43.
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ
ՏԱՐՕՆՈՅ
†
ՋԺԲ=1463
ապրիլ
19
գշ.
Էր
սուրբ
եպիսկոպոսն
Յոհաննէս
ի
տղայութենէ
սնեալ
եւ
վարժեալ
ի
վանս
սուրբ
Կարապետին,
ի
գաւառին
Տարօնոյ,
կրթեալ
ի
վարս
պարկեշտութեան`
կրօնաւորական
ժուժկալութեամբ:
Եւ
հասեալ
ի
չափ
հասակի,
արժանացաւ
ձեռնադրիլ
յաթոռ
եպիսկոպոսութեան
նոյն
աստուածարեալ
տեղւոյն
Իննակնեան,
որ
է
աթոռ
սրբոյն
Յովհաննու
Կարապետին`
ձեռնադրողին
Քրիստոսի,
ըստ
տեսչութեան
Հոգոյն
Աստուծոյ:
Որ
եւ
առաքելաբար
հովուէր
զժողովուրդն
Քրիստոսի,
ուղիղ
վերակացութեամբ,
ոչ
որպէս
տիրելով
վիճակին,
այլ
զանձն
օրինակ
կացուցեալ`
առնելով
եւ
ուսուցանելով:
Եւ
այնպէս
փայլէր
որպէս
զջահ
լուսաւոր
ի
մէջ
ազգիս
Հայոց:
Եւ
ըստ
բարւոք
յօժարութեան
իւրոյ`
զոր
ունէր
եպիսկոպոսն
Յոհաննէս`
ձեռնարկեաց
առ
ի
նորոգել
վերստին
զտաճարն
սուրբ
Կարապետին
եւ
յօրինեաց
զնա
գեղեցիկ
շինուածով:
Եւ
ապա
ձեռնարկեաց
ի
մեծ
կաթուղիկէն,
ի
վկայարան
սրբոյն
Ստեփանոսի
Նախավկային:
Եւ
այնպէս
կային
եւ
գործէին
մեծաւ
ուրախութեամբ:
Զոր
տեսեալ
վիշապն
անօրէն,
օձն
կամակոր,
թշնամին
արդարութեան
սատանայ,
զայնպիսի
յառաջադիմութիւն
եպիսկոպոսին,
ոչ
կարաց
ժուժել
ցաւոցն.
այլ
տուտն
շարժեալ
զջախջախեալ
գլխոյն
եւ
յարոյց
պատերազմ
ընդդէմ
նորա:
Եւ
գտեալ
ազգ
մի
խուժադուժ
լեզուաւ
եւ
ազգաւ,
որ
կոչիւր
Դմլի,
որք
տեղի
առեալ
բնակէին
ի
նոյն
գաւառն
Տարօնոյ,
առ
ստորոտաւ
լերինն
այնմիկ
Տօրոսի,
ի
մերձակայ
գեօղսն.
որք
գնացեալ
եդին
բարուրս
ի
վերայ
նորա,
եթէ
«Քակեաց
զքարինս
մզկթին
եւ
տարեալ
շինեաց
զեկեղեցին
իւր»:
Եւ
այսպէս
արկին
զնա
յորսայս
մահու:
Եւ
ծանուցեալ
զայս
գաւառապետին
Խալիլի
`
ետ
ունել
զեպիսկոպոսն
եւ
կապեալ
զնա
յուղարկեաց
ի
Բաղէշ
քաղաք
`
առ
ամիրապետն
Շարաֆ:
Եւ
նա
ոչինչ
քննեալ
զպատճառս
իրաւանց,
այլ
վաղվաղակի
ետ
ի
ձեռս
դահճացն
եւ
հրամայեաց
հանել
արտաքս
յատենէն,
ի
տեսութիւն
հրապարակի
քաղաքին:
Որ
եւ
անդէն
մերկացուցին
զնա
եւ
արկին
չուան
ի
պարանոցն
եւ
հանեալ
ի
բարձր
տեղի
մի,
որ
կոչի
շահնշի,
առ
ի
տեսանել
զելս
իրանցն
թէ
զի
'
նչ
հրամայեսցէ
ամիրայն:
Իսկ
եպիսկոպոսն
ել
ի
միջոյ
նոցա
եւ
կոչեաց
առ
ինքն
զմի
ոմն
ի
քահանայից
քաղաքին
`
որ
անդն
կային.
եւ
կատարեալ
զդաւանութիւն
ուղափառ
հաւատոյս
ճշմարիտ
խոստովանութեամբ
ի
ծածուկ
եւ
հաղորդեցաւ
ի
փրկական
մարմնոյ
եւ
յարենէն
Քրիստոսի,
զոր
յառաջագոյն
բերեալ
էր
ընդ
իւրն
եւ
ասացեալ
զգոհացողական
աղօթսն,
դարձաւ
անդրէն
առ
զինուորսն:
Եւ
նոցա
բազում
հարց
եւ
փորձ
արարեալ
ընդ
նմա
նենգութեամբ,
զի
թերեւս
կարասցեն
պատրել
զնա
բանիւք
եւ
ոչ
կարացին:
Եւ
ապա
սուսերամերկ
խծծէին
զնա
ընդ
երեսս
եւ
ընդ
թիկունսն,
մահ
սպառնալով
`
եթէ
ոչ
լուիցէ
եւ
դարձցի
յօրէնս
նոցա:
Իսկ
նորա
ոչինչ
զանգիտեալ
ի
նոցանէ
ամենեւին,
այլ
տայր
համարձակ
զպատասխանին
եւ
յանդիմանէր
զանաստուած
մոլորութիւն
նոցա:
Եւ
ապա
քարշեալ
զնա
անտի
բռնութեամբ
ընդ
քաղաքամէջն
եւ
տարեալ
կացուցին
զնա
առաջի
դրան
բերդին
եւ
կուտեցաւ
ամբոխ
յոյժ
ի
տեղւոջն,
մինչեւ
կոխել
զմիմեանս:
Եւ
բորբոքեցին
հուր,
զի
այրեսցեն
զնա,
եւ
ասեն
թէ
«
Ուրացի
'
ր
զՔրիստոս
եւ
դարձիր
յօրէնս
մեր
եւ
զերծիր
ի
մահուանէ
եւ
բազում
պատիւս
եւ
պարգեւս
ընկալցիս
ի
մէնջ.
եւ
զվնասն
զոր
արարեր,
շնորհեմք
քեզ
»:
Իսկ
նա
պատասխանի
տուեալ
ասէ
ցնոսա.
«
Խոստումդ
ձեր
ընդ
ձեզ
ի
կորուստ
լիցի.
մինչեւ
ցայժմ
քրիստոնեայ
կեցեալ
եմ
ոչինչ
խիղճ
գիտելով
զանձնէ
իմմէ
եւ
այժմ
անկանիլ
յանաստուածութիւն
որպէս
զանուղղայ
ազգդ
ձեր
վասն
առօրեայ
ժամանակիս
եւ
սուտակայ
փափկութեանս
`
անհնար
է
ինձ
այդմ
լինել
»:
Եւ
նոքա
ե
'
ւս
ստիպէին
զնա
եւ
ասէին.
«
Ասա
բան
ինչ
եւ
ազատիր
ի
մահուանէ
եւ
կաց
պատուով
»:
Իսկ
նա
ի
պատասխանելոյ
եւ
ի
յանդիմանելոյ
զնոսա
`
ոչ
դադարէր:
Իբրեւ
տեսին
նոքա
թէ
ոչինչ
օգտեցան
ի
խոստմանցն,
կրճտեցին
զատամունս
իւրեանց
ի
վերայ
նորա
եւ
ասեն.
«
Է
՜
մելղուն,
ո՞րպէս
իշխեցեր
քակել
զմզկիթն
եւ
շինել
եկեղեցի
»:
Իսկ
նա
կայր
անմռունջ
ի
մէջ
նոցա,
որպէս
գառն
անմեղ
մատնեալ
անողորմ
գայլոց,
որք
սուսերամերկ
պատեցին
զնա,
որպէս
գազան
կատաղի
`
արդարոյն
արեան
ծարաւի
եւ
մրմռեալ
խածատէին
զնա
բանիւք
`
առաւել
քան
թէ
սրով:
Իսկ
նորա
դարձուցեալ
զերեսս
իւր
ի
նոցանէ,
դիմեաց
ինքնին
ի
հուրն,
եկաց
ի
մէջ
բոցոյն
եւ
ասէ
ցնոսա.
«
Արդարեւ
ասեմ
ձեզ,
զի
տոչորումն
հրոյս
կակղագոյն
է
քան
զխստութիւն
սրտից
ձերոց
»:
Եւ
նոքա
ե
'
ւս
բորբոքէին
զհուրն
փքով
դարբնաց.
իսկ
նա
կայր
ի
մէջ
հրոյն
եւ
ի
փառաւորելոյ
զԱստուած
ոչ
դադարէր:
Իբրեւ
տեսին
թէ
այնու
եւս
ոչ
կասեցաւ
սուրբն,
կամեցան
ձեռնամուխ
լինել
ի
նա
ամենեքեան,
որպէս
եւ
օրէն
է
այս
նոցա
չարութեանն,
զի
ամենեքեան
ողորմութիւն
գտցեն
քարաձգութեամբն
ի
նա:
Եւ
գրոհ
տուեալ
ի
վերայ
նորա
`
քարշեցին
զնա
արտաքս
ի
հրոյն.
եւ
եհար
մի
ոմն
ի
նոցանէ
ուժգին
սրով
զկողս
եպիսկոպոսին,
վասն
որոյ
յոյժ
նուաղեցաւ:
Եւ
ապա
բազմութեան
հարեալ
զնա
քարիւ
եւ
փայտիւ.
եւ
գայր
ի
վերայ
նորա
բազմութիւն
քարանցն
`
որպէս
տարափս
կարկտի,
մինչեւ
անդէն
ի
տեղւոջն
ծածկեցաւ
մարմին
երանելւոյն
ի
քարանցն:
Եւ
այնպէս
աւանդեաց
զհոգին
իւր
առ
Աստուած
սուրբ
եպիսկոպոսն
Յոհաննէս,
որպէս
խունկ
անոյշ:
Եւ
ապա
հրաման
ետ
ամիրապետն
Շարաֆ
քրիստոնէիցն
ի
նմին
աւուր
բառնալ
զնա
եւ
թաղել:
Զոր
եւ
յառաջագոյն
հաճուկս
արար
արձակել
զնա,
վասն
քրիստոնէից
քաղաքին:
Իսկ
բազմութիւն
ամբոխին
ոչ
անսացին
հրամանաց
ամիրային,
այլ
փութապէս
զկամս
սրտից
իւրեանց
կատարեցին,
որք
հանապազ
ծարաւիք
էին
արեան
քրիստոնէից:
Առ
որ
եկեալ
արքեպիսկոպոս
քաղաքին
Տէր
Յովաննէս
ամենայն
ուխտիւ
եւ
ժողովրդով,
բարձին
զպատուական
մարմին
երանելի
եպիսկոպոսին.
եւ
տարեալ
յաւագ
եկեղեցին
`
ի
վկայարան
սրբոյն
Սարգսի
զօրավարին
եւ
կատարեալ
զպաշտօն
գիշերոյն
հսկմամբ
յերեկօրեայ
մինչեւ
ցառաւօտն
եւ
մատուցեալ
զխորհուրդ
փրկական
սուրբ
պատարագին,
եդին
զնա
ի
տապանի
առաջի
սրբոյ
սեղանոյն
`
սաղմոսիւք
եւ
օրհնութեամբ
ի
փառս
Քրիստոսի
Աստուծոյ
մերոյ:
Կատարեցաւ
սուրբ
եպիսկոպոսն
Յովհաննէս
ապրիլի
ի
ԺԹ
յետ
սրբոյ
Զատկին,
զկնի
Նոր
Կիրակէին
`
յերկրորդումն
շաբաթու
երեքշաբաթին: