ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

13.
ԳՐԻԳՈՐ ԲԱԼՈՒԵՑԻ, ՍԻՄԷՈՆ ԵՒ ԿԻՐԱԿՈՍ
† ՉԼԹ հոռի դ=1290 փետր 10 ուրբ.

Յամի ԷՃԼԹ թուականութեանս Հայոց տումարի` ես նուաստ ծառայ ծառայիցն Աստուծոյ` Դաւիթ երէց, ի քաղաքէս Բալուայ, սկիզբն արարից պատմել զանցս աղետիցն, որ ի յազգէն Իսմայէլացւոցն կրեաց քրիստոսադաւան եւ քաջ րաբունապետն Գրիգոր ի քաղաքին Խարբերդ. որ զչարչարանս եւ զնահատակութիւն տանջանաց զսրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին եւ զսրբոյն Ստեփանոսի նախավկային բերէր զօրինակ համբերութեամբն իւրով: Այս սուրբ վարդապետս Գրիգոր էր ի քաղաքէն Բալուայ, բարեսէր եւ աստուածապաշտ ծնողաց զաւակ, ուսեալ զԱստուածաշունչ` զՀին եւ զՆոր Կտակարանս եւ առեալ զպատիւ եւ զաստիճան քահանայութեան, հեզ եւ խոնարհ վարուք, բնակէր ի մէջ աշխարհի, որպէս յանապատի:

Եւ կացեալ ընդ ամուսնոյն իւրոյ ամս Բ եւ փոխեցաւ յաշխարհէս ամուսինն իւր: Թէպէտ օրինօք էր ամուսնացեալ, այլ ունէր ի մտի զբանն առաքելոյն Պօղոսի որ ասէր. «Եթէ ունիցիմք կանայս, որպէս թէ չունիցիմք»: Եւ յայնմ հետէ հոգս ի մտի եդեալ` ելանէր ի քաղաքէն իւրմէ եւ գնացեալ դադարէր յարեւելս` յԱյրարատեան գաւառն` ի վանքն Վիրապի սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին` առ հռչակաւոր իմաստասէր վարդապետն հայոց Վարդան. որ եւ դպրոց կարգեալ էր նորա Խ աշակերտօք, զոր մինն սա գտանէր ի մէջ նոցա` փայլեալ շնորհօք եւ առաքինութեամբ. զի էր երիտասարդ հասակաւ, խարտեաշ եւ լուսափայլ դիմօք եւ խոնարհհոգի, քաղցր եւ կակուղ` բնութեամբ եւ սիրուն առ ամենայն ընկերսն իւր:

Եւ կացեալ անդ ամս Զ` տքնութեամբ եւ աշխատութեամբ եւ մեծաւ ջանիւ նեղէր զանձն իւր յուսումն աստուածային գրոց: Եւ յետ Զ ամին անցելոյ` հաճեալ մեծ վարդապետն Վարդան ընդ շնորհս եւ ընդ գիտութիւն նորա, տուեալ նմա զաստուածային օրհնութիւնն եւ զգաւազանն վարդապետութեան, գրով եւ իշխանութեամբ առաքեաց զնա յաշխարհն իւր` քարոզել եւ աւետարանել զբանն կենաց ի լսելիս ամենեցուն:

Եւ եկեալ ի քաղաքն իւր` ընդ առաջ ելին նմա միահամուռ ողջագուրելով զնա, որպէս զերկնաւոր վարդապետն Քրիստոս: Եւ գրով յանձնեցին ի նա զսուրբ Մեսրոպայ աղօթանոցն եւ կայարանն, որ կայ յանառիկ դղեակն, եւ զսուրբն Յակոբ որ էր յառաջի նորա: Զոր յանձն էառ եւ շինեաց վերստին զեկեղեցին եւ զվանքն, եւ կացոյց անդ կրօնաւորս եւ առաջնորդս, եւ դադարումն անդ լինէր: Եւ գայր յամենայն ժամ ի քաղաքն եւ ժողով առնէր յեկեղեցիսն, յորդորէր եւ հաստատէր զժողովուրդն եւ զժամանատեղիսն, քաջալերէր զքահանայս եւ մխիթարէր զամենեսեան քաղցրալուր վարդապետութեամբն իւրով. պատուիրէր նոցա թողուլ զմեղս եւ ատել զպոռնկութիւն, զագահութիւն, զգողութիւն, զմարդասպանութիւն, զոխակալութիւն, զարբեցութիւն, զստախօսութիւն եւ զայլն` որ սոցին նման են. եւ ամենեքեան լսօղ եւ հնազանդ լինէին քաղցրուսոյց վարդապետութեան նորա:

Արդ` ես ծառայս Աստուծոյ Դաւիթ երէց, քըւեր որդի նորա, աշակերտէի եւ սպասաւորէի նմա. զորոյ զսրբութեան, զպարկեշտութեան, զառաքինութեան եւ զհամբերութեան համբաւն բացայայտել կամիմ լսողացդ: Ոչ թէ այլոց տեսութեան եւ յայլոց լսելով` այլ ես ինձէն ականատես եւ ականջալուր եղեալ` պատմեմ ձեզ զխոնարհութեան, զսրբակացութեան, զշնորհացն, զաղքատսիրութեան, զօտարսիրութեան զբարի նախանձն` զոր ունէր առ Աստուած եւ առ մարդիկք` որ անդադար խրատու օրինացն ուսուցանէր զամենեսեան: Զտիւ եւ զգիշեր յԱստուածաշունչ Գրոց կարդալոյն ոչ խափանէր եւ զգիշերն` առանձնական աղօթիւք, յոտնակացութեամբ, տքնութեամբ եւ սաղմոսերգութեամբ անցուցանէր: Եւ զկարգ ժամատեղացն անխափան կատարէր ընդ սպասաւորս եկեղեցւոյն: Եւ ելեալ քարոզէր ի տեղիս տեղիս եւ ուսուցանէր զբանն Աստուծոյ` բազում համարձակութեամբ: Եւ գնացեալ յաշնանային ժամանակն ի Խարբերդ քաղաք` քարոզէր եւ ուսուցանէր նոցա` զպահսն սուրբ պահել, ի յաղօթս չգնել. որ յառաջն թոյլ եւ ծոյլ էին յաղօթից եւ ի պահոց եւ ոչ ունէին զմիաբանութիւն ժամատեղաց, եւ քահանայքն եւ ժողովուրդքն անհնազանդ էին միմեանց. իսկ ի գալ եւ ի դադարել վարդապետին անդր` թողեալ ամենեցուն զսովորական գնացս իւրեանց` զոր յառաջն ունէին. զի վարդապետն օր ըստ օրէ առոգանէր զնոսա ջրովն կենդանարար, որպէս մարգարէն ասէ. «Գնացք գետոց ուրախ առնեն զքաղաքն Աստուծոյ»: Եւ օր ըստ օրէ ժողովէր զնոսա յեկեղեցին եւ պատուիրէր նոցա հաստատուն կալ ի հաւատս եւ հրաժարիլ ի մարմնաւոր հեշտութեանց եւ յիշել զօր մահուն եւ զահեղ դատաստանին, զահ դժոխոցն եւ զփառք եւ զհանգիստ արդարոցն: Եւ զայս լուեալ դառնային ամենեքեան ի չար գործոց իւրեանց` զոր յառաջն սովորեալ էին:

Եւ վարդապետն կեցեալ անդ ամիսս Ե եւ յօր ըստ օրէ յաւելոյր եւ աճեցուցանէր զբանն եւ զսէրն կենաց, եւ սերմանէր յերկիր բանաւոր, եւ բերէր պտուղ հարիւրաւոր. իսկ բանսարկուն սատանայ, որ ի սկզբանէ ճշմարտութեան հակառակ կայ` նախանձեցաւ ընդ բարի գործս նորա, շարժեաց ի չար նախանձ եւ գրգռեաց զազգն Տաճկաց եւ զՊարսկաց` որ էին ի քաղաքին, ի մեծամեծաց մինչեւ ի փոքունս, ոխացեալ եւ չարացեալ ընդ միաբանութիւն ժողովրդեանն հետ վարդապետին եւ ընդ ժրութիւն աղօթից նոցա յեկեղեցին` արք եւ կանայք. եւ այս եղեւ սկիզբն եւ պատճառ չար նախանձու նոցա:

Այր ոմն գլխաւոր ի Նետողաց ազգէն եւ կամ ի Պարսից, ի մեծ տոհմէ, բնակէր ի Խարբերդ քաղաք, իշխեցող աշխարհացս այսոցիկ, անուն նորա` Խարպանդ աղայ: Եւ յայնմ ժամանակին` ի ներքին աշխարհացն ի Դըմըշխոյ եւ ի Հաղպայ ժողովք արարեալ հեծելեաց` յարձակեցան ի վերայ աշխարհաց մերոց` գերել եւ աւերել: Իսկ Խարպանդ աղան եւ այլ գլխաւորքն որ էին ի սահմանս մերոյ երկրին, ժողովք արարեալ զօրաց` ելին ընդդէմ նոցա ի պատերազմ: Եւ նոքա յաղթեցին զօրս մեր, աւերեցին զերկիրս մեր եւ գերեցին եւ տարան զեղբայր Խարպանդ աղային գերի ի Մսըր քաղաք. եւ ջանայր գնել զեղբայրն ի գերութենէ:

Եւ յաւուրսն յայնոսիկ նստեալ գլխաւորաց քաղաքին ի դարպաս մի մեծ եւ խորհուրդ առնէին ընդ միմեանս` վասն գնելոյ զեղբայրն ի գերութենէ, եւ սահմանեալ հարկապահանջութիւն յաշխարհին` ժողովել գանձս ի մեծամեծաց մինչեւ ի փոքունց եւ ի տնարգել աղջկանց: Ի նոյն ժամն յանկարծակի աստուածասաստ բարկութիւն եկն ի վերայ նոցա. զի ճայթեաց առեղ դարպասուն եւ կոտորեցաւ ընդ մէջն, եւ Դ որմունքն յիրեար դիպան, եւ առաստաղն նստաւ ի վերայ նոցա: Եւ ամենեքեան որ անդ կային` չարաչար մահուամբ սատակեցան` ըստ բանի մարգարէին որ ասէ. «Գերեզմանք տունք նոցա եղիցին»: Եւ չար խորհուրդն զոր խորհեցան` խափանեաց Տէր: Եւ ամենեքեան որ լսէին` փառաւոր առնէին զԱստուած` որ փրկեաց զնոսա ի պատուհասէն` որ գալոցն էր: Այս եղեւ ի նոյն ամին, յորժամ վարդապետն կայր անդ: Եւ քրիստոնեայքն որ էին անդ` առաւել եւս ճգնէին ի պահս եւ յաղօթս, օր ըստ օրէ գային առ վարդապետն, եւ նա բանիւք աստուածային օրինացն խրատէր զնոսա. եւ նոքա եւս քան զեւս ուրախանային ի սէրն Աստուծոյ:

Իսկ ազգն Տաճկաց եւ Պարսից` որ կային անդ` եւ խառնիճաղանճ ժողովուրդքն` որ կոչին Խօշամատիք եւ շխերացն` եւ խորհեցան խորհուրդ չարեաց ի վերայ անմեղ քրիստոնէից. եւ ի գիշերի սպանին շուն մի եւ զշան գլուխն տարեալ եդին ի մեհրապն եւ զշունն կախեցին ի դուռն մզկթին: Եւ առաւօտուն միաբանեցան եւ գոչէին թէ «Եկայք տեսէք, ազգ եւ ազինք եւ գլխաւորք Տաճկաց, թէ զինչ են արարեալ ժողովք վարդապետին ի մզկիթն մեր»: Եւ դրին իւրեանց արարեալ չարիսն ի վերայ մեր վարդապետին եւ անմեղ ժողովրդեանն եւ բորբոքեցան ի չարութիւն ի մեծամեծաց մինչեւ ցփոքունսն:

Եւ վարդապետն յեկեղեցին միաբանեալ զժողովուրդն յաղօթս, զի էր պահք սուրբ Սարգսին, եւ յանկարծակի հասին չեխերն եւ ժողովք Խօշամատեաց եւ մտեալ ի մէջ ժողովոց քրիստոնէիցն` արկին ձեռս ի վարդապետն եւ քարշեցին ի դուրս ի հրապարակն. եւ նա ամենեւին ոչ գիտէր զպատճառն: Յայնժամ հասին զինուորք ի գլխաւորաց քաղաքին եւ տարան զԳրիգոր վարդապետն ի բանտն, եւ ԽԵ այր պատուաւոր ի քաղաքէն եդին ընդ նմա ի բանտի. եւ էր օր պահոցն չորեքշաբաթի: Եւ վարդապետն քարոզէր ժողովրդեանն ի բանտին զբանն կենաց եւ մխիթարէր զնոսա եւ հաստատէր ի սէրն Աստուծոյ:

Եւ տեսեալ վարդապետն յայնմ գիշերի տեսիլ` զկէտ կատարման իւրոյ, եւ առաւօտուն ելեալ պատմէր բանտարգել քրիստոնէիցն եւ ասէր. «Ո'վ քրիստոսասէր եղբայրք, յայսմ գիշերի տեսի զհրաժարիլն իմ ի ձէնջ` որ յայսմաւուր կատարիմ նահատակութեամբ չարչարանօք մարմնոյս եւ ելանեմ յաշխարհէս. բայց ձեզ եւ ո'չ միոյ վնաս լինի ինչ, բայց երկուց արանցդ` որ ինձ սպասաւորէին եւ առաջնորդէին ժողովելոցն եւ միաբանելոցն կոչել յեկեղեցին: Եւ ես ձեզ փոխան եղէց, բայց դուք հաստատուն կացէք ի սէրն Աստուծոյ` եւ յիշեցէք եւ զմտաւ ածէք զպատուիրանն եւ զօրէնս Աստուծոյ, զոր ուսուցի ձեզ ի տուէ եւ ի գիշերի: Զի այսօր է իմ տեսանել զձեզ եւ առաջի ահեղ ատենին Քրիստոսի տեսցուք զմիմեանս. եւ մի' մոռանայք զիս յաղօթից ձերոց, զի սէր ձեր եւ կատարումն իմ նեղէ զիս»: Եւ զոր սոցին նման է` բանիւք աստուածային խրատէր զնոսա, եւ ամենեքեան լային եւ յոտն անկանէին օրհնիլ ի նմանէ:

Յայնժամ հասին զինուորքն եւ բազմութիւն խառնիճաղանճ ժողովոյն Տաճկաց սուսերօք եւ բրօք եւ հանին զսուրբն ի բանտէն եւ զերկուս սպասաւորսն ընդ նմա` զՍիմէօն եւ զԿիրակոս` եւ տարան ի քաղաքէն ի դուրս ի յարձակ տեղւոջ` ուր ժողովեալ էին բազմութիւնք Տաճկաց անթիւ եւ անհամար:

Եւ գլխաւորք Ժ աթոռով նստեալ` ի քաղաքէն եւ յայլ քաղաքաց եկելոց, զորոց զանուանսն ծանր եւ անարժան համարեցայ գրել` եւ կացուցին առաջի ատենին զվարդապետն Գրիգոր: Եւ ի ժամուն յայնմիկ ամենեւին մին քրիստոնեայ ոչ երեւէր. զորս ի բանտի էին արգելեալք եւ զորս յահէ օրինացն փախուցեալք եւ թագուցեալք: Յայնժամ հարցանէին զնա ի ձեռն թարգմանին թէ «Զի՞ մտեր դու ի քաղաքս մեր, եւ ժողովուրդ քո սպանին շուն մի, եւ ի գիշերի բերեալ կախեցին ի յաղօթարանս մեր»: Եւ նա լի սրտիւ եւ պինդ հաւատով բացեալ զբերանն իւր` առնէր նոցա պատասխանի եւ ասէր. «Ամենայն ազգի եւ լեզուի աղօթք առ Աստուած ելանէ, եւ ամենայն տեղիս ուր եւ աղօթեն` Աստուած անդ կայ: Զիա՞րդ իշխէ մարդ այսպիսի չարիս գործել ի տուն աղօթից. զի թէ ես գիտենայի զգործօղ չարեացդ այդ` ես ինքնին սպանանէի զնա: Ես ի քաղաքիս յայսմիկ ծածուկ ինչ ոչ խօսեցայ, այլ յայտնապէս ուսուցի ամենայն մարդոյ զբարիս գործել եւ ոչ զչարս»: Ասեն. «Զի՞նչ ուսուցեր»: Ասէ վարդապետն Գրիգոր. «Սիրել զԱստուած եւ զընկերն, ի բաց կալ ի շնութենէ, ի գողութենէ, ի սուտ վկայելոյ, ի մատնութենէ, յարբեցութենէ. զպահքն սուրբ պահել, զաղօթքն առ Աստուած` մաքուր մտօք առնել եւ աշխարհի խաղաղութիւն խնդրել, եւ թագաւորաց եւ մեծամեծաց իւրոց առողջութիւն եւ պահպանութիւն յԱստուծոյ խնդրել»: Զայս ամենայն եւ որ սոցին նման են ասէր վարդապետն Գրիգոր ի ձեռն թարգմանին, զոր կացուցին ի միջի: Իսկ թարգմանն ոչ ըղորդ ասէր զբան վարդապետին, այլ զլեզուն սրեալ ի չարութիւն` խօսէր ըստ իւրում չար սրտին. եւ յարուցանէր զսրտմտութիւն բռնաւորացն ի վերայ անմեղ գառինն` որ էր ի մէջ արիւնարբու գայլոցն:

Եւ յետ հարցմանցն եւ ի յատեան կալոյն` ապա յարուցեալ մի ի գլխաւորացն` խօսէր ողոքանօք ընդ վարդապետին եւ ասէր. «Ո'վ մահրասայ, դարձի'ր ի հաւատս մեր եւ առ զկրօն առաջնորդին մերոյ. եւ տամք քեզ պարգեւս բազումս եւ իբրեւ զառաջնորդն մեր պատուեմք զքեզ»: Ասէ Գրիգոր. «Անմիտ եւ ամբարիշտ բռնաւոր, զի՞արդ թողում զկենդանին Քրիստոս եւ պաշտեմ զմեռեալ առաջնորդն ձեր, որ կուրացեալ մտօք կորոյս զձեզ ի խաւարային նորա կամսն. զիա՞րդ թողում զլոյսն եւ գնամ ի խաւարն. դու սպառնաս ինձ տանջանօք երկրաւորիս ելանել ի մարմնոյս` որ փոխանակ այս կենացս չարչարանացն համբերողացն պատրաստեալ է Աստուած զանմահական կեանսն եւ զանվախճան ուրախութիւնսն եւ զանթառամ պսակն»: Եւ այլ բազում բանս խօսեցաւ առաջի նոցա համարձակութեամբ:

Յայնժամ ասէ դատաւորն. «Ալեւո'ր ծեր, խնայեա' ի ծերութիւնդ քո եւ ի յալիսդ եւ մի մատներ զանձն քո ի տանջանսն եւ ի չարչարանս»: Ասէ Գրիգոր. «Գրեալ կայ ի գրի` թէ բազում նեղութեամբ եւ չարչարանօք պարտ է մտանել յայն հանգիստն. զի նեղ է դուռն եւ դժուարին ճանապարհն, որ տանի ի կեանս, եւ ի լայն է դուռն եւ արձակ ճանապարհ, որ տանի ի դժոխսն. եւ բազումք են որ գնան ընդ նա»: Ասէ դատաւորն. «Ո՞ր մարդիկ գնան ընդ նա»: Ասէ Գրիգորիոս. «Որ հեշտութեան կամաց ծառայեն` ուտելով եւ ըմպելով, ագահելով եւ արբենալով, շնանալով եւ պոռնկելով, զրկելով եւ սպանանելով. ա'յս է հեշտ, եւ լայն է ճանապարհն` որ տանի զմարդիկ ի կորուստ եւ ի դժոխս»:

Յայնժամ բարկացեալ մերկացուցին զվարդապետն Գրիգորիոս մինչեւ ի գօտին եւ տարածեցին ի գետինն փորիվեր եւ դալար փայտիւ ԳՃ անգամ զարկին զփորն եւ զկուրծսն նորա` մինչեւ բացաւ փորն, եւ երեւէր աղիք նորա. եւ նա ի գոհանալոյ եւ օրհնելոյ զԱստուած ոչ դադարէր, մինչեւ զարմանալ ամենեցուն զհամբերութիւն նորա. զի վառեալ էր ի սէրն Քրիստոսի եւ զանտանելի տանջանսն ոչինչ համարէր: Յայնժամ կացուցին առաջի բռնաւորացն զերկուս մանկագոյն արսն` զՍիմէոն եւ զԿիրակոս` որ էին նոքա յառաջադէմ ի միաբանութիւն եղբարցն եւ հմուտ յաստուածային օրէնսն. եւ հարցափորձեալ զնոսա` բանիւք ողոքանօք եւ սպառնալեօք կամէին հաւանեցուցանել զնոսա թողուլ զՔրիստոս եւ դառնալ ի հաւատս իւրեանց: Իսկ նոքա ուսեալք ի վարդապետէն` պատասխանի ետուն եւ ասեն. «Ո'վ անիրաւ դատաւոր, մեք ուրախ եմք յելանել յաշխարհէս եւ տեսանել զթագաւորն մեր զՔրիստոս եւ հասանել փառաց սուրբ վկայիցն` որ յառաջ քան զմեզ` չարչարանաց եւ տանջանաց համբերեալ` մեռան վասն անուանն Քրիստոսի ի ձեռաց ամբարշտացն` որ յառաջն քան զձեզդ էին»:

Յայնժամ անողորմ դատաւորն հրամայեաց բրօք ջարդել զգլուխ եւ զմարմինս նոցա եւ յերկիր ընկենուլ: Եւ Գրիգորիոս ուժ առեալ` ձայնէր առ նոսա եւ ասէր. «Ո'վ որդեակք իմ, մի' խափեսցէ զձեզ խոստումն դոցա եւ մի' մեծութիւն աշխարհիս. զի անցաւոր է եւ սուտ է կեանքս այս. համբերեցէ'ք սակաւիկ մի` եւ տեսանիցէք զՔրիստոս զփառաւորիչն ձեր. եւ մի' զարհուրիք յայնցանէ, որ սպանանեն զմարմինս եւ հոգւոց ձերոց չունին իշխանութիւն»: Եւ այլ բազում բանս մխիթարականս խօսեցաւ վարդապետն` մինչեւ աւանդեցին Կիրակոս եւ Սիմէոն զհոգիս իւրեանց առ Աստուած:

Յայնժամ հրամայեաց չար դատաւորն բերել զկապեալսն որ ի բանտին. եւ խորհէին զնոյն անցս չարչարանացն առնել ընդ նոսա: Իսկ գլխաւոր ոմն` Թաթղարայ անուն, յազգէն Նետողաց, յոտն կացեալ եւ հեծեալ ձի` զօրօքն իւրովք խլեալ զկապեալսն ի նոցանէ` եւ արձակեաց զնոսա խաղաղութեամբ եւ սպառնալով նոցա թէ «Զայսպիսի քաղաքացիսն կոտորէք, ես զի՞նչ պատասխանի տաց աշխարհակալ խանին` որոյ ես ի նմանէ առաքեալ եմ աստ պահել զքաղաքս»: Եւ այսպիսի հնարիւք թափեաց զկապեալսն:

  Յայնժամ խառնիճաղանճ ժողովուրդն դիմեցին ի վերայ վարդապետին` քարամբք ջարդել զնա: Եւ քարն գայր ի վերայ նորա որպէս զանձրեւ, մինչեւ քարակոյտ արարեալ ի վերայ նորա. եւ այնպիսի տանջանօք աւանդեաց զհոգին իւր առ Աստուած` սուրբ վարդապետն Գրիգոր: Իսկ դահճացն կտրեալ զգլուխ նորա եւ կախեցին ի դրան քաղաքին` զպարսպէն:

Եւ ի լուսանալ շաբաթ առաւօտուն, հրաշալի երեւումն եղեւ. զի ծագեաց լոյս պայծառ յերկնից ի վերայ տեղւոյն` յորում չարչարեցան մարմինք նոցա: Զոր տեսեալ յառաջ աւագ մուղրին, որ առաջնորդէր նոցա` զի ելանէր ընդ առաւօտն ի մինարան` կոչել զժողովուրդն գալ ի յաղօթս: Եւ տեսեալ զլոյսն ահաւոր ի վերայ մարմնոյ վարդապետին Գրիգորի` ձայնէր ի բարձրութենէ ի քաղաքն. «Արի'ք, ելէ'ք ի դուրս հայք եւ տաճիկք եւ տեսէք զնուրն իջեալ ի վերայ մահրասային: Վա՜յ ձեզ որ անմեղ եւ անպարտ չարչարեցիք զնա: Ահա' պատուեաց Աստուած եւ փառաւորեաց զիւր սիրելին եւ զձեզ յամօթ եւ նախատինս արար»: Իսկ նոցա լուեալ զձայն մուղրոյն` ընթանային ի տեսարանն եւ ապշեալք լինէին յանդիմանեալք ի լուսոյն:

Յայնժամ ժողովեալ քրիստոնէիցն հանդերձ քահանայիւք ի տեղին` զի մինչեւ ցայն ժամն թագուցեալ կային քրիստոնեայքն ի յահէ բռնաւորացն` եւ ի յայտնել լուսոյն` ուրախացան եւ միաբանեալ բարձին զսուրբ մարմին նորա եւ զգլուխն սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ, թաղեցին ընդ նմա զԿիրակոս եւ զՍիմէոն` ի քաղաքէն ի դուրս` ի վանքն ուղղափառ Յակոբիկ Ասորոց` որ կոչի սուրբ Պարսամէի: Եւ կան գերեզմանք նոցա ուրիշ ուրիշ ի միմեանց եւ աբեղայք վանացն սպասաւորեն. սուրբ գերեզմանք նոցա եւ հող գերեզմանաց նոցա առնեն բժշկութիւն ամենայն ցաւոց ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ որ է օրհնեալ յաւիտեանս ամէն:

Այս եղեւ ի թուականիս մերոյ ՉԼԹ, յամսեանն հոռի Դ եւ փետրվարի Ժ, օրն շաբաթ, ի տօնի սուրբ Սարգսին, ի թագաւորութեան Հայոց Հեթմու, ի հայրապետութեան Տեառն Ստեփանոսի, ի բռնակալութեան ազգին Նետողաց Արղուն խանին ի Թավրէզ: [1]