Հայերէն Յիշատակարաններ

Հեղինակ
ԺՈՂՈՎԱԾՈՆԵՐ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Պատմագրութիւն  
Դիտել

       1362
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 4986
      
       Գրիչ ` Անդրէաս
      
       վայր` ի դաշտս Գաւառուց
      
       Թվ. ՊԺԱ. (1362) գրեցաւ, ի պարոնութեան Ամիր Դիատնին, ի ղանութեան [Ոյիսին]:
      
       Փառք ամենասուրբ երրորդութեան, որ արժանի արար հասանեալ յաւարտումն սուրբ աւետարանիս. կատարեցաւ սա ||| դաշտս Գա[ւառ]ուց, ի գեա[ւղս, որ ] կոչի ան[ուն ] ||| անձո՞ր:
      
       Ձեռա[մբ ||| մեղա]պարտ ||| Անդր[էասի] |||ել զաւետարանս, այլ անարժանութեամբ մերձ[եց]ա եւ գրեցի, վա՜ է ինձ յաւուրն յետնումն: Արդ, անկեալ աղաչեմք զաստուածահաճո քահան[այք]դ եւ զպատ [ուել]ի եղբայրքտ, [որք հ]անդիպիք [սուրբ ա]ւետար[անիս, թ]ողութիւն [խնդրեց]էք ի տեառնէ ||| զմեզ յիշէքդ յիշեալ լիջիք եւ ի տեառնէ աստուծոյ մերո: Այլ խոշորութեան գրիս եւ սղալանացն ան մեղադիր լերուք, քանզի խիստ պինտ ձմեռն էր, ու ի տղեկներո մէջ ի, վասն աստուծոյ մի մեղադրէք, ղարիպ էաք ու խիստ նեղացած:
      
       Այլ ու՞մ կամաւորութեամբ կատարեցաւ սուրբ աւետարանս: Այլ կատարեցաւ սուրբ եւ պատուելի եւ աստուածահաճոյ քահանայի Մարտիրոսի, եւ իւր թագուհոյն, եւ իւր որդեացն Թումաի, որ է նոր աւրհնեալ քահանա, եւ իւր թագուհոյն եւ դեռաբոյս մանկանն, որ է անունն: Եւ յիշատակ իւրեանց եւ ծնողաց իւրոց եւ ամենայն ննջեցելոց իւրեանց, զոր եւ իւրեանց կամքն լինի ի վայելչութեան անձանց իւրոց, Քրիստոս աստուած բազում ժամանակաւ եւ քաղցրութեամբ եւ անշարժ վա[ել]եալ տացէ եւ |||անց սոցա |||ութսիւն հոգ[ւոց իւր]եանց:
      
       ԴԻՈՆԻՍԻՈՍԻ ԱՐԻՈՊԱԳԱՑՒՈՅ ՅԱՂԱԳՍ ԵՐԿՆԱՅԻՆ
      
       ՔԱՀԱՆԱՅԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆՑ
      
       Երեւան 24
      
       Գրիչ` Աւետիս Նատերանց
      
       վայր ` Սուլխաթ
      
       Փառք աստուծոյ ամենակալին եւ անսկզբան եւ անժամանակին` հաւր եւ որդոյ եւ հոգւոյն սրբոյ, որ զաւրացոյց զտկարութիւնս իմ ժամանել ի լրումն գրաւորական քաղցր եւ փափագելի եւ գերահռչակ տառիս, յամի ութհաւրիւրերորդի տասներորդի առաջներորդի թուաբերութեան ժամանակի Հայոց (1 362): Գրեցաւ տառս աստուածային երկնապատում սրբոյս Դիոնէիոսի Արիսպագացւոյ` հետեւողի սրբոյն Պաւղոսի առաքելոյն, հրամանաւ եւ արդեամբք ոհջախոհ եւ իմաստուն կրաւնաւորի տէր Յովհաննիսի Սեբաստացւոյ, աթոռակալի տէր Ստեփանոսի, որ եւ ստացաւ մեծափափագ տենչանաւք զգիրքս աստուածարեալ ի սփոփանս մխիթարութեան անձին իւրոյ սրբասիրի:
      
       Արդ, որք հանդիպիք սրբոյ տառիս լուսաբաշխի, յիշեսջիք զվերոյգրեալ տէր Յոհանէս, եւ զծնաւղսն ըստ մարմնոյ` զպարոն Պարոնշահն եւ զՏիկին` զփոխեալսն առ Քրիստոս, եւ զպատուելի եղբարսն իւր` զիմաստուն վաճառականն զպարոն Յակոբն եւ զՂազարոս գրամարտիկ, եւ զ պարոն Աւագն` փեսայացեալն նոցին, նաեւ զքոյրն եւ զամենայն արեան մերձաւորսն, որպէս զի տացէ նոցա տէր կեանս կրկինս յայս ուրախութեամբ վայելել` անփորձ ի չարեաց, եւ զապագան` համարձակութեամբ ընդգրկել կեանս, ըստ ազնիւ եւ բազմաշահ ծառայիցն տեառն...:
      
       Այլ եւ զտրուպս ամենայն գրողաց զԱւետիս Նատերանց յիշեցէք ի տէր, եւ աստուած զձեզ յիշէ: Ո՜վ տէր Յոհ[անէս ], զտաժանեալս ի սմա յիշեա եւ զքեզ տէր յիշեսցէ:
      
       Եղեւ սկիզբն եւ կատարումն սորա ի մեծահռչակ, բազմամարդ, յոլովաժողով գանձունակ բարելի քաղաքս Սուլխաթ կոչեցեալ Ղրիմ, ի վերնաբնակ հայաժողով թաղս հողայարկեայ, ընդ հովանեաւ սրբոյ խորանացս սրբոյն Սարգսի եւ այլ սրբոց, ի թագաւորութեանն Հայոց Կոստանդեայ, եւ ի կաթողիկոսութեանն տեառն Մեսրոպայ առաքինոյ , եւ այսմ նահանգի առաջնորդի` տէր Ստեփանոսի:
      
       Արդ, քանզի ոչ գտանէր աւրինակս այս ի քաղաքս եւ ոչ ի վանորայսն, եւ փափագ տենչանաց նեղեր զիս, թէ վասն է՞ր ոչ գտանի
      
       այս գիր պատուական. մինչեւ էհաս ինձ գնալ յերկիրն Հայոց, ի թագաւորական քաղաքն Սիս, ոչ թէ վասն տառիս միայն, այլ եւ վասն կրսերագունի եղբաւր իմոյ Գրիգորի, առնել եպիսկոպոս նահա[ն]գին խաղ տեաց: Եւ գտեալ զաւրինակ սորա գրեցի մեծաւ փափագմամբ, եւ բերեալ փոխարկեցի եւ տեառն իմոյ տէր Յոհանիսի,
      
       որոյ յոյժ ուրախացաւ ի գալ աւրինակի սորայ եւ բա||զում սէր եցոյց մեզ:
      
       Յիշեցէք եւ զծնողսն մեր զՆատեր բազմամեայ ծեր գրիչ ժրաջան, եւ զմայրն իմ, եւ զնոր աւծեալ վերատեսուչ Խաղտեաց գաւառին զտէր Գրիգոր, որ է իմ հայր ըստ հոգւոյ եւ եղբայր ըստ մարմնոյ եւ որդի հոգեւոր ըստ ուսման, ըստ Պօղոսի, որ ասէ` ես ծնա զձեզ աւետարանաւն ի Քրիստոս Յիսուս, եւ զմիւս եղբայրն Ստեփանոս քահանայ, եւ զքոյրն միաւոր, եւ զայլս, որ ընդ մեզ են պ շուցեալ վասն աւգտի եւ կենաց հոգոյ. եւ ինքն` համակ բարին, որդի բարերարին, հովիւ բարին, ի բարին իւր կոչեսցէ զձեզ լինել միշտ ի բարին , ի յինքն Քրիստոս Յիսուս ի տէր մեր, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ Ճ Ա Ռ Ի Ց
      
       Ն. Ջուղա, Ամենափրկիչ, 170, Տ. -Ավետիսյան, էջ 1419
      
       Գրիչ ` Վարդան
      
       վայր` Մէրտին , Թվին մենաստան
      
       ... Արդ, գրեցաւ սա ի թուականիս Հայոց ՊԺԱ. (1362), ի մենաստանս Թվին կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնի եւ սուրբ Յովաննու Մկրտչի, ի հայրապետութեան Հայոց տեառն Մեսրով պա, եւ յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս տէր Յակովբայ, եւ ի թագաւորութեան Հայոց Կոստանդեայ, գրեցաւ հանդէպ մայրաքաղաքիս Մէրտնայ: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան զմանկունսդ սուրբ եկեղեցւոյ, որք հանդիպիք այսմ հոգեւոր մատենիս եւ ծաղկաւէտ բուրաստանիս, յիշեսջիք ի Քրիստոս զաշխատողս սորա զանարժան [Վարդանթ քահանայ , եւ զծնողսն իմ զԱռաքել քահանայ, եւ զմայրն իմ զՆազիր, եւ զեղբարսն իմ` զՆերսէս եւ զՅուսիկ եւ զՍարգիս, եւ զքուերսն իմ զՄղտսին եւ զԱղէկտիկին, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն մեր: Յիշեսջիք եւ զհոգեւոր որդիս մեր զՍտեփանոս կուսան կ րաւնաւոր, որոյ անուն եւ զգիրս գրեցի: Եւ ինքն Քրիստոս, որ առատն է ի տուրս բարեաց, ձեզ յիշողացդ եւ մեզ յիշեցելոցս առհասարակ ողորմեսցի, եւ նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն: Նաեւ Մատթէոսին , որ ստացաւ զսա յարդար վաստակոց իւրոց, յիշատակ իւր եւ ծնողաց, նա ամենակարողն աստուած ողորմեսցի Մաթէոսին եւ տա իւր փոխարէն զկեանսն յաւիտենականս: