[ԺԱ
ՎԱՍՆ
ՄԱՀՈՒԱՆՆ
ՏԻՐԱՆԱՅ՝
ՎԱՀԱՆԱՅ,
ԵՒ
,
ՈՐ
ՅԵԶԵՐՍ
ԱՂԻ
ԾՈՎՈՒՆ
1
Յետ
այսքան
զրուցատրութեանց,
սուգ
ժամանեաց
խաղաղաբնակ
երկրիս
մերում,
զի
Վահան
յաւելեալ
առ
իւր՝
մեռանի
(եւ
կայ
թաղեալ
ի
դուռն
սրբոյ
Կարապետին)՝
կացեալ
իշխան
Տարաւնոյ
եւ
Ապահունեաց
ամս
Լ։
2
Բայց
որդի
նորա
Տիրան
հրամանաւ
Վաշդենայ
Վրաց
իշխանին
եւ
հաւր
իւրոյ
Վահանայ
գնաց
ի
դուռն
Խոսրովայ
յառաջ
քան
ի
Պարսիկս։
3
Եւ
եղեալ
Խոսրովայ
ընդ
որդեգիրս,
լեալ
մարզպան
Հայոց՝
առնու
զաւր
բազում
եւ
ի
վերայ
Յունաց,
որպէս
թէ
ի
։
4
Բայց
յղէ
ի
,
թէ
մի՛
ինչ
երկնչիր
յիմոյ
գալոյս,
այղ
տուր
ինձ
քաղաք
մի ,
զի
ժողովեալ
զզաւրս
Հայոց՝
քեզ
ի
թիկունս։
5
Իսկ
նա
ուխտ
սիրոյ
դնէր
ի
միջի՝
ո՛չ
միայն
մարզպան
Հայոց
եւ
Պարսից
,
այլ
եւ
առնել
բովանդակ
։
6
Զայսոսիկ
լուեալ
Վաշդեան
Վրաց
առ
Խոսրով՝
.
քեզ
Տիրան
եւ
եղեւ
ընդ
։
7
Արդ՝
ութ
հազար
այրուձի
ընդ
Վանանդ,
եւ
ես
տաց
զնա
ի
ձեռս
քո»։
8
Իսկ
թագաւորն
զՋոջիկ՝
իշխանորդին,
արար
մարզպան.
եւ
զՍիւնեաց
իշխանն
տայր
,
որպէս
եւ
ազգ։
9
Եւ
ինքն
առաքեաց
զաւր
առ
հինգ
հազար։
10
Իսկ
Վաշդեան
գրեալ
թուղթ
առ
.
պանդխտութեամբ.
արդ՝
արի
ե՛կ,
զի
խորհեսցուք
ինչ
ի
արքայի»։
11
Իբրեւ
ընթերցաւ
,
ի
նոյն
աւուր
եկն
թուղթ
մի
ի
Համամայ՝
ծանուցանել
,
որ
ինչ
առաջի
կայր
ի
զաւրացն՝
եկելոցն
ի
Պարսից։
12
Եւ
նորա
վաղվաղակի
գրեալ
ի
Վաշդեան՝
յամաւթ
առնելով
վասն
ծածուկ
իրացն։
13
Եւ
բարկացեալ
Վաշդեան՝
ետ
ածել
զՀամամ
եւ
ծայրատել
զոտս
եւ
զձեռս
նորա։
14
Եւ
առեալ
ընդ
գետն
Ճորոխ
եւ
գնաց
ի
քաղաքն
Համամայ,
որ
կոչի
Տամբուր
եհար
սրով
եւ
հրով
եւ
գերեաց
զքաղաքն։
15
Իսկ
սուրբ
եպիսկոպոս
քաղաքին
անիծեաց
սաստիկ
զիշխանն։
16
Եւ
նորա
հրաման
տուեալ
պարսկացն
կոտորել
զքահանայսն
յեկեղեցին ,
որ
կոչի
սուրբ
։
17
Իսկ
եպիսկոպոսն
աղաւթեալ
առ
Աստուած
լռութեամբ,
միայն
զայս
հանեալ
ի
լոյս,
թէ՝
«Եղիցի
քաղաքս
խոպան
եւ
,
եւ
ոչ
ոք
իցէ,
որ
ի
սա
յաւիտեանս
»։
18
Եւ
արկեալ
զինքն
ի
վերայ
սեղանոյն՝
յաւուր
,
յառաջ
քան
զՔրիստոս
։
19
Եւ
ի
վաղիւն
ճայթեալ
երկնից՝
հրայրեաց
զնա,
մինչ
նստէր
առ
դուռն
քաղաքին
Տամբուրայ։
20
Զայս
յետոյ
շինեաց
Համամ՝
զիւր
անուն
դնելով
Համամաշէն։
21
Եւ
ի
գլուխ
ել
աղաւթք
Մանգնոսի,
երեք
հազար
ի
միում
սատակեցան,
եւ
այլքն
փախեան,
եւ
քաղաքն
աւեր
։
22
Ապա
ի
սոյն
ամի
ելանէ
եւ
սպանանէ
զԽոսրով։
23
Եւ
յիշեաց
,
զոր
ընդ
Տիրան
եւ
ընդ
ինքն,
եւ
կացուցեալ
մարզպան
ամենայն
Հայոց։
24
Եւ
ինքն
գնաց
ի
Կոստանդինուպաւլիս։
25
Եւ
յետ
Ը
ամի
եկն
Աբդռահիմ՝
,
բազում
աղխիւ՝
տասն
եւ
հազար
առն
եւ
ձիոյ
ընդ
իւր
բերեալ։
26
Խնդրէր
հարկս
ի
Հայոց,
իսկ
Տիրան
արձակեաց
ժողով
համաւրեն
զաւրու
ի
պատերազմ։
27
Զոր
ժամանակ
գտեալ
իւր՝
որդին
Ջոջիկ
Վրաց
իշխանն,
ապստամբեցուցանէ
Հայք՝
չերթալ
առ
նա։
28
Զայս
տեսեալ
Տիրանայ,
թէ
ամենայն
ինչ
ի
վերջ
հասեալ
է,
եդ
զայս
բանս
առաջի
իւրոց
ութ
հազարաց,
որք
կամաւ
էին
եկեալ,
թէ՝
«Ո՜վ
Քրիստոսի
ժողովուրդք,
լաւ
է
ինձ
մեռանել,
քան
զեկեղեցի
Աստուծոյ
հարկատու
Տաճկաց»։
29
Եւ
ի
վաղիւն
ժողովեալ
ի
ստորոտն
Գրգռոյ,
ի
դաշտն,
որ
ընդ
խմբեցան
յառաւաւտէ
մինչեւ
յերրորդ
ժամն։
30
Դեռ
եւս
փախստեայ
էին
արարեալ
զՏաճկաստանսն,
իսկոյն
իշխանն
Անձաւացեաց
ապստամբեալ,
ի
դուրս
ելեալ
եւ
սուր
ի
վերայ
Հայոց
զաւրուն
դնէ։
31
Իսկ
Տիրան
պատառեալ
զերկու
ռազմն՝
Սահուռայ
եւ
ասէ.
«Կա՛ց,
ուրացեալ
Սահո՛ւռ,
զքեզ
Քրիստոս
ի
ձեռս
իմ»։
32
Եւ
ձգեաց
զգլուխն
Սահուռայ
սրով։
33
Եւ
ինքն
անդէն
երկու
։
34
Եւ
ապա
ի
մէջ
առեալ
զզաւրսն
Հայոց՝
ամենեցուն
զկատարած
կենաց
հասուցանէին։
35
Իսկ
լեալ՝
անցանէին
հանդէպ
Աւձ
քաղաքի։
36
Եւ
ի
կան
ի
պահեստի
ընդ
վկայարանաւն,
եւ
վերակոչի
անունն
Սուրբ
Բանակ։
37
Իսկ
Աբդռահիմ
անցանէ
Հարք
եւ
ի
Բասեան,
ի
եւ
ի
եւ
ի
Վանանդ.
հարկս՝
դառնայ
ի
։
38
Ի
սոյն
ամի
քակի
եկեղեցին,
վանսն՝
հիմնարկեալ
ի
սրբոյն
Գրիգորէ,
եւ
Կարապետն,
որ
յԻննակնեանսն,
եւ
կաթողիկէն,
որ
ի
։
39
Եւ
կայ
թաղեալ
ի
դուռն
կաթողիկէին
ի
Ձիւնկերտ
Տարաւնոյ
ի
Պորպ
,
ի
փառս
Քրիստոսի
Աստուծոյ,
փառք
յաւիտեանս.
։
Ժամանակագրութիւնս
այս
սկսեալ
առ
սրբոյն
,
վասն
որ
ինչ
տեղիսն
թողեալ
գրով
ի
նոյն
եկեղեցին,
հաճոյ
է
այլոց
յետոյ
զնոյն
միայն
որ
ինչ
իշխան
տանս
այս
քաջութիւն՝
իւրաքանչիւր
հայր
գրեալ
զիւր
։
41
Եւ
աճեալ՝
կոչի,
զի
այն
անուանքն,
որք
կան
մինչեւ
ի
Թոդիկ,
Ասորիք
էին,
եւ
տունն
այն
ասորի
գրով
եւ
պաշտամամբ
վարեալ.
ապա
փոխեաց
զամենայն
կարգս
եւ
զԱսորոց
բնաւ
արար
ի
վանացն։
42
Բայց
զոր
ինչ
ի
Տրդատայ
մինչեւ
ի
Խոսրով
Պարսից
լեալ
ի
,
ոչ
գտի
։
43
Ապա
,
ի
կողմանս
է
կրաւնաւոր
ոմն
Մար
կոչեցեալ,
եւ
ունի
զայդ։
44
Գնացի
եւ
առ
նմա
,
որ
ի
նոյն
էր
գրած
ի
ուստեք
կամ
յայլոց
ուրուք
ապականեալ
։
45
Եւ
,
,
անկեալ
ի
նա։
46
Եւ
թարգմանեալ
ի
,
եւ
Ժ,
որ
ի
գրի
առ
իս
կայր,
եւ
արարի
։
47
Ի
մի
թողի
մանկանց
ի
ժամանակս
թագաւորութեանն
եւ
ի
մահուն
Խոսրովու,
հրամանաւ
Հայոց
կաթողիկոսի
եւ
Մամիկոնեան
,
զոր
կոչեն,
որ
էր
ի
Մուշեղայ,
զոր
կոչեն,
թուականն
Հայոց
որ
ՃԼ
։
48
Գրեալ
եւ
կազմեալ
ի
վանսն
Գլակայ,
ի
դուռն
Սրբոյ
Կարապետին,
յորում
կայ
նշխարք
Կարապետին՝
բեւեռովն
յայտնի
,
թողի
անմոռաց
յիշատակ
ինձ
եւ
իմոցն,
ես՝
Յովհան
Մամիկոնեան
եպիսկոպոս՝
առաջին
Մամիկոնենից,
ի
,
որ
էր
։
49
Արդ՝
զկնի
դոցա
նստին
վանականք,
զոր
ինչ
գործի
ի
տանս
յայսմիկ,
դիցէ՛
ի
նոյն
,
զի
այսպէս
գտաք
աւրինադրեալ
յառաջնոցն։
50
Դարձեալ
ես՝
Մամիկոնեան
եպիսկոպոս,
աղաչեմ
զմանկունս
,
զի
յորժամ
զայս
ընդաւրինակէք,
մի՛
ինչ
թուեսցի
ումեք
,
եւ
զիմ
անպակաս
եւ
լի
դրոշմեսջի՛ք
զհետ
,
զի
աւրհնեալ
լիջիք
ի
եւ
ի
նուաստ
եւ
բովանդակ
իսկ
Քրիստոսէ։
51
Եւ
Աստուած
վարձահատոյց
լիցի՛
գրողացդ
եւ
.
ամէ՜ն։
Իսկ
եթէ
ոք
եւ
թերի
մտաւք
ընկալցի
,
թերի
զվարձսն
ի
Քրիստոսէ՝
զնախանձաւոր
եւ
զթաքուցանող
եւ
շնորհացն
։
53
Նմանապէս
աւրհնեսցի՛ն
ի
կատարիչք
հրամանացն
առաջնոցն
եւ
։
54
Եւ
որ
ոք
զմեր
անուն
գրոյս
,
լիցի՛
եւ
ինքն
եւ
զրկեալ
ի
մեր
։
55
Եւ
կատարիչք
եղիցի՛ն
յԱստուծոյ
եւ
ի
սուրբ
յաւիտեանս
.
։