1
Վեց
շաբաթս
այս
զվեց
հազար
դարն
նշանակէ,
քանզի
այս
շաբաթս
զմեր
բնութեանս
ունի
զյարութիւն
եւ
զդատաստան,
վասն
որոյ
գնալն
յԵրուսաղէմ
եւ
դղորդիլ
քաղաքին
զյարութիւն
մեռելոցն
յայտնէ,
որպէս
ի
Պասեկին
շաբաթու
աւրն
ճրագալուցին
զՔրիստոսի
Աստուծոյ
մերոյ,
զի
ի
գիշերի
զյարութիւնն
պատմէ,
եւ
չեւ
եւս
յարութիւն
եղեալ,
գուշակէ
զյարութիւն։
2
Նմանապէս
եւ
ի
սմա
զհամաւրէն
մարդկան
յարութիւն
ցուցանէ,
որ
լինի
ի
կիւրակէի,
որպէս
նախ
ասաց
յաղագս
իւրոյ
յարութեանն
եւ
ապա
յարեաւ,
եւ
նախ
մարգարէքն
գուշակեցին,
եւ
ապա
Քրիստոս
կատարեաց։
3
Նոյնպէս
եւ
Տէրն
նախ
աւետարա
նեաց.
։
4
Եւ
այժմ
է,
զի
աւրինակ
էր
Ղազարու
յարութիւնն
մարդկային
բնութեանս.
քանզի
կամեցաւ
զնախաստեղծին
բժշկել
զբովանդակ
մարմինն,
ի
փոքրագոյն
անդամոցն
առնու
սկիզբն.
զումեմն
զգաւսացեալ
ձեռն,
զայլոյ
զբորոտութիւն.
զուրուք
զտեսարանն,
եւ
զորդի
այրւոյն
ի
Նային
քաղաքի
յարոյց
եւ
զդուստր
հազարապետին
սակաւ
սակաւ,
եւ
ապա
զՂազար
ի
Բեթանիա,
առհաւատչեայ
յարութիւն
ամենայն
մարմնոց։
5
Ի
շաբաթու
յաւուր,
յորում
մատնեցաւ
Յիսուս,
մեռաւ
Ղազար,
եւ
յաւուր,
յորում
Տէրն
ննջեաց
ի
գերեզման,
յարոյց
զՂազար։
6
Վասն
այսորիկ
Ադամ
գոհացողական
ձայնիւ
նուագէ
ծննդովք
իւր. .
զբնաւից
նորոգումն
մարմնոց։
7
Իսկ
զկատարեալ
փրկագործութիւնն
եւ
Քրիստոսի
չարչարանսն
եւ
յարութեան
պահին,
իսկ
Ղազարու
յարութիւն
զկնի
քառասնիցն
ցուցանէ,
թէ
պահք
եւ
աղաւթք.
Քրիստոսի
չարչարակից
առնէ
զմեզ,
որպէս
յարոյցն
զՂազար։
8
Պահաւք
եւ
աղաւթիւք
զհոգիս
մեր
կանգնեսցուք
ի
պէսպէս
ախտից
գլորմանէ։
9
Եւ
քանզի
ի
տասն
ժամուն
մեղաք
եւ
ի
նոյն
ժամուն`
յորում
ելաք
արտաքս
ի
դրախտէն,
ի
նոյն
ժամու
եւ
Տէրն
բոլորից
էջ
ի
խաչէն
ի
գերեզման,
ի
նոյն
ժամու
յարոյց
զՂազար
ի
գերեզմանէն։
10
։
11
Որ
ըստ
եբրայեց
ւոցն
«աւգնականել»
ասի։
12
Եւ
հիւանդութիւն
ըստ
իմանալի
տեսութեան,
զմեղացն
ասէ
զազգի
մարդկան,
եւ
մեռանելն`
զմեղացն
մահն,
որ
է
չար։
13
Ի
Բեթանիայ`
ի
տուն
սգոյ
ասի
աշխարհիս,
ըստ
նմանութեան
յանցաւորութեանն
Ադամայ։
14
Սգակցեն
ամենայն
արարածք,
ողբան
հեծեն
եւ
երկնեն
մինչեւ
ցայժմ,
զանկեալն
Ադամայ
ի
փառաց
դրախտին
վայելչութենէ,
ի
կենդանութենէն
Աստուծոյ,
եւ
Քրիստոսիւ
արձակեցաք
ի
կապանաց
մեղացն
ի
նորոգումն
կենացն
ի
Քրիստոս
Յիսուս։
15
Ի
գեղջէ
Մարիամու`
լուսաւորիլ
տէրունական
լուսովն
եւ
եկաւորութեամբն։
16
Այս
այն
Մարիամն
էր,
որ
զամենայն
գոյսն
վաճառեալ
գնեաց
զեւղն,
որով
աւծ
զոտս
Տեառն,
եւ
լուաց
ջրով,
եւ
հերով
գլխոյն
մաքրեաց`
վասն
եղբաւրն
յարութեան
ի
տան
իւ
րեանց.
։
17
Ոչ
այն
պոռնիկն,
որ
ի
տուն
Սիմոնի
բորոտի
էաւծ
զՏէրն,
զոր
երեք
աւետարանիչքն
ասեն,
այլ
սա
լի
մաքրութեամբ
եւ
պարկեշտութեամբ
եւ
լաւագոյն
առ
աստուածայինսն։
18
Եւ
Մարթայ
տէրունական,
ասի,
եկաւորութեամբն
բերկրեալ։
19
Որոց
եղբայրն
հիւանդ
էր։
20
Եղբայր
զհարազատութիւն
յայտնէ
քերցն,
վասն
սոցա
թուի
ասացեալն.
Վասն
այնորիկ
սիրեցին
՝
առ
ի
յաւգնել
եղբաւրն
վտանգելոյ։
21
Սովորութիւն
է
պատմագրաց,
որպէս
զիրսն
բացայայտեն,
այսպէս
եւ
զտեղին
ցուցանել՝
առ
ի
հաւատարիմ
լինել
բանին։
22
Է՞ր
վասն
կանանցն
եւ
ոչ
զՂազարու
գեղն
կոչէ։
23
Զի
թէպէտեւ
հասարակաց
էր
տեղին,
մանաւանդ
Ղազարու
քան
քերցն,
այլ
կենդանեացն
ի
դէպ
էր
զտեղին
կոչել
քան
մեռելոյն։
24
Իսկ
աւծանել
զոտս
Տեառն
վասն
սիրոյն
առաւելութեան
ըստ
երախտագործութեան
եղբաւրն,
իսկ
հերովն
ջնջելն,
զի
ոչ
ունէր
այլ
պատուական
քան
զգլուխն,
որով
սպասէր
կենսաբեր
ոտիցն։
25
Յիսուս
յայն
կոյս
Յորդանանու
եւ
փարէր
զտեղեաւն,
զբոլոր
անապատն
որսայր
ի
կենդանութիւն։
26
Առաքեցին
առ
նա
քորք
նորա։
27
Որ
նշանակէ
զմարգարէիցն
դասքն։
28
։
29
Թէպէտեւ
դեռեւս
ոչ
ունէին
կատարեալ
հաւատս,
սակայն
սիրոյն
յիշատակաւն
խորհէին
ձգել
զնա
ի
գութ
եղբաւրն։
30
Իբրեւ
լուաւ
Յիսուս։
31
Լուաւ
զգուժ
հիւանդին,
թոյլ
ետ
մահուն
իշխել
նմա
եւ
մահացուցանել։
32
Այն
հիւանդութիւն
ոչ
է
առ
ի
մահ,
այլ
վասն
փառացն
Աստուծոյ։
33
Ցուցանէ
թէ
հիւանդութիւն
ոչ
ունի
իշխանութիւն
մահացուցանել
զնա,
բայց
սուղ
ինչ
ժամանակ,
զի
քարոզեսցէ
զփառսն
Աստուծոյ։
34
Ցուցանէ
թէ
ի
հեռաստանէ
կալաւ
զերակս
հիւանդին,
եւ
մանր
զննեաց,
զճշմարիտ
պատմութիւնն
արար,
եւ
որպէս
Տէր
ի
քնոյ
զարթուցանէ
իշխանութեամբ
զծառայ
իւր։
35
Ի
քուն
լինելն
մարդիկ
լինին
սիրելեացն`
ոչ
կարացեալ
աւգնել,
ընդոստուցանելն`
Աստուած
փառաւորի
ի
հայրական
փառս
իւր,
եւ
Որդին
ցնծացեալ
բերկրի
վասն
փառացն
Աստուծոյ։
36
Թուի
ինձ
ի
Հայր
ձգէ
զբանն,
որպէս
յաղաւթելն
ի
վերայ
գերեզմանին
վասն
ժխտող
հրէիցն,
որ
զնա
հակառակ
Աստուծոյ
անուանէին։
37
Եւ
ապա
առ
Հայր
աղաւթէ,
որ
աստուածական
հրամանաւն
կոչելոց
էր
զմեռեալն,
զՀաւր
եւ
զիւր
կամացն
զփառակցութիւն
յայտնելով։
38
Դարձեալ
զփառաբանութիւն
որ
ի
ծերոցն
եւ
ի
տղայոցն
լինելոց
էր,
կանխաւ
գուշակեաց։
39
Առաքեցին
առ
նա
քորքն։
40
Բազում
աղերսանաւք
յղեցին,
եւ
մեծ
թախանձանաւք
աղաչեցին,
ոչ
երկբայութեամբ
հաւատացին
յարուցիչն
մեռելոց
ամենից,
բայց
մարդկաբար
փութային`
մինչ
դեռ
հիւանդն
ոչ
էր
վճարեալ
ի
կենաց։
41
Զինչ
դիւրավնասելի
քան
զմարմին.
յաճախագոյն
սայթաքէ
քան
յառողջութեան
կայ,
զի
ոգի,
որ
ելանէ
այլ
ոչ
դառնայ.
շարժողն
հոգին
գնայ
եւ
ամենայն
մարմինն
անկանի
ընդ
ապականութեամբ,
եւ
գոյութիւն
մարմնոյն
ի
հողոյ
բնութիւն
դառնայ։
42
Այնր
աղագաւ
քորքն
Ղազարու
ալեկոծութեամբ
կէին
ի
միտս
իւրեանց,
եւ
իբր
յԱստուած
հաւատացեալ,
զոր
որպէս
բժիշկ
ճարտար
ի
հիւանդն
կոչէին։
43
Զտեղի
առ
աւուրս
երկու։
44
Թոյլ
ետ
աւազակին
մտանել
ի
տուն
սիրելոյն,
եւ
ապականութիւն
եւ
խռովութիւն
գործել։
45
Գոռոզացաւ
մահ
եւ
զկամս
իւր
կատարեաց։
46
Լուաւ
Յիսուս
եւ
ասէ։
47
Յիսուս
ոչ
ինչ
ետ
պատասխանի
եւ
ոչ
երթալ
եւ
բժշկել
եւ
ոչ
չերթալ
եւ
անփոյթ
առնել։
48
Զանուն
հիւանդին
ասացին,
եւ
ըզփառաց
անուն
լուան
եւ
գնացին
տրտմութեամբ։
49
Կալ
մնալ
երկու
աւուրս`
զգալստեան
ժամանակս
առ
նախահարս
բացայայտէ.
կամ
վասն
յանդիմանութեան
մոլեգնոտ
հրէիցն,
զի
հրապարակատէս
եւ
լուր
աշխարհի
լիցի
մահն,
զի
աստուածագործ
հրաշքն
պայծառագոյն
երեւեսցին։
50
Սիրէր
Յիսուս
զՄարիամ
եւ
զՄարթայ
եւ
զՂազար
եղբայր
նոցա։
51
Ըստ
այնմ
որ
առակողն
ասէ
ի
դէմս
Քրիստո
սի.
։
52
Զի
մինչ
Տէր
յԵգիպտոս
իջանէր,
սոքա
յառաջ
ժամանակաւ
գնացեալ
էին
յԱդրիանուպաւլիս
քաղաք,
եւ
բազում
սիրով
բնաւորեալ,
Բարձողն
մեղաց
բոլորից
զսկզբնակիցն
Հաւր
զՄիածինն
բարձին
ուսովք
եւ
կրեցին
բազկաւ
զկրողն
ամենայնի,
եւ
ի
դառնալ
յԵգիպտոսէ
Տեառն,
եւ
սոքա
ընդ
կուսին
Մարիամու
եւ
Յովսեփու
եկին
ի
Բեթանիա։
53
։
54
Եկն
եւ
անդ
երկեղ
մահուն
եւ
չարաչար
տագնապեցոյց
զնոսա
քան
զքորսն
Ղազարու։
55
Զի՞
այդչափ
զարհուրեալ
էք
եւ
դողայք.
ապաքէն
ելանելոց
էք
ի
մարմնոյդ,
որ
լուայք
ի
Տեառ
նէ.
Մի՛
երկնչիք
յայնցանէ,
որ
սպանանեն
զմարմինն,
եւ
զհոգին
ոչ
կարէ
։
56
Դա
զհոգի
եւ
զմարմին
ապրեցուցանէ
ի
մահուանէ,
զի
ոչ
էր
իսկ
սովորութիւն
ծանուցանել
նոցա
զտեղին,
ուր
երթալոց
էր։
57
Տէ՛ր,
ասեն,
հրեայքն
խնդրեն
սպանանել
զքեզ,
եւ
դու
ա՞նդր
երթաս։
58
Զաշակերտսն
այսր
անդր
տարաբերէր,
ոչ
կամեցաւ
զխորհուրդն
յայտնել
նոցա,
զի
տեսին
զնշան
յարութեան,
եւ
ոչ
հաւատացին։
59
Զերկոտասանամեայ
աղջիկն
զՅայրոսին
դուստրն
յարոյց
եւ
զորդի
այրւոյն
ի
Նային
քաղաքին։
60
Որ
զի
մեռեալ
կարէ
յարուցանել,
նա
զամենայն
ննջեցեալսն.
թէ
զայլոց
մահ
հալածական
արար,
առաւել
եւս՝
զձերդ։
61
Ի
լերինն
Թափովր
ի
Հաւ
րէ
լուայք.
Դա
է
իմ
սիրելի
Որդի,
դմա՛ ,
բայց
դուք
փոխանակ
նմա
լսելոյ,
հրաման
տայք
նմա,
մի՛
երթալ
ի
Հրէաստան.
զՂազարայ
խորհուրդ
եթէ
էի
ոչ
հաւատայիք
վասն
ձեր
տկար
մտաց։
62
Իսկ
Յիսուս
ասէ,
երկոտասան
ժամ
է
աւուրս։
63
Զբոլոր
աւրն
յայտնէ.
զի
աւր
Տեառն
որով
խաւար
կռապաշտութեան
լուծանի,
որ
նովաւ
գնան,
աւրն
լոյս
ասի
ըստ
Եբրայեցի
բանիբանիցն.
եւ
լոյս,
Քրիստոս,
որ
լուսաւորէ։
64
Որ
գնայ
ի
տունջեան
ոչ
գայթակղի.
որչափ
ձեզ
ընդ
իս
գոլով,
որ
լոյս
եմ
աշխարհի։
65
Մի՛
զմարմնոյ
աչաց
տեսիլդ,
ասէ,
իմասցիս
եւ
որ
է
երկեղ
մարդկան
եւ
ամենայն
կենդանեաց,
տկարքն
դողան
ի
հզաւրագունիցն.
այլ
ես
զի
հաւատոյ
տեսութենէն
ասեմ,
որ
զառյապայն
առժամայն
տեսանէ.
որ
զայն
տեսութիւն
ոչ
ունի
ի
հոգւոջն,
թէ
եւ
ի
միջաւրեայ
գնայ`
գայթակղի,
զի
զխաւար
հանապազ
ընդ
իւր
ունի։
66
Սակաւիկ
մի
կրթելով
զմիտս
նոցա
ընդ
բանս
արկ
զաշակերտսն,
մինչեւ
մեռեալն
ի
գերեզման
էջ։
67
Ապա
ա
սէ.
Ղազար
բարեկամ
մեր
ննջեաց,
երթամ
զարթուցանել
զնա։
68
Իբրեւ
տղայոց
կաթն
ջամբես,
մայրաբար
ծնանիս,
եւ
դայեկաբար
սնուցանես,
եւ
զտգիտութիւն
նոցա
իմաստութեամբ
ծածկես.
ե՞րբ
էիր
դու
սենեկապետ
Ղազարու,
որ
երթաս
զարթուցանես
զնա,
երկու
աւուր
ճանապարհաւ
հեռի.
մի՞թէ
յանապակ
ըմպելեաց
թմրեալ
իցէ.
կամ
ո՞
ոք
չորս
տիւ
եւ
չորս
գիշեր
ի
քուն
լինի.
քոյրքն
նորա
ընդէ՞ր
ոչ
զարթուցանեն։
69
Գառինք
անմեղք
էին
աշակերտքն,
զոր
ինչ
տեսանէին`
զնոյնպէս
գիտէին,
եւ
զոր
ինչ
լսէին`
նմին
եւ
հաւատային.
յաստուածային
խորհուրդն
հասու
լինել
ոչ
կարէին։
70
Աստ
յայտնէ
զգնալն
ի
Բեթանիա
եւ
ոչ
յԵրուսաղէմ,
զի
զերկեւղն
ի
մտաց
նոցա
փարատեսցէ,
այլ
զարթուցանելովն
զխնամսն,
որ
առ
Ղազար,
յայտնէ։
71
Տէր,
եթէ
ննջեաց,
ապա
ապրի։
72
Բազում
հիւանդք
ննջեն,
եւ
ոչ
ապրին,
եւ
իցեն,
որ
ոչ
ննջեն,
եւ
ապրին։
73
Ո՞
փաղաքշանք
տգիտացն,
զծածկատեսն
կամէին
սփոփել.
գիտէին
աշակերտքն,
թէ
սիրէ
Տէր
մեր
զՂազար
անմեղ,
եւ
ոչ
կամէին
թէ
վիշտ
հասցէ
ընտանեաց
նորա։
74
Աշակերտքն
զննջելն
ապրելոյ
եւ
առողջութեան
վարկանէին.
Տէրն
մերկացաւ
զծածուկ
խորհուրդն
եւ
յայտնապէս
ա
սէ.
Ղազար
բարեկամ
մեր
մեռաւ։
75
Զի
մի՛
յանկարծակի
ընդոստիցեն
ճչելով
կամ
կոծելով։
76
Իսկ
Յիսուս
ա
սէր՝
մեռաւ,
որով
ըմբռնեալն
էր
ազգ
մարդկան,
այսինքն՝
աւրինաւքն.
զի
Քրիստոսիւ
փոխելոց
էին
յանմահութիւն,
յարութեամբն
Ղազարու,
որ
էր
գաղափար
հանդերձելոցն։
77
Ես
ուրախ
եմ
վասն
ձեր,
զի
դուք
հաւատացէք,
զի
ես
չէի
անդ։
78
Պատիպատ
խաւսք,
որ
ոչ
կարացին
ի
վերայ
հասանել
իրին.
մահու
անուն
եւ
ուրախութեան
ի
լսելիս
նոցա
հռչակեցաւ,
եւ
զարմացմամբն
ոչ
կարէին
հասու
լինել
վասն
երկշաւիղ
բանիցն.
բայց
երկչոտն
Թոմայ
տեղեակ
առնէ
զմեզ
վասն
տխմարութեան
նոցա։
79
Ոչ
ի
պարծանս
ինչ
յարուցանեմ
զնա,
այլ
վասն
ձեր
հաւատոցդ
հաստատու
թեան.
ուրախ
եմ,
զի
առնուցուք
զչափ
իմոյ
զաւրութեանս։
80
Ասէ
Թովմաս,
եկա՛յք,
զի
եւ
մեք
մեռցուք
ընդ
նմա։
81
Սա
երթայ
զմեռեալն
յարուցանել,
եւ
մեք
կենդանիքս
պատրաստիմք
ի
մահ,
քանզի
տարակուսեալ
էին
յայս
տեղւոջս։
82
Երկրագործ
մշակաց
դիւրագոյն
է
զկորդացեալ
երկիր
վարել,
քան
գիտնոց
զտգէտսն
ածել
ի
հաւանութիւն.
երկրագործ
սակաւ
աշխատի
ընդ
ամեհի
երկիրն,
եւ
բազում
պտղոց
ակն
ունի,
իսկ
մարդ
կոյր՝
տգիտութեամբ,
Աստուծոյ
միայն
է
կարողութիւն
ի
գիտութիւն
ածել։
83
Որչափ
թերահաւատութիւնն
զաւրանայր,
յամենայն
կողմանց
ուրախութիւն
լինէր.
զբոլորիցն
անհաւատութիւն
հայրենի
զաւրութեամբ
հզաւր
գործեաց։
84
Եկն
Յիսուս
եւ
եգիտ
զՂազար
չորեքաւրեայ
ի
գերեզմանին։
85
Զի
մերձ
էր
գիւղն
յԵրուսաղէմ,
եւ
սուգն
մերձ
էր
յուրախութիւն
եւ
ի
խաղաղութիւն։
86
Ասպարիսաւ
հնգետասան.
ասպարէսն
երկու
մղոն
է
ճանապարհի,
մինչ
յԵրուսաղէմ։
87
Ի
ծննդենէն
կրկին
թուաւք
մինչեւ
ի
խաչելութիւնն`
երեք
հնգեաշարժ
զգայութեամբ,
տեսանելեաւք,
լսելեաւք,
հոտոտելեաւք,
ճաշակելեաւք
եւ
շաւշափելեաւք։
88
Զորս
միացոյց
ընդ
իւր
էութիւն,
որ
համբարձաւ
յերկինս,
ընդ
նմին
յարոյց
եւ
ըստ
նմին
նստոյց
ընդ
Հաւր։
89
։
90
Գալն
աստուածային
տեսչութեամբն
իմանի
գոլ,
զի
տեսողք
լիցին
աստուածագործ
նշանացն.
զի
ոմանք
աւգտեցան
հաստատելով
ի
Քրիստոս
հաւատով
խարսխեալ։
91
Զի
մխիթարեսցեն
զնոսա։
92
Ագարակն
քաղաքացեալ
էր,
եւ
քաղաքն
ագարակացեալ,
բոլոր
ամբոխ
քաղաքին
եկեալ
էին
ի
վիշտն.
զի
է
բնութեան
սովորութիւն
զբաւթ
սիրեմք
լսել
զայլոց,
եւ
մտանել
ի
տուն
սգոյ
քան
ուրախութեան.
ոմն
ի
լկտութիւն
եւ
ոմն
յոտնհարութիւն,
եւ
յոլովք
ի
շատխաւսութիւն.
սակաւք
լինին
կցորդք
տրտմութեան,
զի
ի
մէջ
Երուսաղեմի
գործելոց
էին
զսքանչելիսն։
93
Մարթայ
իբրեւ
լուաւ,
թէ
Յիսուս
գայ,
ընդ
առաջ
գնաց
նմա։
94
Մարթայ
յառաջանալ
ըստ
աւրինացն
եւ
մարգարէիցն,
որ
գուշակեալ
ցուցանելոց
էր
զՔրիստոս
Փրկիչ
աշխարհի։
95
Մարիամ
անդրէն
նստէր
ի
տանն.
մինն
եղեւ
իբրեւ
զբան
բերանոյ,
եւ
միւսն
իբրեւ
զսիրտ
շտեմարան
խորհրդոյ.
սիրտն
ի
տեղւոջն
հաստատուն
եկաց,
եւ
բանն
յառաջ
ընթացաւ
պատմել
ըզպաղատանս
սգաւոր
սրտին
ի
լսելիս
այնորիկ,
որ
կարող
էր
բառնալ
զսուգ
ի
տանէ
սիրելեացն
իւրոց։
96
Մարթայ,
որ
է
բան,
գիտաց
թէ
ամենայն
մխիթարիչքն,
որ
ժողովեալ
էին`
նոցա
անձինքն
լի
են
տրտմութեամբ.
տրտում
զտրտում
ոչ
կարէ
զուարթացուցանել,
եւ
սգաւոր
զսգաւոր
ոչ
մխիթարէ։
97
Մինն
ասէր,
մի
տապիր
եղբայր
իմ
վաղ
մեռաւ
տղայ,
եւ
այլքն
ըստ
իւրաքանչիւր
կարեւորացն
ասեն
զմահն
տարաժամ
եւ
զսիրտն
բեկանեն,
եւ
զաղիսն
գալարեն,
վայ
ի
վերայ
վայի։
98
Զայս
ամենայն
եթող
Մարթայ
եւ
ասէ
ցՅի
սուս.
Տէր,
աստ
լիեալ
էիր
դու,
եղբայրն
իմ
ոչ
էր
մեռեալ։
99
Մարգարէացաւ
Մարթայ,
որ
ընդունի
զմարգարէ
յանուն
մարգարէի՝
զվարձս
մարգարէի
առցէ,
իսկ
որ
զԱստուած
ընդունի՝
զփառս
աստուածային
ժառանգէ։
100
Երկնաւոր
իմաստութեամբն
ասաց
զայս,
եւ
յաստուածային
փառսն
վերացաւ.
զի
ուր
կենդանութիւն
է`
անդ
մահ
ոչ
մտանէ։
101
Տէրն
բազում
անգամ
մտեալ
էր
ի
տունն
Մարթայի
եւ
Մարիամու,
եւ
զմահն
ի
գեւղջէն
հալածական
առնէր
թող
թէ
ի
տանէն։
102
Իմաստութիւն
հոգեւոր,
եւ
սէր
աստուածային,
եւ
հաւատք
ճշմարիտ,
եւ
ստոյգ
մարգարէութիւն.
չորք
եղբարք
են
հարազատք.
քանզի
մի
է
շարժողն
սոցա
Աստուած։
103
Որպէս
արուեստաւորն
մի
բերան
փչէ
յերգիոնն,
եւ
բազում
փողքն,
ոմն՝
ոոսկ,
ոմն՝
թաւ,
ոմն՝
թանձրագոյն
մի
ձայն
ասի.
այսպէս
եւ
Մարթայ
եւ
Մարիամ
եւ
Ղազար
եւ
թէ
այլ
ոք
էր
ի
տան
նոցա,
մի
հաւատք
էին
ամենեցուն,
մի
սէր
սիրեցին
զՔրիստոս,
մի
հոգեւոր
իմաստութիւն
էր
ամենեցուն։
104
Արդ
գիտեմ
զոր
ինչ
խնդրես
տայ
քեզ
Աստուած։
105
Մարգարէացաւ
կինն,
ոչ
զմիոյ
մեռելոյ
յարութիւնն,
այլ
զդարուցն
կարող
ես
յարուցանել
կամակցութեամբ
Հաւր
եւ
Հոգւոյն։
106
Տէրն
ա
սէր.
։
107
Այս
զմիտս
լսողացն
հաստատէր։
108
։
109
Այս
բան
զմիակամութիւն
եւ
զմի
բնութիւն
ցուցանեն,
եւ
ոչ
եւ
կրսերութիւն.
վասն
այսորիկ
Քրիստոս
հաճեցաւ
ընդ
հաւատս
Մարթայի։
110
Ասէ
ցնա
Յիսուս,
յարիցէ
եղբայրն
քո։
111
Տէրն
յայտնեաց
նմա
զառաջին
յարութիւն
եղբաւրն
իւր
եւ
զյետինն։
112
Ոչ
պէտք
են
աղաչանաց,
եւ
ոչ
կարծիք
հայցուածոց
որպէս
ոմանց
թուի։
113
Գիտեմ
զի
յարիցէ
յարութեանն
յաւուրն
յետնումն։
114
Դրունք
երկնից
բացան
կնոջն.
զինքնածագ
լոյսն
ետես
կինն
աչաւք,
յանմատոյց
տեղին
եհաս,
որդւոյն
Զեբեդեայ
հաւասարեաց,
ոչ
զմարմնոյ
լանջաւքն
Քրիստոսի
անկաւ,
այլ
զաւրացաւ
յԱստուծոյ,
զԲանն
կենաց
շաւշափեաց,
ի
կեանս
Աստուծոյ
փոխեցաւ,
մտաց
աչքն
բացան,
լուսաւորեցաւ
ներքին
մարդն,
եկն
արտասուաւք,
լցաւ
ծաղու։
115
Վշտացեալն
բերկրեցաւ,
զուարթացաւ
գոյն
երեսացն,
աւետիս
լուաւ
յարութեան,
մինչ
չեւ
յարուցեալ
ետես
զեղբայրն,
զի
զկենդանացուցիչն
ետես
ամենայն
մեռելոց։
116
Ես
իսկ
եմ
յարութիւն
եւ
կեանք։
117
Եգիտ
յարոյց
զմեռեալս,
եւ
դարձեալ
մեռան.
Եղիսէ
երկուս։
118
Ես
յարուցանեմ
եւ
կեցուցանեմ
յանմահութիւն։
119
Որ
հաւատայ
յիս,
թէպէտ
եւ
մեռանի,
կենդանի
է,
եւ
որ
հաւատայ
յիս`
մի
ճաշակեսցէ
զմահ
յաւիտեան,
որպէս
ի
մաւտոյ
տեսանելոց
ես։
120
Այսպէս
եւ
յիս
հաւատացեալքն
փրկին
ի
յաւիտենից
մահուանէն.
զի
յոյժ
բարձրագոյն
ճառեաց
Փրկիչն,
վասն
այսորիկ
զվարձ
վարդապետութեանն
խնդրեաց
ի
նմա
նէ.
Հաւա
տա՞ս
այսմիկ
զոր
լուար.
թէպէտ
երկշաւիղ
էր
բանն,
սակայն
յուսայր
նա,
ասէ.
Այո,
Տէ՛ր,
ես
հաւատացի
թէ
դու
ես
Քրիստոս
Որդի
Աստուծոյ,
որ
յաշխարհ
գալոց
էիր։
121
Զմարգարէիցն
բանն
երկրորդեաց,
որպէս
կինն
ասաց.
։
122
Ասաց
զկուսական
ծնունդն,
եւ
ակնարկեաց
զերկրորդ
գալուստն,
զամենայն
ինչ
տեղեկացաւ
եւ
զմեծամեծսն
Աստուծոյ
լուաւ։
123
Եկն
իբր
մարդ
տրտում,
եւ
գնաց
իբր
հրեշտակ
Աստուծոյ
ուրախացեալ,
կոչեաց
զքոյր
իւր
լռելեայն,
աշակերտեաց
ի
նոյն
վարդապետութիւն
հեշտակամ,
դիւրահաւան
ակնարկելովն
վասն
հրէիցն,
զի
եւ
քոյրն
զնոյն
մաղթանսն
արկցէ
առաջի`
ի
գութ
ածելով
զՔրիստոս
վասն
եղբաւրն
կենդանութեան.
եւ
Մարիամ
զնոյն
բանս
քեռն
երկրորդէր,
ա
սէ.
Վարդապետ
եկեալ
է
եւ
կոչէ
զքեզ։
124
Արդարեւ
ճշմարիտ
վարդապետ,
առանց
ալփափատաց
ուսուցանէ,
զամենայն
պէտս
դպրութեան
կատարէ.
ա
սաց
վարդապետ,
եւ
ինքն
եմուտ
ի
կարգ
աշակերտացն։
125
Իբրեւ
լուաւ
յարեաւ
վաղվաղակի
եւ
եկն
առ
Յիսուս.
ի
նոյն
տեղի
եւ
ի
նոյն
ուրախութիւն,
առ
նոյն
ուսուցիչն.
զոմն՝
ի
ծածուկ
եւ
զոմն
յայտնի
ձգեաց
զերկոսեանն
ի
սգաւոր
աշխարհէս
յանտրտում
ուրախութիւն
կենացն։
126
Յիսուս
չեւ
էր
եկեալ
ի
գեղն.
այլ
կայր
ի
տեղւոջն,
ուր
ընդ
առաջ
եղեւ
նմա
Մարթա։
127
Է՞ր
վասն
արգելոյր
զինքն
եւ
ոչ
փութապէս
գայր
ի
գերեզմանն,
այլ
զի
ի
հասանել
համբաւ
գալստեան
նորա,
զի
ատեան
գործեսցէ
ժողովրդեանն,
եւ
ամենայն
ոք
ճեպեսցի
առ
ի
տեսանել
զսքանչումն
աստուածագործ
նշանացն.
զի
ի
լռել
մարդոյն
ի
պատուիրանապահութենէն
Աստուծոյ,
լռէր
եւ
աստուածագործ
հրաշքն
յերկրէ։
128
Եւ
մերկացաւ
մարդն
յաստուածատուր
փառացն
վասն
յանցանացն.
աստ
յաղագս
Ղազարու
զհրամանն
Աստուծոյ
պահելոյ,
կենագործէր
ի
գերեզմանէն։
129
Իսկ
հրեայքն,
որ
եկեալ
էին
մխիթարել
զնոսա,
ինքեանք
թափուր
յերկնային
յուրախութենէն
մնացին,
սգով
թաղծեալ
նստէին
ի
տան,
յառաջին
յարտասուսն ,
եւ
նովին
տրտմու
թեամբն.
Իբրեւ
տեսին
զՄարիամ,
զի
յարեաւ,
գնացին
եւ
նոքա
զհետ։
130
Ոչ
առ
ի
յարութեանն
տեսութիւն,
այլ՝
ի
գերեզման
մեռելոյն։
131
։
132
Ոչ
առ
ագահութիւն
տուողին,
այլ
վասն
անարժանութեան
ընդունողին,
որպէս
առաքելաւքն
եւ
Յուդաիւ
տեսանի։
133
։
134
Զի
հանապազ
գերեզմանասէրք
էին,
ոչ
միայն
զմարդիկ
մեռեալ,
այլ
եւ
զսուտ
Աստուածս
ասէին
մեռեալ. ,
մարգարէն
ասէ։
135
Եւ
Մարիամ
եկն
առ
Յիսուս։
136
Մարիամ
ի
նոցանէ
մերժեցաւ,
եւ
եկն
առ
այն,
որ
յառաջն
ճանաչէր,
թէ
որ
զբազում
մեղս
իմ
եթող
ձրի,
կարող
է
զծանր
տրտմութիւնս
։
137
Անկաւ
առաջի
ոտիցն
Յիսուսի
եւ
ա
սէ.
Տէ՛ր,
աստ
լիեալ
էիր,
եղբայրն
իմ
ոչ
էր
մեռեալ։
138
Միոյ
դպրոցի
մանկունք,
մի
լեզու
խաւսէին,
միաբան
ըստ
վարդապետին
կամացն
յորդորէին
յուսումն
աստուածային։
139
Նոյնպէս
եւ
երկու
քորքն
ի
մի
որս
ըմբռնեցան,
զմի
սէր
սիրեցին
զՏէրն,
ի
մի
աղբիւրէ
արբին
զջուրն
կենդանի,
տեսին
մարդացեալ
զԱստուած,
հաւատացին
ի
Տէր
բոլորից։
140
Թուի
թէ
խորհեալ
էին
ածել
զՅիսուսն
եղբաւրն
ի
կենդանութիւն
գործել,
յերկուցն
միաբարբառ
լինի
վասն
մերձաւոր
մեռելոյն
ասելով՝
Տէր,
թէ
չէիր
անտես
արարեալ
զազգ
մարդկան,
ոչ
մեռանէին
զմեղացն
մահ։
141 ,
ասէ
ոմն
ի
մարգարէիցն՝
առ
ի
պարկեշտութիւն
վարուց
եւ
ի
սքանչելի
խրատուցն։
142
։
143
Յաշխատել
մարմնոցն
բխեն
քրտունքն,
եւ
ի
զայրագին
սրտէ
հեղուն
արտասուս
ի
վերայ
մեռելոյն,
եւ
ի
կենդանի
սիրելոյ
յորժամ
ի
հեռաստանէ
եկեսցէ։
144
Ետես
Մարիամ
զՅիսուս,
եւ
երկունք
գթոյն
ստիպեցին
զնա
յիշատակաւ
մեռելոյն,
այլ
ոչ
ճչեաց
ըստ
աշխարհիս
կարգաց,
այլ
ցնծութեամբ
եհեղ
զարտաւսր
առաջի
ողորմածին.
այնչափ
աղիողորմ
տեսլեամբ,
մինչեւ
զհրեայսն
բարձրակական
լացոյց։
145
Խռովեցաւ
ի
հոգի,
իբր
թէ
ամենայն
զաւրութեամբ
տրտմեցաւ.
ոչ
կարաց
պարզաբար
ասել
ուր
եդիք,
այլ
մռնչելով
ասէ,
կիսաբան
տրտմակից
ի
վերայ
սիրելւոյն։
146
Յորդահոս
անձրեւաց
առատաբեր
լինին
անդք,
եւ
բուսուցանեն
դալարիս
արաւտականաց,
նոյնպէս
եւ
յորդ
արտասուք
մարդկան
ի
գութ
ածեն
զԱստուած։
147
Եղեւ
կցորդ
սգոյ
նոցա,
զի
լիցին
մարդիկ
մխիթարեալք
յԱստուծոյ։
148
Կամ
մռնչեաց
ի
վերայ
Սատանայի
որպէս
առիւծ
ի
վերայ
որսոյ,
զի
ոչ
ստուգապէս
կարէին
շարժել
զնա
տրտմականքն,
որպէս
զմեզ
յաղթահարեն
մարմնոյ
շարժմունք,
զի
աստուածային
բնութիւն
անախտ
եւ
անտրտում
է,
այլ
խռովելն
նշանակէ,
թէ
հրաման
ետ
տրտմութեանն
գալ
եւ
բխել
զարտաւսրն
կամաւորաբար։
149
Ցուցանէ
թէ
յորժամ
կամէր
զիջանէր
յայնոսիկ
ի
բնական
կիրսն,
յայտնելով
զճշմարիտ
մարդեղութիւնն,
զի
թէպէտեւ
Աստուած
միացաւ
ի
մարմնի,
այլ
ոչ
ետ
շարժել
մարմնոյն
ի
բնական
կիրսն,
այլ
յորժամ
թոյլ
տայր
իջանէր
ի
կերակուր
եւ
յըմպելիս
եւ
ի
քուն,
եւ
յորժամ
կամէր
անցանէր,
որ
բնութեանս
գեր
ի
վերոյ,
պահէր
զինքն
աստուածային
միութեամբն։
150
Ասէ
ո՛ւր
եդիք
զնա,
ասեն՝
ե՛կ
եւ
տես։
151
Ոչ
անգիտութեամբ,
որպէս
Հայր
նորա
հարցա
նէր. ,
եւ
ցԿային՝ ,
եւ
ցՄովսէս՝
Զինչ
է
այդ,
որ
ի
ձեռին
քո
։
152
Խնդրէ
Արարիչն
զիւր
պատկերն,
որ
ըստ
պատկերի
իւրոյ
արար
զնա,
եւ
չարն
նախանձեցաւ
ընդ
բարւոյն
Ադամայ,
եւ
ընկէց
զնա
յերանելի
կենացն.
Տէրն
եկեալ
որսայր
զմարդկան
փրկութիւն։
153
Ի
բեթանիայէ
մինչեւ
ի
Բաթաբրէ
եաւթանասուն
եւ
երկու
մղոնք
են,
յայնչափ
հեռաստանէն
գիտացեր
զմահն
Ղազարու,
եւ
մաւտ
ի
կարմջիդ
անգիտանա՞ս։
154
Դի
եդիք
դուք,
եւ
ես
կենդանի
առնում
զնա,
դագաղաւք
տարայք,
եւ
ես
ձայնիւ
յարուցանեմ։
155
Ապա
զիա՛րդ
հարցանես,
Տէր.
ասէ,
աստուածային
հրաշս
գործելոց
եմ
աստ
ի
տեղւոջս,
գուցէ
զրկեսցին
մարդիկ։
156
Երկու
կողմանց
զգուշանայ՝
հոգւոց
եւ
մարմնոց,
վասն
զի
Աստուած
էր
մարդացեալ,
այլ
զի
ինքեանք
ցուցցեն
եւ
վկայ
լիցին
մեռելոյն
եւ
տեղւոյն։
157
Արտասուեաց
Յիսուս։
158
Մարմնոյն
ոչ
միայն
աչքն
արտասուեն,
այլ
բոլոր
մարմինն
քրտնի,
որով
Տէր
մեր
բազում
անգամ
վարեցաւ
յաշխարհի,
մինչեւ
ի
նուազագոյն
պէտս,
զի
զազգակցութիւնն
իւր
ի
վշտակցութիւնս
ցուցցէ։
159
Դարձեալ
զի
սահման
եւ
կէտ
զայն
վարդապետէ,
այնքան
արտասուել
հաւատացելոց,
որք
զյարութեան
յոյս
յինքեանս
ունիցի։
160
Դարձեալ
զի
տեսանելով
զմեռեալն,
պարտ
է
արտասուել
ի
վերայ
մարդոյն,
որ
ի
սկզբանէ
ժառանգեցոյց
ազգի
մարդկան։
161
Կամ
ի
վերայ
հրէիցն
արտասուեաց,
որ
յետս
կալոց
էր
յաստուածագործ
նշանացն
թերահաւատեալք,
եւ
գեհենոյն
ժառանգ
լինե
լոց
էին.
։
162
Դուք
սովոր
էք
հայհոյել,
որ
զծովն
բարժանեաց
եւ
զբազում
նշանս
արար,
հայհոյեցէք
եւ
ոչ
գոհացայք
զԱստուծոյ,
եւ
անասնոց
փոխանակեցէք.
եւ
ի
Մովսէս
երդմամբ
ուրացայք։
163
Որ
ընդ
ծովն
ճանապարհ
արար,
զբոլոր
ժողովուրդն
ի
բերանոյ
սրոյն
Փարաւոնի
ապրեցոյց,
չկալայք
շնորհ,
զի
վասն
կուրին
բժշկութեան
շնորհակա՞լ
լինիցիք։
164
Հոգի
կուրին
կենդանի
էր
եւ
շարժէր
զմարմինն,
եւ
աչք
կուրին
մեռեալ
էր.
շունչն
ի
մեռեալ
մարմինն
ոչ
բնակէր,
եւ
ոչ
լոյս
արեգական՝
ի
մեռեալ .
թէ
զմեռեալ
աչս
կենդանացոյց,
եւ
զլոյսն
հրաժարեալ
անդրէն
դարձոյց,
ա
պա
եւ
զբոլոր
մարմինն
կենդանի
առնէ։
165
Բայց
դուք
ի
կամս
ձեր
յաճախեցէք
ի
հայհոյութիւն.
թերեւս
ի
նմին
տեղւոջ
ամաչէք,
յորժամ
բազումք
ի
ձէնջ
փառաւոր
առնէին
զիմ
Աստուածութիւնս
ի
վերայ
մեծամեծ
սքանչելեացն,
զոր
տեսանելոց
են։
166
։
167
Անդ
ասէ,
թէ
խռովեցոյց
զանձն
իւր
կոչելով
յինքն
զարտաւսրն,
եւ
աստ
բնութեանն
դադարել
ի
շարժմանէ
տրտմութեանն,
զոր
կոչեալ
խռովեցոյց։
168
։
169
Սովորութիւն
էր
առաջնոցն
ամրացուցանել
զգերեզմանս,
վասն
զի
հեռի
էր
ի
նոցանէ
յոյս
յարութեանն։
170
Զայս`
կեանք
համարէին,
եւ
զայն`
դառնութիւն
մահու,
յիշատակ
մեռելոյն
զշիրիմ
համարէին,
եւ
զանուն
մեռելոյն
ի
վերայ
գերեզմանին
փորագրէին,
եւ
Մովսէս
ակամայ
թոյլ
տայր
։
171
։
172
Կամ
վէմն
կափարիչն
նշանակէ
զսատանայ,
որ
ի
վերայ
դժոխոցն
զհոգիսն
փակեալ
ընդ
իւրով
իշխանութեամբն
պահէր։
173
Յիսուս
ա
սէ.
Ի
բաց
զվէմդ
ի
բերանոյ
այրոյդ։
174
Յորմէ
երկիր
դողայ,
եւ
լերինք
հալին,
վասն
փոքր
մի
վիմիդ
աւգնակա՞ն
խնդրես
ի
մարդկանէ։
175
Վկայ
կոչեմ
յարութեան,
դո՛ւք
առէք
զքարդ
ի
վեր,
եւ
հայեցարո՛ւք
ի
գերեզմանդ.
աչք
ձեր
վկա՛յ
լիցին,
եւ
թիկունք՝
ծանրութեան
վիմիդ,
եւ
հոտ
նեխոյդ՝
ռնգացդ,
որ
ի
մաւտ
կայք
ամենեքին։
176
Գիտէր
զնոցա
չար
սովորութիւնն.
յամենայն
կողմանց
զգուշանայր
արգելուլ
զհայհոյութիւնն։
177
Զի՞նչ
պէտք
էին
բառնալ
զվէմն,
որոյ
հրամանաւ
դժոխք
փոխելոց
էին
զմեռեալս։
178
Այլ
վասն
ժխտող
հրէիցն,
թէ
զսքանչելիսն
ուրանան,
ձեռք
նոցա
դատախազք
գտանին՝
յանդիմանելով
զնոցա
թերահաւատութիւնն։
179
Կամ
վէմ`
զբուռն
ծանրալուծն
սատանայ
պահակն
մեղաց,
որ
արգելեալ
պահէր
ընդ
մահու
իշխանութեամբ
զմեղաւորսն։
180
Տէր
բառնայ
զվէմն,
զբռնակալութիւն
դիւացն,
զի
դիւրաւ
յարիցեն
ի
մեղացն
մարդիկ
զկնի
Քրիստոսի
գալստեանն։
181
Ասէ
Մարթայ
քոյր
մեռելոյն,
Տէր,
արդ
հոտեալ
է։
182
Նախաստեղծին
բերէ
աւրինակ,
եւ
մեռելութիւն
եւ
նեխութիւն
ըստ
մարգարէին։
183
Նեխեցան
եւ
փտեցան
վէրք
։
184
Եւ
այլ
մարգարէքն
ամբաստանեն
վասն
ազգի
մարդկան,
զմեղացն
ժահահոտութիւն
բացայայտեն
Արարչին,
իւրաքանչիւր
ըստ
իւրում
բանին,
զի
ամենայն
աշխարհ
առ
հասարակ
նեխեալ
էր։
185
Հոտ
նեխոյ
մարդոյ
գայ
ի
մեռելոյ,
իսկ
Աստուծոյ`
ի
մեղաւորէն,
իսկ
Աստուած
յիւր
անուշահոտութենէն
համեմեաց
զամենեսեան։
186
Մշակին
ոչ
գոյ
հոտ
նեխոյ
ի
սերմանեացն,
զի
լի
են
միտք
իւր
խնդութեամբ,
զի
պարարեալ
են
խելք
ի
հոտոյ
անդաստանաց
իւր,
եւ
յԻսահակ
ասէր.
։
187
Քանզի
չորեքաւրեայ
է։
188
Զչորեքնիւթեան
մարդկան,
թուի
թէ
զչորեքեզերեան
աշխարհս
նշանակէ,
զի
ամենեքեան
մեղան
եւ
նուազեալ
են
ի
փառացն
Աստուծոյ։
189
Բազմաւրեայք
ընդ
չորեքաւրէին
յարոյց
Քրիստոս
ի
մեղացն
ապականութենէ։
190
Ասէ
ցնա
Յիսուս՝
հաւատա՛
եւ
տեսցես
զփառս
Աստուծոյ։
191
Ո՛վ
Մարթայ.
այտի
բուսանելոց
են
կեանք
մարդկան,
միայն
հաւատա՛
յԱստուած,
եւ
հարկանի
քեզ
հոտ
անուշ
կենդանի,
եւ
զփառսն
Աստուծոյ
տեսանես,
եւ
պապանձին
բերանք
հայհոյիչ
մարդկան,
յորժամ
զչորեքաւրեայդ
մեռեալ
կենդանի
ի
հրապարակիդ.
աղ
է
դա
անուշացուցիչ
է
ամենայն
հարեալ
մարմնոյ,
եւ
լոյս
է
դա
թափանցիկ
կուրացեալ
աչաց,
եւ
ձայն
է
խլացեալ
ականչաց,
զոր
գործով
առ
եղբայր
քո
տեսանես,
եւ
մտաւք
զփառսն
Աստուծոյ
իմանաս։
192
Իբրեւ
ի
վեր
առին
զվէմն։
193
Մինչ
չեւ
զվէմն
ի
վեր
առեալ
էր,
Ղազար
յարուցեալ
էր
ի
գերեզմանէն.
ոչ
է
արժան
գերեզման
ասել,
այլ
յարութիւն
անուանել։
194
Ամբարձ
զաչս
իւր
յերկինս։
195
Մինչ
չեւ
զաչս
Յիսուսն
յերկինս
համբարձեալ
էր,
զՀայր
տեսանէր։
196
Հայր
գոհանամ
զքէն,
զի
լուար
ինձ,
գոհանամ
զքէն,
Հայր
զի
ծածկեցեր
զայս
յիմաստնոց
եւ
ի
գիտնոց,
եւ
յայտնեցեր
տղայոց
անմեղաց։
197
Մինչ
չեւ
ձայնիւ
կարդացեալ
էր,
Հայր
լսէր
նմա
յամենայն
ժամ։
198
Ամաչեսցէ
Թէոդորիտոս
է
նմանք
նորա
հերձուածոցն,
որ
ասէր,
թէ
ոմն
կարդայ
եւ
ոմն
լսէ.
բան
լի
յիմարութեամբ.
ո՛վ
անիրաւ։
199
Ի
տան
քահանայապետին
յարոյց
զդուստրն
նորա
ի
մեռելոց,
ոչ
աղաչեաց
եւ
ոչ
յերկինս
հայեցաւ,
եւ
ոչ
առ
Հայր
կարդաց.
հայեցաւ
ի
մեռեալն
եւ
ա
սէ.
Տալիթա
կումի,
աղջիկ
դու
քեզ
ասեմ
արի՛
կաց.
եւ
կանգնեցաւ ,
նոյնպէս
եւ
ի
Նային
քաղաքի
բազում
ամբոխ
էր,
եւ
ոչ
ոք
թախան
ձեաց
զնա,
եւ
ոչ
առ
Հայր
կարդաց,
ձեռն
միայն
ձգեաց
ի
դագաղսն,
եւ
մեռեալն ,
նոյնպէս
եւ
յայլ
նշանսն։
200
Ուր
անձամբ
առնէր՝
զաստուածային
զաւրութիւնն
ցուցանէր,
ուր
առ
Հայր
աղաչէր՝
զսիրելութիւն
ցուցանէր,
քանզի
երանելի
բնութեան
Սրբոյ
Երրորդութեանն
բնութիւնն,
անսահմանելի
միապէս
յերիս
անձինսն,
ի
Հայր
եւ
յՈրդի
եւ
ի
Հոգին
Սուրբ։
201
Իսկ
յատկութիւնն
յիւրաքանչիւր
յերեսս
բաժանին
եւ
ի
դէմս,
քանզի
բնութիւն
երիցն
այս
է։
202
Տէր
Աստուած
ամենակալ
ամենախնամ,
արարիչ
անիմանալի,
անպարագրելի,
անորակ,
անքանակ,
անուր,
աներբ,
ոչ
սկսեալ
եւ
ոչ
դադարեալ։
203
Իսկ
առանձնաւորութիւն
Հաւր`
ծնող,
եւ
պատճառք,
անսկիզբն
եւ
սկիզբն,
եւ
ոչ
սկսեալ
յումեքէ,
առաքող,
ոչ
ծնեալ
յումեքէ
եւ
ոչ
կամ
յինքենէ
կամ
յայլմէ
ումեքէ։
204
Իսկ
Որդւոյ
առանձնաւորութիւնն՝
Որդի,
Բան,
ծնունդ,
լոյս,
կերպարան,
իմաստութիւն,
ճառագայթ,
պատկեր,
կնիք,
նկարագիր։
205
Իսկ
Հոգւոյն
Սրբոյ
առանձնաւորութիւնն՝
բղխումն
ճշմարիտ,
նորոգող,
մխիթարիչ,
ուղիղ,
բարի։
206
Ի
հաւրէն
Որդի
եւ
Հոգին
Սուրբ,
այլ
ոչ
կոչին
եղբարք
եւ
ոչ
որդիք
երկոքեանն.
զոր
աւրինակ
յԱդամայ
են
Սեթ
եւ
Եւայ,
այլ
ոչ
եղբարք
եւ
ոչ
որդիք
երկոքեան։
207
Քանզի
Հայր
ծնող
է,
եւ
Որդին՝
ծնունդ,
եւ
Հոգին
Սուրբ
ելող
է.
եւ
նստի
Որդի
ընդ
աջմէ
Հաւր,
եւ
Հոգի
Սուրբ
ընդ
աջմէ
Որդւոյ։
208
Քանզի
ի
հարիւրերորդի
իններորդի
սաղմոսին
ա
սէ.
Ասաց
տէր
ցտէր
իմ՝
նիստ
ընդ
աջմէ
։
209
Հայր
զՈրդի
ասէ,
եւ
յետ
սակաւուց
ասէ.
։
210
Հայր
ընդ
Որդւոյ
վասն
Հոգւոյն
Սրբոյ
ասէ։
211
Եւ
արդ,
ի
Սուրբ
Երրորդութեանն
երեւի,
զի
զմեծ
եւ
զփոքր,
զծանր
եւ
զթեթեւ,
զշատ
եւ
զսակաւ,
ժամք
եւ
ժամանակք
բովանդակեն։
212
Իսկ
ուր
ոչ
ժամք
եւ
ոչ
ժամանակք,
ոչ
չափ
եւ
ոչ
կշիռ
մերձենայ
յանբաւելի
բնութիւնն,
անդ
ոչ
նկարի
ոչ
փոքր
եւ
ոչ
մեծ։
213
Կամեցայ
զՀայր
մեծ
ասել
որպէս
զծնող
եւ
զպատճառ,
այլ
երկեայ
նոյն
ինքն
ի
Հաւրէ,
զի
մի
տկար
զսկիզբն
արարից
եւ
թշնամանեցից
մեծարանաւքն,
քանզի
ոչ
են
փառք
Հաւր,
թէ
որ
յինքենէ
են
փոքրագոյն
են
քան
զնա,
քանզի
այս
տկարութիւն
ոչ
կարել
իւր
հաւասար
Որդի
ծնանել,
կամ
Հոգի՝
բղխիչ,
այլ
վայելէր
նորա
հրաշափառ
զաւրութեան,
զի
որ
ի
նորա
բնութենէն`
ինքեան
փառակից
գոլով
ճանաչին։
214
Արդ,
Հայր
ոչ
ծնունդ
եւ
ոչ
ելող,
եւ
Որդի
ոչ
ծնող
է
եւ
ոչ
ելող,
եւ
Հոգին
Սուրբ
ոչ
ծնող
է
եւ
ոչ
ծնունդ,
այլ
միշտ
զելողութիւն
ունի։
215
Ցնծայ
Հայր
ընդ
փառս
Որդւոյ,
եւ
զուարճանայ
Որդի
ընդ
պատիւ
Հոգւոյն,
եւ
փառաւորէ
Հոգի
զՀայր
եւ
զՈրդի,
զի
ի
նոցունց
էութենէ
առնու
եւ
նորակերտէ
զարարածս,
յորմէ
ամենայն
եղեւ
յերկինս
եւ
յերկրի,
երեւելիք
եւ
աներեւոյթք,
զգալիք
եւ
իմանալիք,
մարմինք
եւ
անմարմինք։
216
Արդ
զայս
դաւանութիւն
ընկալան
Հայք
ի
մեծէն
Գրիգորէ
եւ
ի
սրբոյն
Ռստակիսէ
եւ
յերանելւոյն
Ներսիսէ։
217
Վասն
ժողովրդեանս
առնեմ։
218
Մեկնութիւն
առնէ
ինքն,
զի
Աստուած
ոչ
հայի
յիւր
պատիւնն,
որպէս
ի
մեր
փրկութիւնս,
զի
յորժամ
զինքն
հաւասար
Աստուծոյ
առնէր,
եւ
զմեղս
թողոյր,
նոքա
հայհոյիչ
եւ
դիւահար
կոչէին,
զի
հաւատասցեն
թէ
դու
առաքեցեր
զիս։
219
Թէ
հակառակ
Հաւր
զիս
գոլ
ասէք
եւ
հայհոյիչ,
մի՛
լիցի
գործակից
հակառակողիս.
կոչեմ
զքեզ
ի
գործակցութիւն`
հաւատացելոց
ի
հաստատութիւն
եւ
անհաւատիցն
յանդիմանութիւն։
220
Ընդ
անքաւելի
մեղաւք
են,
որ
յանբաժանելի
բնութիւն
բաժինս
արկանեն,
ի
մարդկանէ
հայհոյին
եւ
յԱստուծոյ
դատապարտին,
եւ
ջնջին
ի
դպրութենէ
կենացն։
221
Զայս
իբրեւ
ասաց
Յիսուս,
ի
ձայն
մեծ
աղաղակեաց։
222
Աղաղակեաց
վասն
մարդկան,
զամենեցուն
լսելիս
եւ
տեսանելիս
առ
ինքն
ձգելով։
223
Հեռի
եկաց
ի
գերեզմանէն
կանգունս
երկոտասան
չմերձենալով
ի
մեռեալն։
224
Փոխանակ
ձեռինն
զձայնն
սաստկացոյց,
կատարեաց
զաւրէնսն,
որ
ա
սէ.
Որ
մերձենայ
ի
մեռեալ,
պիղծ
է
մինչեւ
։
225
Ձայնն
այն
եղեւ
որոտումն
երկնաւոր.
զի
թէ
մի
հատն
բուսանի,
վաղվաղակի
եւ
ապա
ամենեցուն
ակնկալութիւն
է
յարութեան։
226
Հոտ
նեխոյն
դարձաւ
ի
հոտ
անուշութեան
առ
մեռեալն,
եւ
ի
դուրս
եկեալ
կենդանի։
227
Եմուտ
ձայնն
ի
գերեզմանն,
կալաւ
զձեռանէ
մեռելոյն,
զի
ի
մեռելոյ
զգայութիւն
ոչ
ազդէ
հնչումն
ձայնի,
զի
նայեսցին
յաստուածային
հրամանն`
ձայնիւն
լսել
որք
անդ
էին,
եւ
յայտնի
երեւեսցի
ի
նորա
հրամանէն
արտաքս
գալ
մեռելոյն։
228
Ըստ
սովորութեան
մարդկան
ի
բացուստ
կացեալ
ձայնիւ
գոչէ,
ընտելականաւն
մատակարարէ,
եւ
ձայնին
զաւրութեամբն
ի
ձեռաց
բանսարկուին
վերածէ
զհոգին`
կապելով
ընդ
լուծեալ
մարմնոյն,
եւ
զհողեղէն
մասն
ի
հող
դարձեալ,
եւ
զջուրն՝
ի
յաւիշտ,
եւ
հուրն՝
ի
հրանիւթն,
եւ
զաւդն
ի
յաւդն
ցնդեալ.
ոչ
ձեռաւք
ստեղծագործէ
կենդանի,
որպէս
զառաջինն,
այլ
սոսկ
ձայնիւ
անուամբ
կոչէ,
եւ
սարսափմամբ
արագապէս
ելանէ։
229
Բեթանիա՝
տուն
հնազանդութեան,
վասն
զի
Ղազար
հնազանդէր
մահու
վասն
Ադամայ,
որ
անկաւ
ընդ
իշխանութեամբ
մահու։
230
Հնազանդէր
մահ
Յիսուսի
յաղագս
զաւրութեան,
եւ
ծառայապէս
լսէր
տէրունական
ձայնին,
եւ
ընձեռէր
զմեռեալն
աստուածային
հրամանատրութեանն։
231
Գայ
Յիսուս
ի
տուն
հնազանդութեանն,
որ
զանհնազանդութիւն
մարդկան
ընդ
հնազանդութեամբ
Բանին
Աստուծոյ
միաւորէ
եւ
հնազանդի
աստուածախառն
մարմնովն
հասարակաց
Հաւրն
փոխանակ
անհնազանդութեանն
Ադամայ,
եւ
ըստ
Աստուածութեան
առնու
բարեբանութիւն
ընդ
Հաւր
ի
հրաբուն
զաւրացն։
։
233
Բազում
մեռեալք
դնին
ի
գերեզմանի,
բայց
միոյն
պէտք
էին
կոչելոյ .
թէ
առանց
անուան
ասացեալ
էր
ո՞
գիտէր
ի
մեռելոցն
եւ
գայր
արտաքս,
վասն
այսորիկ
յանուանէ
կո
չէ՝
Ղազարէ,
ե՛կ
արտաքս։
234
Բազում
Ղազարք
էին
անդ,
իսկ
ակնարկումն
կամացն
Յիսուսի
զմինն
կոչեաց,
որ
Մարթայի
եւ
Մարիամու
եղբայրդ
ես,
զոր
ես
սիրեմ,
վասն
որոյ
զիս
աղաչելով
կոչեցին,
առ
այժմ
դու
միայն
եկ,
քեւ
այլոց
յոյս
։
235
Թէ
ոչ
յանուանէ
կոչեալ
էր`
զաւրութիւն
ձայնին
Քրիստոսի
զամենայն
գերեզմանս
քակէր։
236
Ժամանակ
է
սերմանելոյ
եւ
ժամանակ
հնձելոյ,
դեռեւս
սերմանիք
սերմանին,
բոյսք
բուսանին,
պտուղք
ատոքանան
եւ
մատուցանին
միածնի
Որդւոյն
Աստուծոյ։
237
Նա
եւ
ոյ
այլոյ
անուամբ
զմեռեալն
կոչէ
ի
գերեզմանէն,
որոյ
գումարտակ
մարգարէքն
յանուն
Տեառն
եւ
առաքեալքն
յանուն
Յիսուսի
Քրիստոսի,
այլ
ինքն
ազատիշխանական
ձայնիւ
հրամայէ
ե՛կ
արտաքս։
238
Զի
ուսցին
կենդանի
եւ
զգայական
գոլ
հոգւոյն
եւ
յոյժ
հեռաւորք
ի
մարմնոյ
հոգւոց,
զմահու
լուծանէ
զիշխանութիւն,
եւ
զըմբռնեալն
ի
նմանէ
հանդերձ
հոգւով
եւ
մարմնով
կորզեալ
վերածէ
կենդանի՝
ըստ
զաւրութեան
այնմ
որ
ա
սաց. ,
որ
ասաց
եւ
եղեն,
նոյն
ձայն
էր
առ
գերեզմանին։
239
Ել
մեռեալն
ոտիւք
կապելովք
եւ
ձեռաւք
երիզապնդեալ
եւ
երեսաւք
։
240
Ոչ
քարշեաց
եւ
ոչ
գնացոյց
ըստ
սովորութեանն
մարդկան,
վասն
զի
կապեալ
էր
կապանաւք
եւ
պատեալ
պատա
նաւք.
։
241
Արագ
է
բանն
Աստուծոյ
քան
զհրեշտակս
երկնից,
ըստ
արագութեանն
առաւել
հզաւր,
նա
առեալ
զվարսից
զբոլոր
մարմինն
տանէր
ընդ
իւր.
եւ
Յիսուս
սաստիկ
ձայնիւն
ոչ
ի
կատարին
մերձեցաւ,
այլ
յական
քթթելն
էած
զհոգին
ի
հեռաստանէ,
եւ
միաբանեաց
ընդ
լուծեալ
մարմնոյն,
եւ
ընդոստոյց
յանդնդային
քնոյն
առանց
քայլափոխելոյ,
ուր
կամք
Տեառն
կամեցան,
վաղվաղակի
անդ
գտաւ։
242
Կտաւեղէն
կապարանն
ոչ
կարաց
արգելուլ
զտէրունական
հրամանն,
լուծանէր
զիւր
կարգն
զԱրարչին
կամսն
կատարելով,
եւ
մահ
ծառայաբար
Տեառն
հնազանդէր
հրամանին։
243
Այսաւր
զառաջին
մարդոյն
կապանսն
արձակէ
յանիծից
մահուն,
եւ
առաւելութիւն
մեղացն
ոչ
բաւէ
զտէրունեան
արգելուլ
զհրամանն,
եւ
յինքն
զյանցանսն
կորզէ,
եւ
որպէս
զյանցաւոր,
փոխանակ
յանցաւորի
մարդոյն
պարտաւորի
անպարտ,
զպարտաւորն
կացուցանէ
առաջի
Հաւրն։
244
Ասէ
ցնոսա
Յիսուս.
լուծէ՛ք
զդա
եւ
թողէ՛ք
երթալ։
245
Որ
կապեցիքդ,
լուծէ՛ք,
եւ
որ
պատեցէքդ`
քակեցէք,
եւ
որ
պատատեցիքդ,
կողոպտեցէ՛ք.
մի՛
գարշիք
ոչ
գոյ
հոտ
նեխոյ,
մի՛
խորշիք
ըստ
աւրինացն,
չէ
մեռեալ,
այլ
կենդանի
է,
տեսէ՛ք
ձերովք
նշանաւքդ,
ծաներո՛ւք
ձեռաւք
ձեր,
զպատեալ
բերանդ
բացէ՛ք,
եւ
դուք
ընդ
այլ
վկայսն
վասն
մահու
դորա
ամենեքեան
վկա՛յ
լերուք
յարութեանդ,
զոր
տեսէքդ։
246
Մի
մրգով
ճանաչի
բոլոր
պտուղ
երկրի,
մասնաւոր
առժամայն
եւ
աւետիք
առ
յապայ։
247
Ընդէ՞ր
հրամայէ
նոցա
լուծանել.
զի
անամաւթք
էին,
եւ
միշտ
եղծանել
ջանային
զճշմարտութիւնն,
վասն
որոյ
զձեռսն
եւ
զհոտոտելիսն
կացուցանէ
նոցա
դատախազ
եւ
վկայ։
248
Ի
նախնումն
ի
բարերարութենէն
լռէր
Աստուած
վասն
Ադամայ
ի
պատուիրանապահութենէն
լռելոյ,
յերկրորդումս
վասն
Ղազարու
քրիստոսասիրութեան
նորոգէ
ի
գերեզմանաց
անշնչութենէ,
եւ
ի
մահազգեստ
ծածկոյթ
կտաւապատութենէ
արձակէ։
249
Բազումք
ի
հրէից
որ
եկեալ
էին
առ
Մարիամեանսն,
իբրեւ
տեսին
զոր
արարն,
հաւատացին
ի
նա։
250
Ոմանք
հաւատացին
մեծասքանչ
նշանացն,
թէեւ
յետոյ
ուրացան,
որք
զայլ
սգաւորս
եկեալ
էին
մխիթարել,
զանձինս
մխիթարէին
անտրտում
ուրախութեամբ,
եւ
այլոց
աւետիս
ի
քաղաքն
տարան։
251
Ոմանք
գնացին
առ
փարիսեցիսն,
եւ
պատմեցին
զոր
արար
Յիսուս։
252
Իսկ
ոմանք
որպէս
ի
դիւաց
մոլեալք,
գնացին
առ
սադուկեցիսն
եւ
ասացին,
թէ
հաւատացին
ի
նա
բազումք,
արդ
աճապարեցէք
առ
ի
լռեցուցանել
զնորասքանչ
նշանացն
զաւրութիւն։
253
ի
տանն
Մարիամու
եւ
Մարթայի
ուտէ
հացընթրիս,
եւ
յանդիման
բազմի
Ղազարոս
ի
գերեզմանէ
յարուցեալ.
ունի
ընդ
իւր
զերիզապինդ
կտաւն
հաւատարիմ
վկայ,
զի
ի
ձեռն
կերակրոյ
եւ
ըմպելոյ
եւ
գերեզմանական
կտաւոյն,
ճշմարիտ
եւ
հաւատարիմ
յարութեանն
հաւատասցեն
Ղազարու։
254
ԶՄարիամու
ընդունի
զբարեպաշտութիւն,
իւղոյն
աւծումն
խոստովանի
սպասաւորութիւն
իւրոյ
մահուն,
եւ
անմաքուր
վարուցն
լուացարան,
եւ
զհերն
մեռեալն
մարմնական
վարուց,
զարտասուսն
անմաքուր
վարուցն
ջնջիչ,
զոտսն
թորաւք
աչաւք
թանալ
զժամանակս
կենդանութեան,
եւ
զեւթներեկաւորս,
որով
յառաջ
խաղան
ամիսք
եւ
տարիք,
յորս
անսուրբ
գնայր
վարուք
գործոց։
255
Տէրն
իւր
մաքուր
ոտիւքն
սրբէր
զՄարիամ
եւ
զՄարթայ,
շնորհազարդէ
հաւատով,
զչորեքաւրեայ
մեռեալն
ի
գերեզմանէ
ընդունի
կենդանի։
256
Հայր
գայ
ի
հաճութիւն,
Որդի
աղաչող,
Հոգին
Սուրբ
բարեխաւս.
յորժամ
բոլոր
պտուղ
աշխարհիս
բովնդակեսցին
սկզբնատիպ
փառաւքն
եւ
զաւրութեամբ
արարող
Հոգւովն,
եւ
բազմութեամբ
հրեշտակաց
ձայնիւ
անձեռագործ
փողովն
յերկնից
յերկիր
եկեալ,
աթոռք
անկանին,
ատեանք
ուղղին,
դպրութիւնք
հրաշիցն
բանան,
ձայնք
կենդանեաց
հնչեն,
երկինք
գալարին,
լուսաւորք
վայրաւք
թաւթափին,
երկիր
դղորդի,
վէմք
պատառին,
գերեզմանք
աւարին,
մեռեալք
յառնեն,
յայնժամ
եւ
Ղազարոս
ընդ
մեզ
յարուցեալ
տեսանի։
257
Վերինք
եւ
ներքինք
միաբանին,
խառնքն
որոշին,
եւ
համառաւտքն
սահմանին,
կողմ
արդարոցն
հանապազ
ընդ
Տեառն
լինելով
ի
վերայ
անուշ
աւդոց
անմահիցն,
կակուղ
եւ
փափուկ
գարշապարաւք
անմահական
մարդոց
ի
պարս
միաւորին։
258
Յորս
լիցի
ամենեցուն
մեզ
հասանել,
շնորհաւք
եւ
մարդասիրութեամբ
Տեառն
մերոյ
եւ
փրկչին
Յիսուսի
Քրիստոսի,
որում
փառք
յաւիտեանս
յաւիտենից.
ամէն։