Հայերէն Յիշատակարաններ

1400
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԿԱԹՈՒՂԻԿԷԻՑ ԹՂԹՈՑ ՍԱՐԳՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ
      
       Երեւան 5435
      
       Գրիչ` Գրիգոր [Խլաթեցի]
      
       վայր` ի վանս Սուխարայ, որ այժմ ասի Խառաբաստ
      
       ա
      
       ... Զոր եւ ի նոյն շնորհաց հոգոյն լըցեալ երիցս երանեալ եւ երջանիկ վարդապետն սուրբն Սարգ իս` վարտեսուչն եւ անւանի իմաստասէրն Հայոց եւ խորին փիլիսոփայն, որ վասն խոնարհութեան հոգոյն եւ լուսաւոր մտացն տեսութեան շնորհընկալ եղեւ յաստուածային հոգոյն: Եւ զի Սեաւ Սարգիս անւանեցաւ, վասն զի մթնատես էր եւ խրթընահայեաց: Սա մեկնեաց զԿաթողիկեայս ... ի թըւականիս Հայոց ի ԶՃ. եւ Գ. (1154) ամին, եւ յայտնեաց զիմաստս հոգոյն, որ ի նոսա, եւ գանձ անկապուտ եթող եկեղեցւոյ սրբոյ եւ ուսումնասէր մանկանց նորին: Եւ է սա ի պարծանս պայծառութեան Արեւելեան տանս Թորգոմեան, այլ եւ յամենայն ազգս, որպէս եւ ասի բան, եթէ ի լսել զզարմանալի համբա ւ սորայս գեղեցկութեան ... ազգն Ֆռանկաց, վաղվաղակի, անյապաղ փութով տարեալ թարգմանութեամբ ի Հռոմ...:
      
       ... Այսմ երեւելի եւ մեծ ճոխութեանս ցանկացաւ այր ոմն կուսակրօն քահանայ եւ մանկամիտ աբեղայ զՍտեփաննոս անուն, լերդահատոր եղբայր հոգեւոր մատնադեդեւ եւ փրցնագիր գըծողիս Գրիգորի, յիշելով զասացեալն ի մարգարէէն, թէ` երանի որ ունիցի զաւակ ի Սիոն եւ յիշատակ բարի յԵրուսաղէմ: Վասն որոյ ստացաւ զսա, եռափափագ սրտիւ ետ գրել զսա մեղսամած գրչիս: Եւ ես` հարկեալ ի սիրոյ եւ յեռատարփ փափագանաց նորա առ ցանկալի մատեանս եւ ըղձալի կտակարանս, մոռացա զտակարութիւն մարմնոյս եւ զաղկաղկութիւն եղկելի անձինս տառապելոյ: Եւ ձեռն ի գործ արկեալ գրեցի ըստ իմում կարի, թէեւ կատարելոյն անախորժելի, եւ յանկ հանեալ, յաւարտ սորին ժամանեալ հասի, ողորմութեամբ աստուածամաւր տիրածին կուսի, ի դառն եւ ի չար ժաման ակիս, յորում զաւրացեալ է ի վերայ աշխարհիս կարապետ Նեռինն եւ արբանեակն սատանայի, մարդն անւրէնութեան, որդին կորըստեան եւ ժառանգն անդնդային դժոխոց, պեղծն անագորոյն եւ անխնամ արեանարբուն Լանկա-Թամուրն կոչեցեալ, որ վասն ծովացեալ մեղաց մերոց անբարկանային աստուած բարկացաւ եւ բարերարութիւն նորին մեզ ի բարկութիւն դարձաւ, քաղցրն դառնացաւ, եւ բարին յեղափոխեցաւ: Եւ այս Գ.
      
       (3) անգամ չարն այն եւ գաւազանն խրատու սաստիցն աստուծոյ ելեալ ի վերայ աշխարհիս պատուհասիւ: Նախ եւ առաջին ելանել աստուածասաստ չարին եղեւ ի ՊԼԴ. (1385) ամին թըւականիս մերում, որ ել ի վերայ Պարսից աշխարհին եւ աւերեալ գերեաց զՊարսկաստան եւ Հայաստան զամս Բ. (2), մինչ ի յաւարտ ՊԼԶ. (1387) ամին, յորում եղեն շատ աւերք, արեանց բազմաց հեղումն, եւ սովք, եւ սասանութիւնք անթիւք:
      
       Եւ դարձեալ ի ՊԽԲ. (1393) ամին ել եւ էջ ի Բաբելոն, եւ աւերեալ զամենայն Ասորեստան, ել յերկիրս Հայոց` կրկին աւերմամբ, եւ գերելով անց ընդ Պահակն Հոնաց, եւ գնաց բարկութեամբ ի վերայ
      
       արքային Հոնաց, եւ անդ եւս || արար շատ աւեր եւ գերութիւն, եւ յաղթեաց նոցա: Բայց եւ ինքն տկարացաւ զաւրաւքն ի սովոյ, եւ անթիւք պակասեցան ի զաւրաց գոռողին այնմիկ: Եւ անտի դարձաւ ընդ Դուռն Ալանաց, եւ գնաց յաշխարհն իւր: եւ դարձեալ զաւրացաւ սպայիւք եւ հեծելաւք, եւ խաղաց, գնաց ի Հնդուստան, եւ անտի եւս բազում աւարաւ եւ փղաւք դարձաւ մեծաւ յաղթութեամբ ի տեղի իւր` ի Սամարղանդ:
      
       Եւ մինչ սակաւ մի խաղաղացեալ երկիր փոքր ինչ ոգի առին մարդիկ ի սաստից ցասմանէ չարին, արքայն վրաց Գօրգի անարի յաղթութիւն ինչ արարեալ ... եկն ի դղեակն Երընջակոյ ի գաւառին Նախջաւանայ, եւ եհան անտի զորդի Ահմատ ղանին` զսուլտան Տահիրն, որ էր հսարեալ ի զաւրացն Թամուր-Լանկին յՊԼԵ. (1386) ամէն մինչ ի ՊԽԸ. (1309) ամ թըւականին, զամս ԺԳ. (13):
      
       Վասն որոյ մըրմըռեալ գազանութեամբ կատաղին այն Լանկ-Թամուրն, եւ դարձեալ ել երրորդ անգամ անթիւ զաւրաւք բազմութեամբ , առաւել քան զառաջինն եւ զերկրորդն:
      
       Եւ եկն, եկաց ի վերայ աշխարհին Վրաց յաշնանային յեղանակէն, մինչեւ յամառնայինն, ամիսս Է. (7), աւելի եւ ոչ պակաս: Եւ առեալ բազում ամրոցս, եւ սպան զբազումս ի նոցանէ , մինչ գրեթէ զամենայն արս կոտորեաց, զորոց զկանայս եւ զտղայս գերի խաղացոյց, անթիւս եւ անհամարս: Որոց տեսողքն աղիողորմ աղետիցն, ոչ միա յն քրիստոնէից այլ եւ յայլասեռից, որք տեսանէին զայնպիսի անմեղ գառինսն մատնեալ ի ձեռս արիւնախանձ եւ մարդադէմ գազանացն, որ ոչ կանանցն խըղճային, եւ ոչ տղայոցն ողորմէին, ոչ ի հիւանդսն գթային, եւ ոչ ի կարիսն նայէին, ոչ ի յալեացն հարկէին, եւ ոչ ի մատաղ մանկունսն խնայէ ին, այլ անողորմաբար հետիոտս տանէին` մերկ, բոկոտն եւ գլուխ ի բաց: Եւ որք ոչ կարէին գնալ` քարամբք սպանանէին եւ անցեալ գնային: Եւ որք զայնպիսի կըսկիծսն տեսանէին, ասէին լերանց, թէ` անկերուք ի վերայ մեր, եւ բլրոցն, թէ` ծածկեցէք զմեզ:
      
       Արդ, յայս դառն աւուրքս եւ յահագին ժամանակիս յանկ ելեալ կատարեցաւ սա, ի թըւականիս մերում ՊԽԹ. (1400) ամի, ի հայրապետութեան տեառն Դաւթի նահանգիս Ախթամարայ, ի գաւառիս Քաջբերունւոյ ի վանս Սուխարայ, որ այժմ ասի Խառաբաստայ եւ այլաբանի խեռաբարձայ: Ընդ հովանեաւ հոյակապ եւ հռչակաւոր,
      
       բարձրաբերձ եւ պայծառաշէն, գըմբեթարդ եւ հրաշագեղ, գեղեցկայարմար սուրբ տաճարիս, որոյ անուն ամենամաքուր եւ սուրբ աստուածածին կուսին Մարիամու կառուցեալ կայ: Յառաջնորդութիւն սուրբ ուխտիս հեզահոգի եւ բարի հովւի տէր Զաքէոսի եպիսկոպոսի` շինարարի եւ բարեսիրի, առ ոտս երջանիկ եւ բարեբարւոյ, հանդարտ եւ հըմտավարժ վարդապետի, ամենագով եւ հանճարեղ, գիտնական, իմաստնական, եւ արդիւնական, մեծանուն Սարգիս րաբունապետի:
      
       Արդ, գրեցաւ սա ի վերոյասացեալ սուրբ ուխտին Խառաբաստայ: Եւ վասն վրդովմանց աւուրցս, որ զաւրքն Լանկ-Թամուրին պատերազմաց եւ աւերման աղագաւ անցեալ խաղացին ի տունն Գամրաց: Եւ մեր խրտեալ ի կայանից մերոց իջաք ի յԱռընջիկ, եւ անդ դադարեալ կեցաք աւուրս, եւ Է. (7) տետրիկ անդէն գրեցաւ, եւ կատարեալ վճարեցաւ լուսազարդ գիրքս ընդ հովանեաւ սրբոյն Սարգսի եւ Անանիայի:
      
       Ո՜վ մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ, որք հանդիպիք սմա եւ օգտիք ի սմանէ, յիշեցէք ի Քրիստոս սրտի մտաւք եւ բարի կամաւք զվերոյասացեալ ստացող սուրբ գրոցս զՍտեփանոս աբեղայ եւ զգծող սորին զԳրիգոր` խնդրող բանի: Նայ եւ զԽաչատուր սրբակրաւն քահանայ, որ վասն քարտիս հոգ տարաւ եւ ի գին թղթիս մասնաւորեցաւ, Ուրանցի Խաչատուր երէցն ի Բաղիշոյ, այլ եւ զՅակոբ սարկաւագ կոկիչ քարտիս, եւ զՍարգիս քահանայ կազմող գրոցս յիշեցէք ի բարի, յիշողն յիշեալ եղիցի, եւ որ զաստուած-ողորմին ասէ, աստուած նմա ողորմի: Մանաւանդ սիրելի եղբաւրն մեր Յովանէս աբեղայի, որ լըրջմիտ սրտիւ եւ յաւժար կամաւք զաւրինակն շնորհեաց: Յաշնան, հրորտից ամիսն ի ԺԳ. (13), յաւուր յիսնակամտին սկսեալ եղեւ գիրքս, եւ յամռան հրորտիցն Լ. (30) աւարտեցաւ, յաւուր հինգշաբաթոջ, աթոռոց Աստուածածնին:
      
       Ծաղկող ` Ներսէս
      
       բ
      
       ԶՆերսէս պատանի` նըկարաւղ խորանիս` եղբայր վարպետ Յովանիսին , յիշեցէք:
      
       Ստացող ` Սանւէլ
      
       գ
      
       Նաեւ զստացող գրոցս` զայրն բարեմիտ, զմիակեցն Սանւէլ եւ զքոյրն իւր զՏիրանց, որ զողջախոհութեամբ անցուցին զկեանս իւրեանց մնացեալ յամուսնոց, եւ այլ ոչ զուգեցան ըստ նմանութեան տատրակի, կացին, մնացին շատ ամաւք շէն տուն ունելով իւրեանց աշխատութեամբն, եւ բազում ար դիւնս առնէին կարաւտելոց եւ չքաւորաց` ողորմութեամբ եւ փոխտըւութեամբ աղքատաց եւ տնանկաց, վանաց եւ ուխտականաց, կարգաւորաց եւ շրջականաց ` զամենեցուն կարիս կատարեալ եւ զկարաւտութիւնս լըցուցեալ, աստուած իւր ամե-
      
       նառատ ողորմութեամբն քաղցր աչաւք հայի ի Սանւէլն եւ ի Տիրանցն, եւ ի ծնօղս նոցին` ի Կիրակոսն եւ յԸռաղնայն, եւ ի զաւակս նոցին , ամէն:
      
       ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ
      
       Երեւան 346
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       վայր` Հիզան քաղաք
      
       ա
      
       ... Եւ արդ, ես` յետինս ի մանկունս եկեղեցւոյ եւ տրուպս ամենայն վարդապետաց` Յովհաննէս վարդապետ, ցանկացող եղէ աստուածախաւս եւ եդեմական ծաղկաւէտ բուրաստանիս ` աստուածաշնչի, եւ ետու գրել զսայ յիշատակ հոգւոյ իմոյ եւ ծնաւղացն իմոց...:
      
       Եւ արդ, գրեցաւ սուրբ աւետարանս այս ձեռամբ մեղապարտ Յովանիսի անիմաստ եւ ախմար գրչի, յ[ը]նտիր եւ ի ստոյգ աւրինակէ` կենաւք տառապանաւք եւ բազում պանդխտութեամբ , ի մեծ թուիս Հայկազեան սեռի ՊԽԹ. (1400), ի գաւառիս եւ ի քաղաքիս Հիզան կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ սրբուհւոյ Աստուածածնին, եւ սրբոյն Սարգսի զաւրավարի, եւ Գէորգեայ սակաւ հեռի, ի հայրապետութեան Կիլիկեցւոց տեառն Կարապետի, եւ ի մերոյ հայրապետութեան Ռշտունեաց, որ յԱղթա[մա]ր կղզի` տեառն Դաւթի` եղբաւրն տեառն Զաքարիայի, զի նման հնոյն մարգարէի վկայական արեամբ փոխի յանաւրինաց:
      
       Որոգայթի ըբռնեցաւ յանկարծակի,
      
       Բնաւ չկայր մեզ յիւր մարմնի,
      
       Այլ անպատճառ նայ քարկոծի,
      
       Բորբոքեցաւ հուր յՈստանի,
      
       Բարկացաւ տէր նորս Իսրայելի,
      
       Այլ տէր աստուած ամենայնի
      
       Զտէր Դաւիթ պահէ անսա[սա՞ն]ելի:
      
       Եւ թագաւոր մեզ չերեւի,
      
       Որ ի մատեանս գծագրէի,
      
       Թամուր-Լանգին Սըմըրղանդի,
      
       Որ կարծրացաւ նայ յաշխարհի,
      
       Արձանացեալ դէմ ամէնի:
      
       Ալանաց Դուռն բացուի,
      
       Այն, որ փակեալ էր վաղեմի,
      
       Թամուրն եկեալ չար || ուժգնակի
      
       Եւ զկծեցոյց զամէն հոգի:
      
       եկեալ եհաս ի Վրաստանի,
      
       Էառ բազում առ եւ գերի:
      
       Աշխարհս ամէն կայ յերերի,
      
       Որպէս ճնճղուկ, որ ի ճղի:
      
       Արդ, յայսմ նեղ ժամանակի,
      
       Որ բնաւ դառն է եւ լալի,
      
       Եղեւ լրումն այսմ տառի,
      
       Աստուածաշունչ սուրբ մատենի:
      
       Որք հանդիպիք դուք այս գանձի,
      
       Եւ կամ աւգտիք սիրով սրտի,
      
       Միշտ յիշեսջիք անձանձրալի
      
       Զմեծն Յովհաննէս րաբունի
      
       Եւ զծնաւղսն իւր ըստ մարմնի...:
      
       Ընդ նոսին եւ զիս` զանպիտան եւ զախմար գրիչ զՅովանէս սուտանուն քահանայ, եւ զհայրն իմ զՄկրտիչ քահանայ, որ տարաժամ փոխեցաւ ի Քրիստոս եւ սուգ անմխիթար եթող ինձ ..., յիշեսջիք զնայ, զի յոյժ բարի էր բնութեամբ, եւ ես վասն այնորիկ զտկար անձս դատեցի, զի սայ եւ մեզ յիշատակ լիցի, եւ զմայրն իմ, եւ զեղբարսն իմ` զԶաքարայ քահանայ եւ զՆերսէս սարկաւագ, եւ զերախտաւոր մեծ մամն մեր զԷլխաթուն, որ սնոյց զմեզ, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն մեր, եւ զԳրիգոր քահանայ, եւ Ստեփաննոս քահանայ` որդի նորին: Յիշեցէք ի Քրիստոս զբարեսէր եւ զշնորհազարդ տանուտէրն` զպարոն Ա միրմուլքն, եւ զծնողսն իւր, եւ զծաղկազարդ որդիսն իւր` զԱստուածատուրն, եւ զպարոն Ումէտն, եւ զկենակիցն իւր զՄսրմելէքն, որ զթուղթս շնորհեցին գրոցս, եղիցի գիրքս այս յիշատակ սոցին. եւ ընկալցի զսայ տէր, որպէս պատարագ անուշ, ընդ Արարեացն եւ ընդ Սաբայեանցն: Յիշեցէք ի Քրիստոս եւ զԴանիէլ իմաստայեղց տանուտէրն, որ զվարձ գրոցս, զոր ի նայ յանձնեալ, որ անպակաս ի մեզ հասոյց: Այլ եւ սխալանաց եւ խոշորութեան գրիս անմեղադիր լերուք, զի յոյժ տառապանաւք գրեցի զսայ, եւ ձանձրանայի յոյժ, եւ զսխալանսն ի սմայ եղբայրաբար ուղղեցէք: Եւ աստուած, որ առատն է ի տուրս բարեաց, տացէ ձեզ` յիշողացդ եւ մեզ` յիշեցելոցս առհասարակ զկեանսն անվախճան եւ զփառսն անպատում , ամէն:
      
       բ
      
       ... Գրեցաւ սա ի թուականութեանս հայոց ՊԼԹ. (1390), ի յանապատս Նորշինայ, որ մանուկ սուրբ Նշան կոչեն, ընդ հովանեաւ սորին եւ այլ սուրբ եկեղեցեացս. ի վայելումն սայ եղիցի Յովանէս րաբունապետին...:
      
       գ
      
       Աւաղ ժամանակս ասեմ` զտատանեալս յալեկոծութիւն, ի յանպարտելի ազգէն յանողորմ ի Թամուր-Լանգէն:
      
       Աստէն եմք մեղօք խրատեալ,
      
       անպատում ահիւ փախուցեալ,
      
       Ա՜յ, վա՜յ, ընդդէմ անդէնին կապեալ,
      
       Ուր անշէջ հուրըն կայ ի վառ,
      
       Վասն աստուծոյ զինահար:
      
       Զիս յիշ[եցէք ] ի Քրիստոս:
      
       ՄԱՇՏՈՑ
      
       Երեւան 6827
      
       Գրիչ ` Սիմէոն
      
       վայր ` Տաթեւ
      
       ... Արդ, ցանկացաւղ եղեալ աստուածային եւ հոգեկեցոյց մատենիս ոմն անուն Երեմիա եւ սարկաւագ, ըստ բանի մա րգարէին, որ ասէ` երանի, որ ունի զաւակ ի Սիովն, փափագեցաւ տենչմամբ սրտին եւ ստացաւ իւր յիշատակ յաւիտենից եւ առիթ փրկութեան հոգւոյ:
      
       Արդ, գրեցաւ աստուածային գանձարանս, || որ կոչի Մաշտոց եւ Քահանայաթաղ` ամենայն որպիսութեամբ, ի սուրբ ուխտս եւ յաթոռս Եւստաթէի սուրբ առաքելոյս, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնիս, եւ սուրբ Լուսաւորչիս, եւ այլ միահամուռ սրբութեանցս գումարելոց աստ, իշխանութեան տեղոյս ի բարի շառաւիղէ մնացեալ պարոն Սմպատի եւ Բուրդելի, զոր աստուած ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ զսոսա, ի յառաջնորդութեան ուխտիս քաջ եւ արի հսկողի, րաբունաց պետի եւ ընդդիմի հարկանողի, ուղղափառութեամբ եւ ամենայն ճարտասանութեամբ, հերձուածողացն գնդի [Գրիգորի Տաթեւացւոյ ], ի դառն եւ յանձուկ ժամանակիս եւ անիշխանութեան աշխարհիս Հայոց, որում ի մեծ վտանգի կային քրիստոնեայք ի ձեռն այլազգաց, որ կոչին
      
       ջղադայք: || Ձեռամբ մեղսամակարթ եւ զառածեալ անաւրէնութեամբ եւ փցուն եւ անարժան գրչի Սիմէոնի եւ պիտակ աշակերտի, որ զանունս միայն ունիմ, եւ ամենայն բարի գործոց թերի:
      
       Արդ, յերեսս անկեալ աղաչեմք զամենեսեան ըղձմամբ սրտիս, որք հանդիպիք սմա յաւրինակելով կամ կարդալով կամ տեսութեամբ, յիշեցէք զստացաւղ սորին` զվերասացեալ մանուկն զԵրեմիա, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն իւր ի Քրիստոս աստուած յոյսն մեր, նախ` զպապն Ստեփաննոս, եւ զհայր նորին Սարգիս, եւ զմայրն Ճհանխաթուն, եւ զեղբարսն` զՅովանէս եւ զՄկրտիչ եւ զԹովմա, եւ աստուած զձեզ յիշէ: Նաեւ զիս` զանարժանս, արժանի առնել միոյ տէր ողորմի,
      
       թերեւս թողութիւն գտից բազում յանցանաց իմոց, եւ խոշոր||ութեան գրոյս անմեղադիր լերուք, զի այսչափ էր կար մեր, զոր եւ աստուած վայելել տացէ մինչեւ ի խորին ծերութիւնն, զի ստացա ւ զսա ի հալալ արդեանց իւրոց բազում աշխատութեամբ եւ սիրով: Գրեցաւ ի թուաբերութեանս հայոց ՊԽԹ. (1400)...:
      
       ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ
      
       Երեւան 84
      
       Գրիչ` Յոհան Ապարաներեցի
      
       ա
      
       Փառք ... որ ետ կարողութիւն տկարութեանս իմո հասանել յայսմ նվագ ի փառք Քրիստոսի, ի թվականիս Հայկազեանս տօմարիս ՊԽԹ. (1400), եւ ի թվին մարդեղութեան տեառն մերոյ եւ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի ՌԴՃ. (1 400), եւ ի թագաւորութեանն Թամուրին եւ որդո նորա Միրանշաին: Յայսմ ամի շարժեցան զօրքն Շամա, որդի Իլդրումին ի վերայ Թամուրին:
      
       բ
      
       Զնուաստս եւ զապիկար գրիչս` զֆրա Յոհանէս Ապարաներեցի,
      
       յիշեա Քրիստոս աստուած ի քո սուրբ արքայութիւնդ:
      
       ՀԱՐՑՄԱՆՑ ԳԻՐՔ ԳՐԻԳՈՐԻ ՏԱԹԵՒԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 3106
      
       Գրիչ ` Յովան
      
       վայր ` Տաթեւ
      
       ||| առ դուրս ||| սուրբ Նշանացս եւ աստուածաբնակ [տաճար]ացս սուրբ առաքելոյս Եւստաթէի, եւ սուրբ Աստուածած[նի, եւ Լ]ուսաւորչին մերոյ Գրիգորի, առ ոտս վերոյ[ասացեալ վարդա ] պետին իմոյ [Գրիգորի ], որ սնուցանէ մտերմաբար զմանկունս [եկ]եղեցոյ կրկին ուսմամբ ||| տեսականաւն եւ գործ[նակ]անաւն, ձեռամբ բազմամեղ անձին Յովաննու պ[իտ]ակ աշակերտի, ի վայելումն մանկանց Սիովնի:
      
       Արդ, [ո՜վ ] դասք լուսերամից, որք հանդիպիք ի սմա տեսմամբ, կ[ամ գ]աղափարելով, եւ կամ ընթերցմամբ, յիշեցէք ... յաղաւթս ձեր զանարժան գծողս, ||| զծնողսն իմ, եւ զվարպետն իմ` Սարգիս կուսակրաւն աբեղայ, եւ սխալանացն անմեղադիր լերուք...:
      
       Արդ, գրեցաւ սա ի թվիս ՊԽԹ. (1400):
      
       ԺԴ. ԴԱՐԻ ԱՆԹՎԱԿԱՆ ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐ ՀԻՇԱՏԱԿԱԳԻՐՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆՑ ԱՅԲՈՒԲԵՆԱԿԱՆ ՇԱՐԱԴԱՍՄԱՄԲ
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Վենետ. 170 Սարգ. Ցուց. Ա ., էջ 714
      
       Ծաղկող ` Անանիա
      
       վայր ` Մելիտինոյ վանք
      
       Ես` Անանիա դպիրս, որ ծաղկեցի զսուրբ աւետարանս ի դուռն ի սուրբ Լուսաւորիչն ի Մելիտինոյ վանքս, եւ առաջին ծաղիկս այս էր, որ ուսայ իր վարդապետէն իմոյ տէր Սիմէովնի` արհիեպիսկոպոսի այս ուխտիս: Մի մեղադրէք, զի առաջին ուսումս եւ ծաղիկս այս էր, եւ ծաղկագրերն աւետարանին գրողն հաներ [էր ], ես զքովի ծաղկնին եմ հանել, ո՜վ եղբարք, զի կարս մեր այս էր:
      
       ՀԱՄԱՌՕՏ ԺՈՂՈՎՈՒՄՆ ՄԵԿՆՈՒԹԵԱՆ ԵՍԱՅԵԱՅ,
      
       ԳԷՈՐԳԱՅ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1209
      
       Գրիչ ` Անդրէաս
      
       Աւարտեցաւ քրիստոսահիմն մարգարէաշէն այս տառ` սուրբ եւ աստուածաին երգարանս ի վաելումն քրիստոսաբնակ եւ աստուածաին գանձուցն վերակացու եւ ուղղափառ տեսուչին Վարդան վարդապետի, զի աստուած վաելել տացէ նմա աղօթիւք. նաեւ զանպիտան ծառայս ` զԱնդրէաս գրիչ յիշեսջիք ի տէր, եւ զծնողսն իմ: Խոշորութիւն գրիս եւ սղալութիւն անմեղադիր [լերուք ], զի շուտ ու աղեկ ոչ լինի, խիստ շտապեցուցին, ու շտապով մեր կարս այս էր:
      
       Վ Ա Ր Ք Հ Ա Ր Ա Ն Ց ԵՒ ԱՅԼՆ
      
       Երեւան 824
      
       Գրիչ ` Անկուկ
      
       վայր ` Երուսաղէմ
      
       ա
      
       Գրեցաւ հոգեշահ բանքս ի յաստուածակոխ քաղաքս Երուսաղէմ, ընդ հովան[ե]աւ սուրբ Հրեշտակապետացս, ձեռամբ անարժան եւ մեղսաթարախ անձին, որ Անկուկ վերակոչիմ: Յերես անկեալ աղաչեմ զամենեսին, որք վայելէք կամ աւգտիք ի սմանէ, յիշեցէք զող|||
      
       բ
      
       Յիշեսցուք զստացող ճառիս` զԳրիգոր միա[յնակեց ], եւ զծնօղս իւր ի Քրիստոս, եւ զողորմելի Անկուկս եւ զիմսն ամենայն, եւ աստւած զձեզ յիշէ, եւ նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից , ամէն:
      
       ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 6142
      
       Գրիչ ` Աստուածատուր
      
       Արդ, ես` ջՔուրդ Մուղղաղիս ետու գրել զաստուածաշունչ ճառերս || ի սուրբ վարդապետէն Գրիգորէ ասացեալ, յիշատակ հոգոյ իմոյ եւ ծնողաց իմոց, եւ ի վայելումն զաւակաց իմոց` Յովանիսի եւ Մլքոյ, զոր տէր աստուած անփորձ պահեսցէ զնոսայ: Որք հանդիպիք սմայ կարդալով, յիշեցէք ի բարի զմեզ, եւ աստուած ողորմի ամենայն քրիստոնէից եւ զ[յ]իշողացն , որ զմեզ յիշեն, եւ ինձ մեղաւորիս Աստուածատրոյ , ամէն:
      
       ՅԱՂԱԳՍ ԲՆՈՒԹԵԱՆ ՄԱՐԴՈՅ ՆԵՄԵՍԻՈՍԻ ԵՄԵՍԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 417
      
       Գրիչ ` Բասիլ
      
       Ընդ նոսին եւ զյետնեալս ի բոլոր բարեաց գործառնութեանց, զսորին գծող` զԲասիլ, որ բազում ամօք ծառայեցի գրոյն եւ ի հոգին ոչ ժամանեցի, աղաչեմ յիշել ի տէր, ո՜ բարեմիտ պատահողք սմին, նաեւ զաշակերտն իմ զԳրիգոր, եւ որ առատն է յամենայնի յիշողացդ եւ յիշելոցս ողորմեսցի: Եւս եւ զծնողսն իմ եւ զեղբարսն ըստ հոգւոյ եւ ըստ մարմնոյ աղաչեմ յիշել ի մաքրափայլ յաղաւթս, զի եւ դուք յիշեալ լիջիք յողորմութիւն աստուծոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       ՄԱՇՏՈՑ
      
       Երեւան 4652
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       ա
      
       Փառս տացուք հաւր անեղին...
      
       Այլ եւ պատմեմ ձեզ բան բարի,
      
       Որ յայս կտակս է գովելի,
      
       Մաշթոց անուն վերայձայնի,
      
       Գործ Մեսրոպայ վարդապետի,
      
       Որ է հայր Հայաստանի
      
       Յետ սուրբ Գրիգոր Լուսաւորչին:
      
       Այլ եւ զգիր Հայաստանին
      
       Նմա շնորհեաց աստուած հոգին:
      
       Նմանեցաւ սա Մովսէսին,
       'Ւ աստուածագին սուրբ տախտակին
      
       Գրեալ մատամբն աստուածաին,
      
       Ի յաւրինակ ծնընդեան կուսին,
      
       Որ վառեցաւ ի մորենին,
      
       Նման կուսին աստուածածնին:
      
       Նոյնպէս եւ սայ առեալ զհոգին
      
       Տեսիլ ետես յարթուն ժամին,
      
       Զի ձեռն ելեալ բարձր ի վիմին
      
       Մատամբն գրել յերես պալին:
      
       Զոր նշանեալ սուրբ Մեսրովպին,
      
       Զգիր Հայկազան` ըստ || Մովսէսին,
      
       Եբեր պաշար մերում լեզուին,
      
       Որ բերէ զհեք մերում բառին:
      
       Ապա առեալ թարքմանեցին
      
       Սուրբն Սահակ ընդ Մեսրովպին:
      
       Յայնժամ սկսեալ սահմանեցին,
      
       Զգիրս աւրինացն, որ ի կարգին:
      
       Զոր եւ պատմէ գիրք առակին,
      
       Զլուսեղէն սիւնքն եւթնեքին:
      
       Նախնի պսակն է առաջին,
      
       Որ յաստուծոյ առաջն առին,
      
       Զի զԱդամայն եւ զԵւային,
      
       Մինչեւ ի սպառ ի շար եդին:
      
       Նախ զխաչաւրհնեայն առաջք եդին
      
       Եւ զկնունք[ը]ն հետ նորին.
      
       Թէպէտ պսակն է առաջին,
      
       Այլ հետ կնքոյն ի կարգ եդին,
      
       Քանզի խաչիւն հաստատի
      
       Զինչ աւրինաց բան կայ յերկրի,
      
       Եւ այլ ամէնն, որ կարգի,
      
       Գրեալ ի գիրս Մաշթոցի,
      
       Ընդրեալ ձեռամբն Մեսրովպի
      
       Եւ Սահակայ սուրբ Պարթեւի:
      
       Բարեխաւսութեամբ սոցին
      
       Յիշեայ զհոգի տէր Պետրոսին,
      
       Յանգոյն ի || դասս աջակողմին
      
       Զիւր ծնաւղին` զտէր Թաւրոսին,
      
       Եւ զյակոբոս եղբայր նորին,
      
       եւ զտէր Թաւրոս եղ[բ]աւրորդին:
      
       բ
      
       Յիշեսցի ի Քրիստոս
      
       Եպիսկոպոս տէր Պետրոս,
      
       Եւ քահանայ հայրն իւր Թորոս,
      
       Եղբայրն իւր Յակոբոս,
      
       Ու եղբաւրորդեակն նորա Թորոս:
      
       գ
      
       Զտէր Գրիգոր գծողս յիշեա, ո՜վ եղբայր:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՌԱԿԱՑՆ ՍՈՂՈՄՈՆԻ ՆԵՐՍԻՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1143
      
       Գրիչ ` Գր[իգոր]
      
       Զաստուածասէր եւ զբարեպաշտ իշխանն` զպարոն Կոստանտին` զստացաւղ գրոյս յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ զիս` զմեղաւոր գրիչս Գր[իգոր ] աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ աստուած զձեզ յիշէ:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ՔԱՐՈԶԻՑ
      
       Երեւան 5097 (տես նաեւ 1589 թ. )
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       Ո՜վ տէր Մարգարէ, սպասաւոր բանի եւ ճաշակող քաղցր կերակրո, յորժամ զմայլիս բանաւոր կերակրովս, յիշեա զքաղցեալ հոգի եւ զսովամահ լեալ Գրիգոր անարժան[ս]:
      
       ՄԱՇՏՈՑ
      
       Երեւան 826
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       ա
      
       Փառք ... որ ետ կարողութիւն մեղսամած եւ տարտամ եւ անարժան անձինս Գրիգորի հասանել յաւարտ այսմ աստուածաշունչ կտակիս, որ կոչի Մաշտոց |||
      
       բ
      
       Քրիստոս աստուած ||| եւ զպարոն Յովանէսն, որ յայսմ վայրի անոյշ ըմպելօք ուրախացոյց զմեզ ի զարիպութեանս, տէր աստուած
      
       զհոգի նոցա ուրախացուսցէ, անտրտում ուրախութեամբ աստուածային եւ անմահական բաժակաւն , ամէն:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Երեւան 531
      
       Գրիչ` Գրիգոր Սամսոնեցի
      
       ա
      
       Գրեցաւ սակաւ սատարս այս ձեռամբ յիմարի միոյ, զոր Գրիգոր ճանանչի, մականուն Սամսոնեցի, հրա[մա]նաւ Մկրտչի, աղաչեմ յիշել ի տէր:
      
       բ
      
       Զստացող սորին զսրբազան քահանա զՄկրտիչ յիշեսջիք ի տէր. եւ զիս` զանպիտան ծրողս, մի մոռանայք, եւ խոշորութեանս թողութիւն շնորհեցէք, զի կարս այս չափ էր, եւ աստուած ձեզ թողու զյանցանս ձեր:
      
       Ստացող եւ գրիչ ` Մկրտիչ
      
       գ
      
       Քրիստոս, ողորմեա Խաչատրոյ եւ Արզուին, ամէն, ընդ նմին եւ անպէտ Մկրտչի սպա[սա]ւորի բանի, որ զգիրքս ծրեցի:
      
       դ
      
       ԶՄկրտիչ` զոքնունակս մեղաց եւ ծառա չարաչար տերանց, ախտիցն ասեմ, որ Քրիստոսիւ ազատեցայ եւ տէր ի վերա կարգեցայ, եւ զի ոչ սգուշացայ` անկայ յիշխանութենէն, մերկացա զպատմուճան տէրութեանն: Տեսեալ զայս ծառաիցն, ախտիցն ասեմ, թէ վատթարեցայ, խզեցին զլուծ ծառայութեանն, ի ձեռն առե[ա]լ գաւազան տիրական` հարին զիս, եւ եդին զփայտ ծառայութեան առանց փոխանակի ի պարանոցի իմում, ծառայքն եւ սոսկականքն տիրեցին դարձեալ ինձ: Աւա՜ղ թշնամանացս, այս ինձ` քան զգեհենն ահագին, այս` քան զտարտարոսն քս տմնելի, քան ի ժանիս մատնել որդանն անքունի,
      
       արտասուաց արժանի: Ո՞վ ոք տեսեալ թագաւոր ի շղթայ պ[նդեա՞լ ] || եւ խարազանաւք ի ծառաից արեամբ ներկեալ, եւ ոչ արտաուեսցէ, որ ծառաեցի գրոյն եւ ոչ հոգոյն, ի տառսն աշխատեցայ եւ իմաստիցն ոչ ||| պատրաստեցայ, մանիցն եւ ոլորից բանիցն ցաւեցա եւ գումարեցի զաւրս ուշի իմոյ եւ ասացելոցն ի գործ խլացայ: Եւ ցրեցան զաւրք իմաստիցս, եւ թէ զի՞նչ առնեմ, ոչ գիտեմ, կարաւտիմ աւգնականութեան սրբոցս, ||| որ ի գիրս աշխատեցայ, եւ բարի ի յիշատակ ձեզ, թերեւս եւ այց արասցէ ինձ բարերարն եւ զընդդէմն ասացելոցս շնորհեսցէ:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Վասպ. 126, Լալ. Ցուց. էջ 267-268 (Վանի Արարուց եկեղեցի)
      
       Գրիչ ` Դաւիթ
      
       Քրիստոս աստուած, քո սուրբ աւետարանչիս բարեխաւսութեամբ, ողորմեայ ստացողի սուրբ աւետարանիս, բարեսէր եւ հաւատարիմ կնոջն` Մրջանին եւ ամենայն արեան մերձաւորաց իւրոց, եւ տուր սոցայ վարձս ընդ արդարոցն եւ պսակեցելոցն ի քէն, եւ թող զմեղս սոցայ` զկամայ եւ զակամայ...:
      
       Այլ եւ զիս, զանարժան գրչակս զԴաւիթս, աղաչեմ յիշել ի Քրիստոս Յիսուս եւ թողութիւն խնդրել բազում մեղաց իմոց, զի ոչ ունիմ հանգիստ յայլեաց ծովացեալ մեղաց իմոց, եւ աստուած զձեզ յիշեսցէ , ամէն:
      
       ԳԱՆՁԱՐԱՆ
      
       Երեւան 8251
      
       Գրիչ ` Երեմիա
      
       Ընդ աչաւք ըզքեզ տեսողին
      
       Ձեռաւք ըզկողդ շաւշափողին,
      
       ԶԵրեմիա մեղաւք մեռեալ ոգիս,
      
       Կենդանացոյ տէր իմ բարի,
      
       Որ քո տեսլեան արժան լինի,
      
       Լըսել ըզձայն քո բարբառի`
      
       Եկայք աւրհնեալ յամենայնի,
      
       Յաջայկողմեանըդ քում դասի,
      
       Տէր ողորմեա, տէր ողորմեա մեղաւորիս,
      
       տէր ողորմեա:
      
       ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ
      
       Երեւան 2695
      
       Գրիչ ` Երեմիայ
      
       Տէր աստուած, բարեխաւսութեամբ քո սուրբ մկրտչին եւ կարապետին [Յովհաննու ] ողորմեա մեղուցեալ գծողի սորա Երեմիայի եւ ծնողաց իւրոց եւ ամէն ասացողացն:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Վենետ. 106. Սարգ. Ցուց. Ա. էջ 473-474
      
       Հետ. ստացող ` Եփրիանոս
      
       Զվերջին ստացող սուրբ աւետարանիս զԵփրիանոս, որ ստացաւ զհրամանս աստուածային պատուիրանի, եւ ի պայծառութիւն սրբոյ հրաշազարդ եւ երկնանման տաճարաց ի վերջացեալ եւ յանբարի դառ[ն]
      
       ժամանակիս, որում խառնակութիւն եղեւ ազգին նետողաց , որ քրիստոնէից հարկապահանջութիւնն հանապազ կու յաւելցնեն եւ կու նեղեն: Զի կատարեցաւ առ մեզ մարգարէութիւնն հոգելից մարգարէին Եսայեա, որ ասէ, թէ ամենայն անձն ի ցաւ եւ ամենայն սիրտ ի տրտմութիւն: Արդ, ի յայսմ թշուառելի եւ ի դառն ժամանակիս աստուածասէր եւ հաւատարիմ եւ հեզահոգի Եփրիանոս, ցանկացող եղեալ սուրբ աւետարանիս` խնդիր ելեալ յամենայն սրտէ, եւ տէր կատարեաց զփափագս սրտի իւրոյ...:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան զլուսասնունդ մանկունսդ նոր Սիովնի յիշել ի տէր զստացող սուրբ աւետարանիս` զԵփրիանոսն, եւ զհայրն իւր` զՎարդանն, եւ զմայրն իւր` զՓոփխիկն, եւ զպապն` զԱստուածատուրն, եւ զմամն` զԱւագտիկինն, եւ զքոյրն` զԵմինն, եւ զայր իւր` զՀոգէդեղ, եւ զորդին իւր ` զԴաւիթն, զհաւրեղբայրն իւր` զՅոհանն, եւ զկինն իւր` զԳուհարն, եւ զորդին` զՄուրատն, եւ զթոռն իւր` զՍիմէոնն, եւ զմայրն իւր` զՂիմաթն, եւ զայլ ամենայն մերձաւորսն իւր` զկենդանիս եւ զհանգուցեալս ի Քրիստոս...
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ՆՈՐ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ
      
       Երեւան 354
      
       Գրիչ ` Զաքար[իա]
      
       Աւրհնեալ է հայրն անծին եւ անըսկզբան,
      
       Որդին միածին եւ անճառական,
      
       Յաւիտենական, անուր , անթուական,
      
       Անպարագրական, ոչ անջատական,
      
       Ի ծոցո ծնաւղէն փթթել միական.
      
       Եւ միշտ փառաբանեմք զհոգին վեհական,
      
       Անձինք յատկական բնութիւնք միական,
      
       Փառք յաւիտեան:
      
       Զմեղապարտ գծողս Զաք[արիա ] աղաչեմ
      
       յիշել ի Քրիստոս:
      
       ՀԱՐԱՆՑ ՎԱՐՔ
      
       Երեւան 851
      
       Գրիչ ` Թադէոս
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք ընթեռնոյք , կամ հանդիպիք, կամ աւրինակէք, զյոդնամեղ գծողս սորա` զԹադէոս սուտանուն կրաւնաւորս յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ զեղբայրս իմ զԱնտոն ի տէր, եւ որք յիշէքդ յիշեալ լիջիք եւ դուք ի տէր , ամէն:
      
       ՃԱՇՈՑ
      
       Երեւան 6501
      
       Գրիչ ` Թովմա
      
       ա
      
       Քրիստոս` որդի աստուծոյ ... զարդարեայ զհոգի ստացողի գրոցս զՄատթէոսին, եւ զՅոհաննէս արհեպիսկոպոսին, եւ ծնողաց նորին` զՍիմէոն քահանային եւ Մերէթին, եւ զհոգիս սոցա դասաւորեա ընդ սուրբըս յաջակողմեան քում դասուն , ամէն:
      
       բ
      
       Ո՜վ, ընթերցողք, զեղկելի գրիչս Թովմա յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ աստուած [զձեզ ] յիշեսցէ:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Երեւան 5349
      
       Գրիչ ` Թորոս
      
       Տէր աստուած, քո սուրբ ծծնդեամբ եւ մաքուր եւ անբիծ մաւրդ բարեխաւսութեամբ, ողորմեա ստացողի սուրբ տառիս Սիոն քահանայի, նաեւ բազմամեղ գրչիս` Թորոսի, եւ կարդացողացդ եւ լսողաց դ, առհասարակ, ողորմեսցի Քրիստոս, եւ որ զամէն ասէ:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Բրիտ. թնգ. 7, Կոնիբ. Ցուց . էջ ՕԾ
      
       Գրիչ` Թորոս Վահկայցի
      
       վայր ` Կիլիկիա
      
       ա
      
       ... Յիշեցէք զպատուական քահանայ Կոստա[նդին ] եւ զամենայն զարմն իւր` զայժմուս եւ զանցեալն, առաջի զենլոյն Յիսուսի Քրիստոսի, եւ զիս` զանպիտան գրիչս զԹորոս, եւ զամենայն հաւատացեալս , ամէն:
      
       բ
      
       ԶԹորոս Վահկայցի նուաստ քահանայ աղաչեմ յիշել...:
      
       ԹՈՒՂԹՔ ԿԱԹՈՒՂԻԿԷԻՑ
      
       Երեւան 5147
      
       Գրիչ` Թորոս Վահկայցի
      
       վայր ` Կիլիկիա
      
       ... Արդ, ո՜վ երկասէր ընթերցող այսմ տառի,
      
       Վարդապետիս եռամեծի
      
       Եւ մեր նախնեացն հռիտորի,
      
       Առաքելոյս մեր Քրիստոսի,
      
       Սա ի ցեղէն Բենամի[նի],
      
       Վերաձայնեալ փող Տարսոնի,
      
       Գամաղ[ի]էլին աշակերտի,
      
       Որում Պաւղոս անուն կոչի,
      
       Որոյ հայցեմ միշտ բաղձալի
      
       Յիշել ստ[ացա]ւղ այսմն տառի,
      
       Որոյ անուն Գըրիգոր կոչի,
      
       Որ գաւառաւ է Մլունցի:
      
       Վասն սիրոյն մեր Յիսուսի,
      
       Խնդըրել թողութիւն իմո անձին
      
       Եւ հաւրըն իմո Յոհանէսի,
      
       Եւ ընթանուր իմո ազգի,
      
       Նաեւ հարազատիցն իմ երկուակի`
      
       Ստեփանոսի եւ Կոստանդնի,
      
       Եւ մաւրն իմո մեծատոհմի,
      
       Որում անուն Յաւղեր կոչի,
      
       Եւ ամենայն մերձակալի,
      
       Արեանառու իմո զարմի,
      
       Փոխեցելոյն ի մէնջ յաստի
      
       Եւ որ ծըփին յայսմըն ծովի:
      
       Ընդ նմին եւ զըգըրիչս Վահկայցի,
      
       Որում անուն Թորոս կոչի,
      
       Անտես չառնել յիշատակի,
      
       Զի ուղղութեան ես փոյթ այրի,
      
       Որ յիմ ջանուց իսկի չթողի,
      
       Ապա թէ ոք յիշէ զմեզ ի բարի,
      
       Հարիւրապատիկ նա ընկալցի , ամէն:
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՆՉԻ
      
       Երեւան 148 (տես նաեւ 1667 թ. )
      
       Կազմող ` Մատթէոս
      
       վայր ` Լեառնակողմ անապատ
      
       Ո՜հ, զտերեւաթափս եւ զանպտուղս ի բարեաց, զանարժան, զեղկելի եւ զմեղաւոր հողս` զկազմող սորա զՄԱտթէոս, եւ զծնաւղսն իմ,
      
       եւ զեղբայրս իմ, եւ զամենայն ազգաինսն յիշեսջիք առ Քրիստոս, եւ աստուած յիշաւղացս եւ յիշելոցս ողորմեսցի , ամէն:
      
       Արդ, կամեցաւ սա յանապատիս, որ կոչի Լեառնակողմ, ընդ հովանեաւ սուրբ Կարապետիս եւ սուրբ Ծնընդիս, եւ յիշաւղքն աւրհնին յաստուծոյ , ամէն:
      
       ՍԱՂՄՈՍԱՐԱՆ
      
       Վենետ. 35, Սարգ. Ցուց. Ա . էջ 210
      
       Ստացող ` Մարիան
      
       վայր ` Կիլիկիա
      
       Զբարեպաշտ եւ զքրիստոսասէր տիկնաց տիկինն Մարիուն եւ աստուածասէր ծնաւղսն իւր յիշեսջիք աղաւթիւք ի Քրիստոս:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Երեւան 715 (տես նաեւ 1645 թ. )
      
       Ա. մասի գրիչ ` Մարտիրոս
      
       վայր ` Սուրբ Պաւղոս անապատ
      
       ա
      
       Ո՜վ ընթերցողք եւ լսողք, որք կերակրիք յաստուածային սեղանոյս հոգով եւ մարմնով, յիշեցէք զեղկելի ոգիս` զՄարտիրոս սուտանուն քահանայի` զգծողի սորա եւ մեղաց թողութիւն խնդրեցէք ի Քրիստոսէ ինձ եւ ծնողաց իմոց եւ ամենայն հաւատացելոց եւ իմոցն ամենայնի:
      
       Եւս առաւել աղաչեմ յիշել ի տէր զպատուական հայրն իմ եւ զուսուցիչն զՍտեփանոս պատուելի քահանայն եւ զՄաթէոս սրբասնեալ աբեղայն, որ զաւրինակս երետ. եւ որ յիշէ յիշեալ լիցի ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       բ
      
       Ո՜վ, սուրբ ընթերցողք, յիշեցէք զգրող սորայ ի Քրիստոս: Արդ, գրեցօ սա եւ կատարեցաւ յաւուր մեծի ծնընդեան տեառն մերոյ ի յանապատիս, որ կոչի սուրբ Պաւղոս, ընդ հովանեաւ սրբոյն Գրիգորի եւ այլ կենսակիր սուրբ Նշանացս, ձեռամբ մեղապարտ եւ անարժան գրչի Մարտիրոսի, եւ ոչ վասն արծաթոյ կամ այլ ինչից, այլ ի յիշատակ հոգոյ իմոյ եւ իմ[ոցն ] ամենայնի. որում լինա սա յիշեսցէ ի Քրիստոս զմեզ , եւ աստուած ձեզ` յիշողացդ ողորմեսցի , ամէն:
      
       Բ. մասի գրիչ ` Յովանէս
      
       գ
      
       Զմեղաւք մեռեալ գր[իչս ] Յովանէս եւ զհանգուցեալ եղբայրն իմ զՍտ[եփանոս ] աբեղայ եւ զյոյժ գիտնականն աղաչեմ յիշել:
      
       դ
      
       Զմեղուցեալ Յոհանէս գրիչս եւ զսուտ քահանայս յիշեցէք ի Քրիստոս, որ զայս երկու տետրս գրեցի: Նա եւ զԹումայ աբեղայն եւ զամբիծ աղաւնին, զհեզն եւ զհանդարտն` ստացող սուրբ տառիս յիշեցէք...:
      
       Նայ եւ զծնողքն զԴօիթ քահանայն, եւ զմայրն, եւ զեղբայր` զԱռաքել, եւ զքորքն` զԵղիսայ եւ զՀռեփսեմ, եւ զամենայն արեան մերձաւորքն յիշեցէք ի Քրիստոս:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՍԱՂՄՈՍԱՑ ՎԱՐԴԱՆԱՅ ԱՐԵՒԵԼՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1185
      
       Գրիչ ` Մարտիրոս
      
       ԶՄարտիրոս տրուպ վարդապետ աղաչեմ յիշել ի տէր, ո՜ ընթերցողք:
      
       ԶՄարտիրոս բանի սպասաւոր յիշեա ի տէր, եւ աստուած զյիշողդ յիշէ ի բարին:
      
       ՄԱՆՐՈՒՍՄՈՒՆՔ
      
       Երեւան 760
      
       Գրիչ ` Մեսր[ոպ]
      
       Ո՜Վ սուրբ ընթերցողք, որք աւգտիք ի սմանէ, յիշեսջիք ի տէր զեղկելի ծրողս զՄեսր[ոպ ] եւ զիմ վարպ[ետն ]` զԿոստա[նդին ] անյաղթ գրիչ:
      
       ՅԱՂԱԳՍ ՏՆՕՐԻՆՈՒԹԵԱՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԹՈՎՄԱՅԻ ԱՔՈՒԻՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 3938
      
       Գրիչ ` Մխիթարիչ
      
       ա
      
       Ո՜վ բարի ընթերձօղ, յիշեա զնուաստ զֆրա Մխիթարիչս` զծրող սմին, որ առաջին եմ ի մեղաւորացն եւ յետին ի կարգաւորացն:
      
       Նորոգող ` Նիկողոս
      
       բ
      
       Յորժամ կարդայք, ո՜վ եղբայրք, եւ բան օգտիք, զվերջին նորոգող գրգիս` զմեղուցեալ Նիկողոսն յիշեցէք:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԿԱԹՈՒՂԻԿԷԻՑ ԹՂԹՈՑ ՍԱՐԳՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ
      
       Երեւան 4894
      
       Գրիչ ` Մկրտիչ
      
       Քրիստոս աստուած, ողորմեա եւ թող զ[յ]անցանս ստացողի սուրբ գրոցս Յովանէս կրաւնաւորին, եւ Արուսխաթունին, եւ ինձ` մեղապարտ գրչի Մկրտչի, եւ ամենայն արեան մերձաւորացն, եւ աշխատողացն, եւ լաւ պահողացն, ամէն, եւ քեզ փառք , աստուած:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ՔԵՐԱԿԱՆԱԿԱՆ ԳՐՈՑ
      
       Երեւան 5919 (տես նաեւ 1616 թ. )
      
       Գրիչ ` Մկրտիչ
      
       ա
      
       ... Զթարմատար գրիչ` զՄկըրտիչ դպիր, եւ զծնաւղսն իմ, եւ զեղբայրսն իմ յիշեա ի մաքրափայլ յաղաւթս քո, ո՜վ սուրբ վարդապետ , եւ Քրիստոս քեզ պարգեւեսցէ զիւր արքայութիւնն, որում փառք յաւիտեանս , ամէն:
      
       Ստացող ` Մկըրտիչ
      
       բ
      
       Ես` Մկըրտիչ սպասաւոր բանի, ցանկացե[ա]լ այսմ գրոց, ետու գրել զսա ի վայելումն ցանգացողաց իմաստից եւ ի յիշատակ հոգոյ իմոյ եւ ծնաւղաց իմոց...:
      
       ՀԱՄԱՌՕՏ ՀԱՒԱՔՈՒՄՆ ԱՍՏՈՒԱԾԱԲԱՆԱԿԱՆ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԵԱՆ ԱԼԲԵՐՏՈՍԻ ՄԵԾԻ
      
       Երեւան 66 (տես նաեւ 1644 թ. )
      
       Գրիչ ` Յեսու
      
       Զտառապեալ ոգի ֆրա Յեսու, բիւր քանքարոյ պարտական, եւ վերջին ի կարգս միաբանողաց, եւ զառաջինս մեղաւորաց, որ սակաւ աշխատեցայ ի գիրքս յայս, յաղօթս յիշեցէք եւ սխալանացն անմեղադիր լերուք, զի բազում անգամ տկարացայ ի գրելն զսա, նաեւ զմայրն իմ այրի` Մամեր կոչեցեալ, որ բազում առշատեցաւ ի վերայ իմ, յաղօթս յիշեցէք:
      
       ԳԻՐՔ ՍԱՀՄԱՆԱՑ ԴԱՒԹԻ ԱՆՅԱՂԹԻ
      
       Երեւան 1745
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       ... Զտէր Ստեփանոս` զստացաւղ գրոցս մի մոռանայք, որք վայելէք եւ արդիւնիք ի սմանէ, զի վասն այդմ յուսոյ էր ստացեալ զսա ընդ նմին եւ զանպիտանս Յոհանէս, զի բազում աշխատեցայ ի յուղղութիւն սոցա:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿԱՆ ԳՐՈՑ ԵՒ ՄԵԿՆՈՒԹԵԱՆՑ
      
       Երեւան 59
      
       Գրիչ` Յոհան Եզնկայեցի
      
       Զաշխատող սորին Յոհան սպասաւոր բանի Եզնկայեցի յիշեսջիք ի Քրիստոս, ո՜վ հմտագոյն ընթերցողք, եւ գրիս մի մեղադրէք, զի շտապով գրեցի, ի դառն գաղափարաց ստուգեալ: Վ ասն որոյ ընկալ, եւ զգծողս յիշեա, եւ զթերին ուղղեա:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ
      
       Երեւան 40
      
       Գրիչ ` Յոհանէս
      
       ա
      
       Որք աւգտիք ի հոգեկեցոյց բանիցս, թողութիւն մեղաց խնդրեցէք ի Քրիստոսէ անարժան եւ բիւր բիւր մեղաց պարտականիս` գրչիս Յոհանէսի, եւ ծնողաց իմոց, եւ եղբարցն...:
      
       Ստացող ` Կոստանդին
      
       բ
      
       Յիշեցէք ի բարին Քրիստոս զԿոստ[անդին ] եւ զամենայն ազգայինսն` զկենդան[իսն եւ զհանգու]ցեալսն...:
      
       գ
      
       Խնդրեցէք ի Քրիստոսէ զթողութիւն ստացաւղի գրոցս Կոստ[անդընին ] եւ ծնաւղաց իւրոց , ամէն:
      
       դ
      
       Ողորմեսցի Քրիստոս ստացողի գրոցս Կոստանդնին եւ ծնաւղաց իւրոց, ամէն. եւ Թաւրոս դպիր:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 88 97
      
       Ծաղկող ` Յովաննէս
      
       Արդ , աղաչեմ զձեզ, ո՜վ աստուածասէր հոգիք, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զծաղկող սուրբ աւետարանիս` Յովաննէս սուտանուն կրօնաւոր, եւ լի բերանով եւ բոլոր հաւատով ասացէք, թէ աստւած թողնու զնորա յանցանսն եւ զծնողաց ||| եւ որ ] ասիցէ եւ ոչ յապաղէ` զհատուցումն ի Քրիստոսէ առցէ, ամէն: Եւ անմեղադիր լերուք խոշորութեան եւ անարհեստութեան ծաղկիս, զի անվարպետ էի, այլ զայս չափս ի շնորհացն աստուծոյ արարի: Եւ է ի Սսիցի աւրինակէ գիրս եւ ծաղիկս , բայց ցանկն |||
      
       ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 4084
      
       Գրիչ ` Յովհաննէս
      
       ա
      
       Զմեղուցեալս Յովաննէս յիշեցէք , աղաչեմ:
      
       Հետ. ստացող ` Ատոմ
      
       բ
      
       Ես Ատոմս գ[ն]եցի զՆարեկեցիս ի խալալ արդ[ե]անց իմոց, յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց` Ումեկին, եւ մօ[ր]ն իմ` քնարին, եւ եղ[բ]աւր իմոց Սարգիսին: Ոյք կարդայք կամ աօրինակէք յիշեցէք առ Քրիստոս, եւ աստուած զձեզ յիշէ , ամէն:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԻՄԱՍՏԱՍԻՐԱԿԱՆ ԵՒ ՔԵՐԱԿԱՆԱԿԱՆ ՆԻՒԹԵՐԻ
      
       Երեւան 5305 (տես նաեւ 1798 թ. )
      
       Գրիչ` Յոհաննէս Մոթիկ
      
       ... Քրիստոս` որդին աստուծոյ, իւր սուրբ ծնօղին բարեխօսութեամբ, զգիրքս գրողիս ի վայելս տացէ, պարագայ ամօք եւ երկար ժամանակօք, ինձ` Մոթիկ Յոհանիսիս , ամէն...:
      
       ՄԱՇՏՈՑ
      
       Երեւան 4054
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       ա
      
       Զստացող Մաշտոցիս` զտէր Վարդան արքեպիսկոպոսն յիշեցէք ի Քրիստոս:
      
       բ
      
       Տէր Յիսուս, ողորմեա ստացողի գրոցս Վարդան եպիսկոպոսին, եւ ծնողաց նորին` Յովանէսին եւ Բանաւշին, եւ Հերապետին , եւ ծնաւղաց նորին` Ստեփանոսին, եւ Յովանէս մեղապարտ գրչի:
      
       գ
      
       Շնորհաբաշխ հոգիդ` սուրբ աստուած ճշմարիտ, շնորհեա ծառայիս քո տէր Վարդան արքեպիսկոպոսի, ստացողի սուրբ տառիս, դասիլ յաջակողմեան քում դասուդ, ընդ ԻԴ. (24) քահանայապետսն, մանաւանդ եւ զծնաւղսն իւր` զՅովանէս եւ զԲանաւշայն, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն իւր , ամէն:
      
       ՄԱՐԳԱՐԷՈՒԹԻՒՆ ԵՍԱՅԵԱՅ
      
       Երեւան 3460
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       Զվշտացեալ եւ զեղկելի գր[իչս ] Յովանէս աղաչեմ յիշել ի տէր Յիսուս, եւ զծնաւղսն իմ հանգուցեալ, եւ զեղբայրն իմ զՍտ[եփանոս ]` զամենիմաստ գիտողն հին եւ նոր կտակարանաց, զի [նա ] հանգեաւ ի տէր եւ ինձ տրտմութիւն մնաց...:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 4820 (տես նաեւ 1511 եւ 1586 թ . թ. )
      
       Կազմող եւ ծաղկող ` Ովաննէս
      
       ա
      
       Զկազմող եւ զծաղկող սուրբ աւետարանիս զՈվաննէս եւ զծնողսն իմ եւ զամենեսեան, որք աշխատեալ են ի սմայ, ո՜վ աստուածասէր
      
       ընթերցողք, որք հանդիպիք այսմ լուսաւորչիս, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր , եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոս Յիսուս ի տէր մեր, որ է աւրհնեալ:
      
       բ
      
       Արդ, ո՜վ եղբարք, զստացող սորա` զՍարգիս քահանա, եւ զծնողսն իւր, եւ զաւակսն, եւ զկենակիցն, եւ զամենայն արեան մերձաւորքն յիշեսջիք ի սուրբ եւ յարժանաւոր յաղոթս ձեր, եւ մեղաց թողութիւն հայցեցէք յանցանաց սոցա, եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       գ
      
       Ես` Սարգիս քահանա, ծառա աստուծոյ, ստացա զսուրբ աւետ[արանս ] ի հալալ արդեանցն իմոց, յիշատակ ինձ եւ ամուսնոյն իմո Թամարի եւ Բ. որդեկացն իմոց` ստեփաննոս քահանայի եւ Յովաննիսի:
      
       ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1875 (տես նաեւ 1604 թ. )
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       ա
      
       Յիշեցէք ի Քրիստոս զստացող աստուածաշունչ տառիս, եւ զծնողսն իւր, եւ զիս` զՅովանէս գրիչ, եւ զհայրն իմ` զՄկրտիչ քահանայ:
      
       բ
      
       Զստացող աստուածաշունչ տառիս զՅոհաննէս կրաւնաւորն եւ զծնողսն իւր յիշեցէք ի Քրիստոս, որք օգտիք ի սմանէ, աղաչեմ վասն Քրիստոսի, եւ զիս` զգրիչս, եւ զհայրն իմ` զՄկրտիչ քահանայ. վա՜ զիս:
      
       գ
      
       ... Աղաչեմ զձեզ, ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք ինձ` գրչիս, եւ հօրն իմ Մկրտիչ քահանայի, որ կարճեցաւ ի ժամանակի, անմխիթար սուգ ետ մեր սրտի...:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԳՐՈՑ ՆԵՐՍԻՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1331 (տես նաեւ 1591 թ. )
      
       Գրիչ ` Յովսէփ
      
       Ո՜Վ դասք լուսերամից, յիշեցէք ի սուրբ աղաւթս ձեր զՅովհան-
      
       նէս քահանայ եւ զծնողսն իւր ըստ մարմնոյ: Եւ ըզպարտականս տեառն իմոյ բիւր քանքարոյ զՅովսէփ ծրողս, եւ դուք յիշե[ա]լ լիջիք:
      
       ՏՕՆԱՊԱՏՃԱՌ
      
       Երեւան 644
      
       Գրիչ ` Ներսէս
      
       ա
      
       Քրիստոս աստուած, քո սուրբ Նախավկային` սրբոյն Ստեփանոսի բազմաչարչար նահատակութեամբն ողորմեա գրողի սորա Ներսէս անարժան կր[աւնաւոր ] ի, եւ թող զմեղս իւր, եւ որ զմեզ յիշէք միով տէր-ողորմայիւ, յիշեալ լիջիք ի սոսկալի ատենին ննջեցելօք ձերովք, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտ[եան]:
      
       բ
      
       Զմեզօոր հողս` զՆերսէս գրիչ, աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ թողութիւն հայցել ի Քրիստոսէ ծովացեալ մեղաց իմոց, եւ տէր զձերն ոչ յիշեսցէ:
      
       Հետ. ստացող ` Մարտիրոս
      
       գ
      
       Յոր եւ զմեզ զամենեսին , հանդերձ ստացողի սորին Մարտիրոս քահանայիւ, արժանաւորս արասցէ ընդ սրբոց առաքելոցն եւ մարգարէիցն ժառանգաւոր լինել հանդերձելոց բարեացն, ի Քրիստոս Յիսու ս` ի տէր մեր, որ է աւրհնեալ ընդ հօր եւ ընդ սուրբ հոգւոյն, այժմ եւ [յաւիտեան]:
      
       ՃԱՇՈՑ
      
       Երեւան 940
      
       Ստացող եւ ծաղկող ` ներսէս
      
       ա
      
       Յերեսս անկեալ աղաչեմ, մեղաւոր հողս Ներսէս` զառաջնորդ անապատիս, որ ի տարին մէկ աւր զիս յիշատակէք ի պատարագն, եւ աստուած զձեզ յիշէ , ամէն:
      
       բ
      
       Ներսէս` ծաղկաւղ խորանիս` ծառայ Քրիստոսի աստուծոյ:
      
       գ
      
       Զստացաւղ եւ զաշխատաւղ լուսազարդ մատենիս զՆերսէս յիշեսջիք, եւ զծնողսն իմ, եւ զքեռին իմ Յովանէս, եւ աստուած զձեզ յիշէ:
      
       ՄԱՇՏՈՑ ԵՒ ԺԱՄԱԳԻՐՔ
      
       Երեւան 8544
      
       Հետ. ստացող ` Ներսէս
      
       վայր ` Կիլիկիա
      
       ... Արդ, ես` Նուաստ Հեթում քահանայ, յոյժ ցանկացաւղ եղէ եռափափաք սրտիւ այսմ տառի, եւ ետու գրել զսա ի վայելումն անձին իմոյ եւ յիշատակ հոգոյ իմոյ, եւ ծնաւղաց իմոց, եւ ամենայն զարմից, եւ ազգականաց իմոց. եւ կալեալ զժամանակ աւուրց իմոց զգիրքս զայս ուրախութեամբ վայ ելեցի: Եւ յետ իմոյ ելանելո յաշխարհէս եւ փոխելով աստի առ հայր, ետու զգիրքս զայս Ներսեսի քահանայի, եւ ոչ ոք ունի իշխանութիւն զտուրս զայս առնել ի դմանէ: Եւ արդ, ես` Ներսէս քահանայ, ընգալա պարգեւս զայս, միշտ եւ հանապազ
      
       յիելով յաղաւթս եւ յեկեղեցիս եւ ի պատարագս զ||առաջին ստացաւղ` զՀեթում քահանայ` ըզշնորհաւղ տառիս, եւ զվերջին ժառանգաւղ սորա զՆերսէս քահանայ:
      
       Արդ, ոչ էր կատարեալ գիրքս այս ամենայն աւանդութեամբ հաւատոյ, այլ էր թերի եւ պակաս, եւ ետու գրել զՄկրտութիւնն եւ զԹաղումն, զՀաղորդ տալոյն եւ զԵւղաբերից աւետարաներն, եւ եղեւ կատարեալ գիրքս այս ըստ այս չափոյս, զոր եւ է: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք այսմ տառի, յիշեսջիք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ աղաւթստ ձեր զՆերսէս քահանայ, եւ զհայրն իմ Կոստանդին քահանայ, եւ զմայրն իմ զՇահընդուխտ, եւ զորդին իմ զՊաղտին, եւ զդստերքն իմ` զԶապլունն եւ զՄարունն, եւ զամենայն ազգայինս, եւ աստուած յիշողացս եւ յիշելոցտ առհասարակ ողորմեսցի, եւ նմա փ[առք]:
      
       Ո՜վ պատուական քահանայ Ներսէս , ընկալ զսակաւ գծիկս եւ յիշեա զՀ[ե]թ[ում ] դպրիկս: Գիրքս կապած էր, մի մեղադր[էք]:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ՔԱՐՈԶԻՑ ԵՒ ՆԱԽԵՐԳԱՆԱՑ
      
       Երեւան 2262
      
       Գրիչ ` Շմաւոն
      
       ա
      
       Զանբաժս ի բարեաց եւ զշտեմարանս չարեաց, եղկելի ոգիս Շմաւոնս , աղաչեմ յիշել ի տէր իմ Յիսուս, ո՜վ պարծանաց պարոն իմ, եւ սիրով հոգոյն յեռեալ ի սիրտ իմ, եւ ճշմարտութեամբ նորին
      
       տրամակացեալ ի հոգի իմ: Մաքրամիտ եւ սրբասնեալ տէր իմ Յովանէս, զքո տառապեալ ոգիս Շմաւոնս յիշ[եա ], ընդ նմին եւ զՄանուէլ եղբայրս:
      
       Գրիչ ` Էմանուէլ
      
       բ
      
       Զնուաստ եւ զչնչին, զտրուպ եւ զփանաքի գրիչ Էմանուէլ յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր, ո՜վ սուրբ բանի սպասաւորք, եւ աստուած զձեզ յիշէ յիւր արքայութիւնն , եղիցի, եղիցի: Իմ պարոն տէր Յովանէս` մաքրամիտ եւ սրբասնեալ քահանա, խոշորութեանն անմեղադիր լեր, զի ձմեռն էր եւ տունս ցուրտ:
      
       Գրիչ ` Դանիէլ
      
       գ
      
       Ո՜վ ընթերցող սուրբ ճառիս, վասն որոյ յերես անկեալ աղաչեմ զիս` զբազմաշարօ զզազրալի եւ զմեղօք դատայպարտեալ գերիս` զԴանիէլ անարժան գրիչ, ասացէք ի խորոց սրտէ, թէ տէր աստուած ողորմեա նորա:
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ՀԻՆ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ
      
       Երեւան 156
      
       Գրիչ ` Պետրոս
      
       Զթափուրս ի գործոց բարեաց զՊետրոս զսուտանուն կրաւնաւոր, որ եւ գծող գրոյս ըստ կարի, ո՜վ մակացուք, յիշման արժանի արասջիք յամենառատ շնորհսն Յիսուսի:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԺԱՄԱԿԱՐԳՈՒԹԵԱՆ ՍՏԵՓԱՆՈՍԻ ՍԻՒՆԵՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1851
      
       Գրիչ ` Պետրոս
      
       Զմեղաւք դատապարտեալ ծառայս ամենայն ծառաից աստուծոյ զՊետրոս քահանայ, եւ զծնաւղսն իւր, եւ զեղբարսն, եւ զարեան մերձաւորսն, նաեւ զսրբասէր պատանեակն զԱստուածատուր` զստացող գրոցս, աղաչեմ յիշել ի տէր, ո՜վ դասք քահանայից:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՅԼԼԵՒԱՅԼ ՄԱՍԱՆՑ ՀՆՈՑ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ
      
       Երեւան 7336
      
       Գրիչ ` Սարգիս
      
       Ո՜վ, պատուականք եւ աստուածասէրք քահանայք եւ վարդապետք, մանկունք լուսոյ եւ զարդք եկեղեցոյ, որք այժմ ընթեռնոյք զգիրս եւ զգիրքս ի մէջ եկեղեցոջ, ի տեղոջն զաստուած ի ձայն ա ւրհնելոյ, անդ եւ յիշեսջիք ի տէր զսրբասնեալ, զպատուական եւ զառաքինի անձն ի տէր` զԿիրակոս վարդապետն, որ եւ ետ գրել զբանս եւ զգիրքս զայսոսիկ եւ աստուած զձեզ [յիշէ ]: Ընդ նմին եւ զքեռին մեր զՅոհանէս վարդապետ, որ անկաւ ի ձեռս անաւրինացն եւ սրով վախճանեցաւ ի Քրիստոս, եւ աստուած թողցէ զյանցանս իւր , ամէն:
      
       Եւ այժմ զքուրորդիս իւր` զՍարգիս, որ գրեցի տխմարաբար զգիրս եւ զբանքս զայսոսիկ, եւ Քրիստոս տացէ ի ս[ի]րտս լսողացս մերոց եւ լսողացդ, այժմ եւ յաւիտեանս յաւիտենից , ամէն:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ՔԱՐՈԶԻՑ
      
       Երեւան 725
      
       Գրիչ ` Սարգիս
      
       Զբիւր քանքարաց պարտականս եւ զտառապեալս` զմեղաւք լցեալ զծաւղակս` զՍարգիս սուտանուն քահանա, աղաչեմ յիշե[ս]ջիք ի սուրբ յաղօթս ձեր:
      
       ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան` 1567
      
       Գրիչ ` Սարգիս
      
       Տէր Յիսուս, բազումողորմ մաղթանաւք եւ բարեխաւսութեամբ սրբոյդ Յակոբայ խնայեայ ի մեղուցեալ Սարգիս գրիչ, ի ծնողսն իւր եւ յեղբարսն, եւ յամենայն երախտաւորսն նմայ: Եւ դու` անճառ վկայ Քրիստոսի տէր սուրբ Յակոբ, միշտ եւ հանապազ բարեխաւսեայ վասն Սարգիս գրչի, եւ ի փառս տէրութեանդ քում կատարեա զխնդիրս մեր:
      
       ՇԱՐԱԿՆՈՑ
      
       Երեւան` 2092
      
       Գրիչ ` Սարգիս
      
       ա
      
       ... Յիշեա զմեռեալս հոգւով զսարգիս երէց գծող:
      
       բ
      
       Քրիստոս աստուած ... երկակի գալստեամբ քո նորոգեա լուսափայլ զհոգի ստացողի սորին տէր Յոհաննիսի, ընդ սուրբս քո , ամէն:
      
       Ստացող ` Յոհաննէս-Լեւոն
      
       գ
      
       Աղաչեմք յայսմ վայրի զաստուածասէր եւ զբարեսէր կարդացողսդ եւ զաստուածաին աւրհնութեանց արժանի արարէք լսողսդ, սրտի մտաւք եւ ախորժելի կամաւք յիշելո արժանի արարէք զստացողս սուրբ գրոցս` զտրուպս եւ զեղկելիս զտէր Յոհաննէս երկանունս Լեւոն, որ միայն անունս է եւ ոչ գործս, զի մեծաւ յուսով եւ ըղձմամբ եւ փափագանաւք եւ ջանիւ ետու գրել զսա. եւ յոյժ աշխատեցաւ գրիչ սորա ի բազում աւրինակաց գրելո, եւ փարթամացուցաք զսա յոյժ, որպէս եւ տեսանէք իսկ, ոչ յաղագս մա րմնաւոր ինչ շահավաճառութեան, այլ հոգեւոր եւ աստուածաին, յիշատակ բարեաց եւ պատճառ յիշելո եւ աստուած-ողորմեա ասելո, եւ որք զաստուած-ողորմին սրտի մտաւք ասեն եւ զամէնն, եւ նոցա ողորմեսցի Քրիստոս աստուած, աւրհնեալն յաւիտեանս:
      
       ՏՕՆԱՊԱՏՃԱՌ
      
       Երեւան 2042
      
       Գրիչ ` Սիմաւոն
      
       ա
      
       Զմեղաւ լցե[ա]լ գրիչս` զՍիմաւոն, եւ ծնողսն իմ, եւ զեղբարսն իմ յիշել յաղաւթս ձեր, ո՜վ սրբասէր ընթերցողք:
      
       ստացող ` Աստուածատուր
      
       բ
      
       Զստացող սորա զԱստուածատուր աբեղա յիշեցէք:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 5000
      
       Գրիչ ` Ստեփ[անոս]
      
       Ստացողի սուրբ աւետ[արանիս ]` տէր Յովհաննիս[ի ] եւ ծնողաց իւրոց` ողորմեսցի Քրիստոս աստուած , ա[մէն]:
      
       Եւս եւ ծնաւղսն իւր զԵղիսէէ եւ զՍեւաստիայ, նաեւ զեղբարսն իւր`
      
       զՎարդ, զՍահակ եւ զՅակովբ, այլ եւ զպապն իւր զՋահեր եւ Շահեր, եւ զամենայն զարմն իւր` հանդերձ ամենայն սիրելեաւք:
      
       ... Ընդ նմին եւ ես` եղկելի եւ չանորդի Ստեփ[անոս ], որ սակաւ ինչ աւժանդակեցի սմայ, առ ոտս անկանիմ բարեսէր ընթեցաւղացդ արժանի առնել միոյ աստուած-ողորմ[է]ի զմերն ննջեցեալսն...:
      
       ՏՕՆԱՊԱՏՃԱՌ
      
       Երեւան 1979 (տես նաեւ 1641 թ. )
      
       Ստացող` Ստեփանոս եպիսկոպոս
      
       ա
      
       Քրիստոս աստուած ... կոչեա զծառայս քո զՍտեփ[անո]ս եպիսկոպոս` զստացաւղ տառիս, զհայրն իմ զԿիրակոս, եւ զմայրն իմ զՆազխաթուն ...: Ընդ նոսին եւ զեղբարսն իմ` զկենդանիքս եւ զ հանգուցեալսն ի Քրիստոս, նաեւ զերախտաւորսն, եւ զՅոհ[ան ] րաբունի, եւ զԿիր[ակոս ] վարդապետ` իւրեանցայովքն , ամէն:
      
       բ
      
       Ո՜վ սուրբ մկրտիչ Քրիստոսի ... աղաչեա զմկրտեալն առ ի քէն ... զի դասակից քեզ եւ ամենայն սրբոց արասցէ զստացօղ տառիս` զՍտեփանոս եպիսկոպոս, եւ զՆերսէս վարդապետ, զՅովաննէս, զՊօղոս , զՎարդան, զԿարապետ, զՍտեփանոս, եւ զՄկրտիչ, զԴաւթեանքն, զՊետրոս սարկաւագ, զՅովսէփ եւ զայլ միաբանքս, որ կան յայս տեղիս, ընդ նմին եւ զծնօղս իմ:
      
       գ
      
       ... Զստացող սորա զՍտեփանոս եպիսկոպոս եւ զծնօղսն իմ աղօթիւք մասին, աղաչեմ, յիշեա առ տէր: Նաեւ զուսուցիչն մեր եւ զերախտաւորն` զՆերսէս վարդապետն եւ զծնօղսն իւր: Եւս առաւել զքահանայքս մեր` զՅովանէս, զՊօղոս, զՎարդան, զԿարապետ, զՍտեփանոս, զՄկրտիչ, եւ զսարկաւագունքս մեր` զՊետրոս, զՅովսէփ, զԴաւիթ, եւ զմիւս դաւիթն, նաեւ զգործաւոր սուրբ ուխտիս` զտնտես, զմաճակալ , զհովիւ...:
      
       ՈՍԿԵՓՈՐԻԿ
      
       Վենետ. 266. Սարգ. Ցուց. Բ. էջ 268
      
       Գրիչ` Վասիլ Ատանցի
      
       ա
      
       Եւ արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք աւկտիք ի սմանէ եւ կամ աւրինակէք, յիշեսցջից զՎասիլ սարկաւագ Ատանցի` զախմար եւ զառաջին գրիչ, եւ Քրիստոս զձեզ յեշեսցէ:
      
       Հետ. ստացող ` Ստեփանոս
      
       բ
      
       Աստուած ողորմի սիր Ամիրին, հաւրն հոգւոյն` Գրիգորին , մաւրն`
      
       Ուլուպիքային, որ երետ զգիրքս յիշատակ, աստուած լուսաւորէ զիւրեանց հոգին: Տուին ինձ` Ստեփանոս վարդապետիս, զայս գիրքս յիշատակ, աստուած զիւրեանք աւրհնէ:
      
       ՅԱՂԱԳՍ ԿԱՐԴԻՆԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԵԱՆ
      
       Երեւան 3639
      
       Գրիչ ` Վարդան
      
       Ընդ նմին եւ զիս` զտառապեալս` զՎարդան սարկաւագս, եւ զիմ ծնօղն` զԹամամն, որ բազում աշխատեցաւ վասն մարմ[ն ] ս իմոյ, արժանաւորեսցէ աստուած հայր երանութեանն յաւիտենական եւ ծոցածին իւր Քրիստոս ժառանգորդ արասցէ արքա[յ]ութեանն իւրոյ եւ երանելեացն...:
      
       ՃԱՌԸՆՏԻՐ
      
       Վենետ. 217 Սարգս. ցուց. բ. էջ 269
      
       Ստացող ` Վարդան
      
       Զստացող լուսազ արդ գրոցս` զՎարդան երէցն, եւ զհայրն իւր զՄուրատն, եւ զմայրն Խոնդխաթունն, եւ զեղբայրն իւր Ամիր-Եզդինն, աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ աստուած զձեզ յիշէ , ամէն:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Վասպ. 112, Լալ. Ցուց. էջ 242 (Վարագ)
      
       ... Քահանայապետ յաւիտենից` տէր Քրիստոս աստուած ... գթայ ի հոգի սարգիս քահանային, եւ Սաղաթելին, եւ Մխիթարայ, եւ Արքայի, Ուրբաթկան, Թայիկանն, Արապ-խաթունին, Հիրիքին, Զատկանն, Գոհար տիկնա, Ուրբաթկանն, ամէն: Եւս առաւել, արա արժանի անճառելի դրախտիդ եւ երկնից արքայութեանդ, զծառայս քո` զԽէրն եւ զԳուհարըն, զՄինիկն, եւ զսուրբ քահանայն` զՎահրամն, զԱնթառամն, եւ զՔոյրիկն , ամէն: