարի գործքն է նոցա, զոր վասն Քրիստոսի կրեցին. զայն աղերսեն նմա. սակայն ըստ հաճոյութեան կամացն Աստուծոյ խնդրեն եւ ո՛չ զհակառակն։
       Վասն Երեւման Հոգւոյն Հարց։
       Հոգիքն որպէս երեւին մարդկան։
      
       Պատասխան։
       Ասեն ոմանք թէ՝ սրբոց հոգիքն յարաժամ երեւին յորժամ կամին եւ որոց կամին։ Այլ մեղաւորքն ո՛չ երեւին ամենեւիմբ։
       Այլ մեծն Ներսէս ասէ թէ՝ սուրբքն ի ձեռն պահապան հրեշտակացն երեւին. թէ յերազս թէ յարթնութեան. եւ օգնեն մեզ. եւ խօսին. եւ լսեն զաղօթս մեր։
       Իսկ մեղաւոր հոգին դարձեալ ի ձեռն հրեշտակաց. զի աղաչէր զնա երեւիլ։ Կամ ի ձեռն դիւաց կերպարանին նոքա։
       Այլ չար հոգիքն ոչ կարեն գալ առ մեզ մինչ ի դատաստանի օրն. ըստայնմ «հոգի որ ելանէ այլ ո՛չ դառնայ»։ Իսկ թէ զի՞նչ է պատճառ ոչ երեւելոյն, ասացեալ եմք ի հարցմունքն գէորգեայ յառաջիկայդ տես ի Բ համարքն։
      
       Հարցումն։
       Արդարքն ունի՞ն լիակատար ուրախութիւն, թէ ոչ։
       Պատասխան։
       Ո՛չ. զի ըստայնմ որ զերծան ի չարեաց, միայն ի հոգիս իւրեանց ունին զուրախութիւնն։
       Այլ ըստ պսակացն որ մարմնով կատարին՝ եւ վասն ընկերացն որ ժողովին՝ պակաս է նոցա. զորի կատարածի լինելո՛ց է ի գալուստն Քրիստոսի. ըստայնմ «դարձեալ տեսից զձեզ եւ ուրախ լիջիք. զոր ո՛չ ոք հանիցէ ի ձէնջ»։
      
       Հարց։ Զի՞նչ է տուն Հօր եւ օթեւանք բազում։
       Պատասխան։ Տեսութիւնն օ Աստուծոյ. որք ըստ բազմազան գործոց իւրեանց տեսանեն. եւ որպէս ի տան փառաւորին։