ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Հ.
Ոսկեան,
Տարօն-Տուրուբերանի
վանքերը,
էջ
61
Գնող`
Դաւիթ
եպիսկոպոս
Ղլիճ
Վայր`
Տարաւն,
Ղազարու
վանք
Փառք
…
արդ
ես
մեղուցեալ
յամենայնի
Դաւիթ
եպիսկոպոս
Ղլիճ
կոչեցեալ,
մինչդեռ
սարկաւագ
էի
յերկիրս
Տարաւնոյ`
ի
սուրբ
ուխտս
…
վանիցն
Ղազարու
կոչեցեալ,
ելեալ
գնացի
ի
յերկիրն
Կիլիկիոյ`
ի
քաղաքս
Սիս…
եկեալ
գտի
զԱւետարանս
…
ի
Տարաւդայ,
ի
գիւղն
Աշոտի,
առ
աշխարհակաց
երէց
մի
եւ
ԺԶ.
(16)
անգամ
երթեւեկ
առնեով
առ
նա
եւ
հազիւ
կարացի
գնել
ի
նմանէ…:
Եւ
ապա
եկի
ի
հայրենի
տեղին
իմ`
յերկիրս
Տարաւնոյ,
ի
սուրբ
Առաքեալքս
Ղազարու
վանք
կոչեցեալ`
ի
մենաստանս
արեւածագ
…
եւ
եղի
զԱւետարանս
աստ
յիշատակ
իմոյ
եւ
նախնեաց
իմոց…
Արդ
գրեցաւ
յիշատակարանս
գրոց
սուրբ
Աւետարանիս
ի
թվ.
Հայոց
ՊՀԱ.
(1422)…
Այլ
եւ
զառաջնորդ
սուրբ
Առաքելոցս`
զտէր
Մանուէլ
եպիսկոպոս,
զազգականն
իմ,
զհայրապետ
Աստուածատուր
յիշեցէք:
ՃԱՇՈՑ
Բ.
Կիւլէսէրեան,
Ցուցակ
Անկիւրիոյ,
161,
սիւն,
802809
Գրիչ`
Սամուէլ
Վայր`
Երուսաղէմ
ա
…
Արդ,
յայսքան
եւ
յայսպիսի
բարեզարդ
եւ
մեծափառ
սրբոցս
գումարս
բարեքաւսս
աշխարհիս,
եւ
ապաւէն
ապաստանի,
քաւութիւն
մեղուցելոցս
դիմեալ
մեծաւ
յուսով
եւ
փափագամամբ
սրտիւ`
եւ
զարդարեալ
ամենայն
առաքինութեամբ
եւ
պատուեալ
ալեօք
բարի
արմատոյ
շառաւիղն
եւ
սրբասնունդ
կրաւնաւորն
եւ
հոգեւոր
հայրն
իմ,
որ
բազում
աշխատութեամբ
սնոյց
եւ
ուսոյց
զիս
եւ
վարժեց
ի
յարուեստս
գրչութեան
եւ
բազում
բարեաց
առիթ
եղեւ:
Եւս
առաւել
ի
գալս
ի
սուրբ
քաղաքս
յԵրուսաղէմ
Յովանէս
աբեղան,
ի
գեղջէն
որ
կոչի
Մըղաջուր,
եւ
կամեցաւ
զաստուածաշունչ
տառս
զայս
ստանալ,
զոր
ի
վաղուց
հետէ
փափագեալ
ցանկայր
բաղձանաց
լուսալրական
եւ
հոգիաբուխ
մատենիս
աստուածոյ:
Եւ
ստացաւ
զսա
ի
հալալ
ընչից
եւ
յարդար
վաստակոց
զկէս
գրոցս,
եւ
եդ
յիշատակ
ի
սուրբ
Լուսաւորչին
գերեզմանն
յիշատակ
հոգոյ
իւրոյ,
եւ
ծնողաց
իւրոց`
հաւրն
իւրոյ
Ապաւենին
եւ
մաւրն
իւրոյ
Հռիփսիմէ,
եւ
եղբաւրն
իւրոյ
Պատուական[ին
եւ]
քուերցն
իւր
Մարթային
եւ
Շնոֆորին,
եւ
զաւակաց
նորա
եւ
ամենայն
արեան
մերձեւորաց
իւրեանց`
կենդանեաց
եւ
հանգուցելոց:
Աստուած
իւր
վարձահատույց
լինի
աստ
եւ
ի
հանդե[ըձե]լումն
եւ
յահեղ
աւուրն,
ամէն:
Ընդ
նմին
յիշեցէք
զհեզահոգի
եւ
քաղցրուսուց
վարդապետն
իմ,
որ
զձայնաւորն
ուսուց`
զՄատթէոս
կուսակրաւն
աբեղան,
որ
յորդորեաց
զմեզ
ի
գալս
Երուսաղէմայ,
եւ
զինչ
որ
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ
ունէր`
ի
մազ
երէտ
եւ
ամենայն
ժամ
երախտաւոր
է
ի
վերա
մեր:
Ո՜վ
մանկունք
սուրբ
եկեղեցոյ,
որք
կարդայք
եւ
վայելէք,
անմոռաց
յիշմամբ
յիշեցէք
յաղաւթս
ձեր
զՄատթէոս
դասակալն,
եւ
զհայրն
իւր
զՄարգիսն,
եւ
զմայրն
իւր
զԳրոցն,
եւ
զքոյրն
իւր
զՀեղինէն,
եւ
զորդին
իւր
զՄկրտիչ
սարկաւագն,
եւ
մեղաց
թողութիւն
խնդրեցէք
ի
Քրիստոսէ
աստուծոյ
մերոյ,
ամէն:
Աղաչեմ
զկարդացողքդ
սուրբ
մատենիս
որք
հանդիպիք
սմա,
յիշեցէք
ի
մաքրափայլ
յաղաւթս
ձեր
զԿարապետ
աբեղան
զԿընդագրակցին,
որ
յԷրուսաղէմս
էր,
որ
այնպէս
սիրեաց
զմեզ
իբրեւ
զսիրուն
եղբայր
եւ
գնեաց
զկէս
գրոցս
ի
Ը.
(8)
ֆլաւրի,
եւ
եդ
իւր
հոգոյ
յիշատակ
ի
սուրբ
Լուսաւորչին
գերեզմանն,
եւ
ծնողաց
իւրոց`
հաւրն
իւրոյ
Դաւթին
եւ
մաւրն
իւրոյ
Սուրաթ-Խաթունին,
եւ
հարազատ
եղբարցն
իւրոց
Վէքենին
եւ
Հեթումին
եւ
Ալեքսանոսին
եւ
Մկտչին,
եւ
հանգուցելոցն
ի
Քրիստոս
Ծառուկին
եւ
Ռատին,
եւ
զըւերցն
իւրոց
Մարգըրտին
եւ
Նուշմելիքին,
եւ
զաւակաց
նոցա,
եւ
ամենայն
արեան
մարձաւորաց
նորա`
կենդանեաց
եւ
հանգուցելոց
ի
Քրիստոս
Յիսուս`
ի
տէր
մեր:
Եւ
արդ,
ես`
յետինս
ի
կրաւնաւորս
եւ
անարժանս
եւ
անիմաստս
ի
մանկունս
եկեղեցւոյ
Սամուէլ
աբեղայս
եւ
անարհեստ
գրիչս,
հրաման
առեալ
ի
հոգեւոր
հաւրէն
իմմէ
եւ
ի
պատուիրանագիր
առաքելական
բանէն,
որ
ասէ
Յոր
կոչումն
կոչեցար
ի
նմին
կացջիր…
Ոչ
վասն
մարմնական
ինչ
արդեանց
եւ
կամ
ստացուածս
երկրաւորս
պահանջելոյ
գրեցի
զսա
այլ
վասն
սիրոյ
փափագանաց
աւրինակի
սորա,
եւ
վասն
հոգեւոր
հաւրն
իմոյ
ղըձանացն…
Այլ
եւ
գրեցաւ
սա
ձեռամբ
Սամուէլի
բազմամեղ
եւ
ախմար
գրչի,
եւ
իմ
անընդունակ
գոլով
յարուեստ
գրչութեան
եւ
բազում
մեղաց
ցնորիւք
պաշարեալ,
այլ
ըստ
կարի
մերում,
զոր
պարգեւեաց
մեզ
մարդասէր
հոգին
բազում
աշխատասիրեալ
իմ
ի
սմա`
գրեցի
անարժան
ձեռամբ
իմովք
յընտիր
ընտիր
եւ
ի
ստոյգ
աւրինակէ,
կենաւք
տառապանաւք
եւ
բազում
պանդըխտութեամբ
եւ
ամենայն
գոյից
պակասութեամբ,
ի
մեծ
թուականիս
Հայոց
ՊՀԱ.
(1422),
եւ
նուեմբեր
ամսոյ
Է.
(7),
ի
հայրապետութեանն
տեառն
տէր
Պաւղոսի
կաթողիկոս[ի]
ամենայն
Հայոց,
եւ
յեպիսկոպոսութեանն
տէր
Յոհանիսի,
ի
բարի
արմատոյն
տէր
Գրիգորի`
փոխեցելոյն
ի
Քրիստոս,
զոր
աստուած
ընդ
երայն
աւուրս
արասցէ,
ամէն:
Ի
յերկնահանգէտ
եւ
յաստուածակոխ
քաղաքս
Երուսաղէմ
եւ
յաստուածայպահ
տեղիքս…
Եր
ես
Յակոբ
երէցս
խուտեցի
(իմա`
ուխտեցի)
Քրիստոսի
գերեզմանին,
փափագ
ունէի
եւ
կամեցա,
թէ
գնամ,
նա
Ղազեր
վարդապետն
երաշխաւոր
եղաւ
ի
մեր
մէջս
եւ
յաստուծոյ`
զԵրուսաղէմայ
ճանապարհին
պաշարն
տուր
եւ
Տարէգիրք
առ
Լուսաւորչի
գերեզմանին,
եւ
ետ
հաւանեցա
վարդապետին
եւ
կամաւք
պարոն
Յովանիսին,
եւ
տուաք
հազար
եւ
ԲՃ.
(1200)
դրամ
Տարէգրոց
գին,
եւ
առաք
լաւ
Տարէգիրք,
զի
ի
ծնընդեանէն
Քրիստոս
մինչեւ
ի
նոյն
աւուրն
լիակատար
է.
ի
յիշատակ
իւր
եւ
ծնողաց
իւրոց,
այլ
եւ
յիշատակ
կենակցին
իւրոյ
եւ
ծնողաց
իւրոց`
հաւր
եւ
մաւր,
եւ
յիշատակ
Խաւսրովին,
որ
է
եղբայր
պարոն
Յովանիսին,
այլ
եւ
յիշատակ
եւ
այլ
զաւակաց
նորա,
յայս
կեանքս
միշտ
ի
պայծառութիւն
եւ
յուրախութիւն
հոգոյ
եւ
անուան,
եւ
յերկարութիւն
ժամանակի
բարեխաւս.
եւ
ի
յայն
կեանքն
ի
հանգիստ
եւ
ի
բարեխաւսութիւն
ամենայն
ննջեցոլոց
իւրեանց,
այլ
եւ
ի,
ինութիւն
տանց
եւ
ի
յաջողումն
վասատոց
եւ
յազատութիւ
ամենայն
փորձանաց
հոգոյ
եւ
մարմնոյ,
ամէն:
Եւ
բոլոր
ազգաւս
մեր
||
բ
Յիշեցէք
զստացող
սորա`
զԿարապետ
աբեղան,
որ
այս
աւր
մեզ
պըսըլէ
ուտեցոյց:
գ
Յաւրինակն
չէր
նշանած,
խալտեցա,
մի'
մեղ
դնել:
դ
Չորեքշաբթի
կարդա
եւ
զթղթիս
կոկողն`
զՊետրոս
աբեղան
յիշեա:
ե
Աւրհնեալ
է
աստուած
յամենայն
ժամ,
ամէն:
Աստուծով
սկսայ
ապրիլ
ԻԷ.
(27),
եւ
կատարեցի
նուեմբեր
Է.
(7),
ի
փառս
աստուծոյ:
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Revue
des
Études
Arméniennes,
t.
VII,
fasc
1,
p.
96-97
Վաճառող`
Սիմէոն
աբեղայ
Զվերջին
ստացող
սուրբ
Աւետարանիս
զպարոն
Խութլուպէկն
լիւր
հալալ
արդեանցն
գնեաց
զսուրբ
Աւետարանս
ի
Սիմէոն
աբ[եղ]էս,
ի
յիշատակ
իւրեանն,
եւ
իւր
կողակցին
Մելիք-Խաթունին,
եւ
իւրեանց
ծնողացն:
Որ
ոք
հանդիպի
սուրբ
Աւետարանիս
կարդալով
կամ
աւրինակելով
յիշման
առնէք
արժանի
զվերոյգրեալ
պարոն
Խութլուպէկն
եւ
Տաւնական
վարդապետն,
որ
զայս
սուրբ
Աւետարանս
մեզ
եբեր,
եւ
աստուած
զձեզ
յիշէ:
Ի
թվին
ՊՀԵ.
(1422)
ես
Սիմեոն
աբեղաս`
եղբայր
Յովանիսի,
ծախեցի
սուրբ
Աւետարանս
պարոն
Խութլուպէկին:
ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ
Երուսաղէմ
1248
Գրիչ`
Թումայ
Կաֆայեցի
Վայր`
Եւտաթէի
վանք
…
Առ
ստացումն
աստուածային
տառիս
եւ
ամենայն
ծաղկաւետ
բուրաստանիս`
նախ
Ոսկեփորիկ
գրոցս,
զոր
արարեալ
է
յեռամեծէ
Գրիգոր
վարդապետէ,
երկրորդ`
Քաղուածոյ
Եսսայեայ
մարգարէին`
նոր
հարմարեալ
աշակերտի
նորին
Գրիգորի`
Յովաննէս
վարդապետի,
մականուն
Կօլօտկանց
կոչեալ,
երրորդ`
Քաղուածոյ
աւետարանին
Ղուկայ`
աշխատասիրութեամբ
Մաթէոս
վարդապետին,
եւ
սակաւ
ճգնաւոր
վարդապետին`
Յակոբայ
Ղրիմացոյ:
Արդ,
վերջինս
ի
պարս
բանասիրաց
անձանց
Թումայ
Կաֆայեցի
ցանկացող
եղէ
այսքան
վերոյասացեալ
գրանացդ,
վասն
որոյ
յօժարութիւն
սրտիս
մոռանալ
ետ
զտգիտութիւն
արհեստիս,
զի
ոչ
գիտէի
կատարեալ
քարտողարութիւն,
եւ
համարձակեցայ
առ
ի
գծագրել
զաստուածային
բուրաստանս,
յիշատակ
բարեաց
եւ
քաւի
մեղաց,
լուծիչ
յանցանաց
եւ
արբուցանող
զջուրն
կենաց,
պասքելոց
անձանց
մանկանց
եկեղեցոյ:
Արդ,
եղեւ
զրաւ
սորայ
ի
վանս
Եւստաթէի
սուրբ
Առաքելոյս,
առ
ոտս
քաջ
րաբունապետիս
մերոյ
Մխիթարայ,
եւ
յառաջնորդութեան
տանս
Սիսականի
տէր
Ստեփանոսի,
որդոյ
պարոն
Սմպատին,
որեւ
յայսմ
ամի
գնացեալ
ի
տունն
Վրաց`
առ
մայրն
իւր,
եւ
փոխեցաւ
առ
Քրիստոս
եւ
բազում
անմխիթար
սուգ
եթող
մեզ,
եւ
յիշխանութեանն
պարոն
Պեշքենին`
եղբոր
նորին,
եւ
Յովաննէս
փակակալին,
որ
է
այժմ
տեղապահ
եւ
աթոռակալ
նորին
տէր
Ստեփանոսին
Սիւնեաց
վիճակին,
ի
թուականութեանս
Հայոց
ՊՀԱ,
(1422),
ձեռամբ
անիմաստ
եւ
համբակ
գրչի
Թումայի:
Արդ,
որք
հանդիպիք
այսմ
տառիս,
յիշեսջիք
ի
մաքրափայլ
եւ
յարժանաւոր
յաղօթս
ձեր
զանարժան
եւ
զփանաքի
գրիչս
զԹումայ,
եւ
զհայրն
իմ
զՍիմէոն
քահանայ,
եւ
զմայրն
իմ
զՍային,
եւ
զքեռին
իմ
զՅովաննէս
քահանայ`
զփոխեցեալն
առ
Քրիստոս:
Այլ
եւ
զաւրիորդ
մանկունքս
իմ,
զպատանեակն
իմ
զՅովաննէս,
եւ
զեղբայրն
իմ
զՄելիտոն,
որ
պանդխտամահ
եղեն
եւ
յաւտար
շեմին
թաղեցան:
Այլ
եւ
զխօճայ
Նուրատինն`
զնոր
հանգուցեան
եւ
զեղբայր
Էմինատինին,
եւ
զայլ
ամենայն
ազգայինս
մեր`
հանդերձ
ծնողօք
մերավք,
որ
ոչ
կենդանի
գիտեմք
եւ
ոչ
հանգուցեալ:
Յիշեսջիք
ի
մաքրափայլ
յաղօթս
ձեր
եւ
աստուած
ձեզ
յիշողացդ
եւ
մեզ
յիշելոցս,
առհասարակ,
ողորմեսցի,
ամէն:
Նաեւ
զհոգեւոր
հայրն
իմ
զյոյժ
երախտաւորն
առ
հոգեւորն
եւ
առ
մարմնաւորն,
զվարժապետն
իմ
եւ
զյուսուցիչն,
զանհաս
երաժիշտն
եւ
զքաղցրաձայն
փիլիսոփայն
զՄեծպարոն
սարկաւագն
եկ
զուսուցիչն
մանկանց
Սիոնի,
զոր
եւ
մերոյն
հարիւրապատիկ
եւ
հազարապատիկ
տացէ
նմայ
Քրիստոս
աստուած
զերկնից
արքայութիւն,
զպսակն
անթառամ
եւ
զկեանս
յաւիտենականս:
