Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է ԻԴ երիցունքն զոր ասէ տեսիլն։ Պատասխան։ Երիցունք նախ նշանակէ զքահանայս որք զանձինս իւրեանց մատուցանեն պատարագ Աստուծոյ։ Երկրորդ երիցունք են ծերքն. որք ծայրացեալքեն կատարելութեամբ։ Երրորդ՝ երիցունք են անդրանիկքն եւ նախնիքն երանութեամբ։ Իսկ ԻԴ թիւն ո՛չ եթէ սահման եւ կէտէ. այլ սովորութիւն է գրոց փոքր թուով զբազումսն ցուցանել։ Եւ որպէս ԲԺ ան բիւր հրեշտակացն, եւ եօթանասնից եօթն թողուլն, եւամլոյն եօթն ծնանիլն ոչ է վճիռ, նոյնպէս եւ ԻԴ երիցանցն։ Նախ՝ որպէս ԲԺ ան գունդ հրեշտակացն եւ չորք կենդանիքն զբոլոր երկնային զօրս նշանակեն, նոյնպէս եւ ԻԴ երիցունքն զբոլոր դասս սրբոցն։
       Երկրորդ, որպէս չորք կենդանիքն զվեհագոյնս եւ զնախամեծարս երկնայնոցն ցուցանեն. նոյնպէս եւ ԻԴ երիցունքն զնախամեծարս ընտրելոցն մարդկան, որք աստիճանաւ վեհագոյնք եեն քան զհասարակաց արդարս. որպէս Աբէլ, եւ առաքեալքն եւ մարգարէքն. եւ այլք։ Երրորդ, որպէս ԻԴ_-ն բազում է քան զչորսն։ նոյնպէս կարծի վեհագոյնքն ի մարդկանէ բազում գող քան զվեհագոյնս երկնայնոցն։ Չորրորդ, նշանակէ զթիւ աւուրցն ժամուց յորում նոքա վաստակեցին եւ զարդարեցան։
       Հինգերորդ՝ ըստ համարոյ ԻԴ տառիցն որովք իմաստնացան եւ ի գիտութիւն ճշմարտութեան հասին։ Վեցերորդ, ԲԺեւան ցեղապետք էին հնոյն. եւ ԲԺեւան առաքեալ նորոյս. զերկոցունց ազգաց նահապետսն դնելով զբոլոր թիւ ամենայն ազգին, նշանակէ։
       Սպիտակ հանդերձն Հարց։
       Զի՞նչ է սպիտակ հանդերձն։
       Պատասխան։
       Պայծառ հանդերձն զոր զգեցեալ են՝ շնորհացն Քրիստոսի մաքրութիւնն է յոր ամենեքեան վայելեցաք. որպէս ա սէ առաքեալն «սրբութիւն մեղաց մերոց արարեալ»։ Զի յորժամ սրբի հոգին ի մեղաց, բնական ունի զպայծառութիւնն։ Եւ զի սպիտակ հանդերձն արդարութիւն սրբոցն է, ասէ նոյն տեսիլն ԾԷ գլուխն, «տուաւ հարսինն զգենուլ բեհեզս սպիտակս սուրբս եւ լուսափայլս». եւ բեհեզն է արդարաութիւն սրբոցն։ Եւ ունի բեհեզն վեց յատկութիւնս որ նշանակէ զվայելչութիւն հոգւոց սրբոցն ելեալք ի մարմնոյ։ Նախ՝ զիհ բեհեզն է անօսր. ցուցանէ զանօսր էութիւն եւ զմտածութիւն սրբոցն առանց թանձրութեան մարմնոյ։
       Երկրորդ զի սպիտակ է. նշանակէ՛ զպայծառ առաքինութիւն նոցա։ Երրորդ զի սուրբ է. ցուցանէ զմաքրութիւն նոցա առանց աղտեղութեան։ Չորրորդզի լուսավայլ է. նշանակէ՛ զբարձրագոյն տեսութիւն որով լուսափայլին իմացմամբ։
       Հինգերորդ զի կարծր է. ցուցանէ զկարծր եւ զսերտ առաքինութիւն նոցա առանց քակտելոյ։
       Վեցերորդ զի կրթելով առնու զսպիտակ գոյնն. նոյնպէս եւ սուրբքն կեանս յայգս կրթելով չարչարեցան, եւ ապա այն կենացս արժանի գտան։
       Արմաւենին եւՊսակն Հարց։
       Զի՞նչ է արմաւենին ի ձեռս նոցա։
       Պատասխան։
       Զյաղթութիւն նոցա ցուցանէ. որք յաղթեցին ցանկութեանց մարմնոյ աշխարհի եւ սատանայի։ եւ ոսկեղէն պսակն զթագադրելն ընդ Քրիստոսի որպէս ցուցաւ։
       Եւ թէ որո՞ց ոմանց լիցի ոսկեղէն պսակն։ Պատասխանեն վարդապետք եթէ երից ոմանց. այսինքն կուսանաց. մարտիրոսաց. եւ վարդապետաց։
       Եւ այս նախ վասն գերազանց գործուերից մասանց հոգւոյն։ Զի գերազանց գործ է բանին ուսուցանելն ճշմարտութիւն. եւ զայս ունին վարդապետքն։ Եւ գերազանց գործ ցասմանն է համբերել չարչարանաց. եւ զայս ունին մարտիրոսքն։
       Եւ գերազանց գործ ցանկութեան է տանել ողջախոհ կուսութեան. եւ զայս ունին կուսանքն։ Վասն որոյ երից սոցա պատշաճի թագն ոսկեղէն։
       Դարձեալ, զի Քրիսոտս էր վարդապետ ըստ որում ճշմատութիւն քարոզեաց։ Եւ էր Մարտիրոս ըստ որում չարչարանաց համբերեաց։ Եւ էր կոյս ըստ որում պահեաց զմաքրութիւնն։ Վասն որոյ նմանակիցք նորին՝ թագիւ պսակին ընդ նմին։
       Բուրվառ եւ Քնար Հարց։
       Զի՞նչ է բուվառն ոսկի եւ քնարն ի ձեռս նոցա։
       Պատասխան։ Բուրվառն ոսկի եւ խունկն՝ այսինքն է զի զաղօթս երկրաւորաց սուրբքն եւ հրեշտակք մատուցանեն Քրիստոսի։
       Իսկ քնարն Նախ նշանակէ զքաղցրաձայն երգս փառաբանուեն Աստուծոյ։ Երկրորդ՝ զի պատկանեալ են եւ համաշունչ յերգն աստուածային՝ եւ ի սէրն առ միմեանս եւ առ Աստուած։ Երրորդ՝ զուղղութիւն իմացման նոցա առանց խոտորման։ Չորրորդ՝ զպնդութեամբ կապիլն ի սէրն կրկին։ Հինգերորդ՝ զմեռելութիւն մարմնոյ եւ կրթութիւն չարչարանաց նոցա ցուցանէ։ Այս վասն հոգեւոր եւ առաջին յարութեան։