Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հարց։
       Զի՞նչ է որ ասէ «Բ եւ Գ վկայիւք հաստատի ամենայն բան» Պատաս։
       Յօրէնքն հրամայեցաւ Բ եւ Գ վկայք սպաննելոյն եւ ամենայն բանի։
       Նախ՝ զի յերից է մարդն. հոգի մարմին եւ շունչ գոյացեալ. ի քակտումն սոցա Գ վկայ է պիտոյ։
       Երկրորդ, զի երկու եւ երեքն լինին հինգ. զորմէ ասաց Քրիստոս, «ուր Բ եւ Գ ժողովին յանուն իմ, անդ եմ ես ի մէջ նոցա»։ Ի Թաբօր Մովսէս եւ Եղիա վկայէին վասն մահու նորա։ Եւ Պետրոս եւ որդիքն Զ եբեթեայ յորժամ լուանի հօրէ «դա է որդի իմ սիրելի դմա լուարուք», ապա եւ նոքա վկայեցին, եւ խաչեցաւ Քրիստոս։
       Երրորդ, յատեան դատաստանի Գ խնդրին վկայք. զի զմինն կարէ ոք խաբել եւ սուտ վկայել. այլ զերկու եւ զերեքն ոչ։
       Չորրորդ, զի երեք են դատելիքն. մին դատաւորն, եւ Բ դատախազքն. պիտոյ է այսիքն Գ վկայք։
       Հինգերորդ, զի ճշմարիտն եւ սուտն ի մէջ երկուցն երեւին. այսինքն դատաւորին եւ ոսոխացն։
       Վեցերորդ, զի Գ է բանին տեղիք. մին՝ միտք դատաւորին. եւ Բ լսելիք դաւողացն։
       Եօթներորդ, այլ եւ Գ է գործիք բանին. խելքն որ ծնանի. սիրտն որ խորհի. լեզուն որ խօսի։
       Ութերորդ, զի Գ է զգայութիւնքն հաստատ վկայք են. աչքն եւ ականջքն եւ ըմփռնելիքն։
       Իններորդ, զի բնական օրինացն Գ են վկայք. բանն եւ գիրն եւ աւետարանն. որ տուաւ նահապետացն եւ մարգարէիցն եւ առաքելոցն։
       Տասներեորդ, զի եւ յօրն դատաստանին լինին վկայք Բ երկինք եւ երկիր, եւ զօրք երկնից։ Այլ եւ արդարութիւն Աստուծոյ, պահապան հրեշտակքն, եւ խիղճ մտացն իւր, են երեք վկայք։ Եւ դատաւոր Քրիստոս. եւ ոսոխք դիւականն գունդք։ Դարձեալ՝ անդանօր բարեացն կրկին են վկայք. կենդանի եւ անկենդան։ Կենդանի հոգի եւ մարմին մեր. եւ սուրբք եւ հրեշտակք եւ հոգին սուրբ գրիչ։ Իսկ անկենդան՝ գործքն մեր. երկինք եւ երկիր. տիւ եւ գիշեր։ Այս է Բ եւ Գ վկայքն։ Նմանապէս եւ չարեացն վկայ՝ ոսոխն մեր սատանայ եւ գործակիցքն. եւ խիղճմտացս որով տանջիմք միշտ։
       Դարձեալ կրկին վկայ անդ, նախ ինքն Քրիստոս. որպէս ասէ Երեմիա «ես եմ վկայ եւ դատաւոր ասէ Աստուած»։ Երկրորդ, պատուիրանն Աստուծոյ եւ օրէնքն է վկայ պահողացն եւ անարգողացն զնա։
       Վասն Ոսոխաց։
       Դիտելի է, զի ի ճանապարհ աստի կենաց երկու են ոսոխք. այսինքն դատախազք։ Նախ հոգին եւ մարմինն. զի ցանկան հակառակ միմեանց ըստ այրւոյ առակին առ անիրաւ դատաւորին։
       Երկրորդ, միտք հոգոյն եւ մարմնոյն. զորմէ ասէ ի Մատթէոսն՝ «լեր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում վաղագոյն մինչ դեռ իցես ընդ նմա ի ճանապարհին» որպէս ցուցաւ վերագոյն։ Իսկ ի հանդերձեալն Առաջին ոսոխէ սոյն խիղճ մտացն. զորմէ ասէ Դա նիէլ, «դպրութիւնք բացան»։
       Երկրորդ, հրեշտակք. որք արկանեն ի հուրն. ըստ այնմ «առաքեսցէ զհրեշտակս եւ ժողովեսցէ զգայթակղութիւն եւ արկցեն զնոսա ի հնոց հրոյն բորբոքելոյ»։ Երրորդ, սուրբք ամենայն. որպէս ա սէ ա ռակն «յայնժամ կացցեն արդարքն բազում համարձակութեամբ հանդէպ նեղչաց իւրեանց»։
       Չորրորդ, երկինք եւ երկիր.
       ըստ Յոբայ՝ յայտնեսցեեն երկինք զանօրէնութինս նորա. յարիցէ երկիր ի վերայ նորա»։
       Հինգերորդ, դեւք. որպէս ասէ սիրաք՝ «են հոգիք ստեղծեալք ի վրէժխնդրութիւն. եւ ի ժամ կատարածի հեհղցեն զսրտմտութիւն»։