83.
ԳԱԲՐԻԷԼ
ՂԱԼԱԹԻԱՑԻ
†
ՌՃԺԱ=1662
սեպտ,
17
դշ.
Սա
էր
հաւատովն
քրիստոնեայ,
բարեպաշտ
ծնօղաց
զաւակ,
անուն
հօրն
….
եւ
մօրն
Կուլիստան,
ազգաւ
հայ,
ի
ժամանակս
իշխանութեանն
Տաճկաց
`
սուլտան
Մուհամատի:
Եւ
էր
յերկրէն
Տիւրիկոյ,
այլ
ի
գեղջէն
Խուռնաւիլոյ,
ծնեալ
եւ
սնեալ
ի
մայրաքաղաքն
Խալաթիայ
`
որ
է
յանդիման
Կոստանդնուպօլսի:
Իսկ
ոմն
գոլով
սորա
`
որ
ի
մանկութեան
իւրում
տաճկացեալ
էր
եւ
կարգեալ
ի
գունդս
զօրականաց
`
որ
ասին
Էնկիչարիք:
Եւ
յերթեւեկ
առնելն
սորա
առ
եղբայրն
իւր
`
յազդմանէն
սատանայի
ըմբռնեալ
զսա
Տաճկացն
`
թլփատեցին,
եւ
կարգեցին
ի
նոյն
գունդս
եղբօրն
իւրում.
որ
եւ
քանիցս
անգամ
գնաց
ի
պատերազմ
ընդ
զօրացն
Տաճկաց
`
ի
Կրիտէս:
Իսկ
զի
ունէր
սա
զսէրն
Քրիստոսի
վառեալ
ի
սրտի
իւրում
`
ոչ
կալաւ
յանձին
զայսպիսի
հաւատս,
այլ
յետ
ժամանակի
ինչ
փախուցեալ
աստի
`
գնաց
յերկիրն
Ֆռանկաց
`
զի
պահեսցէ
զանբիծ
հաւատս
իւր
քրիստոնէական:
Որ
եւ
շրջեալ
ի
տեղիս
ուխտից
որ
անդր
կան,
առ
տապանի
սրբոյն
Յակոբայ
տեառնեղբօրն,
եւ
ուխտս
արարեալ
առ
սուրբ
Աստուածածինն
`
որ
Եզր
ասի,
եւ
առ
սուրբ
առաքեալքն
Պետրոս
եւ
Պօղոս,
եւ
այսպէս
շրջեալ
յերկիրս
Ֆռանկաց
զամս
երկոտասան
բազում
վշտօք
եւ
տառապանօք
եւ
պանդխտութեամբ,
թերեւս
զի
ներումն
լիցի
յանցանացն
իւրոց
զոր
մեղաւն:
Եւ
ոչ
շատացաւ
սիրտ
նորա
այսպիսի
մխիթարութեամբս
`
ասելով.
«
Ես
ո
'
ւր
կորուսի
զանբիծ
եւ
զանարատ
հաւատս
իմ,
ա
'
նդր
երթեալ
գտանեմ
»:
Եւ
մտեալ
ի
նաւ
`
եկն
դարձեալ
ի
Կոստանդինուպօլիս
`
առ
ծնօղս
իւր
`
մինչ
կենդանի
էին:
Եւ
կեցեալ
ի
տան
հօր
իւրում
աւուրս
հնգետասան,
եւ
ասաց
`
եթէ
«
Ես
վասն
այսր
իրաց
եկեալ
եմ
աստ
`
զի
յայտնի
խոստովանեցայց
զՔրիստոս
Աստուած
ի
մէջ
հեթանոսաց
»:
Եւ
նոքա
ըստ
գթոյ
ծնօղաց
`
ասացին
թէ
«
Ո
'
չ
կարես
ժուժել
տանջանաց,
ո
'
րդեակ,
այլ
ե
'
րթ
դարձեալ
յերկիրն
քրիստոնէից,
եւ
կեա
'
ց
բարեպաշտութեամբ
»:
Իսկ
նա
ոչ
լուաւ
նոցա,
այլ
գնաց
յաւուր
տօնի
Վերացման
սուրբ
Խաչին
ի
գերեզմանս
Հայոց
ըստ
սովորութեան
նախնեաց
յօրհնումն
գերեզմանաց,
ունելով
ի
զլուխ
իւր
զձեւ
քրիստոնէից:
Եւ
ոչ
ոք
ինչ
ասաց
ցնա
զայն
օր:
Եւ
ի
միւս
օրն
`
որ
էր
երկուշաբաթի,
եկեալ
յեկեղեցի
եւ
գտեալ
զմի
ոք
ի
քահանայիցն
սրբոց
`
խոստովանեցաւ
զյանցանս
իւր,
եւ
հաղորդեցաւ
ի
պատուական
մարմնոյ
եւ
յարենէ
որդոյն
Աստուծոյ:
Եւ
գնաց
նոյն
քրիստոնէական
ձեւովն
եկաց
ի
շուկան
ի
մէջ
Տաճկացն:
Իբրեւ
տեսին
`
ասացին.
«
Այդ
որպիսի
'
կերպարան
է
զոր
զգեցեալ
ես.
ո՞չ
ես
դու
այն
զօրականն
`
զոր
այսչափ
ժամանակ
կացեալ
ես
ի
միջի
մերում
»:
Եւ
նա
զօրացեալ
ի
Հոգոյն
սրբոյ
`
ասաց.
«
Այո
',
ե
'
ս
եմ.
ապա
ոչ
գտայ
զօգուտ
հաւատոցն
ձերոց
`
զոր
այսքան
ժամանակ
կացի
ի
հաւատսն
ձեր.
այլ
հաւատ
ճշմարիտ
քրիստոնէութիւնն
է
`
զոր
հաւատացեալ
էի
եւ
հաւատամ
զՔրիստոս
Աստուած
եւ
որդի
Աստուծոյ
»:
Իսկ
անօրէնքն
իբրեւ
լուան
զայս
`
զայրացան
եւ
կրճտեցին
զատամունս
ի
վերայ
նորա.
եւ
արկեալ
ի
նա
ձեռս
`
առեալ
տարան
առ
դատաւորն,
եւ
ասացին
զպատճառս
իրացն:
Եհարց
դատաւորն
եւ
ասէ.
«
Զիա՞րդ
համարձակիս
արհամարհել
զօրէնս
Մահմետի
եւ
ոչ
կաս
ի
պատուի
քում
`
զոր
ունիս
յառաջագոյն
»:
Եւ
նա
ասէ.
«
Օրէնք
քո
ընդ
քեզ
լիցի
ի
կորուստ.
եւ
զպատիւս
քո
ոչ
ընդունիմ,
որ
առ
ժամանակ
մի
է.
այլ
ես
գտեալ
եմ
պատիւ
`
որ
անանց
է
եւ
յաւիտենական
»:
Ընդ
որ
բարկացեալ
դատաւորն
`
հրամայեաց
հարկանել
զբերան
նորա,
եւ
տանել
առ
վէզիրն:
Եւ
նա
կացեալ
առաջի
`
խոստովանեցաւ
համարձակ
զՔրիստոս
Աստուած:
Եւ
յորժամ
լուաւ
զհամարձակ
դաւանութիւն
նորա
`
ասաց.
«
Խելագարեալ
է.
արկէք
զդա
այսօր
ի
բանտ.
թերեւս
թափեսցի
ի
յիմարութենէ
իւրմէ
»:
Եւ
արկին
զայն
օր
ի
բանտ:
Եւ
յորժամ
ածին
ի
միւս
օրն
յատեան,
եւ
նա
զնոյն
բանս
խոստովանեցաւ
աներկիւղ
եւ
անկասկած
`
թէ
«
Քրիստոնեայ
եմ
եւ
Քրիստոսի
ծառայ.
եւ
ո
'
չ
եմ
խելագար
`
որպէս
դուք
եւ
ուսուցիչն
ձեր
`
զոր
ես
ոչ
ընդունիմ
»:
Առ
այս
յոյժ
սաստկացեալ
փաշայն
`
հատ
ի
վերայ
նորա
վճիռ
սպանման,
եւ
ետ
տանել
զնա
եւ
կախել
առ
փողոցս
քաղաքին.
զոր
եւ
վաղվաղակի
կատարեցին
զհրամանս
նորա:
Եւ
յորժամ
տանէին
զնա
ի
տեղի
կատարմանն
`
ի
ճանապարհին
ուսուցանէր
զհաւատացեալսն
հաստատուն
կալ
ի
հաւատս
Քրիստոսի.
եւ
ինքն
ի
փառաւորելոյ
զՔրիստոս
Աստուած
ոչ
դադարէր:
Իսկ
անօրէնքն
փութացուցեալ
վաղվաղակի
կատարեցին
զհրամանս
փաշային,
վասն
յայտնի
եւ
համարձակ
յանդիմանելոյն
զնա:
Եւ
կացեալ
ի
կախաղանին
զաւուրս
երկու,
լուսափայլութիւն
երեսաց
նորա
ոչ
նուազեցաւ,
այլ
որպէս
ի
քուն
կայր
զայն
երկու
աւուրսն,
վկայ
անմեղութեան
նորա:
Եւ
տեսեալ
անօրէնքն
եթէ
գրոհ
տուեալ
հաւատացեալքն
ի
տեսանել
զհանդէս
մարտիրոսութեան
նորա,
իջուցեալ
ի
կախաղանէն
`
արկին
ի
ծով:
Եւ
այսպէս
եղեւ
կատարումն
սուրբ
վկայիս
Գաբրիէլի,
որ
ըստ
անուան
իւրոյ
դասեցաւ
ի
դասս
դասուն
Գաբրիէլի,
որ
մարմնովն
իբր
զվարդ
փթթեալ
յաւուրս
ձմերայնի,
եւ
հոգովն
դասեցաւ
ի
դասս
հրեշտակի:
Որոյ
յիշատակն
օրհնութեամբ
եղիցի:
Զոր
եւ
ես
Յակոբ
ծառայ
Աստուծոյ
եւ
սրբոյս
`
տեսեալ
զեղեալսն
եւ
լուեալ
զպատասխանիսն
`
գրեցի
ի
փառս
Աստուծոյ:
Գործեցաւ
այս
ի
թուականիս
Հայոց
ՌՃԺԱ
ամի,
սեպտեմբեր
ամսոյ
17,
օրն
չորեքշաբաթի: