***
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Ն.
Ջուղա
26,
Տէր-Աւետիսեան,
Ցուցակ,
էջ
39
Գրիչ`
Գրիգոր
սարկաւագ
Վայր`
Սկեռա
Էութիւն
բնութեանս
կրկին
գոյութեամբ
էացեալս,
այսպէս
տար,
որ
ի
չունել
բաղձանս
ի
զգալի
եւ
յիմանալի,
եւ
որ
մի
անգամ
ի
բարւոջ
եղելում
մասին
արտակայիլ
ի
կականաչուք
շուայտութեան
կենցաղոյս
իբր
ի
հիացման
մըշտնջենաւորել
ներդրամադրեցելոյ
ազդմունք
զաւրութեանց
անփոխանորդապէս
վեր
առաքին.
նկատելով
զէապէս
զանզուգական
բարի
զնմանեալն
մեզ
յայնց
որք
գերակատար
արփիւովն
պայծառացեալ
անդուստ
որոտային
զբանն
կենաց
զկենսաբեր
քարոզութիւն
Սուրբ
Աւետարանին:
Արդ,
ամենայն
իմաստութեան
պատճառք
յաստուածային
երկիւղն
զբարեմտացն
գոլ
իմանամք
բարձունք,
որպէս
եւ
զպատուեալս
աւծութեամբ
քահանայական
շնորհիւ
Սարգիս
վերաձայնեալ
ի
ծնաւղաց,
որոց
խորհուրդ
բարի
յինքեան
բերեալ,
մտաբերեաց
սկիզբն
առնել
ամենայն
առաքինութեամբ
զինքն
կարգաւորել`
հանդերձ
որդւովքն
իւրովք
Դաւթիւ
քահանայի,
եւ
Վարդանաւ
սարկաւագիւ,
եւ
միւս
եւ
դեռաբոյս
պատանեկաւն
Յովհաննիսիւ,
սովիմք,
որպէս
ձիթենի
պտղալից
վարսաւորեալ
ի
տուն
Տեառն,
աւր
ըստ
աւրէ
խորհէր
պայծառապէս
յաւելուլ
ի
սպաս
սրբութեան
տաճարին
Տեառն,
խորհեցաւ
զկնի
այդ
առաքինութեան
մասանցն
ձեռն
արկանել`
ստանալ
զկենսունակ
սուրբ
Աւետարանս
ոչ
ի
ծանրութիւն
նիւթիցն
նայելով,
այղ
ի
յառատաձիր
պարգեւս
հատուցան
փոխարինին,
եւ
աղաչեաց
թախանձանաւք
զմեծանուն
գրիչն
զԳրիգոր
յանձն
առնուլ
գրել
զսա
ըստ
տենչման
սրտին
իւրոյ:
Իսկ
նա
թէպէտ
եւ
յոյժ
ծերացեալ
էր
եւ
վատեալ
ի
տեսանելոյ,
սակայն
հարկեալ
յանձն
առ
սկիզբն
արար
գրչութեան
սորա
եւ
հասեալ
ի
վերջ
գործոյս
գրին,
եւ
այղ
ոչինչ
կարացեալ
առնել,
վասն
զի
աւրհասն
ճեպեալ
ճոխեցաւ
յաշխարհէ:
Եւ
ապա
իմ
տեսեալ
զթերութիւն
սորա`
Գրիգոր
սարկաւագ
ձեռն
արկեալ
լըցի
զթերին
ծաղկաւ`
հանդերձ
համ[ա]բարբառաւքն,
ոչ
ի
տկարութիւն
անկարութեանն
նայելով,
այղ
ապաւինելով
յԱստուած
եւ
յաղաւթ
սրբոյ
իմոյ
ստացողի
սուրբ
գրոյս,
եւ
ըստ
իմում
կարի
ջանացեալ
լըցի
զպակասն
որպէս
եւ
Աստուած
պատահեաց:
Եւ
գրեցաւ
սա
գրիւ
ի
մեծանուն
անապատն
Սկեւռայ,
որ
մերձ
յամուր
դղեակ
Լամբրու
կոչեցեալ,
ընդ
հովանեաւ
սուրբ
եկեղեցւոյ
որոյ
անուն
Սուրբ
Փրկիչ
կոչի,
եւ
մաւրն
նորին
Աստուածածնի,
եւ
գերահռչակ
կենսունակ
Սուրբ
Նշանին,
ի
հայրապետութեան
աստուածապատիւ
տեառն
Յովհաննիսի,
եւ
ի
թագաւորութեանս
աստուածապսակ
արքային
Լեւոնի,
յորում
էր
թուական
Հայոց
ՈԿԷ
(1218),
եւ
դառն
եւ
նեղ
ժամանակի,
յորում
ասի
ազգք
քրիստոեից
որ
ի
Սպանիա,
որ
եւ
Ալամանք
եւ
Ունկռք,
եւ
այդ
բազում
ազգք
քրիստոնեայք,
ձայն
տուեալ
միմեանց
ժողովեցան
անհամար
հազարք,
եւ
ամենեցուն
զխաչն
տէրունական
ի
միջի
եդեալ,
երդմամբ
հաստատեցին
ի
սիրտս
իւրեանց`
մեռանել
յաղագս
Քրիստոսի
եւ
սրբոյ
գերեզմանի
նորա:
Եւ
որպէս
սկսան
նոյնպէս
ի
նոյն
կատարեցան,
թէպէտ
եւ
ոչ
ամենայնքն,
սակայն
բազումք
եւ
մեծ
մասն
ի
նոցանէ,
քանզի
դէմ
եդեալ
եկին
հասին
միաբանութեամբ
ի
քաղաքն
Աքայիա,
եւ
մարտ
եղեալ
կռուէին
ընդ
հոյլս
անաւրինաց,
իսկ
վասն
բազմութեան
յանցանաց
մերոց,
անգործ
եղեալ
մերայինքն,
բազումք
ցան
ու
ցիր
ցրուեցան
եւ
եղեալ
հասին
մինչեւ
ի
մեր
յերկիրս
Կիղիկեցւոց,
եւ
բազումք
մոլորեալ
ի
ճանապարհի`
մատնեցան
ի
բանդս
եւ
ի
սուր
սուսերի,
եւ
եյս
վասն
բազմութեան
յանցանաց
մերոց
գործեցաւ:
Իսկ
թագաւորն
Ունկռաց
եկեալ
եհաս
ի
քաղաքս
կիւղիկեցւոց
ի
Տարսոն
առ
թագաւորս
մեր
եւ
երդմամբ
սիրոյ
եւ
խնամութեան
ուխտ
հաստատեալ
ի
միջի
իւրեանց`
նա
զառաջի
եդեալ
ճանապացհն
ուղեւորեալ
յաշխարհ
իւր:
Զայս
փոքր
ի
շատէ
ծանուցի:
Եւ
վասն
որոյ
սկիզբն
արարի
յիշատակի
գրոյս,
ի
նոյն
դարձեալ
վերստին,
զամենայն
դասս
սրբազանից
աղաչեմ`
որք
ընթեռնուք
զսա
եւ
կամ
աւրինակ
առեալ
աւգտիք
սմանէ,
զստացաւղ
սորա
զՍարգիս
աստուածապատիւ
քահանայ,
եւ
զեղբայր
սորա
զՅովհաննէս
քահանայ`
զգնացեալն
առ
Քրիստոս,
աղաւթից
մասին
արժանի
արարէք:
Եւ
զըստ
մարմնոյ
ծնաւղ
սորա
զԴաւիթ
քահանայ,
եւ
զՎարդան
եղբայր
նորին,
եւ
զմայրն
Հատաւրի`
զհանգուցեալսն
առ
Քրիստոս,
յիշատակի
արժանի
արարէք:
արդ
եւ
զբարեպաշտուհի
մայր
որդւոց
ստացաւղի
սուրբ
գրոյս`
Իշխանաւրի
անուն,
աղաչեմ
եւ
զսա
յիշել
ի
Տէր:
Իսկ
եւ
զեղբայր
ստացողիս
Ստեփանոս
քահանայ`
գնացեալ
առ
Քրիստոս,
աղաչեմ
յիշել
ի
Տէր,
եւ
առ
հասարակ
զամենեսեան`
զկենդանիսս
եւ
զհանգուցեալսն,
յիշել
աղաւթիւք
ի
Տէր
ամենայն
ազգատոհմիւք
իւրեանց:
Աղաչեմ
եւ
ես
մեղապարտ
գրիչս
եւ
յետին
աշխատողս
Գրիգոր,
յիշել
ողորմութեամբ
զմեղուցեալ
հոգի
իմ,
եւ
զծնաւղսն
իմ
ըստ
մարմնոյ,
եւ
զամենայն
զագատոհմս,
եւ
որ
ճշմարիտ
սիրով
եւ
հեզութեամբ
զիմս
նուաստութիւն
արժանի
արարեալ
խրատու
ներկրթութեան
արհեստիս`
զսկզբնագրող
սուրբ
Աւետարանիս
զյառաջասացեալ
գերահռչակ
գրիչն
Գրիգոր`
տրտմախոհ
եւ
անհամեմատ
յարուեստու
յիշատակի
արժանի
արաէք,
եւ
դուք
յիշեալ
լիջիք
ողորմութիւնն
Աստուծոյ,
որ
է
աւրհնեալ
յաւիտեանս,
ամէն:
***
ՏԱՒՆԱՊԱՏՃԱՌ
«Բազմավէպ»,
1887
թ,
էջ
107-108
Գրիչ`
Ստեփանոս
Վայր`
Հաղբատ
Ի
թուականութեան
Հայոց
(1218),
եւ
ի
հայրապետութեան
սուրբ
ուխտիս
Հաղբատայ
տեառն
Յովհաննիսի`
հեզի
եւ
առաքինւոյ…
եւ
[ի]
սպարապետութեանս
Հայոց
եւ
Վրաց
Իւանէի
եւ
մանկանն
Շահնշահի,
ես
նուաստ
Ստեփանոս,
հանդերձ
եղբաւրս
իմոյ
Սարգսի,
եւ
յետին
աշակերտք
հոգեւոր
վարդապետին
Իգնատիոսի,
որոյ
յիշատակն
աւրհնութեամբ
սնեալ
եւ
վարժեալ
առ
ոտս
Սրբոյ
Նշանիս
Հաղբատայ:
Արդ
ցանկացող
եղեալ
իմ
այս
Տաւնամակացս`
լցեալ
հոգեւոր
գանձիւք
եւ
յարկնային
մանանայիւն,
զոր
շարայարեալ
սրբոց
վարդապետաց:
