12.
ՋԱԼԱԼ`
ԻՇԽԱՆ
ԵԻ
ՏԷՐ
ԽԱՉԵՆՈՅ
†
ԶԺ=1261
Իսկ
զբարեպաշտ
եւ
զառաքինի
իշխանն
Ջալալ
նեղէր
անհնարին
կտտանօք,
բազում
հարկս
պահանջելով
ի
նմանէ`
առաւել
քան
զկարն,
եդեալ
փայտ
ի
պարանոց
նորա,
եւ
երկաթ`
յոտս
նորա:
Եւ
զայս
առնէր
ընդ
նմա
վասն
առաւել
քրիստոնէութեան
նորա,
զի
թշնամիք
էին
ամենայն
տաճկահաւատքն,
որք
յորդորէին
զԱրղունն
ի
սպանութիւն
նորա,
զի
ասէին,
թէ
սա
առաւել
թշնամի
է
դենիս
մերոյ
եւ
օրինաց.
զի
եւ
Արղունն
եւս
Տաճկակրօն
էր.
եւ
առեալ
տարաւ
զնա
ի
Ղազուինն:
Իսկ
նա
գոհութեամբ
տանէր
ամենայնի,
զի
յոյժ
տեղեակ
էր
աստուածային
գրոց,
եւ
պահող,
եւ
աղօթական,
եւ
պարկեշտ
ի
կերակուր
եւ
յըմպելի,
եւ
ցանկայր
մարտիրոսական
մահուան:
Իսկ
դուստր
Ջալալին,
Ռուզուքան
անուն,
որ
կին
լեալ
էր
Պօրա
Նուինին`
որդւոյ
Չարմաղուին,
առաջին
գլխաւորի
Թաթարին,
գնաց
առ
Տօղուս
Խաթունն`
կին
Հուլաւույին,
զի
թափեսցէ
զհայր
իւր
ի
ձեռաց
Արղունին:
Եւ
գիտացեալ
անօրէն
Ոստիկանին`
առաքեաց
վաղվաղակի
դահիճս
եւ
ի
գիշերի
ետ
սպանանել
զսուրբ
եւ
զարդար
այրն.
եւ
երթեալ
անօրէն
դահճացն`
անդամ
անդամ
յօշեցին
զնա
ըստ
նմանութեան
սուրբ
վկային
Յակովբայ.
նորին
չարչարանացն
հաղորդեալ,
եւ
պսակի
նորուն
արժանացեալ
լիցի
ի
Քրիստոսէ
Աստուծոյ
մերոյ:
Այսպէս
կատարեցաւ
այրն
անարատ
եւ
աստուածապաշտ,
զընթացսն
կատարելով,
եւ
զհաւատս
պահեալ,
յՉԺ
թուականին
Հայոց:
Եւ
առաքեաց
որդի
նորա
Աթապակն
արս
հաւատարիմս
եւ
ետ
գողանալ
զնշխարս
հօր
իւրոյ,
զի
ընկեցեալ
կայր
ի
ջրհոր
մի
ցամաք,
զի
Պարսիկն`
որ
ի
տան
իւրում
ունէր
զնա
ի
կապանս,
տեսեալ
աստուածայինս
ի
վերայ
նորա,
զի
իբրեւ
սպան
զնա,
իջեալ
լոյս
սաստիկ
ի
վերայ,
խնամարկեալ
ընկէց
զնա
ի
ջրհորն,
զի
յետ
աւուրց
թաղեսցէ
զնա
պատուով:
Նա
եցոյց
խնդրողացն
զմարմինն
նորա,
եւ
պատմեաց
զսքանչելի
երեւումն.
եւ
նոցա
ժողովեալ
խնդութեամբ,
եւ
բարձեալ
տարան
զնա
ի
տուն
իւր
եւ
թաղեցին
ի
վանքն
Գանձասար`
ի
գերեզմանս
հարց
իւրոց:
Այլ
եւ
բերողք
նշխարացն
տեսին
ի
ճանապարհի
զնոյն
տեսիլ
լուսոյն
ի
վերայ
նշխարացն:
[1]
[1]
Այս
հատուածը
յիշեալ
վկայի
մասին
տալիս
է
Կիրակոս
Գանձակեցի,
Մոսկուա
1858,
էջ
235-
6:
Իսկ
Վարդան
պատմիչ
(Վենետիկ
1862,
էջ
152-153)
իշխան
Ջալալի
նահատակութեան
մասին
պատմում
է
հետեւեալը.
«Ի
յեօթն
հարիւր
թուին
իշխանաց
իշխանն
արքայաշուքն
Ջալալն
դառն
չարչարանօք
կցորդեցաւ
մահուն
Քրիստոսի
եւ
վկայից
նորա
ի
զրախօս
Տաճկաց,
զուր
պարտաւորեալ
եւ
մատնեալ
Արղունին.
տարեալ
ի
Տաճկաստան
ի
Խազուինն,
եւ
անդ
գիշերի
յօդակոտոր
արարեալ
սպանին,
միայն
զքրիստոսասիրութիւնն
ունելով
պատճառս,
պահօք
եւ
աղօթիւք
եւ
ողորմածութեամբ
եւ
զմիաշաբաթսն
յոտնկացութեամբ
անցուցեալ
զժամանակս
իւր
մինչեւ
ի
ծերութիւն,
վասն
որոյ
եւ
լուսով
ի
բարձանց
պատուեաց
զնա
Աստուած,
իջանելով
ի
վերայ
յօշեալ
անդամոցն
նորա,
պսակելով
եւ
վկայելով
զանպարտաւոր
մահ
նորա
զմարտիրոսական:
Զոր
տեսեալ
սպանողացն
սոսկացեալ
ընկեցին
ի
ջրհոր
մի
ցամաք,
մինչեւ
եկին
իւրքն
եւ
տարեալ
թաղեցին
յիւր
սեփհական
վանքն
Գանձասար
կոչեցեալ
հայրենեօք
տուն
գերեզմանի
իւրեանց.
զնոյն
ճառագայթս
լուսոյ
տեսանելով
բերողացն»:
Հմմտ.
նաեւ
Չամչեան,
Գ.
էջ
260,
ՉԺ
եւ
1261
թուականի
տակ:
Նոյն
ՉԺ=1261
թուականը
ունի
Կիրակոս
Գանձակեցին.
իսկ
Վարդան
պատմիչ
Ջալալի
նահատակութիւնը
դնում
է
«Ի
յեօթն
հարիւր
թուին»
այն
է
Չ=1251:
