Հայերէն Յիշատակարաններ

***

ՄԱՍՈՒՆՔ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՆՉԻ

ԵՐԵՒԱՆ 142

Գրիչ` Մարգարէ

Վայր` Հռոմ

ա

Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն Հաւր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգոյն այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից եւ յանսպառ յաւիտեանս, ամէն, ամէն, ամէն:

<325a> Ի յամի եաւթն հարիւերորդի, ութ եւ տասներորդի (1269) թըւականութեանս Հա[յ]ոց տոմարիս, յորում ժամանակի հովըւէր զուղղափառութիւն հաւատոյս քրիստոնեութեան վերադիտողական իշխանութեամբ ճշմարիտ աթոռակալ Լուսաւորչին մերոյ տէր Յակոբոս, աստանօր յանգ ելեալ կատարեցաւ աստուածախօս մատեանս ի մեծամասնեան բարժնի մասին Եւրոպիոյն, ի նահանգիս յԻտալական, ի գերահռչակ եւ եւ յականաւոր մայրաքաղաքիս Հռոմ, ընդ հովանեաւ սուրբ առաքելոյս վսամապատիւ եւ վեհ անւանի \\\կալի` վերնումն Երուսաղէմի Պետրոսի` վիմիս հաւատոյ եւ տիեզերալոյս եւ համատարած հօրս բարեխնամի, անօթոյս ընտրութեան սուրբ առաքելոյ Պօղոսի, ի Հանգստարանիս Հայոց, որ է շինեալ ի բազում աշխատութեանց յոլովից աղքատաց եւ փարթամաց, եւ ամենայն ոք, որ եկեալ է ի յերկիրպագութիւն Սուրբ Առաքելոցս ինքնայօժար կամաւ ձեռնտու եղեալ է արդեամբք ի շինութիւն Տանս, որ շատ եւ որ պակաս, ըստ իւրում կարի, որոց ամենեցունց Տէրն ամենակալ եւ ամենառատն ի բարի պարգեւս, հարիւրապատիկ, հազարապատիկ եւ բիւրապատիկ հատուցումն արասցէ ի յարքայութեանն իւրում: Նոցայ որ առաջագոյն աշխատեալ են ի Տունս, զի ոմանք <325b> ի յանցանէ, որ յառաջագոյն աշխատեալ են, հանգեալ են ի Քրիստոս, եւ ոմանք գնացեալ յաշխարհն իւրեանց, որոց ամենեցուն Քրիստոս Աստուած առհասարակ ողորմեսցի: Եւ որք ի յայժմու ներկաիս բնակեալ են ի Տունս, փառազըվարճ քահանայք, անբիծք եւ անարատք, բարեշուք ծերունիքն Գրիգորն եւ Առաքեալն, եւ սոքա եւս որ մանկական տիօք արիական ընդդէմ բազմահնար ախտիցն Բելիարայ` Ստեփաննոսն, եւ Կարապետն, Խաչատուրն եւ Յովհաննէսն, Թորոսն եւ Եղիազարն, եւ Վարդան Արեւելցին:

Այլեւ արիական ճգնաւորքս` բարձողք խաչին Քրիստոսի եւ հետեւողք լուսաշաւիղ ճանապարհացն Տեառն Աղեկանուն եւ Կոստընդին, Սարգիս Սուրբմարեցի եւ Ստեփաննոս Խլաթեցի, Կիւրակոս եւ Ներսէս, Տիրատուր եւ Խաչերն, Յովաննէս Արեւմտցի եւ Փոքր Խաչերն, Արեւիկն եւ Վասիլն, Կոստընդին Պրճիկ, Վարդան Փռնավառն, եւ այլ Գրիգորի Ուձնացոյ, եւ Գրիգոր Կիլիկեցի, Պողոսի եւ Պետրոսի Երկայնոյ, Ստեփաննոսի, եւ Աւետեացն, Յովհան, եւ Յովհանէս, Սիրուն կօշկարն, եւ Գրիգոր Արեւմտցի, Գրիգորի եւ Կարապետի: Սոքա են բնակիչք Տանս ի յայժմուս, որք թողեալ զաշխարհք իւրեանց եւ զազգ, զտունս եւ զհայրենիս, եկեալ պանդըխտանան ի դուռն սուրբ առաքելոցս Պետրոսի եւ Պաւղոսի, եւ ակն ունին յուսոյն յաւիտենից եւ անապատում հանգստեանն:

Իսկ հանդերձ այսոքիւք եւ կանայք պատուականք, եւ պարկեշտ պառաւունք կան բնակեալ ի Տունս, աղքատ եւ աղքատացեալք վասն Քրիստոսի, գետնախշտիք եւ պահակացք, այլեւ կամ ոմանք ի սոցանէ կուսութեամբ նահատակեալք, եւ այլ որք պարկեշտաբար ամուսնացեալք ի կենցաղս, յետո հետեւեցան վերնական յուսոյն եւ ակն ունին հանգստեանն արդարոց:

Արդ Տէրն ամենակալ, Հայրն բարեաց Աստուածն ողորմութեան եւ Տէրն գթութեան, որ առատն է ի տուրս եւ շնորհն ի ձիրս առատապէս հեղցէ զողորմութիւն իւր ի վերայ ամենեցուն, որ ի յայս Տունս են աշխատեալ` առաջնոցն եւ միջնոցն եւ վերջնոցս, որ շատ է աշխատեալ եւ որ փոքր, որ շատ է ընծայաբեր լեալ արդեամբք եւ որ պակաս, ամենեցուն առհասարակ ողորմեսցի ողորմածն Աստուած, կենդանեաց եւ մեռելոց, եկաց եւ բնակաց, քահանաից եւ սարկաւագաց, միանձանց եւ կրօնաւորաց, աշխարհականաց եւ պառաւանաց, ցօղ ողորմութեանն Աստուծոյ իջցէ ի յոսկերս մեռելոցն, որ ի յայսմ քաւարանի ննջեցեալք են, հոգին Աստուած հանգիցէ ի հոգիս նոցա, կամք ամենակալին <326a> Աստուծոյ կամեսցի որդին միածին զաջս նոցա ըմբռնեալ ասասցէ. Եկայք օրհնեալք հօր իմոյ, ժառանգեցէք զպատրաստեալ ի սկզբանէ զարքաութիւնն, ոչ միայն այնոցիկ, որ ի յայսմ քաւարանի են ննջեցեալք, այլ եւ ամենայն հայադաւան ննջեցելոցն տացէ Տէր Աստուած զնոյն հանգիստն:

Այլ եւ ձեր աղաւթիւք, եւ բարեխօսութեամբ Սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբ առաքելոցն Պետրոսի եւ Պօղոսի եւ ամենայն սրբոց` երկնաւորաց եւ երկրաւորաց, եւ Սրբոյ Յովաննու Կարապետին խաղաղութիւն տացէ մերում աշխարհին, եւ ազատեսցէ ի ծառայութենէ այլասեռիցն, կազդուրեցուսցէ, կարողացուսցէ եւ հաստահիմն արասցէ, եւ զբնակիչք Տանս Հռոմայ օրհնեսցէ բարեգութն Աստուած զքահանայսն ընդ առաքելսն դասեսցէ, միանձունսն ընդ ճգնաւորսն հանգուսցէ, եւ զպառաւունսն ընդ սուրբ եւ ընդ եղաբեր կանանցն պսակեսցէ։ Եւս առաւել բարի պարգեւս պարգ[եւ]եսցէ Քրիստոս Աստուած Վարդանայ, եւ իւր ծնողացն` հօր եւ մօրն, զի բազում աշխատեցաւ ի յեփել կերակուր եւ տալով մեզ շատ քացախ, որում տացէ Տէր Յիսուս քաղցրն` զքաղցրաճաշակ կերակուրն եւ զուրախարար հանգիստն, եւ եղիցի օրհնեալ յաւիտեան:

Իսկ ես բազմավրդովս Մարգարէս. որ աշխատեալ ծըպրտեցի զգիրս զայս ի խնդրոյ եղբօրն մերոյ Կարապետին, անարատ եւ անբիծ քահանաին, ի վաելս անձանց մերոց եւ ի յիշատակ հոգոց մերոց: Արդ ես` տառապեալս Մարգարէս, անպէտս եւ անպիտանս, տարտամս եւ աղկաղկս, ապիկարս եւ թարմատարս, ամոթալիս եւ եղեռնագործս, չարս ի չարեաց եւ ատելի ատեցեալս, որ բարիս ոչ գործեցի եւ ի չարեաց ոչ հեռացա, զո՞րս յիշեցից եւ կամ զո՞րս գրեցից ի չար եւ անյիշելի գործոց իմոց, զի անհնար եւ անհամար են չարիքն իմ, եւ երբէք ընդ գրով եւ ընդ թըւով ոչ եւս անկանին: Եւ ահա կամ տարակուսեալ, զի թէ գրեցից զբազմութիւն չարեաց իմոց բազում նիւթք մագաղաթեայք պէտք են, որ բառնան զյոլովութիւնս եղեռնագործիս: Եւ ահաւասիկ յիշեցուցանեմ ձեզ սրբոցտ եւ սրբբազանիցտ, հարցտ եւ եղբարցտ թէպէտ եւ չեմ արժանի որդիութեան եւ եղբայրութեան ձերոյ, բայց սակայն ունիմ զծնունդ սուրբ աւազանին ընդ ձեզ եւ զդաւանութիւն եւ զհաւատս ուղեղս իՍուրբ Երրորդութիւնն, ի Հայր եւ յՈրդի եւ ի Սուրբ Հոգին, եւ յուսամ ի Տէր, զի թերեւս գտայց եւ ես ողորմութիւն ի բարեգութ Տեառնէն, զի նա ողորմած է: Զի թէ յիշեմ զմտացս չարութիւն` գործոցն յառաջ են, քան զխորհրդոյս, եւ <326b> թէ յիշեմ զտեսութեանցս զսխալանս, լսելեացս արգել անկանին մեղանք, եւ թէ յիշեցից զճաշակելեացս, շաւշափելեացս` գարշութիւնք կուտին յոլովք, զի ահաւասիկ երկու անըմբերելի գազանքն, ձայն տըւեալ միմեանց, սրտմտականն եւ ցանկականն ի մէջ առեալ, զեղկելի հոգիս գիշագէշ պատառեցին, խոցեցին, վիրաւորեցին, գանալից արարին զմիմեամբք ելեւալ առնելով, զի թերեւս ամենեւին սպառեսցեն զփրկութեան յոյս հոգոյս: Վասն զի սրտմտականն ի կողմն եղեալ, մռմռացեալ իբրեւ զառիւծ եւ իբրեւ զարջ նետահար անողորմ եւ չարաչար` պատառէ զհոգիս: Միայն զսա գտեալ ի բարի գործոց, չարաչար խոցոտեաց, պատառեաց, գանալիր արար, եւ ոչ այնու շատացեալ, այլ հանեալ արտաքս ի գաւթէ հօտից` ի դաշտ անուղաութեան ձըգեալ իւր չարութեամբն երբեմն խածատէ, երբեմն զարհուրեցուցանէ, երբեմն ըմբռնեալ ժանեաւքն իւրովք ի քարշ տանի ընդ երկիր եւ ընդ աղբ թաւալեցուցանէ զեղկելիս։ Եւ զայս ոչ է թէ իւրով ուժովն առնէ, այլ իմով կամակցութեամբ, զի զոր Տէրն եւ ստեղծողն Աստուած սահմանեալ է զսրտնութիւն ի յէութիւն հոգոյս, որովք ի բաց հալածեցից զչարութեան արկածս բանսարկըւին, զնա եւս ինքնին ինձ նպաստ կորստեան իմում արարի, ոչ միայն թէ չբարկացայ եղբօրն, այլ եւ կամօք իմովք սպանի զնայ եւ չարագէշ լեզըւաւս խոցոտեցի զեղբայրն, զոմն ի խորհուրդս բամբասեցի, զոմն յայտնապէս հայհոյեցի, զոմն նախատանօք ձաղեցի, զոմն չարեաւք տուժեցի` յիմար կոչելով, զորս պարտ էր փառաւորել` ես անարգեցի, զորս պարտ էր հանգուցանել` ես դժարացուցի, զորս պարտ էր ուրախացուցանել` ես տրտմեցուցի, զորս պարտ էր դարմանել` ես հալածեցի, զորս պարտ էր ժողովել` ես արտաքս հանի, զսրտնութիւնն ի կիր արկի ընդդէմ բարեացն, զոր արժանի էր ընդդէմ չարեացն առնել, ես արարի ընդ եղբարսն, զոմանս խորհրդով սպանի, զոմանս կամօք, որոց ոչ էի ձեռնահաս` զայնոսիկ յօժարութեամբ դրժեցի:

Իսկ ցանկականն գազան եղեալ ի ճագատ հանդիսիս, առեալ իւր զորաւիգն եւ զօրս հեծելոց զնախանձն եւ զատելութիւն, որովք զօրաժողով արարեալք մեծաւ հանդիսիւ դիմեցի հանդիսիւն իւրեանց եւ սայրասուր զինուքն ի վերա մերկ հոգոյս, եւ գոռոզաբար ճոխանաին ի վերա յաղթութեանն իւրեանց, եւ խնդաին, խայտաին եւ ուրախ լինէին ընդ կորուստն իմ, զի ոմն առեալ զհաշտէնն իւր` մերձ ընդ մերձ մխէ ի կողս, եւ ոմն առեալ զվաղակաւորն երկսայրի` ցըցէ ճոխ <327a> արար ի յանպատսպար սրտիս, եւ ոմն առեալ զաղեղն, արտաքս կացեալ եւ ի հեռաստանէ նետահարէ զբոլոր մարմինս եւ զհոգիս, եւ այլք առեալ զբազմահնար եւ զդժւարաբեռն պելետկինին, զոր ի մերում գաւառին լախտ անըւանէն, եւ յայլ տեղիս սառլեխ, եւ այլք մահակ` ի մաւտ եկեալ անողորմն ծեծեն եւ վիրավորեն զգլուխս բովանդակ:

Եւ այսոքիկ ոչ եթէ բանսարկըւին արուրք, այլ իմոց յաւժարութեանցս եւ կամացս, վասն զի զայն ցանկութեան մասն, զոր սահմանեալ է արարիչն ի կենդանութեան ոգոյս, եւս առեալ ի խոտորնակն դարձուցի, եւ սիրեցի ամենեւին զաղտեղութիւն, զի ահաւասիկ ցանկացա ի յայլադենս եւ ի յայլասեռս, զի ոչ եթէ ի բնականսն տարփացայ, այլեւ ի յանբնականս, զի շնացի ընդ ջրոյ, եւ ընդ քարի, ընդ փայտի եւ ընդ երկրի, ընդ հրոյ եւ ընդ ջրոյ: Եւ ոչ եթէ ի տարերս միայն պղծեցա եւ պղծեցի, այլ եւ ի ծնունդս սոցին, զի զաչս զայս զոր սահմանեաց արարիչն ի տես սրբութեան, եւս դարձուցի ի տես արատոյ, վասնզի տեսանելով զվաելջութիւն կենցաղոյս ամենեցուն, ցանկացա, տեսի զվաելուրջ գեղ ոսկոյ եւ զարծաթո եւ զգունագոյն հանդերձից եւ յօժարեցայ, տեսա զաստուածաշնորհ գեղեցկութիւն կանանց, եւ սիրեցի զհաելն զտիպ գեղաղեշ մանկանց եւ տարփացա, պղծեցայ, աղտեղացա, զազրացա ի հոգիս, այլայլեցա, մտօք զազրածա, շաւշափելեաւքս աղտեղացա, ճաշակելեաւքս պոռընկեցա, լսելեաւքս գարշեցա, շաւշափելեաւքս ամենեւին ի մուտս մեղաց ընթացա, աւտարացա, հեռացա ի յօրինացն Աստուծոյ:

Արդ զայսքանս եւ զայսպիսի նետահարեալս եւ հաշտենախոցս, տիգահարս եւ վաղակավիրաւորս, մահակածեծս եւ անդամ-անդամ յոշածս, վիրաւոր եւ խղխայթեալ ոգիս, լալով եւ արտասըւաթոր աչօք անկանիմ առաբի ամենախնամ եւ բարեգութ Տեառն հօրն ամնակալի, եւ Որդոյն միածնի եւ ամենասուրբ Հոգոյն, մաղթեմ, աղաչեմ եւ խնդրեմ, զի կամեցեալ ողորմեսցի եւ գթացեալ կեցուսցէ: Մի հանեսցէ ի մեղսաթաւալ անձս դառնութեամբ, այլ քաղցրութեամբ գթասցի, եւ գթութեամբ քաւեսցէ, ջնջեսցէ զձեռագիր յանցանացս, մաքրեսցէ զաղտեղութիւն հոգոյս, սպիտակափայլ գունեցուսցէ զսեւացեալ թխացեալս, սրսկեսցէ զամենամաքուր արիւնն իւր սուրբ, տացէ կերակուր զկենեղուտ եւ զկեցուցիչ մարմինն իւր, զորս կերեալ եւ արբեալ արտաքս փոխեցից, զամենայն չարութիւն զխորհրդոց եւ զկամաց, զգործելեաց եւ զանգործելեաց, զկամաց եւ զակամաից, զմտաց եւ զբանից <327b> եւ վերաթռիչ բարձրացայց ամպեղէն կառօք, ելից ի բարձունս ընդառաջ փեսային եւ հարսինն, եւ ճոխացայցի պանծալի հարսանիսն, եւ գոհանալով փառաւորեցից զՀայր եւ զՈրդի եւ զՍուրբ զհոգին այժմ եւ միշտ, եւ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն ամէն:

Յիշեալ լիցի կամօք բարերարին Յիսուսի Քրիստոսի Տեառն մերոյ բարեսէր քրիստոնեայքն, որ տան մեզ կերակուր հացի, տացէ նոցա Տէր Աստուած զկենաց հացն եւ զանմահութեան ճաշակն, բարեխաւսութեամբ ամենայն սրբոց եւ եղիցի նոցա մասն եւ վիճակ ընդ ամենայն Սուրբս, ամէն:

Արդ, յայսմհետէ եւ յաւիտեանս ժամանակաց օրհնեալ Հայրն ամէնակալ, Որդին միածին եւ Հոգին ճշմարիտ, յաւիտեան եւ յաւիտեանս յաւիտեան:

բ

<26a> Վարդան եղբայր մեզ երետ, Տէր Յիսուս տացէ նմա զանմահական բաժակն եւ զմայլեցուսցէ զնա եւ իւր կենարար սեղանն:

գ

<71a> Սաստիկ ծուռ էր օրինակն եւ ըսխալ:

դ

Կազմող` Կոստանդին

<60b> Զմեղապա[ր]տ կազմող գրոցս զԿոստանդին սարկաւագ յիշեսջիք ի մեղսաքաւիչ յաղաւթս ձեր, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամէն:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Վենետիկ, 152, Սարգիսեան, Ցուցակ Ա, էջ 656-657

Գրիչ` Կոստանդին Հռէփսիմեցի

Վայր` Մայրն քաղաքից (Սիս)

ա

<373a> Փառք, որ էն եւ Է եւ եղիցի յաւէտ, Հաւր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգոյ։ Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թվին Հայոց ՉԺԸ (1269), ի փետրուարի ի վեցն, ձեռամբ Կոստանդին Հռէփսիմեցո:

բ

<376a>

Գրեցաւ ի թուին Հայկազնէից`

Եւթանց հարիւր լեալ ամեից

Եւս ութուտասն ընդ նոյն ի կից (1269),

Ի փետրվար ամսոյ վեցից,

Ի գաւառիս Կիլիկիոյ,

Մայր քաղաքաց հանուրց [Հայո՞յ],

Ընդ հովանեաւ յոյժ Սրբուհոյ

Հռեփսիմէից սքանչելոյ:

Դարձեալ մաղթեմ զձեզ կրկնակի

Յիշել յաւետ ի Տէր բարի,

Զիս Կոստանդին Հռէփսիմեցի

Եւ Շահանդուխտնա իմ տիրուհի:

Ընդ նոյն զմաքուր եւ գովելի

Թէոդոս հայրն իմ ցանկալի,

Եւ զերիցկինն իւր հրաշալի,

Զմայրն իմ Խելաւք ընտրեալ յերկրի:

Եւ զԽաչատուր հայր մայրենի,

Եւ զՅոհաննէս հայր հայրենի,

Նոցին եւ քերցն իմ Զապիլի

Եւ Հռէփսիմէ այլ եւ Սպիլի:

Եւ եղբայր մեր տէր Թորոսի,

Ի իւր տիրուհոյն Թեֆանաւի,

Եւ որդոյն մեր Թեաւդոսի

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Այլ եւ հանուր իմոյ սեռի,

Չորս անուամբ որ շարադրեցի,

Որք են մեռեալք եւ կենդանի,

Կան դեռ յայժմուս ւ որք գան զըկնի:

Եւ բովանդակ ամենայնի

Դաւանողացն Քրիստոսի,

Որք եւ ննջեալք, ւ որք յաշխարհի,

Են եւ լինին մինչ յաւր վերջի:

Զի ամենից ողորմեսցի,

Տէր եւ Աստուած Իսրայէլի,

Եւ յիշողացդ իսկ այսպիսի,

Ձեզ բիւրապէս վայելս տացի,

Երգել զփառս անլռելի,

Երրորդութեանն անճառելի:

***

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

Երուսաղեմ, Պողարեան, Ցուցակ Ա, էջ 260 (1439 թ. )

Խմբագրող` Կիրակոս Արեւելցի

Վայր` Սիս

<1183b> Յուսովն Աստուծոյ եւ սիրով սրբոց նորա` նուաստ ոգի Կիրակոս վարդապետ Արեւելցի` ի միասին հաւաքեցի զտաւն սրբոցս Աստուծոյ ըստ իւրաքանչիւր յիշատակի աւուրց, գրեցի եւ պատմութիւնս նոցունց, որոց ոչ էր եդեալ ի գիրս Յայսմաւուրցն, եւ խառնեցի ընդ նախակարգսն: Եւ աղաչեմ զտաւնաւղսդ [եւ զգրաւղսդ] գրել եւ զայս յիշատակ բանի, զի եւ դուք գրեսջիք ի գիրն կենաց, եւ որ բառնա զմերս` ջնջեսցի եւ ինքն ի դըպրութենէն կենաց: եւ եղեւ իրարկութիւնս այս ՉԺԸ (1269) թուականիս, յաշխարհիս Կիլիկեցւոց, ի Սիս մայրաքաղաքի, ի թագաւորութեանն Հեթմոյ, եւ յառաջին ամի իշխանութեան որդւոյ նորա Լեւոնի, ի ԿԶ (66) ամի կենաց պանդըխտութեան մերոյ, յորում աւարտն եղեւ ի փառս Աստուծոյ, յաւիտեանս, ամէն: Եւ ճառք, որ յաւելաք մեք, ընդ հինն խառնեցաք` ՃՀ (170), անուամբն Աստուծոյ Հաւր, եւ շնորհաւքն Քրիստոսի Որդւոյն, եւ զաւրութեամբ Սուրբ Հոգւոյն, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն:

***

ԵՐԶՆԿԱՅԻ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ

Երուսաղէմ, 1925, Պողարեան, Ցուցակ Զ, էջ 413-415

Գրիչ` Մխիթար

Վայր` Երզնկա

ա

<194b> Զմեղուցեալ ծառայս Աստուծոյ աղաչեմ յիշել ի Տէր, ով սուրբ եղբարք, նաեւ զծնաւղսն իմ եւ զամենայն ազգաինսն իմ, եւ որ զմեզ յիշեսցէ` Աստուած զինքն յիշեսցէ յիւր արքայութիւնն, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամմէն: Աւաղ աշխատանացս, զի աւրինակերս խիստ անհեթեթ են:

բ

<248b> Զմեղաւք դատապարտեալ ծառայս Աստուծոյ զՄխիթար աղաչեմ յիշել ի Տէր եւ զծնաւղսն իմ, ո՜վ սուրբ եղբարք, աղաչեմ: Եւ Աստուած զձեզ յիշեսցէ իւր ողորմութիւնն:

գ

<307b> Զսուրն սարսռալի անոպաիցն հատանող, յերեւել հրալի փայլակնաբորբոք աներեկ աւուրն անցո ամենակեցոյց Փրկիչ, եւ Մխիթարայ եղկելի գծաւղի սորա, եւ ի ծնաւղաց իւրոց եւ յամենայն հաւատացելոց, խնդրուածովք սուրբ մարգարէին Դաւթի, ամմէն:

դ

<358b> Զմեղաւք դատապարտեալ ծառայս Աստուծոյ զեղկելի գծաւղ սորին աղաչեմ յիշել ի Տէր, նաեւ զծնաւղսն իմ եւ զամենայն հաւատացեալս Սրբոյ Երրորդութեանն, եւ Աստուած զձեզ յիշեսցէ յիւր անսպառ բարիս, եւ նմա փառք յաւիտեանս, ամմէն:

ե

<395b> Բազում վնաս եւ սղալանք լինի գրոյս ի նեղութենէ վշտաց լուի եւ քնոյ, որ տանջէ:

զ

<426a> ԶՅակովբոս գծաւղ սորին` զսուտանուն կրաւնաւոր, եւ զհոգեւոր եղբայրն իմ զՄխիթար` սրբասէր կրաւնաւոր, աղաչեմ յիշել ի Տէր, ո՜վ սուրբ եղբարք:

է

<464a> Ընդ նմին եւ զիս զմեղուցեալ ծառայս Յիսուսի Քրիստոսի զՅակովբոս գրիչ աղաչեմ յիշել ի Տէր:

ը

<535> Տուր զաւրութիւն ձեռին իմոյ հասանել ի վերջին գիծ գրոյս, զի ի փառս քո կատարի, եւ կարողութիւն քո է, Տէր իմ Յիսուս, փառք քեզ:

թ

<1129b> Զմեղաւք դատապարտեալ ծառայս Աստուծոյ, զանարհեստ եւ զանպիտան գրիչս Յակովբոս, աղաչեմ յիշել ի Տէր, եւ չլինել մեղադիր, ո՜վ աստուածասէր ընթերցողք:

ժ

<1133b> ԶՅակով[բ]ոս անպիտան եւ սուտանուն կրաւնաւոր եւ զանարհեստ գծաւղ սորին աղաչեմ յիշել ի Տէր, եւ զհոգեւորն եղբայրն իմ զՄխիթար:

ժա

<1162b> Զծառայս ամենայն ծառայից Աստուծոյ, զՅակովբոս սուտանուն կրաւնաւոր եւ անարհեստ գծաւղ, եւ զհոգեւոր եղբայրն զՄխիթար, աղաչեմ յիշել ի Տէր, եւ որք յիշէքդ սրտի մտաւք, եւ դուք յիշեսջիք առաջի զենլոյն Քրիստոսի: Յիշեսջիք եւ զՄխիթրուկ դպիրն, որ զթուղթս կոկեաց բազում աշխատութեամբ, եւ յաւժարութեամբ սրտիւ:

ժբ

Գրիչ՝ Մովսէս

<580> Աւրհնեալ է ամենասուրբ Երրորդութիւնն, Հաւր եւ Որդի եւ Հոգին Սուրբ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն, որ արժանի արար զանարժան ծառայս իւր հասանել ի վերջին գիծ գրոյս, քանզի յոյժ դիւրին է ամենակալին Աստուծոյ շնորհել առատապէս զպարգեւս իւր հաւատով խնդրողաց ի նմանէ, ի թուականիս Հայոց ՉԺԸ (1269):

Արդ, գրեցաւ պրակս աստուածային սուրբ մարգարէին Եսաիա հրամանաւ եւ արդեամբք տեառն Սարգսի սրբասէր եւ արհիական եպիսկոպոսի, եւ նորին հարազատ որդւոյ` աստուածասէր եւ քրիստոսապահ իշխանին պարոն Յոհաննէսի, ի վարժումն անձին իւրոյ եւ ի պէտս սրբոյ եկեղեցւոյ, եւ ի խրատ աստուածատուր եւ դեռաբոյս զաւակաց իւրոց` Ներսէսի եւ Գրիգորէսի:

Ո՜վ մանկունք սուրբ եկեղեցոյ, աղաչեմ յիշել ի Տէր զստացաւղ գրոյս զպարոն Յոհաննէս եւ զամենայն մերձակայս իւր, ընդ նմին եւ զՄովսէս գրողս:

ժգ

<583> Ի թուիս Հայոց ՉԺԹ (1270) յամսեանս փետրուարի Ա [1] պարոն Ալէքսն փոխեցաւ առ Քրիստոս, զոր Տէր Աստուած յարութիւն կենաց շնորհեսցէ նմա, ամէն:

ժդ

<645a> Ո՜վ սուրբ եղբայր, զմեղուցեալ գրիչս աղաչեմ յիշել ի Տէր, եւ խոշորութեան գրիս եւ սխալանացն ոչ լինել մեղադիր:

ժե

<662b> Զստացող սրբոյ մատենիս զՊարոն Յոհաննէս յիշեա:

ժզ

<665b> Տէր Աստուած, աւգնեա բարեպաշտ իշխանին պարոն Յոհաննէսին, եւ աստուածատուր զաւակաց իւրոց, եւ համաւրէն զարմից իւրոց կենդանութիւն շնորհեա:

ժէ

<669a> Զամեներջանիկ եւ զսրբասէր եպիսկոպոսն մեր զտէր Սարգիս, հանդերձ քրիստոսահաճոյ որդւովն իւրով պարոն Յոհանիսիւն, յիշեսջիք ի Տէր, ո՜վ մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ:

ժը

<684a> Գրեցաւ Մարգարէութիւն երկոյտասան մարգարէիցն ի թուիս Հայոց ՉԺԸ (1269), յամսեանս քաղոց, եւ ի Յունաց` ի մայիս ԻԴ (24):

ժթ

<774b> Քրիստոս Աստուած, սուրբ տիրոջն եւ մեծ պարոնին, եւ իւրեանց աստուածատուր զաւակացն վայելեալ տացէ երկար ժամանակաւք, ամէն, ամէն:

Զխոշորութեան գրոյս չմեղադրել, զի թուղթս յաննշա է:

ի

<783> Անիծի Աստուած զճանճն եւ ընդ նմին զլոյն, զի յոյժ կծեն զիս, այլ եւ տաւթ աւուրս տագնապեն զիս:

իա

<810a> Փառք արարչին ամենայն արարածոց, անմահ թագաւորին երկնաւորի, Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, ամէն:

Զստացաւղ այսմ աստուածաշունչ տառիցս, համահաւաք կտակարանացս հնոց եւ նորոց, զառաքելաշնորհ եւ զարհիեպիսկոպոսս մեր, եւ զվերատուսուչ մեծի վիճակիս Եկեղեաց գաւառիս եւ մեծահռչակ քաղաքիս Եզնկայիս` զտէր Սարգիս, եւ զաստուածասէր եւ զամենիմաստուն իշխանն` զպարոն Յոհաննէս, հանդերձ աստուածատուր զաւակաւք իւրովք յիշեսջիք ի Տէր, ո՜վ պաշտաւնեայք սուրբ եկեղեցոյ: Քանզի մեծաւ փափաքանաւք եւ ջերմեռանդն սիրով շարժեալ եղեւ, ի Հոգւոյն Սրբոյ հոգիընկալ միտս սորա ժողովել եւ ի մի վայր զամենայն տառս հոգիանուագ մարգարէիցն, եւ զՔրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, տնաւրէնութեանն զկենսաբեր քարոզութեանն եւ զհանգամանսն, եւ զսրբոց առաքելոցն գործսն, զնոցին քարոզութիւնն, եւ զտեսիլն Յոհաննու աւետարանչի` որ ի Պատմոս կղզւոջն: Զոր Տէր Աստուած բարեխաւսութեամբ սրբոց մարգարէիցն եւ առաքել[ոցն] եւ ամենայն սրբոց, ժողովեսցէ զսոսա յիւր արքայութիւնն, եւ նմա փառք, յաւիտեն:

Այլ եւ զանպիտան գրիչս զՄովսէս, եւ զծնողսն իմ աղաչեմ յիշել ի Տէր, ո՜վ մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ, եւ Քրիստոս զձեզ յիշեսցէ: Յիշեա ի Տէր:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Վենետիկ 111, Սարգիսեան, Ցուցակ Ա, էջ 494-496

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Մաշկեւոր եւ Անդրեասանց վանք

ա

Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն Հաւր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգւոյն յաւիտեան յաւիտենից, ամէն:

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս, որ է հրամանք Փրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, ամէն: Փառք եռահիւսակ եզակի, անբաժին եւ անորիշ միասնական Սուրբ Երրորդութեանն եւ միաբան տէրութեանն` Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ, այժմ եւ յանզրաւ յաւիտենին ամէն: Զաստուածապատուն եւ զերկնաձիր, զմշտընջենաբուխ, եւ զյաւետախաղաց շնորհս Հոգւոյն Սուրբ, եռերջանիկ սուրբ եւ երանելի աւետարանիչքն, եւ զմայլեալք անմահական բաժակաւն, կարգեցան եւ մատռուակք երկնահոս եւ կենդանաբուխ վտակացն, արբուցանելով տիեզերաց զանմահականն զայս բաժակ, որով արբեալք եւ անմահացեալք յաւէրժ կենդանութեամբ, ուստի եւ անստիւրելի պահեցին զհաւատոյ խոստովանութիւն Սուրբ Երրորդութեանն, յերին անձնաւորութիւնս եւ մի բնութիւն եւ աստուածութիւն ընդ սերոբէսն զեռահիւսակն գեղապարեալ սրբասացութիւն: Ի բաց կացուցանելով ի հեթանոսական բազմաստուած մոլորութենէն եւ ի հրէական նուազութենէ, եւ ընդ ուղեղն առաջնորդեալ արածելով եւ դալար վայրի բնակեցուցեալ, եւ ի ջուրն հանգստարար մակաղեալ. մուծանելով յանքոյթ եւ ի խաղաղ հանգիստն, յաստուածակերտ եւ յանիմանալի խորնսն` եղուտ եւ մակեղուտ գործառնութեամբ:

Արդ այսմ ամենայն բարեացս եւ որ նման սոցին պատճառ եւ առիթ են մեզ աւետարանիչքս, յեդեմական հայրաշարժ աղբիւրէն` քառավտակ բղխմամբ, զսեռս քանականաց, այսինքն զիմանալին սգալւովն գովացուցուցանելով մշտահոս վտակաւք ըստ Տեառն, թէ Որ ըմբէ ի ջրոյն զոր ես տաց, մի ծարաւեսցի յաւիտեան:

Որում եւ եւս անպիտան կրաւ[նաւ]որս եւ յետին ի դասս մանկանց նոր Սիոնի` Ծերունսն ցանկացող եղէ աստուածախաւս մատենիս, եւ կենսաբաշխ սուրբ Աւետարանիս, ստացա զսա ինձ եւ իմոցն գանձ երկնային, ճանապարհ առ Հայր մտին, բանայի կենացն դրան, այլ եւ վերակացու ի կենցաղումս, առաջնորդ առ մշտակայն` վերակացու կենաց. եւ հանգիստ ծնողացն մեր սովաւ ի Քրիստոսի փոխելոցն, եւ մեզ ի նոյնն հասանել, զսա ունելով պարծանս ի փառս Քրիստոսի, ըստ մարգարէականն ձայնի, երանելով զունողսն զաւակ ի Սիոն, եւ յԵրուսաղէմ ընտանի, որ ճշմարտապէս զայս գուշակէր ի հնումն:

Բայց գրեցա սա ի նշա[նա]ւոր ժամանակի, վասն զի անսպառ գործաւք մեր ի բարկութիւն շարժեցաք մեզ զանբարկանալին բնութիւն, քանզի շարժեալ սասանեցաւ երկիրս մեր առ հասարակ, նաեւ բազում գաւառք այլազգեաց. եւ որ ոչ ի մի ժամանակս, մինչ զի անապատացան բազում շինանիստք, քանզի զդղեակն կոչեցեալ Սարաւանիքար` ընդ մեզ հերձեալ յերկիր կործանեցաւ` զամենայն բնակիչսն ծածկելով, բաց ի սակաւուց, նաեւ Համուսն անուանեալ զմայր սիրելի որդւովք եւ որ մերձ էին` կորոյս տարաժամ վախճանաւք: Տաց(՞) բանիս եւ որ կարի վշտալին է, քանզի գերահռչակն ուխտ Արքակաղինն անուանեալ եւ որ ընդ վիճակաւ նորա, բազում աղաւթանոցք եւ մենաստանք առ հասարակ ի վայր խաղաղացին: Եւ ան[դ էր] տեսանել արժանի ողբոց պատահումն, եւ լսել ականջաց դառնութիւն, վասն զի ոմանք հեծիւն, եւ այլք հառաչ, կէսք ի ճիչ, այլ[ք] յողբս, եւ ով ոք կարասցէ պատմել զանպատմելի վիշտն որ եհաս նահանգիս Կիւլիկեայ, աւերումն եկեղեցեաց, քահանայիցն կորուստ, ժողովրդոց սպառումն, եւ ամենայն հասակի սուգ անմխիթար: Եւ զայսոսիկ մեք իսկ տեսաք աչաւք մերովք, իսկ առաջակայն Տեառն գթութեան եւ ողորմութեան յանձին, վասն զի յոյժ զարհուրեալ ենք:

Բայց եղեւ այս ի ժամանակս գարնայնոյն, յամսեանն մայիս, ի թագաւորութեան բարեպաշտ արքային Հեթմոյ, եւ յիշխանութեան որդոյ իւրոյ Լեւոնի, այն ինչ նորընծա ի պարոնութիւն, եւ ի հայրապետութեանն տեառն Յակոբայ, յորում էր թիւ տոմարին ՉԺԸ (1269): Արդ ի սոյն ամի եղեւ սկսեալ աստուածախաւս այս մատեան ի մեծանուն եղբայրանոցն Մաշկաւոր կոչեցեալ` առ դուռն Սուրբ Կարապետի, եւ աւարտեցաւ ի գերահռչակ ուխտս Անդրիասանց` մերձ յանառիկն դղեակ Բարձր անուն կոչե[ցե]ալ, յառաջնորդութեանն Տեառն Սիմէոնի եւ այլ միաբան եղբայրութիւնս, ի դուռն մաւրս Սիոնի եւ կենսակիր եւ աստուածընկալ Սուրբ Նշանիս:

Արդ, աղաչեմ զաստուածասէր հարսդ եւ եղբարս, որք պատահէք սմա ընթերցմամբ կամ գաղափար առնուլ` զի ի ստոյգ աւրինակէ գրեցաւ ի մեծաւ աշխատանաւք, յիշեցէք զվերոյասացեալ պատուական քահանայն եւ զիս, [ի] Քրիստոս հանգուցեալ ծնողսն մեր եւ զազգատորհմն եւ զկարեւոր բարեկամսն…

Դարձեալ աղաչեմ զաստուածահաճոյ հարսդ եւ զքրիստոսասէր եղբարսդ, ես տառապեալ Գրիգոր նուաստ կրաւնաւորս, զի որք պատահէք աստուածաբարբառ Աւետարանիս, բարի յիշման արժանի առնէք զմեզ, եւ զառ Քրիստոս գնացեալ ծնողսն մեր եւ զեղբարս, զի եւ մեզ ողորմեսցի ամենաբարի Տէրն։ Իսկ թէ յաւելումն կամ պակասումն կամ խոշորութիւն գրիս` ոչ իցէ ըստ կամաց, խնդրեմ զի սիրով ուղղէք զթերին, քանզի այսչափ էր կար մեր, եւ ոչ թէ ի ծուլութենէ, մանաւանդ զի անտուն, անտեղ շրջէաք, ոչ ունելով տեղի հանգստեան եւ որ զմեզ սրտի մտաւք յիշէ ի բարին, եւ ինքն յիշեալ լիցի յողորմութիւնն Աստուծոյ, որում փառք յաւիտեանս, ամէն:

բ

Գրիչ` Հեթում-Ստեփանոս

Զնուաստ Հեթում Ստեփանոս, սպասաւոր բանին Աստուծոյ, եւ զծնողսն իմ յիշեցէք ի Տէր, որ զսակաւս գծեցի, ո՜վ սուրբ եղբարք իմ:

գ

Գրիչ` Յովհաննէս

Վայր` Գլակա վանք

Փառք Աստուծոյ անսահմանին եւ բոլորից արարածոց, ամէն, ամէն:

Եւ տրուպս ամենայն վանականաց Ստեփաննոս կրաւնաւոր ստացա գնոյ արծաթոյ յարդար վաստակոց ագարակս` աստուածայնով առլըցեալ գանձիւ, որոյ ճարտարապետ եւ արարիչ Աստուած է, եւ աւանդեցի տաճար Սրբոյ Կարապետին` ի վանս Գլակայ, յիշատակ ինձ, եւ ծնողաց իմոց, եւ ամենայն ազգականաց: Ոչ ոք ունի իշխանութիւն ձեռնարկել հանել զսա, ոչ աւտար եւ ոչ ազգականաց, առաջնորդ կամ իշախանւոր մի իշխեսցէ \\\ եւ քակել զյիշատակս մեր, զի մի քակեսցի յամենազաւր աջոյն Քրիստոսի Աստուծոյ, պատճառաւ մի ելցէ սա ի Սրբոյ Կարապետէն, եւ ուր հանդիպեսցի` մի իշխեսցեն պահել ի զատ ի Սուրբ Կարապետէն: Եւ որ ոք զանց առնէ զբանիւք մերովք եւ հանել ջանա կամ զգիրս ջնջէ, ինքն ջնեսցի ի գրոյն դպրութեան կենաց, եւ ընդ Կայենի եւ ընդ Ղամեքի զեօթնեկին եւ զեւթանասնեկին եւթից վրէժս լուծցէ յայսմ եւ ի հանդերձեալն:

Բայց եղեւ այս ի յառաջնորդութիւն տէր գրիգորի արհեպիսկոպոսի եւ եղբաւրորդւոյ իւրոյ տէր Յովաննէսի, որ են սոքա առաջին շինողք սուրբ ուխտիս: Արդ որ ոք հանդիպեսցի սուրբ Աւետարանիս զինչ եւ իցէ պատճառաւք կամ աւկտութեամբ, աղերսեմ եւ յերեսս անկանիմ անմոռաց ասել, զԵրանի որում թողութիւնն եւ զՔրիստոս Որդի Աստուծոյն: Եւ յոքնամեղ Յովհաննէսի, որ նշանագրեաց զԱւետարանս եւ զյիշատակս գրեաց` ասացէք մի Տէր ողորմեա:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 4891

Գրիչ` Ստեփանոս

Վայր` Փոխընդայ վանք

ա

<248b> Փառք… Որ նոյն ինքնաբուն իւրով զաւրութեամբն զորացույց զտկարութիւնս իմ, որ սկսեալ յանգ ելաւ գրութիւնս լուսայարմար հաւաքումն սուրբ Աւետարանիս, որ ի չորիցն սրբազանից բոլորեալ բարթեցաւ յարանցն հոգեկիր աւետարանագրաց Մաթիոսի, Մարկոսի, Ղուկասու եւ Յովհաննիսի, որ ըստ չորիցն աղենական գետացն մշտահոսեալ ընդ չորեքծագեան ոլորտս տիեզերաց զառ ի յերկրէ ի չորիցս կացեալ կենդանւոյ նիւթականաւս, եւ սորին կենդանածնութեանս լուսաւորի միշտ աստուածային լուսով, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս:

Յիշատակարարն գրոցս:

Յամի եւթնհաւրիւրերորդի տասներորդի ութերորդի (1269) թուաբերութեանս Հայոց, յամս աստուածազգեցեալ սուրբ եւ ընդրեալ դիտապետի եւ առաջնոր[դ]ի տանս Թորգոմայ տեառն Յակոբայ, ի թագաւորութեան Հեթմոյ եւ յիշխանութեանն անդրանիկ որդւոյ նորա Լեւոնի աստուածասիրի, զորս տացէ Աստուած մեզ անսասանելի եւ հաստատուն բազում ժամանակաւք:

Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս գլուխն Մաթիոսի եւ Մարկոսի ի ձեռն ումէմն, զորոյ ոչ գիտեմք զանուն, զորոյ Աստուած, որ գիտակն է, ողորմեսցի նմա յիւ[ր] գալստեանն, ամէն: Իսկ գլուխն Ղուկասու եւ Յոհաննու իմոյ նուաստ եւ անարհեստ գրիչս յանձն առեալ գրեցի, ի խնդրոյ սրբազան քահանայի Մարտիրոսի, ի յիշատակ իւրոյ ելից յաշխարհի:

Գրեցաւ ի գաւառիս Կիլիկիայի, ի սահմանս աստուածապահ դեղեկիս Վահկայի, ի վանս որոյ անունն Փոխընգայ կոչի, ընդ հովանեաւ Սուրբ Զաւրաւաբացս եւ Սուրբ Նշանացս, ձեռամբ մեղաւորիս Ստեփանոսի:

Արդ, աղաչեմ զմանկունս եկեղեցւոյ սրբոյ, որք ընթեռնոյք եւ լուսաւորիք, եւ որք լսէք եւ շահիք ի հոգեւոր փարթամութենէ սորա, եւ ոյք <249b> աւրինակէք, յիշեսջիք սրտի մ\\տաւք ի մաքուր յաղաւթս ձեր ի Տէր Յիսուս Քրիստոս եւ յԱստուած Հայր եւ Սուրբ Հոգին զՄարտիրոս քահանայ եւ զծնաւղս իւր, եւ զազգատոհմն նորա, որ ի քրտանց մարմնոյ իւրոյ ստացաւ զսա գանձ անկողոպտելի հոգւոյ իւրոյ:

Յիշեսջիք եւ զԿոստանդին սրբասէր քահանայ եւ զծնաւղս եւ զազգականս նորա, ոչ առիթ եւ յորդորիչ եղեւ գրոյս եւ ես յերեսս անկեալ աղաչեմ զամենեսեան զընթերցողքդ եւ զլսողք` իբրեւ հայր որդւոյ գթալ եւ յիմ նուաստութիւնս եւ անմեղադիր լինել խոշորութեանս եւ սղալանացս, զի մեր կարն այս էր եւ Աստուած է անխալատ: Եւ մարդ որ պարտապան լինի բիւր քանքարոյ եւ ամենայն Աստուծոյ պատուիրանացն արտաքոյ գտուի, զի՞նչ զարմանք է թէ եւ յարուեստ թերի գտուի։ Ապա յուսացեալ յանբարկանալին Աստուած, զի ձեռն միածնի Որդւոյ իւրոյ Յիսուսի Քրիստոսի ձեզ եւ մեզ ողորմեսցի: Այլ աղաչեմ զամենեսեան, զի ոչ հարեւանցի, այլ սրտիւ հառաչմամբ յիշեսջիք զիս, եւ զծնաւղսն իմ, եւ զեղբարքն իմ զԳրիգոր, զԽորեն, զԹորոս եւ զԿոստանդին, եւ զքուերսն իմ` զփոխեցեալքըն առ Քրիստոս, եւ Աստուած ձեզ պարգեւեսցէ, զո[ր] մեզ պարգեւէք: ԶՍիոն յիշեցէք, որ ի նիւթս աւգնական [եղեւ]:

բ

<190a> Եղբա՛յր եւ երկու կէտն հանգիր, եւ ի ստորն լուր շունչ առ, մի արագ խլիր, եւ ուր քաշն դրած է` անդր քաշէ:

գ

Գրիչ` Զաւրավար

<71a> Յիսուս Քրիստոս, ողորմեաց Անդրեաս քահանայի, եւ ծնողաց իւրեանց, եւ եղբարց, եւ Վասլին, եւ Պապկանն, եւ Մրտերին, եւ Ներսիսին եւ իւրեանցն ամենի, ամէն: Եւ ինձ բազմամեղ գրչիս Զաւրավարիս, եւ ծնաւղաց իմոց, եւ եղբարց առ քեզ հանգուցելոց, եւ քեզ փառք:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երուսաղէմ 2660

Կապող` Սիմէոն

<286b> Յետ ամի ՉԺԵԸ երրորդի (1269) մեծ թուականի, դարձեա կապեցաւ [ձեռամբ] Սիմեոնի մեղապարտի: Աղաչեմ յիշել եւ զիս, եւ զիմսն համաւրէն, եւ զՍարգիս քահանայ, որ առատն է ամենեցունցս պարգեւէ եւ նմա: Փառք յամենեցունց արարածոց: