ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

46.
ՍԻՐՈՒՆ ՀԻԶՆԱՑԻ
† ՋԻԵ=1476 յունվար 14 կիր.

Սա էր ի քաղաքէն Հիզնայ, հայ ազգաւ, սնեալ ուղղափառ հաւատով քրիստոնէութեան, երիտասարդ հասակաւ եւ վայելուչ տեսլեամբ, ԻԵ ամաց: Եւ մայր սորա տաճկացաւ յազդմանէ չարին: Վասն որոյ առաքեաց դատաւոր քաղաքին բերել զսուրբն Սիրուն, զի թերեւս եւ զնա կարասցէ դարձուցանել ի մոլար օրէնսն իւր: Իսկ սիրելեաց սրբոյն ազդ արարեալ նմա զի փախիցէ: Եւ նա ոչ փախեաւ, այլ գնացեալ առ ազգականսն իւր, եւ արար զկտակն մահուան իւրոյ ` որպէս պարտն պահանջէր:

Եւ գնացեալ ինքնակամ եկաց առաջի դատաւորին եւ ասաց համարձակ. « Գիտացի ' ր, մօ ' լնայ, զի ես քրիստոնեայ եմ եւ Քրիստոսի ծառայ »:

Ասէ ղադին. « Դարձի ' ր ի Քրիստոսէ, եւ լեր տաճիկ ` որպէս զմայրն քո. զի չէ պատեհ բաժանիլ քեզ ի մօրէն քումմէ, այլ պարտ է քեզ կեալ ընդ ծնօղին քո, եւ պաշտել ընդ նմա զհաւատ նորա »:

Ասէ սուրբն. « Մինչ ի յայն էր նա ինձ ծնօղ ` որքան եւ ինքն հոգեւոր ծնունդ էր սուրբ աւազանին, եւ երկրպագու խաչին Քրիստոսի: Իսկ յորժամ մերկացաւ նա զշնորհք սուրբ աւազանին ` որ է վերստին ծնօղ մեր, եւ ուրացաւ զԽաչելեալն, այսուհետեւ ոչ է ինձ մայր, այլ թշնամի եւ ատելի »:

Եւ դատաւորն ողոք անկեալ խոստացաւ տալ նմա ինչս բազում, այգիս եւ դրախտս եւ աղջիկս գեղեցիկս, զոր եւ ինքն կամեսցի տալ նմա ի կնութիւն:

Ասէ սուրբն. « Մի ' կարծեր զիս որպէս պակասախելքս եւ կարճամիտ, որ պատրեալ ձգեսցես յօրէնսն քո. այլ յոր հաւատ որ ծնեալ եմ ես, ի նոյն մեռանելոց եմ »:

Վասն որոյ բարկացեալ ղադին հրամայեաց հանել զնա ի բաց, եւ տանել չարչարել: Եւ չար սպասաւորքն անդէն խոցեցին զնա խանջարով. եւ քարշեալ զնա ի վերայ երեսաց ` իջուցին զնա ի վերնատանէն ի վայր: Եւ տարեալ եդին խիճս հեղեղատի ի ներքս նորա. եւ յոյժ պնդեցին փոկով. եւ ապա խիստ գանեալ ` կոտորեցին քարիւ զատամունս նորա: Եւ այնպէս տարեալ արկին ի բանդ, եւ թողին զաւուրս երկու: Եւ ապա հանեալ ի բանտէն ` հարցանէին. եւ գտին հաստատուն ի հաւատս Քրիստոսի: Եւ ժողովեցին փայտ ` զի այրեսցեն զսուրբն. եւ ոչ այրեցին, այլ ահացուցանէին զնա: Եւ բերեալ կայծ կրակ լցին ի հողաթափս նորա. եւ ագուցին յոտսն: Եւ հրախառն մոխիր հնոցի արկին ի ծոց նորա. եւ նա կայր անկիզելի ` շնորհօքն Քրիստոսի:

Իբրեւ տեսին անօրէնքն եթէ ոչ կարացին խախտել զերանելի մանուկն, առեալ ածին զնա ի ձիատուն մի. եւ կապեցին զնա ընդ յետս ի սիւն մի. եւ տարեալ զերկու ձեռսն ի յետոյ ` պատեցին ի բոլոր սեանն: Եւ պատատեցին զբոլոր մարմինն բարակ չուանով ընդ սիւնն. եւ ամենեքեան եկեալ թքանէին յերես նորա եւ ապտակէին, որպէս հրէայքն զԿենարարին: Եւ ծակոտեցին զամենայն մարմին նորա սրով, եւ լցեալ ի վերայ վիրացն աղ ` կսկծեցուցանէին: Եւ ծակեցին զերկու թաթս ձեռինն ` ըստ նմանութեան Տեառն ի խաչին. եւ ընդ արեանն հոսէին ի նմանէ քրտունքն: Եւ առեալ անօրինացն ջուր ` մատուցին նմա եւ ասեն. « Ըմպե՞ս սակաւ մի. զի զովասցի լեզու քո »: Իսկ նա ոչ էառ ` ասելով. « Ես ակն ունիմ անմահական ջրոյն Քրիստոսի »: Եւ թողին զնա այնպէս ` պնդեալ ընդ սիւնն զգիշերն ամենայն:

Եւ նա ի նոյն տանջանսն ննջեաց: Եւ ետես ի տեսլեան զսուրբն Սարգիս ` Մարտիրոս որդւովն իւրով եկեալ յերկնից բերեալ նմա պսակ լուսեղէն: Եւ նա զարթուցեալ ուրախութեամբ օրհնէր զԱստուած:

Եւ ընդ լուսանալ առաւօտին ` ժողովեցան այլազգիքն ի վերայ նորա, արձակեալ հանին արտաքս ` եւ հարցանէին: Եւ նա խնդութեամբ ետ պատասխանի, եւ դաւանեաց զՔրիստոս Աստուած ` զուարթ երեսօք. եւ անարգեաց զՄահմէտ, եւ զամենայն հետեւողք նորա: Իսկ նոցա բարկութեամբ լցեալ ` կրճտեցին զատամունս իւրեանց ի վերայ նորա, եւ առեալ քարշեցին զնա տանել ի տեղի կատարմանն:

Եւ ի հասանել հանդէպ մեծ շուկային, ելին մեծատունք քաղաքին ընդ առաջ նորա. եւ բերին ի խանութս իւրեանց խումաշս բազումս. եւ մատուցին նմա, զի թերեւս դառնայ ի հաւատոցն իւրոց:

Եւ սրբոյն պատասխանեալ ասաց. « Ամենայն մարդ զլաւն իւր կամենայ. եթէ ձեր հաւատդ լաւ է, նա ընդէ՞ր ձգէք կաշառօք ի վերայ քրիստոնէից. ապա յայտ է թէ ոչինչ է »:

Եւ դարձեալ զերեսն իւր յարեւելս ` խաչակնքեաց զդէմս իւր. եւ առժամանայն հարեալ անօրինացն ` կտրեցին զձեռսն իւր. եւ պատեալ շուրջ զնովաւ ` մերկացուցին զնա. եւ քարշեալ զսուրս իւրեանց, աղաղակեցին միաբան ամենեքեան, եւ դիմեալ ի վերայ նորա, մխեցին առհասարակ զսուրս իւրեանց յարիւն նորա: Եւ նա կայր ի մէջ նոցա ` որպէս զգառն անմեղ ` մատնեալ անողորմ գայլոցն: Եւ ամենեւին ոչ մնաց տեղի ողջ ի մարմին նորա: Եւ այնպէս կատարեցաւ սուրբն Սիրուն, որ գործովն զանունն ելից, եւ եղեւ սիրելի որդի Հօրն երկնաւորի, եւ անուանակից սէր անուանն Յիսուսի, եւ սիրուն անօթ Հոգւոյն ճշմարտութեան:

Եւ ժողովեալ բազում ցաւագարաց, եւ առեալ յարենէն ամբիծ սուրբ նահատակին, օծանէին զինքեանս եւ առժամայն առողջանային շնորհօքն Քրիստոսի:

Եւ տեսեալ Տաճկացն զբժշկութիւնն որ լինէին ի սրբոյն, խորհուրդ արարին զի այրեսցեն զնա հրով: Իսկ ամիրայ քաղաքին ոչ եթող. այլ հրաման ետ քրիստոնէիցն ` բառնալ եւ թաղել զնա ` որպէս եւ կամեսցին:

Եւ երթեալ բազմութեան քահանայիցն եւ ժողովրդոցն ` բարձին պատուով զպատուական մարմին սուրբ վկային Քրիստոսի: Եւ եդին ի տապանի ` առաջի Յարութենին ` սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ եւ երգօք հոգեւորօք:

Կատարեցաւ սուրբ մանուկն Սիրուն ` ի թուականիս մերում Ջ եւ ի ԻԵ ամին ` յունուար ամսոյ ի ԺԴ, ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ: ¹