Հայերէն Յիշատակարաններ

ՅԱՍՄԱՒՈՒՐՔ

Երեւան 4876

 

Գրիչ` Գրիգոր եւ Յովսէփ

 

Փառք… որ ետ կարողութիւն տկար եւ տարտամ անձին Գրիգորի սուտանուն քահանայի եւ  Յովսէփ քահանայի, որ յանձն առինք եւ աւարտեցինք զսա, որ օր ըստ աւուր սոսկացնէ զոսկերս լըսողաց սորա պատմութիւն կարծրագոյն տանջանաց եւ սքանչելի չընաշխարհիկ վարուց սրբոցն, որ աստ հաւաքեալ կան Որոց սիրա տարփ տենչմամբ եւ եռափափագ ըղձմամբ սրտի ցանկացող եղեալ ամենագով եւ բարեպաշտ Թումանշէն եւ Նիկարշա-Խաթունն, որ ստացան զսա յիշատակ բարի իւրեանց, եւ ծնօղաց նոցին Մուրատշային, Վասիլ-Խաթունին եւ Ղիմաթ-Խաթունին, եւ զաւակաց` Աւագշային եւ Պուտախին եւ Մարտանշային:

Եւ մեք անպիտանքս փըցնագիր եւ մատնադեդեւ գրիչքս Յովսէփ եւ Գրիգոր տեսաք զփափագ բարեպաշտ Թումանշին եւ յանձն առեալ սկսաք յամի ՋԻԵ. (1476) թըւականիս մերում, որ յայսմ ամի եկն արեանարբու բեկլարբեկի տէրն թաղթին, մարդադէմ գազանն, անագորոյն եւ տըմարդի Հասանն, որդի Աւթման պարնին, երթեալ ծանր զօրօք ի Վիրս եւ մէգ եւ մառախուղ խաւարային պատեաց զմեզ վասն բազում մեղաց մերոց. եւ արարին ԼԶՌ. (36, 000) գերի, թո'ղ զայլսն, զոր սպանին եւ սրախոխ արարին: Եւ շատ աւերք արար եւ պակասութիւն քրիստոնէից, մինչ զի ասէաք լերանց, թէ անկերուք ի վերայ մեր եւ բլրոց, թէ ծածկեցէք զմեզ: Եւ ո չ այս միայն, այլ եւ զբազումս տարեալ վտարեցին յարեւելք եւ յարեւմուտք, բաժանեալ հայր յորդոյ եւ դուստր ի մօրէ, եղբայր եղբօրէ եւ սիրելիք ի սիրելեաց: Եւ այս ամենայն եկն ի վերայ վասն ծովացեալ մեղաց մերոց: Եւ յայսմ ամի եղեւ աւարտումն գրոցս, ի թըւականիս Հայոց ՋԻԶ. (1 477) ամին: Աւարտեցաւ տառս աստուածային ի յերկիրս ընդ հովանեաւ սուրբ Թադէոս առաքելի, եւ սուրբ Յակովբ հայրապետի, եւ սուրբ Սարգսի զօրավարի եւ Ծիրանաւոր սուրբ Աստուածածնիս:

Ի հայրապետութեան մեծ աթոռոյն տէր Յոհանիսին ընդհանուր Հայոց կաթողիկոսի:

 

ՏԱՂԱՐԱՆ

Երուսաղէմ 1193, Բ. Կիւլէսէրեան, Պատմ. Կաթողիկոսաց Կիլիկիոյ, սիւն. 68-72

 

Գրիչ` [Ստեփանոս Չմշկածագցի՞]

 

Աւաղ է մեզ հազար բերան,

Որ այլազգաց եղաք կոխան.

Զի հարքն մեր ազոխ կերան,

Եւ զաւակաց ատամք առան:

Չար գործեցին շատ'ւ անհամար,

Եւ մեզ ածին մութն եւ խաւար,

Մեղս արարին անասնաբար,

Կործանեցան յանդունղք ի վայր:

Զի վասն իւրեանց հպարտ մտաց,

Ծուռ եւ մոլոր ճանապարհաց

Նզովս ասեն յառաջնորդաց`

Լուսաւորչին շառաւիղաց:

Զի զհայրապետն Արիստակէս`

Զմարմնաւոր հրեշտակն յերկրէս`

Սպան թագաւորն ||

|| ի տար անդորրութիւն,

Այլ կու նեղեն յոյժ դառնագոյն:

Զսուրբ հայրապետն աստուածազգեաց`

Զշառաւիղեալն ի Պարթեւաց,

Տէրն փութով ի մէնջ եբարձ,

Զի չենք արժան ազգըս տիրատեաց:

Եւ զմեզ երետ ձեռս այլազգեաց

Հագարացի ազգին տաճկաց,

Որ կու նեղեն յամէն դիմաց

Եւ միշտ պահեն զմեզ ի լաց:

Զքահանայս մեր անարգեն,

Զքրիստոնեայսն հալածեն

|| զեկեղեցիսն հայհոյեն,

Խաչի յերեսըն թքանեն:

Մէջ այս ամէնըս փորձանաց

Չենք դադարիր մեք ի մեղաց,

Այլ թնթանամք զհետ չարեաց

Չերկնչելով տեառնէն բարձանց:

Վասն այսորիկ տէր բարկանայ,

Կորուսանել զմեզ կամենայ

Զազիր ազգաւն Հագարայ,

Դառնացուսցէ զազգս Արամայ:

Որպէս եղեւ ի մերս ամի,

Զի զփատշահին կամքըն բարի`

ԶՀասան-բէկին Աղ-ղօլուի

Մեզ դառնացոյց զերդ ը[զ]լեղի:

Հարկապահանջն յամէն տեղի

Քաշէ ծեծէ զազգըս Արամի.

Խընդրէ արծաթ'ւ ընտիր ոսկի,

Յայնմ որ չունի փող պըղնձի:

Կապուտ նշան եդ քրիստոնեաց,

Զի բաժանին յանօրինաց.

Զմեռեալն ի ցած տանել ասաց,

Չուանով չափել զվիզս մանկանց:

Էանց զպատուէրն առաջնորդին

Զիւր կարծեցեալ փէղամբարին,

Էառ զխարաճ քահանային

Եւ զնորահաս սարկաւագին:

Այլ եւ զհարումն զանգակի`

Զգուշակ փողոյն Գաբրիէլի`

Ետ խափանել յամէն տեղի,

Գեղ'ւ յանապատ'ւ ի քաղաքի:

Եւ այս լինի ըստ իմ մեղաց,

Որ բարկանայ մեզ տէր աստուած,

Շրջէ զսիրտ բռնաւորաց,

Առ ի բառնալ զմեզ ի կենաց:

Որպէս եղեւ ի յայսմ ամի

Յինըն հարիւր Հայոց թուի

Եւ ի քսան հինգ սկսեալ ամի (1476),

Որ տանուտէր Կարիճն ասի,

Հասան փադշահըն մեծ սուլտան

Յամէն դիմաց հրաման եհան,

Որ զօրք բազում ժողովեցան,

Վասըն աւերմանցն Վրաց տան:

Հարիւր հազար թիւ էր համակ

Ի ձիաւոր'ւ ի հետեւակ.

Տփխիս մտին խիստ համարձակ,

Առեալ արին զնա աւերակ:

Բագրատ թագաւորն Վրաց տան

Գնացեալ էր ի Լակզստան

Վասն կռւոյ եւ բարկութեան,

Մնացեալ աշխարհն անտիրական:

Եւ այս կամօքն աստուածային

Վասըն չարեաց Վրաց ազգին,

Որ ըզսուլտանըն կաշառեցին

Եւ զԳողգոթայ ի մէ[ն]ջ առին:

Զթուրքմանի ձայնն երբ լուան,

Ամենեքեան ելեալ փախեան,

Մայրս  'ւ ի մացառուտս գնացեալ մտան,

'ւ այլքն ի բերդերն ամրացան:

ԶՏփխիս առեալ եւ նստէին,

Զմնացեալսն ինքեանց հնազանդէին.

Գունդ մի հեծեալ պատրաստեցին

Գօրոյ վերայ յուղարկեցին:

Ընդ հասանելն` ըզբերդն առին,

Զարսըն սրով կոտորեցին`

Զերեք հարիւրսն` որք անդ կային,

Զկին եւ զտղայսըն գերեցին:

Հապա ելեալք մայրին մտին,

Տասնեւհինգ օր որոնեցին,

Զամենեսեան ըմբռնեցին,

Չար կապանօք առեալ բերին,

Զարսըն սրով խողխողէին,

Զպառաւ կանայս այլ ընդ նոսին,

Զքահանայսըն զենուին,

Առեալ զարիւնն ըմպէին:

Ո՞վ կարէ գրով պատմել,

Կամ զմեռեալսն համարել,

Ըզմռնչիւն նոցա լըսել,

Որք ի յարիւնսն էին շաղախել:

Հարսն եւ փե[սայն նոր պսակած]

Որ [տասն աւուրն] չէր լցած,

Նախ թաւալած

[Կին ի] թափած.

Ճոխ կը[տըրճ] մտանէին,

Զկինն եւ [ըզտղայսն առ]եալ գնացին

[Քորքն ի վերայ] անկեալ լային

Լալ չը տային լալականին:

Եւ երբ տարեալ բաժանէին,

Զտղայսըն ի մարցն մեկնէին,

Ոմանք զմայրսն ||

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Երուսաղէմ 1657 Մ. Տ. Մ.

 

Գրիչ` Մկրտիչ երէց

Վայր` Տփխիս քաղաք

 

… Ընդ հովանեաւ սուրբ Կաթուղիկէի եւ բժիշկ ցաւոց Մողնոյ սուրբ Գէորգեայ, ի խնդրոյ Տիրատուր քահանայի, որդւոյ Թադէոսի եւ Աւրտու-մելիքայ, ի դառն եւ ի չար ժամանակի որով նեղիմք ի բռնութենէ անօրինաց, ի ղանութիւն  Հասան-բէկին, որ գերեաց զՎրացտուն եւ աւերեաց զքաղաքն Փայտկարան, ի հայրապետութեան տէր Սարգսի:

 

ՄԱՇՏՈՑ

Ն. Ջուղա, 335, Ս. Տ. Ա. եւ Մ. Տ. Մ.

 

… Յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զստացաւղ Մաշտոցիս զտէր Դանիէլ վարդապետ եւ զեղբաւրորդին իւր զՆերսէս արհեպիսկոպոս Սեւանա, եւ զեղբայրն իւր զՔիրամ եւ զՄարգարէ, եւ զքուրն իւր, զմայրն իւր  զՆարին-Խաթուն…, եւ զեղբայրորդին իւր զտէր Յեսային, եւ զորդին իւր Գրիգորիս կուսակրօն աբեղայն, եւ զմիւս որդին զՍահակ եւ զՄուլք, եւ զայլ եղբարքն եւ զորդին…: [Յիշեցէք եւ] զտէր Ներսէս արհեպիսկոպոս, եւ զեղբայրորդին իւր զՅակոբ, եւ  զՎրդանէս դպիրն, եւ զՄարտիրոսն: Արդ, որ ճաշակէք յաստուածային բուրաստանէս յիշեցէք յաղաւթս ձեր ի սոսկալի ժամ սուրբ պատարագիս զԴանիէլ վարդապետն եւ զաշակերտն իւր զՅորդանան վարդապետն Տաթեւոյ, եւ զԳալուստ վարդապետն Յոհանավանա, եւ զՍարգիս վարդապետն Կէտանոցի, եւ զԿարապետ վարդապետն Շամբիձորոյ, եւ զմիաբանք սուրբ ուխտին Սեւանա սուրբ Առաքելոցն` զտէր Յովանէս Կակաղեցին, եւ զտէր Յովանէս, եւ զտէր Տիրատուրն, եւ զայլ միաբանքս..:

Արդ, գրեցաւ սուրբ տառս թուականիս մերոյ ՋԻԵ. (1476), դառն եւ անբարի ժամանակիս մերում, զի յամենայն կողմանց նեղեն եւ չարչարեն զազգս քրիստոնէից ազգն տաճկաց. ի հարկապահանջութիւն, ի գերութիւն, ի սով, ի սուր եւ յայլ ազգի ազգի վիշտս եւ ի տառապանս նեղիմք վասն ծովացեա լ մեղաց մերոց, զոր տէր աստուած փրկեսցէ զմեզ ի նոցանէ զամենայն հաւատացեալս իւր, ամէն…:

Ընդ նոսին աղաչեմ յիշել ի տէր զերջանիկ եւ զառաքինի, զհեզահոգի եւ զսրբասնունդ, զառաքելաշնորհ զարհիեպիսկոպոսն զտէր Թումայն, որ եռափափագ եւ ջերմեռանդ սիրով վերստին նորոգել ետ զսուրբ գիրքըս: Դարձեալ աղաչեմ յիշել…  զԱստուածատուր աբեղայն, զի յոյժ եղբայրական սիրով սիրէ զմեզ եւ պատուէ…:

 

բ

 

Նկարեցաւ սուրբ Մաշտոցս ձեռամբ Ստեփանոս եպիսկոպոսի Յառընջեցո. ի վանքս Յառընջուց ի դուռս սուրբ Աստուածածնիս. եւ որ զմեզ յիշէ` նա աստուած զինքն յիշէ, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Լիվասիան գիւղ Պարսկաստանի Չարմահալ գաւառում, Մ. Տ. Մ.

 

Գրիչ` Ստեփանոս

Վայր` Այրիվանք

 

ա

 

… Վասն որոյ ցանկացող եղեալ այսմ աստուածային եւ լուսազարդ սուրբ Աւետարանիս ոմն ի գեղաքաղաքէն Երեւանոյ`  Արապ անուն, եւ ետ գրել զսա իմոյ անարժանութեանս ձեռամբ` եղկելի աբեղայի, եւ սկսա գծագրել մինչեւ ի Ղուկաս գլուխն եւ ոչ ժամանեցի ի յետին գիծն, այլ ժամանակ մահու իմո եհաս:

Արդ, ես` անարժանս եւ յոգնամեղ եւ փծուն եւ անարհեստ գրիչս Ստեփաննոս սկսա գծագրել ի վանս հրաշալի  Այրիվանս, ընդ հովանեաւ սուրբ եւ հրաշափառ Կաթուղիկէիս, եւ ներկեալ արեամբն Քրիստոսի սուրբ Գեղարդեանս, եւ շնորհաբաշխ սուրբ աջոյս Յովհաննու Մկրտչի, եւ այլ բազում եւ անթիւ սուրբ նշանացս, որ աստ կան հաւաքեալ, ի հայրապետութեան տեառն  Սարգսի ի յաթոռն Էջմիածնի, եւ ի յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս տէր Յոհաննէս եպիսկոպոսի, եւ եղբաւր նորին տէր Ստեփանոս նորընծա եպիսկոպոսի, եւ այլ միեղէն եղբարցս, ի փակակալութեան Խաչատրի, ի ղանութեան Հասան-բէկին` որդոյ Աւթմանին, ի դառն եւ ի վշտաշարժ ժամանակի, զոր նեղիմք յանաւրինաց եւ յանիրաւ պահանջողաց:

Արդ, երես անկեալ աղաչեմ զհանդիպողք սուրբ Աւետարանիս, որք հանդիպիք սմա տեսութեամբ կամ կարդալով, յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զստացող սուրբ Աւետարանիս զԱրապն եւ զհանգուցեալ որդին իւր զԵնադին, որ կիսաւրեա ել յաշխարհէս: Նաեւ զՀապիպն, եւ զԵզդա[ն]բաշխ, եւ զՄուրատբաշխն, եւ զԽամոշն, եւ զԱստուածատուրն, եւ զայլ արեան մերձաւորսն իւր, ասելով ի խորոց սրտէ` տէր աստուած ողորմեա նոցա, թող զմեղս նոցա:

Արդ, ես` Արապս եւ ամուսին իմ ստացաք զսուրբ Աւետարանս եւ տուաք գրել յիշատակ մեզ եւ զաւակաց մերոց, եւ նուիրեցաք զսա ի գեղաքաղաքիս մերոյ  Երեւանոյ` ի դուռն սուրբ Կաթողիկէին սուրբ Աստուածածնին, անմոռաց յիշել եւ կարդալ զյիշատակարանս ի յատենի յամենայն ամի եւ արտասուօք յիշել յաղօթս ձեր զԱրապն, եւ զամուսինն իւր, եւ զորդին` զԵնատին եւ զԱնանիէն…: Գրեցաւ ի թվակա նիս Հայկազեան տումարի Ջ. եւ ԻԵ. (1478): ծաղկող` Ըստեփանոս Առընջեցի

 

բ

 

Ծաղկեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ Ըստեփանոս եպիսկոպոսի, ի վանքս Առընջուց, ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս, զի գնաց Հասան-բէկն եւ գերեաց զՎրաստան, թվ. ՋԻԶ. (1477):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6808

Նախավկայ 32//18Ս. Տ. Ա.

 

Գրիչ` Պաւղոս

Վայր` Վայոց-ձոր, Վերի-Նորավանք

 

ա

 

… Ի թվականիս Հայոց ՋԻԵ. (1476) եւ նաւասարդի ամսոյն ԺԹ. (19) եղ[եւ զրա]ւ սորա, ի ղանութեան Հասան-պէկին եւ ի հայրապետութեան տեառն տէր  Սարգսի, որ այսմ ամսոյ եղեւ աքսորեալ ի յասդմանէ չարին, զոր յուսամք յաստուած, զի վերըստին դարձցի ի յաթոռն իւր:

Եւ գրեցաւ սուրբ աւետաբերս ձեռամբ յոգնամեղ եւ խիստ ծանրացեալ, մեղաւք փծուն եւ անարհեստ եւ յետնեալս ի բանասիրաց, որ անուամբս միայն եմ եւ գործովս վա[տ] թար, ծուլ եւ քնով թանթանջեալ, եւ ոչ աւր մի եւ ժամ մի ոչ կարացի կատարել զհրամանս տէրունական, որ Պաւղոս վերկոչւիմ սոսք անուամբս եւ ոչ գործովս վարդապետ:

Արդ, եղեւ գրչագրութիւն [սոր]այ ի գաւառիս Վա[յոց-ձ]որոյ, որ է Եղեգեաց, սուրբ եւ ի հռչակաւոր մենաստանիս Վերի-[Ն]որավանս կոչեցեալ… որ ճշմարիտ հար եւ [ն] ման է վերին Երուսաղէմի, ընդ հովանեաւ սուրբ Սիովնի, որ մայր ամենայն եկեղեցեաց, եւ լուսոյ մօր սուրբ Աստուածածնիս, եւ սուրբ Նշանացս բազմահոյլ եւ բազմաժողով, եւ սուրբ վարդապետաց նահատակա ց Դաւիթ եւ Առաքեալ, եւ այլ բազում սրբոց նշխարացս, որ աստ կան հաւաքեալ: Առ ոտս քաջ եւ արի րաբունապետիս Դաւիթ վերակոչելոյ` խիստ ճգնազգեստ եւ առ[աք]ինի Ճ. (100)-ամեա ճգնելով, եւ ուսուսչին իմոյ եւ հոգեւոր զիս անարժանս վերստին ծնաւղի  Սարգիս արի եւ քաջ րաբունապետին, նայ եւ առաջնորդի սուրբ ուխտիս, որ բազում հոգաբարձութեամբ խնամող է վանիցս` Շատիկ միայնակեցի, որ եթող զսէր աշխարհիս եւ հետեւի զհետ Քրիստոսի:

Աղաչեմ զհանդիպող սուրբ Աւետարանիս յիշեցէք ի սուրբ աղաւթս ձեր զիս զանարժանս, եւ զհամշիրաք եղբարքս իմ` խիստ ճգնազգեաց եւ ազգի ազգի առաքինութեամբ զարդարեալ` զտէր Դաւիթ եւ զտէր  Անանիէ, որ խիստ հոգաբարձութեամբ խնամածու եւ ցաւակից են տառապելոցս, եւ զայլ միեղէն հարքս ու եղբարքս` զտէր Զեկիէլ եւ զտէր  Սարգիս` ծերացեալ ալեաւք եւ իմաստութեամբ, որ հայրական գթով գթան ի վերայ եղբարցս եւ մեզ խրատիւք, եւ զայլ համուց հաւասար եւ զհամշիրաք եղբայրքն իմ զտէր Կարապետ եւ զտէր Յովանէս դեռաբուսիկ եւ նորընծա, եւ այլ դասք սրբազան միայնակեցեաց եւ աղաւթից հետեւողաց`  Մուրատ, որ Մկրտիչ կոչւի, եւ Ամիր-Ազիզ, եւ Յովանէս, որ բազում աշխատութեամբ կու սպասաւորէ, եւ ընդ նոս[ին] զԳրիգոր ծերունին, եւ զԱմիրպէկ զՍէրովբն, որ կու ճմ ին թողեալ են զսէր աշխարհիս` առեալ զխաչն Քրիստոսի եւ հետեւեալ զկնի Քրիստոսի ||…: Ընդ նոսին յիշեցէք եւ զտէր… վարպետն իմ` զհանգուցեալն ի Քրիստոս եւ աստուած-ողորմի ասացէք լիաբերան: Նայ եւ զծնաւղսն զմարմնաւոր` զհայրն իմ Դամուրտաշ, եւ զմայրն իմ ||, եւ զհարազատ եղբա||, եւ զԲարսեղ ձեռնասնունդ սարկաւակք, որ բազում աշխատութեամբ ուսու|| զնոսայ, եւ զայլ ամենայն արեան մերձաւորքն իմ, որ տրաւք եւ որ հոգաբարձութեամբ եւ այլ զինչ կերպ որ երախտիք ունին ի վերայ իմ` հիքացելոյս: Դարձեալ աղաչեմ եւ արտասուալի դիմաւք զգարշապար ոտից ձերոց համ[բ]ուրեմ, զի խոշորանաց եւ սխալանաց գրոյս անմեղադիր լերուք, զի կար մեր այս էր, այլ ոչ օելի: Դարձեալ, կրկին կր[կնա]պատիկ աղաչեմ զը[նթեր] ձող եւ զգաղաբարաւղ սուրբ Աւետարանիս, զի ի տեսանելնլ զան[հ]արմարութիւն գրոյս մի նայիք, այլ ըստ ձերում անոխակալութեանդ յիշեցէք ի սուրբ եւ արտասուալի աղաւթս ձեր զվերոյգրեալքդ…:

 

բ

 

Ո՜վ պատուական եղբայր, անմեղադիր լեր, լուք չունի ու կար մեր այս էր երկաթագրիս:

 

ՃԱՇՈՑ

Երեւան 2781

 

Նորոգող` Զաքարայ

Վայր` Վայոց-ձոր, Բոլորաձորոյ վանք

 

… Արդ, եղեւ կրկին նորոգումն սորա ի թվականիս Հայոց Մեծաց ՋԻԵ. (1476), ի ղանութեան Պայանդուր Հասան-բէկին, որդոյ Աւթման-բէկին, ի կաթողիկոսութեան տեառն  Սարգսի եւ յաւրիեպիսկոպոսութեան մերոյ նահանգիս տէր Յոհանիսի, ի յիշխանութեան պարոն Ջումին, եւ որդոց նորին` Ղալայբէկին, Ուլուսբէկին, Թումանբէկին, պարոն Հայկազին, եւ եղբարց նորին` պարոն Ամիր-Վասակին, Հաղբակին, Ամիր-Հասանին:

Աւարտեցաւ ձեռամբ Զաքարիայ կուսակրաւն աբեղայի եւ եղբաւր սորին` շնորհալի Աբրահամ աբեղայի, զպակասն գրել եւ ի վասլայելն եւ ի ծաղկելն եւ ի կազմելն, ի սուրբ մենաստանս, որ անուամբ յորջորջի  Բոլորաձորոյ անապատ առ դրան սուրբ Աստուածածնիս եւ շնորհաբաշխ սուրբ Կարապետիս եւ սրբոց ճգնաւորաց հանգըստարանիս, ի յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս նուաստ ի բանասիրաց Աւագտէր անուն կոչեցեալ եւ այլ միեղէն եղբայրութեանցս, որ աստ են ժողովեալ: Ի խնդ րոյ մաքրամիտ եւ սրբասէր Մովսէս քահանայի, եւ  կնոջն իւր, եւ որդոցն, եւ դստերացն, լսելով զայն թէ` Երանի որ ունիցի զաւակ ի Սիոն եւ ընտանեակ յԵրուսաղէմ: Արդ, որք հանտիպիք սմայ տեսանելով կամ օրինակել, յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր  զՄովսէս քահանայն ամենայն ընտանեաւք հանդերձ, եւ զիս` զանարժանս  Զաքարա հաբեղայ, որ միայն զանունս ունիմ, եւ ոչ զգործս, զի յոյժ հնացեալ էր եւ փտեալ: Բազում աշխատանաւք եւ չարչարանաւք նորոքեցի սուրբ գիրս, որ կոչի Ճաշոց: Կրկին անգամ աղաչեմ զհանտիպողք սմա, զի յիշեսջիք ի սրբայհաճոյ յաղաւթս ձեր զհայրն իմ Տէրտէր եւ զմայրն իմ Գոնցա` հանկուցեալ ի Քրիստոս, եւ դուք յիշեալ լի[ջիք] ի միուսանգամ գալուստն Քրիստոսի, ամէն:

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

«Սիսական», էջ 91

 

Վայր` Վայոց-ձոր

 

Գծագրեալ եղեւ Շարունակս ի ղանութեան Հասան-բէկին` թոռինըն Պայընդրոյ, զոր տիրեաց թախթիս Հուլաւոյ, ի թվաբերութեանս Հայկազնեա ՋԻԵ. (1476), ի յաթոռակալութեանըն Վաղարշապատու Յովհանիսի, ի յերկիրս  Վարդիձորոյ, զոր այժմ Վայիձոր եւ Եղեգիս յորջորջի:

 

ԹՈՒՂԹ ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՆԵՐՍԻՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ

Երեւան 2542

 

Գրիչ` Զաքար

Վայր` Անկունեաց վանք

 

… Արդ, գոհութիւն եւ փառս մատուցանեմք համագոյ սուրբ երրորդութեանն հաւր եւ որդոյ եւ հոգոյն սրբո, որ ետ կարողութիւն մեռեալ ոգոյս եւ տկար անձինս հասանել յաւարտ գրոյս, որ կոչի Ընդհանրական ի սրբոյն շնորհաց Ներսէսի եւ յայլ վարդապետաց` խրատք ոգեշահք եւ պատուականք ամենայն եպիսկոպոսաց եւ քահանայից, կրաւնաւորաց եւ ժողովրդոց: Արդ, գրեցաւ սա ձեռամբ ումեմն անարժանի` սուտանուն աբեղի փծուն գրչի Զաքարի, ի խնդրոյ ճգնաւոր եւ մաքուր սրբասիրի եւ առաքինի սուրբ եւ ընտրեալ քահանայիս:

Գրեցաւ սա ի սուրբ եւ ի հռչակաւոր ուխտս առ դրան սուրբ Լուսաւորչին եւ սուրբ վարդիհօրն գերեզմանին, ի վանքս որ կոչի Անկունեաց եւ այլ սրբոցս, որ հաւաքեալ կան ի սայ:

Գրեցաւ ի թվականիս Հայոց ՋԻԵ. (1476), դեկտեմբեր ամսոյ Ի. (20), եւ յառաջնորդութեան Աստուածատուր հայրապետիս, եւ յեպիսկոպոսութեան տէր Գրիգորիս, եւ ի ղանութեանն Հասան-պէկին, ՋԻԵ. (1476) գնաց ի վերայ թագաւորին:

Ո՜վ սուրբ քահանայք եւ մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ, որք հանդիպիք կարդալով կամ աւրինակելով եւ աւգտիք ի սմանէ յիշեսջիք ի սուրբ աղաւթս ձեր զԳրիգոր եպիսկոպոսն եւ զԱստուածատուր հայրապետն, որ [հոր]դորեցին զմեզ ի գրելն եւ հետ մեզ աշխատեցան…:

Ո՜վ հոգեւոր հայրք իմ եւ եղբայրք` անմեղադիր լերուք սղալանաց եւ խոշորութեան գրիս, զի կայր մեր այս է:

Յիշեցէք եւ զծնաւղն` զՄելքիսէդն, եւ զմայրն իմ զՄելիքն, եւ զեղբայրն իմ զՎասիլն, եւ զքուրն իմ զԱսլի-Մելիքն եւ զՏովլաթ-Խաթունն եւ զՄարեմն, յիշեցէք եւ աստուած-ողորմի ասացէք, ամէն, եւ  զՄարկոսն, որ զթուղթ կոկեց եւ ի հետ մեզ աշխատեցաւ, ամէն:

Ձեռս երթայ` դառնայ ի հող, գիրս մնայ յիշատակող, ամէն: Եւ զՀերիք մամն, որ խիստ աշխատեցաւ ի հըետ մեզ` ի հացին թխելն, ի տան աւիլելն, եւ զտէր Մինաս, որ զջուրն իբեր զտանն, յիշեցէք եւ աստուած-ողորմի ասցէք իւրն եւ ծնաւղացն, ամէն, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6497

 

Գրիչ` Յովանէս

Վայր` Արծկէ

 

… Որոյ ցանկացող եղեալ այսմ աստուածային պայծառ եւ պատւական գանձիս պատւական եւ աստուածասէր տանուտէրն Ստեփանոս, յիշատակ բարի հոգւոյ իւրոյ, եւ ծնօղաց իւրոց` պարոն Ասիդարին եւ Իզդիշ-Խաթունին…:

Եւ արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ Յովանէս անարժան քահանայի, ի գաւառս Բզնունեաց, ի քաղաքս Արծկէ կոչեցեալ, ընդ հովանեաւ սուրբ Տիրամօր աստուածածնի տաճարիս եւ սուրբ Ստեփանոսի նախավկայիս, ի հայրապետութեան տեառ[ն] Յոհանիսի ընդհանիւր Հայոց կաթողիկոսի, եւ ի թագաւորութեան Ամիր-Հասան Բահադուռի, ի թըւականիս մերում Ջ. եւ ԻԵ. (1476) ամի:

Եւ արդ, յերես անկեալ աղաչեմ… յիշեսջիք… վերոյասացեալ ստացող գրոցս զպարոն Ստեփանոս, եւ զկենակիցն իւր զԳուլփաշայ, եւ զծաղկեալ որդիքն իւր զտէր Վրթանէս, եւ զԱրիստակէս, եւ զՈւրախ, եւ  զՎարդան, զՇահբար, եւ զքոյրն իւրեանց զԽաթուն: Այլ եւ զեղբայր Ստեփանոսին` զուսթայ Մարտիրոս, եւ զկենակիցն իւր զՀռիփսիմէ, եւ զորդին իւր զՏէրտէր, եւ զմիւս եղբայրն զՇահւէլին, եւ զորդին իւր զԲարսեղն, եւ զմեւս եղբայրն  Էլէսանոս, եւ զկենակիցն իւր զՄուդամ, եւ զորդին իւր զՎելիջան…:

Եւ զանպիտան գծօղս յիշման արժանի արարէք եւ զծնօղսն ||

 

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

ԼՑՎ 924 (անտիպ), Արարուքի եկեղեցի

 

Գրիչ` Աբեղայ

Վայր` Աղթամար

 

Փառք… զի ետուն գծագրել զսա յիշատակ անջինջ կինս այս Մինայ-Խաթուն հոգոյ իւրոյ եւ այրոջն նորին Կիրակոսին, որ երիտասարդական մահուամբ փոխեցաւ առ Քրիստոս, եւ զաւակաց նոցին Մկրտչին եւ Խոցադեղին, Աւետիսին եւ  Սարգսին, եւ դստերացն Դովլաթին, Սուլտանին, Սառին, Մարթին, Հռիփսիմին, եւ ծնողաց նորին Սարգսին եւ Զարդրին, եւ եղբօրն Նիկողոսին, եւ Պապկէն, Աւետիսին, եւ քըւերն Մինին, եւ հաւրեղբաւրն Ստեփաննոսին, եւ որդոյն  Կիրակոսին, եւ Հերապետին, եւ քըւերն Հռիփսիմին…: Եւ սոսկանուն Աբեղայ կատարեցի… ի կղզիս Աղթամար, ընդ հովանեաւ ամենայաղթ գմբէթայարկ սուրբ Խաչիս եւ սուրբ Սարգիս զաւրավարիս եւ այլ ամենայն սրբոց, որ աստ կան հաւաքեալ, ի հայրապետութեան տեառն  Ստեփանոսի, եւ ի թուականութեան Հայոց ի Ջ. եւ ի ԻԵ. (1476), ի դառն եւ ի վշտալից ժամանակի, յորում կամք ընդ հարկի եւ ընդ ծառայութեան ազգին նետողաց…:

Այլ յիշեցէք ի Քրիստոս զմաւրքոյրն իմ զՄինայ-Խաթուն, եւ զորդիքն իւր զտէր Ստեփանոս սրբազան կաթուղիկոսն, եւ տէր Ներսէս եպիսկոպոսն, եւ լի բերանով եւ ուղիղ մտաւք աստուած-ողորմի ասացէք նոցա, ի հայրապետութեան տէր  Բարսեղ կաթուղիկոսին սուրբ աթոռոյն Էջմիածնայ, եւ մերոյ առաջնորդիս տէր Աստուածատուր եպիսկոպոսին` Մատնէվանից սուրբ Աստուածածնին: Արդ, ողորմութեամբ աստուծոյ սկսայ եւ շնորհաւք սուրբ հոգոյն աւարտեցի ըստ իմում տկարութեան…:

Աստուած-ողորմի ասացէք ստացողի սուրբ գրոցս տէր Սարգիս եւ տէր Ներսէս հեզահոգի եւ սրբասնունդ կրօնաւորացն եւ ծնողաց սոցա…:

Եւ արդ, ես Աբեղայս եւ քեռին իմ տէր Սարգիս հեզահոգի եւ բարեմիտ կրօնաւորն, որ գնացեալ եհաս ի մեծն Հռոմ, ի սուրբ գերեզմանս գլխաւորացն Պետրոսի եւ Պօղոսի, եւ կացեալ անդ տարով եւ այլ աւելի, եւ ելեալ գնաց ի Սպանեայ եւ ի  Լուրիկէ, որ է եզր աշխարհիս` ի սուրբ Յակոբայ գերեզմանն, որ ասեն թէ ով որ ի յայն գերեզմանն երթայ` ի դատաստան ոչ մտանէ, այլ պարզերես մնայ յաւուրն դատաստանին: Եւ անտի դարձաւ… եւ եհաս ի  Վարագ… եւ գեղեցիկ անօթիւ շուրջառօք եւ պատուական սկօք եւ խաչերօք, եւ եկեալ աստ:

Եւ ստացանք զսուրբ գիրքս եդինք ի դուռն սուրբ Նշանիս Վարագայ յիշատակ բարի մեր, եւ ծնողաց մերոց, եւ ամենայն ազգականացն, ձեռամբ Մարգարայ արհիեպիսկոպոսի եւ առաջնորդի սուրբ ուխտիս, եւ սրբասնեալ եւ հեզահոգի վարդապետացն  Ստեփաննոսի եւ Կարապետի, եւ առաքելաշնորհ արհիեպիսկոպոսացն Ստեփաննոսին եւ Յովհանէսին, եւ այլ միաբան եղբարցս ամենի:

Եւ մի ոք իշխեսցէ հեռացուցանել ի դրանէ սուրբ Նշանիս Վարագայ:

 

ՃԱՌԸՆՏԻՐ

Նոր Ջուղա 544, Մ. Տ. Մ. եւ Ս. Տ. Ա.

 

Գրիչ` Ազարիա

Վայր` Վան

 

… Դարձեալ յերես անգեալ աղաչեմ զձեզ, հարք եւ եղբարք, յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զհեզահոգի եւ զբարեմիտ քահանայն զԿարապետ, որ ստացաւ զսուրբ Տաւնականս յիշատակ բարի հոգոյ իւրոյ եւ ծնողաց իւրոց: Զոր եւ ամենակարողն աստուած անսասանելի կենաւք պահեսցէ զտէր  Կարապետն, որ ի յայս դառն եւ վշտալից ժամանակիս բազում արդիւնս արար, որ ի բազում ժամանակաց խոնարհեալ էր քումբէթ տաճարին սուրբ Պաւղոս առաքելոյն եւ ժամատեղն խափաներ էր, եւ կարողութեամբն աստուծոյ եւ օգնականութեամբ սուրբ առաքելոցն վերստին նորոգեաց զսուրբ քումբէթն եւ զժամատունն եւ զդուռն սուրբ եկեղեցւոյն, եւ զարդարեաց գեղեցիկ շուրջառաւք եւ ժամատեղաւք…:

Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զԿարապետ քահանայն, եւ զծնաւղսն իւր զՄկրտիչ քահանայն եւ զՆսէֆ-Խաթունն, եւ զեղբայրն իւր զխօջայ Յովանէսն, եւ զնորին կենակիցն զՇուքրանն, եւ զդստերքն իւրեանց զԲէկիջանն եւ  զԽաթունջանն, զքոյրն զՍուլտան-Մէլիքն, եւ զիւր որդին զԿարապետ քահանայն, եւ զդուստրն զԴովլաթն, եւ զհաւրքուրն զԽաթուն-Մէլիքն, եւ զնորին զաւակսն զԱտոմն, զԲախշայիշն եւ զԲէկիշէն, զԿարապետն, զԳրիգորն, զՖառուխն, զՓաւլայն, եւ զՄուրատն, եւ զՅովանէսն, եւ զքեռին իւր զՄկրտիչ քահանայն, եւ զնորին ծնաւղքն զՍտեփաննոս քահանայն եւ զԱղութ-Խաթունն, զմաւրաքոյրքն զՄէլիք-Խաթունն եւ զՇահստանն եւ զհաւրեղբաւր որդիքն զՔշմշենց Պաւղոսն, զՊետրոսն, զՅովանէսն, եւ  զՅոհանէս, զչնգար (՞) Խաչատուրն, եւ զորդիքն իւր զՄեսրոպ քահանայն եւ զԱմի[ր]-Սարգիսն, զԽաթունշէն, եւ զիւր որդիքն, եւ զամենայն արեան մերձաւորք նոցին, եւ լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք եւ աստուած ձեզ ողորմեսցի, ամէն:

Արդ, յերես անգեալ աղաչեմ զձեզ յիշեցէք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զԿարապետ քահանայն, եւ զկենակիցն իւր զԲէկի-Խաթունն, եւ զնորին ծնաւղքն զՍտեփաննոսն եւ զՄրուաթն, եւ զեղբարքն զԿարապետն եւ զՅովանէսն, եւ զքոյրն զՍուլտանբախտն, եւ զհօրքուրն, եւ զնորին դստերքն զԴովլաթ-Փաշէն եւ զԱհլի-Փաշէն, եւ զքեռին իւր զԴառնամազենց Ստեփաննոսն, եւ զմաւրքոյրքն զՄսրմէլիքն եւ զԱրմէլիքն, եւ զորդին իւր զԳրիգոր քահանայն, եւ զնորին կենակիցն  զԳաւզալ-Խաթունն, եւ զնորին ծնաւղքն զԵլիասն եւ զԲէկի-Խաթունն, եւ զեղբայրն իւր զԿաքաւն, եւ զտէր Կարապետի հոգեւոր քոյրն զԽաթունջանն, եւ ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք…: Դարձեալ յիշեցէք զԳրիգոր քահանայն, եւ զորդիքն  զՄկրտիչ սարկաւագն եւ զՅովաննէս, եւ զդուստրն զԽանզադէն, եւ աստուած-ողորմի ասացէք, ամէն:

Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զխոջայ Քրմանն, եւ զծնաւղսն իւր զխոջայ Յուսէփն եւ Մարգրիտն, եւ զեղբայրքն իւր` զխոջա Փաւլատն եւ զԽոշխաբարն, եւ զխոջայ Քրմանի կողակիցն զԳօզալն, եւ զորդին  զԳրիգորն, եւ զԽաչատուրն, զխոջա Փօլատն եւ զկողակիցն զԳուհարհատն, եւ զորդին զՄիրաքն, զԽոշխաբարն, եւ զնորին կողակիցն ըզԲէկիջանն, եւ զորդիքն իւր զՇահսըւարն եւ զԲախտիառն, զխոջայ Յուսէփն, եւ զՔրմանն, եւ  զԽահաթունն, եւ զկենակիցն զՂարիպ-Խաթունն, եւ զդստերքն զՄուղալն եւ  զՋհանն, եւ զամենայն արեան մերձաւորքն իւրեանց, որ ետուն զարծաթի սկին եւ զբուրվառն ի դուռն սուրբ Առաքելոյս Պետրոսի եւ Պօղոսի, յիշատակ իւրեանց եւ ամենայն մերձաւորաց: Մանաւանդ յիշեցէք եւ լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք խոջա Քրմանին եւ ծնօղաց նորին, ամէ ն: Եւ մի ոք իշխեսցէ հեռացուցանել զսա ի դրանէ սուրբ առաքելոցս կամ ծախելով կամ գրաւելով, ոչ ի մերոց, եւ ոչ յաւտարաց, եւ եթէ ոք յանդգնի` պատժի ի սուրբ առաքելոցս, ամէն…:

Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր զխուս Մըլխամն, եւ զծնաւղքն իւր զխուս Աւետիսն եւ զՄամա-Խաթունն, եւ զկենակիցն իւր զՇուքրանն, եւ զորդիքն իւր զխուս Կարապետն եւ  զԽլղաթն, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն իւրեանց` զկենդանիքն եւ զհանգուցեալսն, եւ դուք յիշեցէք եւ լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք ուսթայ Մլխամին, եւ եղբարցն Ատոմին եւ Աբդուլին` հան գուցելոցն ի Քրիստոս, որ զսուրբ Պօղոսի եւ զՊետրոսի ժամատունքս ծածկեց եւ շատ աշխատեցաւ ի վերայ սոցա:

… Դարձեալ, յիշեցէք ի Քրիստոս զթամղաչի Էդգարն, զՇաղաւաթն, եւ զՄուսեխն, եւ զՍմբատն, որ զձկան թամղէն եւ զընկուզի բադլեցին…:

Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զբարեմիտ եւ զհաւատարիմ տանուտէրն զոսկերիչ Եզդանբախշն, եւ զծնաւղքն իւր զՅովանէս եւ զԱզիզն, եւ զկենակիցն իւր զՇահումն, եւ զորդիքն իւրեանց զՄուրատբաղշն, եւ  զԽուդաբաղշն, եւ զՅովանէսն, Ղարապէկին, եւ զՓաշաջանն… որ զարծաթի ս[կ]իներ ետ ի դուռն սուրբ առաքելոցն Պետրոսի եւ Պօղոսի, յիշատակ բարի հոգոյ իւրոյ, եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ եղբօրն  Կարապետին…: Դարձեալ, կրկին անգամ աղաչեմ զձեզ յիշեցէք… զբարեպաշտ տանուտէրն զխոջայ Եզդանբախշն, եւ զհայրն իւր Յովանէսն, եւ զմայրն իւր զԱզիզ-Խաթունն, եւ զեղբայրն իւր զԿարապետն, եւ զքոյրն իւր զԳաւր-Խաթունն, եւ զկողակիցն  զՇահում-Խաթունն, եւ զաւակսն իւրեանց զԱմատն եւ Աղաբէկն, որ տարաժամ մահուամբ փոխեցան առ Քրիստոս, եւ մանաւանդ որդոյն իւրոյ Մուրատբաղշին եւ կողակցին… Սօլթանին, որ վերստին շինեց եւ ծաղկեց զսկին…:

Դարձեալ, յիշեցէք զբարեպաշտ հաւատարիմ տանուտէրքն Վանայ քաղաքիս` զխոջա Յովանէսն, զմելիք Բախտիարն, զխոջա Պարսամն, զռէս Փէրիջանն, զռէս Սարխոշն, զխոջայ Ազնաւուրն, զխոջա Գրիգորն, զխոջա պարոն  Գորգն, զխոջա Յովանէսն, զմիւս խոջա Յովանէսն, զխոջա Կարապետն, զԱնձրեւոնց Մուրատն, զխոջայ Էզդանբախշն, մեծ եւ զփոքր քաղաքի տանուտէրքս, որ ամէն եկեղեցեաց ոխֆերու չարէքն բադլեցին…:

Յիշեցէք Զմրաւթ-Խաթունն, եւ զծնաւղքն իւր զՄենաւագ եւ զԽալիմ-Խաթունն, այլ եւ զտէր Կարապետ, եւ զորդին Գրիգոր քահանայն, եւ զնորին կողակիցն զԳօզալ-Խաթունն, եւ զորդիքն զՄկրտիչ քահանայն եւ  զՅովանէսն, որ ետ զիւր այգին ծառով ոխֆ Վարագայ սուրբ Նշանին, ի յառաջնորդութիւն Գրիգոր րաբունապետի եւ վկայութեամբ մաղդասի տէր Յովանիսին եւ տէր Արիստակէս հերպետին, այլ եւ կամօք եւ վկայութեամբ քահանայից սուրբ առաքելոցս տէր Յովանիսին, տէր  Գրիգորին, տէր Մեսրոպին, տէր Զաքարին, տէր Ստեփաննոսին, եւ միւս տէր Յովանէսին, այլ եւ ի յերեսփոխանութեան Վարագայ պարոն Յովանէսին…:

… Դարձեալ, յիշեցէք ի Քրիստոս զՇնջենենց խոջայ Յովանէսն, եւ զեղբայրն իւր Կարապետն, եւ զծնօղս իւրեանց զՍտեփանոսն եւ զԴունիէն, եւ զկենակիցն իւր զԲաղդատ-Խաթունն, եւ զորդիքն իւրեանց զԱւետիսն եւ  զԶաքարէն, եւ զդստերքն իւր զԳօզալ-Խաթունն, զԲէկիջիխանն… որ զամառան ժամատունն եւ զխցներն շինեց եւ շատ աշխատեցաւ ի վերայ սորա…:

Դարձեալ յիշեցէք… զհեզահոգի թ զբարեմիտ քահանայն զտէր Կարապետն, որ ետ գրել զսուրբ Տաւնականս յիշատակ հոգւոյ իւրոյ եւ ծնաւ ղաց իւրոց, եւ ետ զսուրբ գիրքս ի դուռն սուրբ առաքելոցս Պետրոսի եւ Պօղոսի, եւ ետ ի ձեռն սրբասէր քահանայիցն… եւ սարկաւագացս…, որ սոքա` քահանայք եւ սարկաւագունք եւ բարեմիտ հաւատարիմ մանկունք սուրբ եկեղեցոյս, որ բազում չարչարանաւք աշխատեցան ի նորոգումն սուրբ կըմբ էթին: Որոց տէր աստուած ընդ սուրբ քահանայից պսակակից եւ դասակից արասցէ…: Նորոգեցաւ սուրբ Պաւղոս առաքելոյ տաճարի կըմբէթս ի թուականութեանս մերում ՋԻԵ. (1476): Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զխաւջայ  Ազատն, որ այսաւր առ մեզ հանդիպեցաւ…:

Եւ արդ… քահանայք եւ ժողովուրդք, սիրով եւ աներկմիտ հաւատով եւ լիակատար սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք Ազարիայ գծողիս եւ իմ ծնօղացն Կարապետ քահանային եւ ուսուցչին իմոյ, որ նահատակեցաւ յԱրճէշ քաղաքի ի ձեռաց անաւրինաց, եւ մաւր իմոյ  Սաղդութին, եւ եղբարցն իմ փոխեցելոցն ի Քրիստոս Ստեփանոսին եւ Ծերունին, եւ այլ ամենայն արեան մերձաւորացն իմոց` կենդանեաց եւ հանգուցելոցն ի Քրիստոս, մանաւանդ միւս վարպետին իմոյ տէր Յովանիսին Արճըշեցոյն, որ  Մանգասարէնց կոչի…: Յուսամք ի յամենակալ եւ յամենախնամ եւ յողորմած աստուածն մեր, որ ողորմութիւն շնորհեսցէ մեր վարպետացն եւ այնոցիկ, որ ի վերայ ինձ փոքր ի շատէ երախտիք ունին…

Եւ զիս` զանարժան գրչիս զԿարապետ սուտանուն քահանայ, որ ըստ իմում տկար անձամբս յանձն առի եւ աւգնականութեամբն աստուծոյ գրեցի Ի. (20) տետր ի սուրբ գրոցս եւ իմում տկար մատամբս կազմեցի զսուրբ գիրքս յիշատակ տէր Կարապետին…:

Դարձեալ, յիշեցէք ի սուրբ յաղօթս ձեր մեղաւոր ժամարար Մկրտիչս, ամէն:

Դարձեալ յիշեցէք ի սուրբ յաղօթս ձեր զՀաւրմզենց Ղարիպշէն, եւ զկինն իւր զԱզիզն, եւ զորդին զՀօրմզն, որ զգրոց կաշին երետ…:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5333

 

Գրիչ` Թումայ

Վայր` Աղթամար

 

… Եւ արդ, ես յետինս ի գրչաց եւ անարժանս ի կարգաւորաց սուտանուն քահանայ Թումայ… կատարեցի զսա մեղսամած մատամբս իմով յաստուածաբնակ կղզիս Աղթամար, ընդ հովանեաւ ամենայաղթ սուրբ Խաչիս եւ սուրբ Նշանիս, ի հայրապետութիւն տեառն Ստեփանոսի կաթուղիկոսիս Հայոց, ի թըւականիս Հայոց ՋԻԵ. (1476)…:

Արդ, որք ճաշակէք յաստուածային բիւրաստանէս եւ յամենալի սեղանոյս, որք պատահիք սմա տեսութեամբ եւ կամ ընթերցմամբ յիշեսջիք յերկնագնաց յաղօթս ձեր… զաստուածասէր տանուտէրն զԾիրենց Սադաղէն, եւ զծնօղսն իւր զՊարոն եւ զՇուխըրան-Խաթուն, եւ զպապիկն զԾերն, եւ զկենակից սորին զԽունար-Մելէքն, եւ զհօրքորն զԽաթուն-Մելէք, եւ կենակիցք սորին զԹումաբէկն եւ զԱրմանշէն, եւ զաւակս սոցա զԽախաթուն, եւ զՄիքայէլ, եւ զԻսրայէլ, եւ զՄուխթարամշայ, եւ զՍադադի կենակիցն` զԽախաթուն, եւ զաւակս նոցա զպարոն Գորգն, եւ զՍոլթան, եւ զԹիլի-Փաշայ, եւ զքեռին Ջանիբէկն, եւ զազգն ամենայն…: Ընդ նոսին եւ զանպիտան Թումայ գծող սորա, եւ զծնօղսն մեր զԳրիգոր քահանայ, որ ուսոյց մեզ զարուեստս գրչութեան, եւ զՔրման-Խաթուն, եւ զորդին իմ զԽաչատուր պատանին, որ փոխեցաւ առ Քրիստոս եւ եթող ինձ սուգ անմխիթար մինչեւ ի մահ, վէրք անողջանալի եւ խոց անբժշկելի, եւ զկենակիցն իմ, եւ զքըւերքն իմ, եւ զամենայն ազգականքն մեր եւ զերախտաւորքն…:

Այլ եւ յիշեցէք ի Քրիստոս զտէր Յովսէփն Շիրինենցն, որ յորդորիչ եւ միջնորդ եղեւ սուրբ Աւետարանիս…:

 

ՃԱՌԸՆՏԻՐ

Փիրղ. 6273, էջ 324-325, Վան` յԱրարք

 

Գրիչ` Հայրապետ

Վայր` Աղթամար

 

… Եւ արդ, ես` անպտուղս ի բարեաց… բազմամեղ եւ անարժան, սոսկանուն Հայրապետ աբեղայ… տեսի զսէր  Մինայ-Խաթուն բարեպաշտ տիկնոջն առ հոգեւորս եւ իմով իսկ տկարութեամբ… կատարեցի զսա մեղսամած մատամբ իմով… յաստուածաբնակ կղզիս Աղթամար, ընդ հովանեաւ ամենայաղթ գ մբէթայարկ սուրբ Խաչիս, եւ սուրբ Սարգիս զօրավարիս, եւ այլ ամենայն սրբոց, որ աստ կան հաւաքեալ, ի հայրապետութեան տեառն Ստեփաննոսի, եւ ի թուականութեանս հայոց ՋԻԵ. (1476), ի դառն եւ ի վշտալից ժամանակիս, յորում կամք ընդ հարկի եւ ընդ ծառայութեան ազգին նետողաց…:

Այլ եւ յիշեցէք ի Քրիստոս զմօրքոյրն իմ` զՄինա-Խաթուն, եւ զորդիքըն իւր զտէր Ստեփաննոս սրբազան կաթողիկոսն եւ զտէր Ներսէս եպիսկոպոսն…:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5414

 

Գրիչ` Իսրայէլ

Վայր` Մոկք, Փասավանք գիւղ

 

… Քրիստոս աստուած… ողորմեայ ըստացողի սուրբ Աւետարանիս Վարդանին, եւ կողակցին Թավրէզին, եւ իւրեանց ծնաւղացն Յովսէփին եւ Ուսլունին, Սարգսին եւ Տիրանցին, Յովհանէսին եւ Նազմէլէքին,  Զաքարին եւ Հազարբէկին, Մսրին, եւ Մկրտչին, Ստեփանոսին…

Արդ, գրեցա[ւ սուրբ  Աւետարանս] ի յերկիրս [Մոկաց], ի գեղս որ Փաս[ավանք կո]չի, ի դուռն [սուրբ Աստուած]ածնիս, եւ սուրբ Գրիգո[րիս, եւ] սուրբ Կարապետիս, [եւ ա] յլ սրբոց, որ աստ կան [հան]գուցեալ ի փառս աստուծոյ: [Ձեռ]ամբ Իսրայէլ մեղապար[տ գրչ]ի ի թըւաբերութիւնս [Հայո]ց ՋԻԵ. (1476) ամին, ի [դառ]նացեալ ժամանակ[իս]:

Արդ, ես` Իսրայէլ մեղաւոր քահանայ յերես անգեալ ա[ղա]չեմ զկարդացաւղքդ եւ [զլ]սողքդ եւ լի բերան[ով ասա՞ց]էք զաստուած ողորմին [ե՞ղկ]ելի գրչիս, եւ ծն[աւղաց իմ]ոց Ամիրշախին, եւ այլ ամենայն երախ[տաւորաց ի]մոց, եւ կողակ[ցին իմոյ ուհի, եւ զաւակաց` փոխեցելոցն ի Քրիստոս եւ կենդանեացս` Մարգարտին, եւ Ալամշին, եւ Հոնդքարին, եւ դեռաբոյս որդոյ իմոյ ||, եւ եղբարցն Սահակայ եւ Յունանի, եւ կանանցն Հաթունշին եւ Փաշին, եւ զաւակացն Մլհամշին եւ Թուխանին ||, եւ վարպետաց իմոց Մարգարայ Կոռեցոյն եւ Վարդան մահդասոյն եւ որ մականուն Մաքի ասի, եւ աւրինակի տըւողքս  Գրիգորի եւ իւր ծնաւղացն, եւ դուք ասացէք զաստուած-ողորմին եւ աստուածն յիշողացդ ողորմեսցի հազարապատիկ, ամէն:

 

ՄԱՇՏՈՑ

Ալիշան «Այրարատ», էջ 172

 

Վայր` Յովհաննավանք

 

Սակաւ ամօք զկնի (1464) յիշատակի մահդասի Սամուէլ ոմն գրասէր որ ընծայեաց վանիցն բնամաշտոց մի, հաւաքեալ խնամօք Ներսիսի ուրումն վարդապետի, եւ վայելողքն կոչին, տէր Կարապետ, տէր Ստեփանոս, տէր  Մկրտիչ, տէր Յովհաննէս, տէր Գաբրիէլ, տէր Մելքիսեդեկ եւ տէր Գալուստ, Կարապետ եւ Խաչատուր եւ Սարգիս: Յիշատակի յայսմ մատենի համառօտիւ նորոգութիւն եկեղեցւոյն: Սուրբ Կարապետն, որ նոր շինեցաւ թվ. ՋԻԵ. (1476): Այլուր ամաւ կանխէ. Սուրբ Կարապետին վերջին շինումն թվ. ՋԻԴ. (1475):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

«Արարատ», 1905, էջ 732, Կիւմուշխանէի ս. Փրկչի վանք, հմր. 3

 

Հետ. ստացող` Մկրտիչ

Վայր` Պալախոռոյ վանք

 

Ի թվին ՋԻԵ. (1476) ես Մկրտիչ երէցս եւ հարսն իմ Մելիք-Խաթուն ստացանք զսուրբ Աւետարանս ի հալալ արդեանց մերոց ի յիշատակ մեր, եւ ծնաւղաց մերոց պարոն Վարդին, մաւր իմոյ  Մարթային, եւ հարսինն ծնողաց` հաւր իւրոյ Մկրտչին եւ մաւր իւրոյ Ճալխաթունին, եւ եղբաւր իւրոյ Ալէքսանոսին, եւ զաւակին իւրոյ Կարապետ սարկաւագին, եւ ամենայն արեան մերձաւորաց մերոց. եւ եդաք յիշատակ ի վանս  Պալախոռոյ, ի դուռս սուրբ Գէորգայ զօրավարին…: Եւ մի ոք իշխեսցէ հանել զսա ի դրանէ սուրբ եկեղեցւոյ, ոչ առաջնորդ եւ ոչ ազգականք մեր. եւ ով ոք յանդքնի եւ հանէ ծախելով եւ կամ գրաւ դնելով` պատիժն աստուծոյ կրեսցեն եւ ի սուրբ Գէորգայ:

 

ՍԱՂՄՈՍԱՐԱՆ

ՍՑՎ 45, (1228), Ա. սիւն. 247-248

 

Գրիչ` Յովսէփ

Վայր` Դարանաղեաց գաւառ, Վարդենցոց վանք

 

Անուամբն աստուծոյ եւ Յիսուսի Քրիստոսի տեառն մերոյ: Ես Յովսէփ եպիսկոպոս` գրեցի եւ կազմեցի զՍաղմոսարանս ընդ հովանեաւ սուրբ Ստեփանոսի նախավկայիս, ի ստորոտ Բդնոյ լեռան, որ կոչի Վրդենցոց վանք, [ի]  Դարանաղեաց երկրիս` որ կոչի Կամախ, եւ ի վանացս առաջնորդութեան տէր Պաւղոս եպիսկոպոսին, եւ հերպետութեան Կոստանտին. Քրիստոս աստուած աւրհնէ զնոսա, զի շատ ծառայեցին մեզ` մինչեւ աւարտեցաւ:

Գրեցաւ Սաղմոսարանս ձեռամբ անարհեստ փծուն գրչի Յովսէփի, ի թվականութեանս Հայոց ՋԻԵ. (1476): Ով կարդայք եւ աւկտիք ի սուրբ յաղաւթս ձեր յիշեցէք աստուած-ողորմի ասելով եւ հայր մեր որ երկինք կարդալով, եւ ինքն` արարիչն աստուած, ձեզ եւ մեզ, առհասարակ, ողորմեսցի իւր միւսանգամ գալստեանն. ամէնն հրեշտակք ասասցեն, եւ եղիցին` մեք: Արդ, աղաչեմ զձեզ` խոշորութեան եւ սղալանացն մի մեղադրէք, զի կարն մեր այս էր: Ընդ նմին յիշեցէք զհոգեւոր հայրն իմ խաւճայ Ա[րթ]ին-պէկն ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր, ո՜վ սուրբ ընթեր [ցողք ||

 

ԺՈՂՈՎՈՒՄՆ ՄԵԿՆՈՒԹԵԱՆ ՍՐԲՈՅ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻ, ՈՐ ԸՍՏ ՄԱՏԹԷԻ, ՆԵՐՍԻՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ

Երեւան 2687

 

Վայր` Աւագ վանք

 

Զհեզահոգի եւ զանյաղթ փիլիսոփայն` զմեծ հեռետորն Յոհաննէս Ծործորեցի, որ զսուրբ մատեանս մեկնեալ շնորհեաց բանասիրաց մանկանց Սիովնի` յիշեսջիք ի տէր:

Ընդ նմին եւ զստացաւղ աստուածաշունչ սուրբ մատենիս` զարի եւ զքաջ հեռետորն` զհեզահոգի եւ ամենայն առաքինութեամբ զարդարեալն` զՅովաննէս զարհի եւ զմեծ րաբունն  զՀամշէնեցին աղաչեմ յիշել ի տէր: Եւ զգծող սմին զսիրասնունդ զաշակերտն իւր զՄովսէս աբեղայն առնել արժանի յիշման:

Ի թվն. ՋԻԵ. (1476):

 

ՄԱՇՏՈՑ

Երեւան 6831

 

Գրիչ` Կիւրակոս Տրապիզոնեցի

Վայր` Խախտեաց գաւառ, Անլոց վանք

 

… Աւարտեցաւ սուրբ մատեանս` որ կոչիւր Մաշտոց, ձեռամբ ախմար եւ փըծուն գըրչի Կիրակոս եպիսկոպոսի Տրապիզոնեցոյ, ի գաւառս Խախտեաց, ի յանապատս  Անլոց, ընդ հովւանեաւ սուրբ Աստուածածնի եւ սուրբ Կարապետին, ի թվականիս Հայոց ՋԻԵ. (1476). ի խնդրո հեզահոգի եւ պատուական քահանայի Իգնատիոսի, [ի] վայելումն անձին իւրոյ, եւ յետ աստեացս ելանելոյ յաշխար հէս` յիշատակ հոգւոյ իւրոյ եւ ամուսնոյ իւր Մինային. եւ վասն զի ոչ ունելոյ սոցա զաւակ յերկրի, այլ եւ հրաժարեալ յերկրաւորէս եւ հետեւեալ  զկնի Քրիստոսի եւ գնացեալ յԵրուսաղէմ եւ արժանաւորեալ տեսլեան աստուածընկալ գերեզմանին եւ սուրբ Տնաւրինականաց փրկչին` ա կն ունելով միւսանգամ գալստեան նորա. եւ զստացան զսուրբ գիրքս ի յարդար վաստակոց եւ հալալ ընչից իւրեանց` յիշատակ հոգւոյ իւրոյ եւ կենակցին իւր Մինայի…:

Արդ, յերեսս անկեալ աղաչեմ զամենեսեանդ, որք հանդիպիք այսմ մատենի, խնդրել սրտի մտաւք զթողութիւն մեղաց յամենառատ յարարչէն ամենեցուն աստ տալ զխաղաղութիւն կենաց եւ ի հանդերձելումն լըսել զձայն կենարարին, որ ասէ` Եկայք. արհնեալք հաւր իմոյ, ժառանգեցէք զան սպառ ուրախութիւնն ընդ ամենայն սուրբս, ամէն:

Այլ եւ աղաչեմ յիշել զծնողս Ընքնատիոս քահանային` զհայրն իւր զպարոն Ներսէս եւ զմայրն իւր զՏաւնայն, եւ զեղբայրսն իւր զՄեղիտունն, եւ կենակիցն, եւ զիւր որդին զՅոհանէսն, եւ զՎառվառն, եւ զփեսայն զՃանիարն, եւ զմիւս եղբայրն Մարտիրոսն, եւ զհաւրեղբայրն զԽաւցադեղն, եւ զիւր որդիքն զըռայիս Յովանէսն, եւ զՊաւղոսն, եւ  զՊետրոսն: Այլ եւ աղաչեմ զհանդիպողսդ հայցել յաստուծոյ պահել ամբողջ կենաւք զրաբունապետս գաւառիս Բաբերթո զտէր Սարգիս, նայ եւ զվերատեսուչ սուրբ ուխտին Բերթականն` զՂազար եպիսկոպոսն, եւ զքահանայսն գեղջին

Աւձդեղա` զԹորոս երէցն ||

… Եւ եդի զսայ յիշատակ անձին ի դուռն սուրբ Յակոբայ: Եւ մի ոք իշխեսցէ հանել զսա յաստի, ո'չ ազգական եւ ո'չ [քահ]անայ, կամ տանուտէր, կամ այլ ոք, ո'չ ծախելով, ո'չ [գրաւ] դնելով, ոչ բաշխելով, եւ թէ ոք յանդգնի այսմ նայ զՅուդային եւ զԿայենին պատիժն առցէ, հանցի իւրայովքն ի գրոյն կենաց:

 

ՄԱՇՏՈՑ

Սեբաստիա, ս. Նշան 86, ՀԱ, 1926, էջ 339-340

 

Գրիչ` Սարգիս

 

ա

 

… Արդ, գրեցաւ հարկաւոր եւ մեղսայքաւիչ տառս այս ձեռամբ անպիտան եւ անարհեստ գրչի Սարգիս սուտանուն քահանայի, ի թվին Հայոց ՋԻԵ. (1476), ի դուռն սուրբ Կարապետիս եւ այլ սրբոցս, որք աստ կան հաւաքեալ, եւ ի հայրութեանս մերում տէր Կարապետի եւ այլ հնգետասան հոգեւոր ||

 

բ

 

Աստուած ողորմի Պաղտատ մամային հոգոյն` տնտեսին, որ ամենայն ժամ կու կերակրէր: Աստուած զիւր մեղք թողու:

 

գ

 

Յիշատակ է Մաշթոցս սիր Ամիր-Պոյճուն, եւ իւր կնոջն Մանաւշին, եւ որդուն Դանիէլ երիցուն, եւ թոռին Աստուածատուր սարկաւագին, եւ ամենայն արեան մերձաւորաց: Ստացաւ զգիրքս ի հալալ արդեանցն` առեալ ԻԸ. (28) մառղիլ ղոռիլ (՞), եւ եդ յիշատակ ի գնւղն` որ կոչի Խառիկոնի բերդ:

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Երեւան 5660

 

Գրիչ` Զաւրվար

Վայր` Տիւրիկ

 

… Գրեցաւ եղանակաւոր տառս ի քաղաքիս Տիւրիկոյ, ի դուռն սուրբ Սարգսին, ի թուին ՋԻԵ. (1476), աւգոստոս ամսոյ Է. (7), ձեռամբ բազմամեղ Զաւրվար երիցու, ի խնդրոյ:

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երեւան 2335

 

Գրիչ` Կարապետ

Վայր` Երուսաղէմ

 

Գրեցաւ հաւատոյ դաւանութիւնս ի թվիս Հայոց յՋ եւ ԻԵ. (1476), ձեռամբ մեղապարտ Կարապետ քահանայի եւ սուտանուն կրաւնաւորի, եւ յիշատակ հոգոյ իմոյ եւ ամենայն արեան մերձաւորաց իմոց` հաւրն իմոյ  Յոհանիսի, եւ մաւրն իմոյ Եղիսաբեթի, եւ եղբարց իմոց Յովանիսի եւ Գրիգորի, եւ կենակցաց նոցին Ալամշայի եւ  Դովլաթի, եւ դառաբոյս զաւակացն նոցա, զոր տէր աստուած Յիսուս Քրիստոս յոյսն ամենեցուն շառաւիղ բարի պահեսցէ նոցա, թէ արու եւ կամ էգ, յազգէ մինչեւ յազգ, ամէն:

Գրեցաւ ի սուրբ քաղաքս Երուսաղէմ, ընդ հովանեաւ սրբոյս Յակոբայ, որդոյ Զեբեթեա, եւ այս է աթոռ եղբաւրն տեառն Յակոբայ:

Աղաչեմ զհանդիպողքդ, զի թողութիւն մեղաց խնդրէք յաստուծոյ ինձ`  Կարապետի, եւ իմոցն ամենայնի, եւ որք մասնաւոր պիտոյից աւգնական եղեալ են մեզ ի սուրբ Տնաւրէնութեան տեղիքս, խնդրեցէք ի Քրիստոսէ, զի ի ժամ սոսկալի դատաստանին Քրիստոսի ողորմութիւն լիցի նոցա եւ աւգնութիւն ի Քրիստոսէ…:

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԹՂԹՈՑ

Երեւան 2678

 

Գրիչ` Մաթէոս

 

ա

 

… Գրեցաւ սուրբ գիրքս այս` որ կոչի թխթոց, ձեռամբ հիքոյս Մաթէոսի, քանզի սկսայ ըզսա ՊՀԵ. (1426) թվին եւ կատարեցաւ ՋԻԵ. Թվիս Հայոց (1476), ի յիշատակ հոգոյ աղքատիս, եւ առ ի վկայելումն հարազատացն իմ Իգնատիոս կրօնաւորին, եւ Եսայի վարդապետին, եւ Ուսկանն աշակերտի, եւ  Առիստակէսի: Եւ ունի գիրքս այս յինքեանն զբովանդակ բանս ուղղափառ վարդապետաց եւ զճշմարիտ դաւանութիւնն, որ ի Քրիստոս հաւատոցն, որք օգտիք ի սմանէ յիշեցէք ի բարի զյիմարս Մաթէոս, եւ աստուած զձեզ յիշէ ի փառս իւր, ամէն::

 

բ

 

Զանպիտան հողս եւ զանարհեստ գրչակս եւ զեղկելի գծաւղս Մաթէոս այսմ ծաղկաքաղ ոգեշահ մատենի աղաչեմ, աղաչեմ, որք հանդիպիք սմա վերածնութեամբ կամ աւրինակելով, յիշեսջիք զմեզ ի սուրբ աղաւթսն ձեր, որ եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերմէ:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6257

 

Կազմող եւ նորոգող` Թադէոս

 

… Յիշեցէք… ընդրեալն ի հայրայպետաց եւ գովեալն ի մէջ եպիսկոպոսաց պատուելի եւ փառաւոր հայրապետն մեր զտէր Ազարիա արհեպիսկոպոս, որ երետ վերստին նորոգեալ զսուրբ Աւետարանս յիշատակ իւրն, եւ ծնաւղաց իւրոց` հաւրն իւրոյ  Յալթունտաշ ոսկէգործի եւ մաւրն իւրոյ Օֆայ-Խաթունի, եւ զեղբայրս իւր` զկենդանին եւ զհանգուցեալն, եւ զեղբայրորդին իւր` զնորաբողբոջ ծաղիկն զտէր Ղուկաս եպիսկոպոս, եւ զայլ ամենայն արեան մերձաւորք իւր…:

Ընդ նմին եւ ինձ` անարժան, մեղաւոր, զծոյլ եւ զյետինս ի կարգաւորաց Թադէոս կազմող սորայ յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ զհայր իմ, եւ զմայրն իմ, եւ զերախտաւոր վարդպետն իմ. եւ յիշողք յիշեալ լիջիք առաջի անմահ գառին աստուծոյ:

Կազմեցաւ ի թվականիս Հայոց ՋՃԻԵ. (1476), եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Նոր Ջուղա 561, Մ. Տ. Մ.

 

Հետ. ստացող` Սարգիս

 

… Արդ, եւ ես Սարգիս քահանայս առի զսուրբ Աւետարանս ի հալալ ընչից իմոց, յիշատակ… հաւր իմոց Ներսէսին, եւ մաւրն իմոյ Խոնձին, եւ եղբարցն իմոց Դաւթին եւ Քահմանին եւ Ղապարթուին, եւ քուերացն իմոց  Աչամարթին, Շահիսլիմին, Ղատամին, եւ եղբայրորդոցն իմոց Յայկազին, եւ Ստեփանոսին, Գատկին, Թարխանին եւ Բարսղին, եւ դստերն իմոյ Գիշշատիա՞…: Ի թիվս Հայոց ՋԻԵ. (1476): Այլ եւ զվերջին կազմող սուրբ Աւետարանիս  Զաքարեայ սուտանուն քահանայ յիշեսջիք:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Երեւան 8373

 

Հետ. ստացող` Գըտոն

 

Ո՜վ մանկունք եկեղեցոյ` քահանայք եւ դպիրք, ով որ կարդայք կամ աւրինակէք զայս Գանձատետրս ի վերջին ըստացողս յիշեցէք` պարոն Գըտոնս, եւ զիւր ծընաւղն` Աստուածատուրն եւ զԲաւ[ն] բաւսն, եւ զանդրանեկն, եւ զիւր կողակիցն զՍաքարն, եւ ըզդուստրս ըզՏալվաթ-Խաթունս, եւ ըզԸնդըչին` ըզփեսան, եւ  ըզԱսլիմելիքս յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ աստուած զիւր երկնից արքաութիւնն պատրաստէ ձեզ եւ ձեր նընջեցելոցն, ամէն: Ի վայելումն սրբոյն Հրեշտակապետի եկեղեցւոյն:

Վերջի յիշատակութիւնս գրեցաւ թվին Հայոց ՋԻԵ. (1476): թոռնի Խաչատուրն: