ԿՆԻՔ ՀԱՒԱՏՈՅ

ԲԱՆ ԵՒԹՆԵՐՈՐԴ
       Եթե ո՛չ է պարտ անգիտութիւն ասել Քրիստոսի ըստ տնաւրէնութեանն. թե պարտ է եւ ուրեք ձեւանայ անգիտանալ՝ յաղագս իմիք պատճառի։
       1  Երանելոյն Երանեանոսի, Հետեւողի առաքելոց՝ եպիսկոպոսի Ղոգոնի Գալիլէացոյ, ի բանէն, որ յաղագս տնաւրէնութեան Փրկչին։
       2  Քանզի նոյն ինքն Բանն Աստուած հոգով գիտութեամբ եւ կատարելութեան երեւեալ, եւ ո՛չ հոգով անգիտութեան եւ պակասութեան։ 3  Քանզի զիա՞րդ ի նմին գոլ կարէր կատարելութեամբ եւ պակասութիւն, գիտութիւն եւ անգիտութիւն, ճշմարտութիւն եւ մոլորութիւն, լոյս եւ խաւար, կարողութիւն եւ անկարութիւն. զի սոքա բարձաւղք են միմեանց, որպէս լոյս եւ խաւար ի նմին համանգամայն ո՛չ երբէք լինիցին. այլ եթէ լոյս, ո՛չ եւս խաւար. եթե կարողութիւն, ո՛չ եւս անկարութիւն. եթե ճշմարտութիւն, ո՛չ մոլորութիւն. եթե լիութիւն, ո՛չ պակասութիւն. եթե գիտութիւն, ո՛չ անգիտութիւն. եթե կատարելութիւն, եւ ո՛չ բնաւ իւիք թերաբայութիւն։
      1  * Սրբոյն մերոյ լուսաւորչին Գրիգորի՝ ի չարչարանսն Քրիստոսի։
       2  Համարձակութիւն * առին աշակերտքն հարցանել զՏէրն ի Ձիթենեաց * լերինն. Ասա՛ մեզ, ասեն. ե՞րբ լինիցի այդ, կամ զի՞նչ նշան իցէ քոյո գալստեանդ եւ վախճանի աշխարհի * ։ 3  Իսկ նա թեպէտ եւ հրաժարէր, թե՝ Վասն * աւուրն եւ ժամուն ո՛չ ոք գիտէ՝ ո՛չ * հրեշտակք եւ ո՛չ Որդի, բայց միայն Հայր . եւ * յԱռաքելագործ մատենին՝ * Ո՛չ, ասէ, ձեզ գիտել զժամս եւ զժամանակս, զոր Հայր եդ յիւրում իշխանութեան *. իսկ ո՞ այլ ոք իցէ իշխանութիւն Հաւր, եթե ո՛չ Որդին . սակայն առեալ * մանրապատում նշանաւք վասն ահաւոր եւ ամպախաղաց գալստեանն իւրոյ՝ աշակերտացն ուսուցանէր։ 4  Տեսանե՞ս, զի գիտակ է Որդի ո՛չ միայն աւուրն եւ * ժամուն, այլ եւ կերպարանաց իւրոյ գալստեանն ոչինչ իւիք անտեղեակ. բայց վասն թերահաւատ լսաւղացն ըստ ժամանակի զիջանելով խաւսէր։
      5  * Երանելոյն Աթանասի, եպիսկոպոսի Աղեքսանդրու՝ ի թղթոյն, որ առ Եւսեբիոն եւ Ղուկիփերէ եւ Աստերոն։
       6  Վասն որոյ * եւ այլ էր նախ քան զԱբրահամ Որդին, եւ ո՛չ այլ որ յետ Աբրահամու. ո՛չ այլ յարուցիչն Ղազարու , իսկ այլ հարցաւղն վասն նորա. այլ նոյնն էր՝ իբրեւ մարդկաւրէն ասելովն. Ո՞ւր * եդիք զՂազարոս , իսկ աստուածաբար զնա յարուցանելով։
       1  Երանելոյն Կիւրղի Երուսաղեմացւոյ եպիսկոպոսի, որ ի՝ Տէ՛ր, ո՞ հաւատաց, ի բանէն՝ Պարծանք սրբութեան։
       2  Վասն այսորիկ առ յանձն զդատապարտութիւն, զի լուծցէ զվճիռ դատաստանի զառաջնոյ դատապարտութեանն։ 3  Եւ վասն այսորիկ թաղեցաւ, զի երկիրն, որ ընկալաւ զանէծս զառաջինս, փոխանակ նզովիցն զաւրհնութիւն ընկալցի։ 4  Առ ժամանակ մի մեղացն պատսպարան զտերեւ թզենոյն կարկատեալ զգենուին. վասն այնորիկ Յիսուս ի վախճանի նշանացն ամենայնի զթզենին դնէր. զի իբրեւ դիմեալ գայր ի ժամանակի չարչարանացն, նզովեաց զթզենին՝ ո՛չ զամենայն թզենի, այլ զմինն միայն առ աւրինակէ, եւ ասէ. Այսուհետեւ ամենայն ոք ի քէն պտուղ մի՛ ճաշակեսցէ ։ 5  Արդ, լուծեալ լիցի, ասէ, այսուհետեւ վճիռ դատապարտութեան եւ անցցէ պատիժ պատուհասից։ 6  Արդ, որովհետեւ զթզենին առին արկին զիւրեամք, եկն ի ժամա[նա]կի, յորում ո՛չ էր ժամ պտղոց. իսկ ո՞վ է, որ ո՛չ գիտէ, եթէ ի ժամանակս ձմերայնոյ պտուղ ի թզենոյ ո՛չ գտանի, բայց միայն տերեւով զարդարեալ կայ. արդ զոր ամենեքեան գիտեն՝ Քրիստոս ո՞չ գիտէր. նա գիտէր եւ գայր պահանջել, ո՛չ եթէ չգիտէր, զի գտցէ. այլ զսաստ նզովիցն տերեւովն չափ կամէր առնել, եւ ո՛չ պտղովն։
       1  Երանելոյն Եպիփանու եպիսկոպոսի Կիպրացոյ՝ ի Պարունակաց է։
       2  Իսկ եթէ դարձեալ ասիցէ. Ո՞ւր եդիք զՂազար , մարդկապէս վասն տեռատեսին եթէ՝ Ո՞վ մերձեցաւ յիս , եւ կամ՝ Զո՞ խնդրէք , եւ՝ Զո՞ զյինէն ասիցեն մարդիկ, զՈրդոյ մարդոյ , եւ կամ թե՝ Մանուկն աճէր եւ զաւրանայր, կամ՝ Յառաջանայր աճմամբ եւ իմաստութեամբ , եւ կամ՝ Յառաջ քան զգիտել մանկանն զհայր եւ զմայր , ո՞չ տեսանես ի սոյն իսկ պատճառաց զառաւել գիտութիւնն. զի ի մարմնոյ եւ ի մարդկութենէ զպատմութիւնն։ 3  Զի որքա՛ն ի Հին Կտակարանսն յերեսաց Աստուծոյ Հաւր՝ խոնարհեալ առ ի հաւանումն մարդկան, ըստ անգիտութեան ասացեալս. բայց ո՛չ գոլով անգէտ Աստուծոյ զայս, եկեալ սուրբ Բանն ելից, կատարելով զասացեալսն. Հայր իմ գործէ , եւ ես գործեմ ։ 4  Քանզի որպէս հարցանէրն Յիսուս՝ զյառաջագիտութիւն ունելով, եւ ինքն Քրիստոս յաւրէնսն հարցանէր. Ես ինքն եի միշտ, եւ ո՛չ այլ ոք ։ 5  Քանզի որ ասացն Մովսիսի. Զի՞նչ է այդ, որ ի ձեռին քում է , նա՛ ասաց, որ տեսանեին թե՝ Ես եմ Որ Էնն , եւ՝ Ո՞ւր եդիք զՂազարէ։ 6  Ոչ աւետարանն անգէտ է եւ ո՛չ Հին կտակարանքն անգէտ էին. քանզի՝ Ո՞ւր եդիք զՂազարն, ասէ՝ յանդիմանեալ կամեցեալ, որ ո՛չ զհաւասար հաւատոյ Սովմանիտեցոյն ունէին. զի թեպէտ նա առ մարդ ունէր, իսկ Մարթայեանքն ունեին առ Աստուած. եթե ասէ՝ Ո՞ յիս մերձեցաւ, զի ընքէնէ նա խոստովանեսցի, զի մի՛ վասն ընքեան ինքն կացցէ վկայ Որդին Աստուծոյ , այլ զի յայլոց խոստովանեսցի։ 7  Եւ թե ասիցէ. Ունի՞ք նկանակս ընդ ձեզ , զի զսակաւութիւն նկանակացն յայլոց նշանակեսցի. վասն որոյ առնելոց էր զնշանագործութիւնն ի հինգ նկանակէն՝ զհինգ հազարս յագեցուցանելով արս։ 8  Եւ թե ասիցէ՝ Զո՞ խնդրէք, զի ցուցցէ զխնդրաւղսն պատրեալս՝ զՅիսուս խնդրել, զբժիշկն թարգմանեալ եւ զՓրկիչն. զի յորժամ տեսցեն զսա՝ ի սորա փրկութենէն մերժեալ գտցին։ 9  Որպէս վասն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ուսուցաք ո՛չ անմասն յառաջ գիտութեան գոլով. քանզի որ ասէր զՄարթայեանսն՝ Ո՞ւր եդիք զնա , մաւտ էր ի գերեզմանն, եւ մաւտ եղեալն վասն մաւտաւորացն հարցանէր. որ ի կողմանց Գալիլէացոց ի հեռաստանէ ցուցեալ յնքենէ թե՝ Ղազարոս մեռաւ , մաւտ եղեալ ի տեղին՝ տգիտանա՞յր. այլ կամէր ցուցանել, զի զայն առնէր, եւ ո՛չ ոք կատարելապէս նմա հաւատայր, զի ցուցցէ նա մեզ զիւր խնայումնն եւ զբազում մարդասիրութիւնն։
      1  * Նորին Եպիփանու՝ ի բանէն, որ յաղագս Սուրբ Երրորդութեանն։
       2  Ինքն այսուհետեւ՝ * սուրբ Բանն կենդանի, որ ինքն էր էութեանս, ինքնակացութեանս, թագաւորն երկնային, հարազատն Որդի, միշտ ընդ Հաւր՝ ի Հաւրէն ծնեալ * անամանակն, ի Հաւրէն յառաջ եկեալ՝ բացափայլութիւն փառաց, գծաւորութիւն էութեան , կերպն ելով Հաւր ճշմարտութեամբ, աթոռակիցն Հաւր, դատաւոր կենդանեաց եւ մեռելոց, կեանք ի կենաց, էակն իմաստութիւն յիմաստութենէ, աղբիւր ելով յաղբիւրէ . Զի զիս, ասէ, լքին թողին՝ աղբիւր ջրոյ կենդանւոյ , եւ փորեցին իւրեանց գուբս ծակոտկէնս . գետն յաւետախաղ ուրախ արար դիմուածովն զքաղաքն Աստուծոյ՝ յաղբերէն յառաջ եկեալ, յորմէ գետք * յորովայնէ նորա հոսին . մանկանն Դաւթեան, արմատն * Եսայիական, ծաղիկն զ՚ի նմանէն, առիւծն՝ թագաւորն, յազգէն Յուդայ, ոչխարն բանական, քարն կենդանի, մեծին խորհրդոյ հրեշտակ, մարդն ճշմարտութեամբ եղեալ՝ Աստուածն ճշմարտապէս ելով, ո՛չ յեղեալ զբնութիւնն, ո՛չ այլայլելով զաստուածութիւնն. ծնեալն մարմնով, մարմնացեալն Աստուած՝ Բանն մարմին եղեալ, ունաւղն ընդ մէջ եղելոյ զմարմինն ։ 3  Զի Բանն ո՛չ ասաց եղեալ, այլ յետ ասելոյն Բան անորոշաբար՝ դնէ զմարմինն, իսկ յետ մարմնոյն ասէ եղեալ , զի եղեւն * ի Մարիամայ նորագործ իցէ. զի Բանն ի վերուստ առ ի Հաւրէ ծնանիցէ ։ 4  Այս սուրբ կենդանի Բան՝ առ Հաւրն Աստուած, մեծին խորհրդոյ հրեշտակ , պատմաւղ խորհրդոյն Հաւր, հայրս հանդերձելոյ յաւիտենին՝ * ինքն Քրիստոս ասաց. Ո՛չ ոք գիտէ զաւրն եւ զժամն , եւ ո՛չ հրեշտակք յերկնի, քանզի * եւ ո՛չ գիտեն, եւ Որդին. իմացումնակի զայս ասէ, եթե միայն Հայր։ 5  Արդ, եթե այսուհետեւ գիտէ Որդին զՀայրն, իսկ մեծագոյն Հայրն քան * զաւրն եւ զժամն, եւ ո՛չ ոք հակաճառէ, ի՞բր * մեծագոյնն գիտաւղն զնուազն անգիտանայ. զի Ո՛չ ոք գիտէ Հայրն, եթե ո՛չ Որդին, եւ ո՛չ ոք գիտէ զՈրդին, եթե ո՛չ Հայր ։ 6  Արդ, որպէս մեծ է Հայրն, որ գիտէ զՈրդին, այսպէս Որդին մեծ, զի գիտէ զՀայրն։ 7  Եթե գիտէ այսուհետեւ * զՀայր՝ մեծագոյնն, զփոքրն ի՞բր անգիտանայ, այս է՝ զաւրն եւ զժամն . որոնեա՛յ զԱստուածային Գրեցեալսն եւ ուսի՛ր * զՀոգոյն զաւրութիւնն, եւ ինքն Հոգին գիտակն զՀայր եւ զՈրդին բացայայտեսցէ քեզ զԲանին՝ զՈրդւոյն Աստուծոյ զգիտութիւնն. զի մի՛ մոլորիցես ի ճշմարտութենէն եւ կորուսցես * զքոյին անձնդ։
      1  * Երանելոյն Գրիգորի, եղբաւրն Բարսղի, որ առ յարութիւնն։
       2  Այլ թերեւս ոք առ լուծեալ եւ քակտեալ մարմինն հայեցեալ, եւ առ չափ իւրոյ զաւրութեանն, զԱստուածութիւնն դատիցի , զյարութեանն Բան * անկարելի ասէ, եւ դադարել որք այժմդ շարժին եւ յառնել որ այժմ ո՛չ շարժին՝ ո՛չ հնար եւ մարթ ասելով։ 3  Այլ այսպիսոյ նախ առաջին եւ մեծարասցուք հաստատուն նշանակ ըստ յարութեան ճշմարտութեանն, զնոյն * ի քննաքարոզին զարժանահաւատալին։ 4  … ասացելոցն հաւատ յայլ եւս յառաջագոյն ասացելոցն, որ եղեն, զհաստատութիւնն ունի. քա[ն]զի բազումս եւ * զանազանս աւարտեաց Աստուածային Գիրն. կարէ, որպէս * զի արդեւք ունիցի ստութեան կամ ճշմարտութեան, զայլ եւս զասացելոցն տեսեալ ի ձեռն նոցա զյաղագս յարութեանն աւրէնս՝ տեսանելով իմանալ։ 5  Զի թե յայլսն սուտ են բանքն եւ * սխալեալք ի ճշմարտութենէ՝ յանդիմանին, եւ ո՛չ այս ամենայն իրաւք արտաքս քան զստութիւնն է. իսկ թէ այլքն ամենայն վկայ ունին ճշմարտութեանն փորձն , կարգաւորէ սոքաւք եւ զյաղագս յարութեան ասացուածս ճշմարիտ համարել։ 6  Իսկ յիշեսցուք մի կամ երկուս յառաջագոյն պատմելոցն եւ ընդդէմ դիցուք * յառաջն ասացելոցն զլինելն, որպէս զի գիտել ի ձեռն այնց, զի առ ճշմարտութիւնն բանն հայի։ 7  Ո՞վ ո՛չ գիտէր, զիա՞րդ ծաղկէր զուարճանայր, յղփացեալ էր յիսկզբանն անդ՝ Իսրայելեան ժողովուրդն, ընդդէմ ամենայն աշխարհիս զաւրութեանց հակառակ յարուցեալ։ 8  Որպիսի՜ էր արքունիքն Երուսաղէմացոց քաղաքին. որպիսի՜ աշտարակաւքն տաճարին մեծագործութիւն, որ եւ արժանի զարմանալոյ եղեւ եւ աշակերտացն Տեառն, եւ հայել տեսանել աղաչեն զՏէրն՝ հրաշապէս յերեւելիսն տրամադրեալք, որպէս աւետարանին * պատմումն յայտ առնելով ասէ. Որպիսի՛ գործք , որպիսի՜ շինուածն * ։ 9  Իսկ նա զլինելոցն ի տեղին * զաւերումն՝ զապականումն գեղեցկութեանն այնորիկ, որ առժամայն զարմացեալն էին՝ ցուցանէր, ոչինչ յերեւելեացն յետ սակաւ միոյ մնալ ինչ. այլ եւ զայն, որ յաղագս չարչարանացն ժամանակն էր։ 10  Կանայքն զհետ երթային՝ ողբալով զանիրաւն ի վերայ նորա վճիռ մահու, քանզի չեւ եւս ի լինելոցն մատակարութիւն հայեին, իսկ նա խրատ տայ զայն, որ ի նայն լինի՝ լո՛ւռ լինել, զի ո՛չ էր * արժանի արտասուացն. բայց * ընկենու զողբսն եւ զկոծն ի ճշմարիտ արտասուաց ժամանակ, յորժամ փակեսցի * քաղաքն պաշարողաւք եւ յայնչափ ճեպ տագնապի եկեսցէ անցք չարչարանացն, մինչ զի երանելի համարել զոչն եղեւ . յորս եւ զմանկակերն զեկոյց * զպղծութիւն՝ ասել. Երանի յայնս աւուրս անպտուղ որովայնոց * ։ 11  Արդ, ո՞ւր են արժանիքն այն. ո՞ւր տաճարն, ո՞ւր պարիսպն, ո՞ւր * աշտարակաց պատուարքն, ո՞ւր Իսրայէլացոց բռնաւորութիւնք. ո՛չ ոմանք ընդ ամենայնս փոքր ինչ պիտի ասել աշխարհս այլ այլուր քայքայեցան, եւ սոցա կործանմամբ * ընդ նմին աւերեալ արքունեան տաճարն։ 12  Զի ինձ թուի զայսպիսիքն զայս նախ զեկուցանել Տէր ո՛չ յաղագս իրացն . քանզի զի՞նչ այնչափ ինչ էր լսաւղացն աւգուտ այն , որ ամենայն իրաւք լինելոց էին * յառաջ ստացուածք. զի գիտացին ի փորձին, եւ ո՛չ յառաջագոյն ուսեալ , որ լինելոց եին , այլ զի * եւ ի ձեռն սոցա եւ զմեծամեծացն հաւաստի կարգաւորութիւն գալ. քանզի ի սոսա գործովքն վկայութիւն եւ ի նոսայն ճշմարտութենէ ապացոյցք։ 13  Քանզի թե ուրուք մշակի, որ * զսերմանցն պատմեսցէ զաւրութիւն, անհաւատալ դէպ լիցի, որ մշակութեանն անփորձ է, եւ բաւական * ապացոյցք ճշմարտութեանն երկրագործաց միով սերմամբ, որ ի կայթին՝ կացուցանել զզաւրութիւնն եւ յաղագս այսոց երաշխաւոր լինել. քանզի որ տեսանէ զմի ցորեանն , որ ի լրութեան կայթին գտցի, յորժամ անկցի * ի կոշտսն՝ հասկ եղեալ, ո՞չ յաղագս ի ձեռն միոյն եւ ո՛չ յայլսն անհաւատասցէ ոք։ 14  Այսպէս բաւական թուի ինձ առ վկայութիւն դնել՝ ըստ յարութեանն խորհրդոյ այն, որ այլովք եւս ասացելովք խոստովանէ զճշմարտութիւնն. տի՛նա առաւել եւ նոյն ինքն յարութեանն փորձ, զոր ո՛չ բանիւք այնչափ, որչափ ի ձեռն գործոց ուսաք. քանզի մեզ եւ ի վեր քան զհաւատ է յարութեանն հրաշ՝ ի ձեռն խոնարհագոյն արմանագործութեան սկիզբն արարեալ հանդարտագոյն իմն զհաւատն ընտելացուցանել մեծամեծաւքն։ 15  Քանզի, որպէս մայր զուգապէս * դիացուցանելով զմանուկն, մինչդեռ տղայն է, փափկի եւ գիճի բերանոյն զկաթն պտկովն * ի ներս ի բերանն դնէ, եւ ատամնաւորի, եւ աճեցելոյն տայ զհացն, ո՛չ խիստ եւ անկազմ, զի մի՛ քանցիցէ քերեալ * խստիւ կերակրելովն ընդացն փափկութիւն եւ անկրթութիւն, այլ * իւրով ատամամբն մալեալ եւ ծասկեալ չափաւոր եւ կշիռ զաւրութիւնն այնմ, որում մատուցանէն՝ արար, եւ ապա ըստ յաւելուածոյ զաւրութեանն աճեցեցելոյ ընդելեալ ընդ փափկագոյնսն՝ * հանդարտ մատուցանէ զհաստատագոյն կերակուրն . այսպէս զմարդկային փոքրոգութիւնն Տէրն , իբրեւ զտղայ իմն անկատար՝ ի ձեռն հրաշիցն կերակրելով եւ դիեցուցանելով, նախառաջին յուսահատեալ ախտին զյարութեանն յառաջաբանէ զզաւրութիւնն , որ մեծ էր ուղղութեամբ վճարելոյ, բայց սակայն որպիսի իբրութեան հաւատարիմ լինել ասացեալ։ 16  Քանզի սաստեալ ջերմանն ուժգնապէս * զսքանչն Սիմոնի ջեռեալ՝ արար զչարին փոփոխումն, մինչ զի սպաս ունել որ անդն եին, զաւրութիւն տալ այնմ, որ ահա * մեռանել ակնկալութիւն էր։ 17  Ապա սակաւ ինչ ի զաւրութիւնն յաւելեալ, եւ զթագաւորազինն որդի , որ * խոստովանելումն ի վտանգի կայր՝ * զայս պատմութիւնն ասէ, զի հանդերձեալ էր մեռանել, հայրն գոչէ. Վա՛ղ էջ քան զմեռանել մանկանն , ներգործեա՛յ այնմ, որ մեռանելն հաւատացաւ՝ զյարութիւնն, մեծաւ զաւրութեամբ սքանչելիսն գործեցեալ, եւ ոչն մերձենալ * ի տեղին, այլ * ի բացեայ հրամանին զաւրութեամբ զկեանսն առաքէր ։ 18  Դարձեալ կարգաւ ի վերայ բարձրագոյն սքանչելեացն ելանէ. զի առաջին քահանայապետին * կամելով դիմեալ՝ ետ ճանապարհերթութեանն յապաղումն, բժշկութեանն տեռատեսին * հրապարակայայտ առնել, զոր ո՛չ գիտեին, զի * յայսմիկ ժամանակի յաղթեսցէ հիւանդին մահ։ 19  Այն ինչ դեռադեռ ոգոյն ի բաց մեկնեալ ի մարմնոյն եւ խուճապելոցն * կականմամբ աղաղակեալ ճչելով յերկս չարեացն, իբրեւ ի քնոյ հրամանական բանիւ * ի բաց յարուցեալ դարձեալ առ ի կեանս զաղջիկն, ճանապարհաւ իմն եւ կարգաւ առ մեծն ձեռն տալով՝ առաջնորդէ մարդկային տկարութեանս։ 20  Ապա ի վերայ այսոցիկ առաւելու սքանչելեաւք եւ * բարձրագոյն զաւրութեամբ ճանապարհ գործէ մարդկան * յաղագս յարութեան հաւատ։ 21  Նային քաղաք զոմն * ի Հրեաստանէ պատմէ Գիր . մանուկ աստ միածին այրոյ միոյ, որ էր ո՛չ այնպիսի մանուկ, որպէս զի * ի պատանեակս համարեալ, բանն անուանէ պատանի, ի բազումս ի ձեռն սակաւուց պատմէ պատմագրումնն , յայտնի աշխարելումն արժանի է պատմութիւնն։ 22  Այրի էր , ասէ, մեռելոյն մայրն . տե՛ս զծանրութիւն աղէտին, զիա՜րդ սակաւու զախտն բանն աշխարելումն երգեաց։ 23  Զի՞նչ աղէ ասացեալն. զի մանգարարութեան յոյս ո՛չ էր, այլ բժշկել զաղէտս գնացելոյն. զի այրի կինն * ո՛չ ունէր այլ ոք փոխանակ այր , որ մեռանէրն՝ հայիլ, եւ միածին. որչափ ի վերայ սորա էր չարն, ամենայն գիտելի էր, որ չէր աւտար ի բնութենէ. միայն * յերկունսն զնա ծնաւ, միայն ստեամբք զնա դիեցոյց, միայն նմա պայծառ սեղան առնէր, միայն պայծառութեանն ենթադրութիւն. ի խաղ փոյթ, ի գործ ուսումնասէր, զուարթ յելս եւ ի մուտս, յմբշամարտս, ի ժողովս պատանեկաց , որ ինչ միանգամ մաւրն քաղցր եւ պատուական էր՝ * նա էր. հասեալ յամուսնութեան տիս՝ ազգին շառաւիղ փոխանորդութեան, ոստ խնամական ծերութեան. այլ եւ հասակին յաւելուած աշխարող բոց է. զի ծաղիկ թառամեալ է պատանին ասել զտիոցն՝ այն ինչ մուրուաւքն ծնաւտքն դալարացեալ եին, չեւ եւս * ի խոր աճեցեալ մուրուքն, գեղեցկութեամբ դեռ եւս փաղփեին այտքն։ 24  Արդ, զի՜նչ ինչ անցանել * ընդ մայրն վասն նորա էր. ո՛րպիսի հրով որովայնն աղեխարշէր * դառնաբար ի վերայ նորա, շուրջ զնովաւ խարշելով եւ մաշելով, մինչդեռ առաջի կայր * պատանոյն կործանեալ դին, մինչ զի ո՛չ հաւատալ * զմեռելոյն պատանս թաղմանն, այլ առ ի լնուլ ախտիւն, որ ի բազումս կարի նմա զողբսն յաճախել ։ 25  Եւ * զայս ո՛չ եթող Բանն. քանզի ետես զնա, ասէ, Յիսուս եւ գթացաւ եւ մատուցեալ մերձեցաւ ի տապանն, եւ * բարձեալ տանաւղքն կացին. ասէ ցմեռեալն. Պա՛տանի, քեզ ասեմ, արի՛ , եւ ընձեռնեաց զնա մաւրն կենդանի։
       26  Արդ , ահա ո՛չ սակաւ մեկուսի ի մեռելոյն եղեալ * այնչափ, որ զի չեւ էր եդեալ ի գերեզմանին, լինի ի Տեառնէ մեծ սքանչելիքն. իսկ հրամանն զոյգս եւս առ բարձրագոյն հրաշագործութիւնն աճեցեալ անցանէ, զի առաւել հպեսցի * երեւեալ Քրիստոս անհաւատին յարութեան սքանչելեաւք։ 27  Հիւանդացաւ ոմն յընդելականացն Տեառն եւ սիրելեաց, Ղազար անուն հիւանդին. հրաժարեաց Տէրն յայցելութենէ սիրելոյն. հեռի ի հիւանդէն անց գնաց, զի գտցէ վայր եւ զաւրութիւն կենացն, ի նմանէ ի բաց կալոյ , զիւրն գործել հիւանդութեամբն մահն. զեկուցանէ * Տէրն աշակերտացն ի Գալիլեայ * զՂազարու հիւանդութիւնն եւ զերկիւղն առ ի նա, ասէ յարուցանել զայն, որ անգեալ դնէր։ 28  Եւ * զարհուրեին վասն Հրեիցն հակառակութեան , դժուար եւ վտանգաւոր արարեալք դարձեալ ի Հրեաստանի ի մէջ սպանողացն լինել, եւ վասն այնորիկ յապաղելով եւ յերկարելով՝ ո՛չ ժամանակաւ առնեն * ի Գալիլէէ զանդրէն դարձն։ 29  Քանզի * բռնադատէր Բանն իշխանութեամբ, եւ ածեալ լինեին * աշակերտքն ի Տեառնէ, իբրու կատարեալ ընդհանուր յարութեանն ի Բեթանիայ խորհուրդ ուսանելով։ 30  Չորք եին ահա * աւուրք յետ մահուան, յետ * զամենայն կատարել մեռելոյն զարժանին՝ գերեզմանաւ ծածկեալ , մարմինն այտուցեալ , որպէս ահա դէպ լինի, եւ յապականութիւն լուծեալ, քակտեալ՝ ծորէր * խոնաւութեան երկիրն, եւ շաւշեալ յաղցից հարկէ մարմնոյն՝ փախչելի եին իրքն բռնադատեցելոյ բնութեանն, լուծեալ ի ժահահոտութիւն։ 31  Յայնժամ զանհաւատալի զընդհանուր յարութեանն գործ ի ձեռն ներգործագոյն սքանչելեաց ի ցոյցս գիտութեան ածեալ լինել . քանզի ո՛չ մեռեալ ոք յառնել եւ ո՛չ վերջնումն եւ ի վախճան ինչոյ ոք հասեալ՝ ի կեանս դարձուցեալ լինի, եւ ո՛չ մանուկ այն ինչ մեռեալ կենդանանայ, եւ ո՛չ պատրաստեալ ի գերեզման մուծանել պատանի դարձեալ ի տապանէն յարուցեալ լինի, այլ այր առանցեալ, քակտեալ, լուծեալ, մինչ ո՛չ սիրելեացն մերձիլ կարել ի գերեզմանն վասն ժանտահոտութեանն, որ էր * ի մարմնի դիոյն, Տէրն միով կոչմամբ * կենդանացուցանէ, հաւատալիս առնէ զքարոզումն յարութեանն, այսինքն զայն , որ ի վերայ ամենեցուն ակն ունիմք՝ զայն, որ ի վերայ մասնաւորին փորձիւ ուսաք։ 32  Քանզի, որպէս յամենայնին վերտառութեան, ասէ առաքեալն՝ զնոյն ինքն իջանել զՏէր, հրամանաւ * ի ձայն եւ ի փող հրեշտակի, յանապականութիւն զմեռեալս յարուցանէ , այսպէս եւ այժմ * իբր ի քուն իմն զմահն * հրամանաւ ձայնիւն. ուստի ի գերեզմանէն ի բաց մերժեալ եւ թաւթափեալ * ի նմանէ զապականագործ մեռելութիւնն՝ զ՚ի վերայն տիրեալ, կատարեալ եւ ամբողջ ի գերեզմանէն ի բաց վազեալ . եւ ո՛չ կապանք ոտիցն եւ ո՛չ մանեւորաւ ձեռացն * յառնելոյն արգելեալ լինէր։
      33  * Իսկ արդեաւք փո՞քր իցէ այս առ հաւատ մեռելոյն յարութեան խնդիրս, եւ այլովք հաստատել յաղագս նորա դատաստան ընտրութեան. այլ ինձ թուի ո՛չ ընդունայն այնոցիկ, որ ի Կափառնաումն եին, ասել ի դէմս մարդկան , Տէր զայս առ ինքն ասացեալ ամենայն իրաւք՝ * զառակս զայս. Բժի՛շկ, բժշկեա՛յ զանձն քո. քանզի պարտ էր այլ * մարմնովքն ընդելացուցանել զմարդիկ , յարութեանն սքանչելեաւք՝ իւրն մարդով հաստատել զբանն։ 34  Տեսե՞ր յայլս գործեցեալ զքարոզութիւն այն , որոյ մեռանելն հանդերձեալ էր. այն՝ որ յետին շունչն ժամանեալ պատանեակն, որ ի կենացն արդ եւս դադարեալ էր. այն՝ որ ի տապանէն յարուցեալ. այն՝ որ * առ գերեզման տապանին էր ապականեալ մեռելով. զամենեսեան ըստ զոյգ հրամանին առ կեանս այսրէն դարձեալ ։ 35  Խնդրե՞ս եւ զայնոսիկ, որք եւ արեամբ ի մահու եղեն. մի՞թէ ի վերայ սոցա տկարութիւն ինչ իցէ՝ կենարար զաւրութեանն արգելուլ շնորհն։ 36  Տե՛ս զայն, որ բեւեռաւքն * թափանցանց զձեռսն բեւեռեալ. տե՛ս զայն, որոյ կողքն գեղարդեամբն խոցեցան. անցո՛ մատունս ընդ վէրս բեւեռացն. ա՛րկ զձեռն քո ընդ գեղարդանն * վէր . ընդմտածեա՛ կշռեալ, ապաքէն ո՞րչափ մարթ է ի ներքս տիգին մտանել ընդ լայնութիւն վիրին՝ զանցն ի ներքս ընդ միտ ածելով. զի թե մուտ ձեռին մարդոյ ունէր վէրն՝ ո՛րչափ ի ներքս լինել երկաթն ցուցանէ։ 37  Արդ, եթե սա յարուցեալ է, ի դէպ ժամու է զառաքելականն բարբառել. Ի՞բր ասեն ոմանք, եթե յարութիւն մեռելոց չիք * ։ 38  Արդ, վասն զի ամենայն նախաճառութիւնն՝ Տեառն ի ձեռն եղելոցն վկայութեանցն ճշմարիտ ցուցեալ լինի, եւ զայս ո՛չ բան[իւ ] միայն ուսաք յայնց, որ ի կեանս ի յարութենէ անդրէն եկեալ դարձան, գործով զցոյցս խոստմանն ընկալաք, զի՞նչ մնա այնոցիկ, որ ո՛չ հաւատան՝ պատճառք, ո՛չ ապականեալ ասացեալք՝ այն, որ ի ձեռն իմաստասիրութեանն ի բաց մղեն զամբիծ հաւատն. զլոկո ի բուռն հարցուք զխոստովանութենէ՝ ուսեալք ի սակաւու զմարգարեին զաւրինակ շնորհին, ի ձեռն որոց ասէն իսկ . Հանես զոգի՝ պակասին, ի հող դառնան. առաքես զոգի քո, եւ հաստատին . զերեսս նորոգես զերկրի . յորժամ ուրախ լինել Տեառն ի գործս իւր, ասէ. պակասեսցին մեղաւորք յերկրէ . զիա՞րդ ոք * ի մեղացն անուանիցէ, յորժամ մեղք * ո՛չ գոյն մշտնջենաւոր յաւիտենին։
      1  * Երանելոյն Գրիգորի Աստուածաբանի՝ ի յերրորդ ճառէն, ի բանէն տասներորդէ՝ Նոցա անգիտութեանն։
       2  Թուի ինձ եւ ո՛չ զայն ընթերցեալ ուրուք, որպէս ընդ մեզ * ի բանասիրաց ոմն սակաւ յառաջ իմացաւ, թե եւ ո՛չ Որդի այլազգ գիտէ զաւրն եւ զժամն , եթե ո՛չ որպէս Հայր. քանզի հաւաքումն այսպիսի ինչ է. վասն զի * գիտէ Հայր, յաղագս այնորիկ եւ Որդի. որպէս զի յայտնի է, եթե ո՛չ ումեք ծանաւթ է նա * եւ հասանելի, բայց առաջին բնութիւն ։
      3  * Յետ սակաւուց՝ ի մեկնութենէ անուանցն Որդւոյ։
       4  Լոյս՝ որպէս պայծառութիւն ոգոց եւ բանիւ եւ վարո՛ւք մաքրիցելոցն. քանզի եթե խաւար անգիտութիւն է եւ մեղք, լոյս եղիցի գիտութիւն եւ վարք աստուածայինք ։
       1  Երանելոյն Յոհաննու եպիսկոպոսի Երուսաղեմացոյ , որ առ Հրեայսն եւ առ հեթանոսսն եւ հերձուածաւղսն, ի բանէն՝ Զորաւրինակ ձագ ծիծառանց։
       2  Կոչեցաւ Յիսուս ի հարսանիսն, եւ ի յերթալն նորա գինի ո՛չ ունեին. ասէ ցնա [մայր ] իւր. Գինի ո՛չ ունին. ասէ ցնա Յիսուս. Ե՛րթ ի բաց, կի՛ն դու, չեւ եւս եկեալ ժամանակ իմ . զոր ասելով հրամայեաց սպասաւորացն լնուլ զթակոյսսն ջրով. իբրեւ լցին, արար զջուրն գինի։ 3  Ընդէ՞ր արդեւք ասաց. Լցէ՛ք զսափորսդ ջրով . որ բանիւ զերկինս արար եւ զերկիր հիմնացոյց եւ զամենայն, որ ի նոսա, ո՞չ կարէր արդեաւք բանիւ զսափորսն ջրով լնուլ, այլ ասէ. Լցէ՛ք ջրով. ընդէ՞ր ասէ։ 4  Ես ասեմ. զի թե ուրանային, ձեռք իւրեանց, որ լցին զջուրն, եւ ուսքն, որ բարձին, յանդիմանեսցեն զնոսա. զի եւ առ Ղազարու զնոյն արար. զի նախ քան զգալն ի տեղին ասէ ցաշակերտսն. Ղազար բարեկամ մեր քունեաց. եւ ապա յորժամ եկն քոյրն Ղազարու եւ ասէր ցնա. Ղազարոս մեռաւ, հարցանէր զնոսա. Ո՞ւր եդիք զնա. ասեն. Ե՛կ եւ տե՛ս ։ 5  Ո՛ նոր եւ սքանչելի իրք. սակաւ մի յառաջ ասէիր ցաշակերտսն. Ղազարոս մեռաւ, եւ այժմ հարցանես. Ո՞ւր եդիք զնա . զմահն յառաջագոյն ցուցանես աշակերտացն, եւ զտեղին ո՞չ գիտես. գիտէր, այլ ասելովն՝ ո՞ւր եդիք զնա, ո՛չ էր տգիտութեան. քանզի եւ ի դրախտին ասէր ցԱդամ. Ո՞ւր ես . ո՞չ գիտէր արդեւք ուրեք. այլ վասն զի ասաց նոցա սատանայ, թէ յաւուր յորում ուտիցէք ի փայտէդ, ի նմին աւուր աստուածք լինիցիք, յաղագս այսորիկ ասէր. Ո՞ւր ես։ 6  Նոյնպէս եւ Ղազարու արար. մերձեցաւ ի գերեզմանն, ասէր ցհրեայսն. Առէ՛ք զքարդ ի գերեզմանէդ, եւ առին. ասէ ցնա քոյրն Ղազարու. Արդ հոտեալ իցէ, քանզի չորեքաւրեայ է. եւ բարբառեալ մեծաձայն՝ ասէ. Ղազա՛ր, ե՛կ արտաքս. եւ ել երիզապնդեալ ։ 7  Իսկ արդեւք որ փոխէր զլերինս ի սիրտս ծովու , ո՞չ կարէր զքարն ի բաց մերժել բանիւք. եւ որ զբեւեռս մահու խորտակեաց եւ զդրունս դժոխոց փշրեաց՝ ո՞չ կարէր զկապանսն խզել։ 8  Ասէ ցնոսա. Լուծէ՛ք զդա . ընդէ՞ր. զի թե ուրասցին՝ ձեռք եւ աչք իւրեանց յանդիմանեսցեն զնոսա . յաղագս այսորիկ ասէ. Լուծէ՛ք զդա։ 9  Եւ ի հարսանիսն զնոյն արար։ 10  Վասն այնորիկ ամենայն ուրեք Աստուած զգուշացուցաներ զնոսա, քանզի միշտ չարաբարոյ լինեին անամաւթ Հրեայքն։
       1  Երանելոյն Յովհաննու եպիսկոպոսի Կոստանդինուպաւլսի՝ ի Փարիսացոց գրոյն. Ի թզենո անտի ուսարուք զառակն
       2  Բայց աղէ՜, ե՛կ դու ասա՛ ցիս, թե զի՞ ասաց, թէ Որդի չգիտէ . անգիտութիւն չհամարեսցի՞ս նմա մի՛թէ առ այն, զի ասացն եթե՝ Ո՞ արդեւք իցէ . ասիցե՞ս ինչ եւ անգիտութիւն համարիցի՞ս. ա՛ւն անդր , քա՛ւ լիցի. քանզի եւ ո՛չ ի շամշելոցն ոք զայս ասիցէ. թեպէտ եւ անդ պատճառք ինչ իցեն ասելոյն, այլ աստ եւ ոչինչ։ 3  Իսկ զիա՞րդ յորժամ հարցանէր, ասելով թե՝ Պե՛տրէ, սիրե՞ս զիս . մի՞թէ եւ զայս ո՛չ գիտիցէ. կամ յորժամ ասիցէ թե՝ Ո՞ւր եդիք զնա . նաեւ ի Հայր գտանի այսպիսի ինչ բարբառեալ, քանզի եւ նա ասաց ցԱդամ. Ո՞ւր ես , եւ ցԿային. Ո՞ւր է Աբէլ եղբայրն քո . եւ դարձեալ՝ Աղաղակ Սոդոմայեցոցն եւ Գոմարացոցն յաճախեաց առ իս. արդ, իջեալ տեսից, թե ըստ աղաղակի նոցա վճարեսցի՞ առ իս. ապա թե ո՛չ՝ գիտացից ։ 4  Եւ այլուր իսկ արդեւք լսիցեալ ի միտ առնուցուն, եւ յաւետարանին թե՝ Թերեւս ամաչեսցեն յՈրդոյ իմմէ . որ ամենայն իմն անգիտութեան բանքն թուին. բայց ո՛չ եթե առ չգիտելոյ ասաց զայն, այլ մա[տա]կարարէ իմն որպէս ինչ իւր վայել իցէ. առ Ադամ, զի զնա յաղերս իւրոյ մեղացն ածիցէ . առ Սոդոմաեցաւքն, զի զմեզ խրատիցէ չտալ վճիռ մինչչեւ յիրացն ինչ վերայ հասեալ իցեմք. առ մարգարէիւքն, զի մի՛ կարծեսցեն զկանխասացութիւնն անմիտքն բռնադատ ինչ ստունգանութեան. իսկ յառակի աւետարանին, զի ցուցցէ, թէ զայն պարտ էր առնել եւ ակն ածել յՈրդւոյն, եւ աստ, զի մի՛ քննեսցեն եւ մի՛ դարձեալ խուզեսցեն, եւ զի ցուցցէ զչքնաղն եւ զպատուականն։
      1  * Կիւրղի Աղէքսանդրացոց՝ ի Գանձէն, եթե տնաւրէնութեանն անգիտանալ ձեւանայր։
       2  Ասէ առ իւր աշակերտսն Փրկիչն. Ղազարոս բարեկամ մեր ննջեաց , եւ զայն ո՛չ ուրուք պատմեալ նմա վասն նորա, այլ իբրեւ Աստուած * զամենայն ճանաչելով. ապա երկրավարեալ ճանապարհ հանդերձ աշակերտաւքն՝ գայ * առ յիշելոյն քորս եւ հարցանէ. Ո՞ւր եդիք զնա . որ գիտեն , եթե ննջեաց, ի՞բր ո՛չ գիտէ՝ * ուր կայր մարմինն. այլ գիտէ, քանզի անհաւան զայն գիտել եւ * զայս անգիտել. որպէս ուրեմն * տնտեսութեան ուրուք սակս զոչ գիտելն ուր կայր Ղազարոս ասէր, այս յաղագս աւուրն եւ * ժամուն, թեպետ եւ ասէ ո՛չ գիտել՝ պիտանացու իմն եւ տնաւրինաբար զայս առնէ. քանզի գիտէ ։
      3  * Եւ դարձեալ նորին։
      4  * Զո՞ զիս ասեն մարդիկ գոլ՝ զՈրդի Մարդոյ . տնտեսէ իմն բազում անգամ զանգիտութեանն զձեւ. քանզի գիտէ զինչ հանդերձեալն եին ասել աշակերտքն, առածէ զհարցումնն՝ ընդունել զնոցա պատասխանին, զի հաստատեսցէ զհաւատն։
      5  * Յետ սակաւուց։
       6  Եթե * ճշմարտեսցէ ասելով Պաւղոս թե՝ Ամենայն մերկապարանոցեալ առաջի նորա է , յաղագս Որդոյ, յայտ է, զի ասէ իսկ * մի յամենեցունց եւ ժամն այն, ի՞բր անգիտանայ զայս * ունաւղն յաչս զամենայն պարանոցեալսն։
      1  * Երանելոյն Տիմեայ, եպիսկոպոսի Աղէքսանդրու՝ ի Հակաճառութենէ, ութերորդ գլխոյն, ի բանէն. Քանզի քաղցնուլն եւ ծարաւելն , վաստակելն եւ ննջելն խոստովանաբար է մարդոյ։
       2  Քաղցեալն յանապատին եւ * ի հրեշտակաց սպասաւորեալն ինքն կերակրեաց զամբոխն յանապատին. երբեմն ասէ Փիլիպպոս՝ փորձելով զնա. Ուստի՞ գնեսցուք հաց , զի կերիցեն այսքանքս, ինքն գիտելով՝ զինչ հանդերձեալ էր առնելով *. իսկ երբեմն դարձեալ հարցանէր. Քանի՞ հացս ունիք , ո՛չ անգիտանալով, այլ վկայական կամեցեալ առնել զ՚ի նոցանէն ասացեալսն եւ ցուցանել * զսքանչելի գերազանցութիւնն. քանզի տնտեսէր բազում անգամ զանգիտութեանն զձեւ , գիտելով հաւաստապէս զհանդերձելոցն զկատարումն ։
      3  * Նորին՝ ի տնաւրինական կրիցն Քրիստոսի շարադրութենէ։
      4 Հարցաներ՝ * ո՞ւր * Ղազար կայր, տնաւրինաբար, ո՛չ անգիտանալով, այլ զի * ամենեցունց առընթերակաց յայտնի լիցի շիրիմն, եւ վկայք եղիցին Ղազարու յարութեանն. քանզի եւ ո՛չ նախ մարմնաւորութեանն անգիտանայր ո՛ւր էր Ադամ, այլ պատճառաբանութեան տայր իւրում ստեղծուածին՝ սակս անհամարձակելի յանցաւորութեանն , որպէս առ Կայենիւն ասէր. Ո՞ւր է Աբէլ եղբայր քո , տալով նմա պատճառաբանութեան՝ իբր Աստուած։
      5  * Յետ սակաւուց։
       6  Հարցանիւր յաղագս հանդերձելոցն լինել՝ իբր մարդ երեւեալ, եւ նախասէր զամենայն հանդերձեալսն եղանել, քանզի Աստուած էր՝ գիտակ զամենայն լինելութեան նոցա։ 7  Առ * իւր Հայրն եւ Աստուածն ասէր համագոյ նմա Որդի. Ամենայն իմքս քո են եւ * քոյքդ իմ . եւ դարձեալ ուսուցանելով * ասէր. Զամենայն, զոր ունի Հայր՝ իմ է . եւ ունի իսկ գիտութիւն աւուրն եւ ժամուն * Հ … ունի զայս, յայտ է, թէ եւ Որդի, թեպէտ տնաւրինաբար ի բաց պատասխանէ իբր մարդ, սակս աշակերտացն պիտանացու իմն իրաւորեալ. քանզի գիտէ անաւգուտ եղանել * վարդապետելոցն զգիտութիւն վախճանի աւուրն եւ ժամուն ։ 8  Իսկ թե անգիտանալ * զսորա գիտութիւնն հակառակին ոմանք, անգիտա[նա]լ տացեն եւ զՀայր . գիտէ ամենապէս եւ Որդի , իբր * համագոյ ելով Հաւր եւ Աստուած։ 9  Բայց վասն աւուրն եւ ժամուն ո՛չ ոք գիտէ՝ ո՛չ հրեշտակք եւ ո՛չ Որդի, բայց միայն Հայր ։ 10  Ասելովն եթե՝ ո՛չ հրեշտակք, կարճեաց զնոսա, զի մի խնդրեսցեն, զոր նոքա այն ո՛չ գիտիցեն. ասելն՝ եւ ո՛չ Որդի, արգելու զնոսա, ո՛չ միայն չուսանել, այլ եւ ո՛չ խնդրել։
       1  Ճգնաւորին Յովհաննու Մայրագոմեցոյ։
       2  Եւ թեպէտ տգէտ եւ անմտաւոր համարեցաւ ի մարդկանէ ըստ համբակութեան տիոցն, այլ մարգարէն ասէ. Ահաւադիկ ի միտ առցէ մանուկ իմ . նոյն բան վերասցի եւ առ մանուկն թե՝ Ոչինչ ծածկեցաւ ի քէն ։
      1  * Երանելոյն Սեբերիանոսի, սրբական եպիսկոպոսի Գաբեղենից՝ յառաջին ճառէն, ի բանէն, որ ասէ. Զորդիս լուսոյ լուսաւորեն լուսոյն ճառագայթ։
       2  Յառաջագոյն տեսանի իբրեւ զԱստուած զամենայն ինչ, որ ընդ ամենայն տեղիս գործէր, եւ շրջի ի կողմանս Գալիլէացոց իբրեւ զմարդ, եկեալ կայ հանդէպ Բեթանիոյ՝ գեղջն Ղազարու . անջրպետութեամբ * տեղացն վասն մարմնոյն ի բացեայ եւ ի մաւտ ցուցանէ զանձն, եւ զաւրութեամբ աստուածութեամբ զամենայն յառաջագոյն գիտէ, պատմէ ի Գալիլեայ որ ինչ * ի Հրէաստանին գործք գործէին. Ղազար, ասէ, բարեկամ մեր ննջեաց . եւ որ չէրն մաւտ ի տեղիսն, եւ տեսանէր զամենայնն , որ ինչ ի տեղիսն գործէր, եկեալ կա ի վերայ գեղջն եւ ասէ. Ո՞ւր եդիք զնա . եւ ո՞վ իցէ, որ իշխեսցէ ամբաստանութիւն * անգիտութեան ասել զՔրիստոսէ վասն հարցանելոյն թէ՝ Ո՞ւր եդիք զնա։ 3  Եթե գայթագղեցուցանէ զքեզ բանքն, ա՛ծ զմտաւ, զի այնպիսի ինչ բանք եւ զՀաւրէ Քրիստոսի ասացեալ են. եթե անգիտութեան * բան է ասելն՝ Ո՞ւր եդիք զնա, ապա անգիտութեան բարբառ է եւ Հաւրն ասելն թե՝ Ո՞ւր ես, Ադամ . զի այս բարբառ այն բարբառոյ ընկեր է։ 4  Հարցանէ Քրիստոս. Ո՞ւր եդիք զնա. հարցանէ եւ Աստուած ի Հին կտակարանսն թե՝ Ո՞ւր է * Ա[բ]էլ եղբայր քո ։ 5  Այլ թերեւս ասիցէ ոք, թե այդ չէ լուծումն խնդրոյս , այլ յաւելուած տարակուսանացն . քանզի յայտ * արար, եթե ո՛չ միայն Քրիստոս հարցանէ, այլ եւ Հայրն Քրիստոսի։ 6  Թե այնպէս իցէ, եւ միտքն եւս հարցուածոյն մեկնեսցին * եւ Հայր եւ Որդի. ուսի՛ր նախ զմիտս նորա, որ անդ եհարց, եւ զսորա, որ աստ։ 7  Բայց յորժամ ասիցես , եթե զնորայն եւ զսորայս, ո՛չ այլ ոմն զնա ասեմ եւ * այլ ոմն զսա. քանզի չիք ինչ՝ ո՛չ * ի նորոցն եւ ո՛չ ի հնոցն, եթե առանց Քրիստոսի զաւրութեանն եղեւ. Յովհաննէս վկայէ. Ամենայն ինչ նովաւ եղեւ ։ 8  Եթե զի՞նչ միտք հարցանելոյն իցեն ցԿային եթե՝ Ո՞ւր է Աբէլ եղբայր քո . զի հարցանելովն հորդեցաւ նմա ճանապարհ պատասխանատրութեանն . դատի իբրեւ զարդար դատաւոր եւ յապաշխարութիւն կոչէ իբրեւ զմարդասէր. Ո՞ւր է Աբէլ. եւ նորա անգիտութեան կարծիս զհարցուածն համարեալ՝ * կամէր թաքուցանել. Չգիտեմ՝ ասէ. եւ զի չէառ ի միտ զԱստուծոյ դիտաւորութիւնն, մեկնէ նմա, որ զամենայնն գիտէ. Գոչումն արեան եղբաւր քո բողոքէ առ իս ։ 9  Ուսի՛ր այսուհետեւ * զդիտաւորութիւն Կենարարին, թե յո՞ր միտս * եհարց ցՀրեայսն թե՝ Ո՞ւր եդիք զնա. հայէ ի նոսա, զի տեսանէին զզաւրութիւնն , եւ ուրանային զարուեստագործն՝ * ըստ Գրոյն. Ի բազում զաւրութեան քում ստեցին քեզ թշնամիք քո ։ 10  Մարթ էր եւ լռելեայն երթալ, եւ թե չերթալ մարմնով, այլ զհրամանս առաքէր. կարող էր քակել զգերեզմանն եւ * յարուցանել զմեռեալն, այլ կամի * զապախտաւորն իսկ առնել վկայ սքանչելեացն, եւ կանխէ ձգէ նախ քան ցուցանել զգերեզմանն . Ո՞ւր, ասէ, եդիք զնա. Ե՛կ, ասեն, տե՛ս . ասէ ցնոսա. Ի բաց առէ՛ք զվէմդ ։ 11  Ո՛ Տէր, որ * աշակերտաց երախտաւոր եղեր եւ զառհաւատչեայ զաւրութեանն ետուր . Եթե ունիք, ասես, քան զհատ մանանխոյ, զլերինս փոփոխէք . սոցա զայս ասելով՝ դու զվէմ մի փոքր * ի բերանոյ գերեզմանին չկարիցե՞ս թաւալեցուցանել ։ 12  Տե՛ս, զի անհաւան եւ անհնազանդ տեսաւղք եին, կարեին ասել , եթե առաչաւք խաբէութիւն գործէ. վասն այնորիկ * ածէ զնոսա ի գերեզմանն, զի յորժամ զվէմն թաւալեցուցանեն եւ * հոտն ընդ երեսն արկանիցի, լինիցի նոցա վկայ հոտ մեռելոյն, թե արդարեւ մեռեալ է. զի յորժամ մեռելութեան մեռելոյն հաւատասցեն, ապա եւ * յարութենէն չլինին երկմիտ. Տէ՛ր , հոտեալ է , քանզի չորեքաւրեայ է ։ 13  Զայդ իսկ, ասէ, կամիմ. ասացէ՛ք եւ յաճախեցէ՛ք յասելդ , թէ հոտեալ է. հաստատեցէ՛ք , եթէ մեռեալ է. դուք ձեզէն ձեր ձեռաւքդ թաւալացուցէ՛ք զվէմդ, զի յարութիւնն ճշմարտիւ քարոզեսցի։ 14  Բազում անգամ տայր յաճախել զմահու անունն, զի յարութիւնն ճշմարտիւ քարոզեսցի։
      15  * Յետոյ։
       16  Հա՛յր, գոհանամ զքէն, զի յամենայն ժամ լսես ինձ ։ 17  Որդիք չարեացն ասեն. տեսանե՞ս, որչափ ինչ ի միջի կայ. զի մինն աղաչէ, եւ միւսն աղաչի. մինն պաղատի, եւ միւսն անսայ. տեսանե՞ս, որ աղբիւր սքանչելեացն է՝ Հայր, եւ շնորհէ Որդւոյ զզաւրութիւն սքանչելեացն։ 18  Բայց դու տե՛ս զպատճառսն. այն իմն կարի տրտմեցուցանէր զՀրեայսն, զի Հայր իւր կոչէր զԱստուած եւ հաւասար առնէր զանձն Աստուծոյ. եւ քանզի ի հայհոյութիւն հանեին զՀայրն կոչել զԱստուած, ատեան գործէ ի գերեզմանին, դատաւոր զճշմարտութիւնն նստուցանէ , զի աչաւքն իսկ տեսցեն եւ ականջաւքն լուիցեն, որք ասեին, թե հայհոյեաց, զի զանձն Որդի Աստուծոյ կոչեաց ։ 19  Կոչէ Հայր զԱստուած եւ գրեթե այնպէս խրատէ զնոսա, եթե՝ ահաւասիկ ձեր առաջի կոչեմ. եթե հայհոյութիւն է, որպէս դուքդ կարծէք, ապա մի՛ լիցի, եւ եթե լսէ, յայտ է եթե Հայր է բնութեամբ. եթե ցասնուցուք, ասէ, զի Հայր կոչեմ զնա, եւ հայհոյութիւն ինչ իցէ Աստուծոյ, որպէս եւ դուքդ կարծէք, մի՛ լիցի գործակից հայհոյչիս. ապա թե կոչեմ զմեռեալսն, եւ լսէ հրամանիս, արդեամբք իսկ առէք զհանդէս ճշմարտութեանն. զի մեռեալ յարուցանել ո՛չ հայհոյչի գործ է, այլ Որդոյ Աստուծոյ։ 20  Արդ, այս են միտք աղաւթիցն, եւ ո՛չ վասն իւր ինչ պիտոյից, այլ վասն լսաւղացն աւգտի եւ ուղղութեան արկ ի կիր զաղաւթսն։