ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

1.
ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ԵՒ ԸՆԿԵՐՔ ՆՈՐԻՆ
† օգոստ. 14 կիր.

 

Կամիմ ես ի բանս խօսել,

Խօսելոյ ոչ եմ արժանի.

Հոգիս ի ձեռաց թողի,

Հողեղէն մարմին սիրեցի:

 

Լըցեալ եմ զերսուն տարին,

Չեմ կացեալ ի պատուիրանին.

Հոգիս է մեղօք լըցեալ,

Եւ մըտօքս եմ տարակուսեալ:

 

Հան ցեղ ժամանակ հասաք`

Այլազգեաց մենք կոխան եղաք,

Պէսպէս փորձանաց դիպաք,

Եւ տաճկաց սըրէն խոցեցաք:

 

Զօրէնս Աստուծոյ թողաք,

Սատանայի կամքն սիրեցաք,

Այսպէս ժամանակ հասաք,

Եւ բազում չարիք դիպեցաք:

 

Վա՜յ է մեր Հայոց ազգին,

Որ բազումք ըզմեզ կոխեցին,

Մեր փառքն ի մեզնէ առին,

Մեր տանէն հանեալ վարեցին:

 

Յերկիրըն Հայոց ազգին`

Թաթարին ազգն աւերեցին,

Վանայ մինչեւ յԵրզընկան

Շինութիւն բընաւ չի թողին:

 

Շատ վանք եւ եկեղեցիք

Ի հիմանց խախտեալ փըլուցին,

Բազում գիրք աստուածաշունչք`

Զայն ամէնն առեալ գերեցին:

 

Շատ բերդ եւ քաղաք առին,

Շատ երկիր հըրով այրեցին,

Կացինն ի ձեռներն առին,

Զբոյս եւ զտունկ զամէնն կըտրեցին:

 

Ողորմ ողբալից բաներս`

Որ եղաւ Արճէշ գաւառին,

ԶՅակոբ քաջ րաբունապետն

Երեսուն հոգով սպանեցին:

 

Ամսեան ի Օգոստոսին

Տասնեւչորս օրն ի կիրակին,

Փոխման սուրբ Աստուածածնին,

Անօրէնքն զնոսա պատեցին:

 

Մինչդեռ ի պաշտօն էին

Ի ժամու ահեղ գիշերին,

Յակոբ վարդապետըն սուրբ

Մեկնութիւն առնէր երազին:

 

Ասաց իր միաբանից թէ`

Շուտով նըշխարըք կազմեցին.

«Գիշերս ես երազ տեսայ,

«Կու վախեմ այլ մի ծուլանայք:

 

«Որդիք, անհոգ մի' կենայք,

«Միմիեանց խոստովանեցէք,

Իմ սիրտս ի փորիս կ՚այրի,

Դուք բնաւին զայն ոչ միտ ածէք»:

 

Յորժամ զպաշտօն արարին,

Ժամարարքն ըսպաս դընէին,

Յանկարծ դըղըրդում եղեւ,

Թէ «Եաղինքն ըզմեզ կոխեցին»:

 

Անողորմ ի ներս մըտին,

Սուսերօք զնոսա սպանեցին,

Մինչդեռ պատարագէին,

Զամենայն ի սուր քաշեցին:

 

Մինչդեռ կենդանի էին,

Օրհնութիւն վերառաքէին,

Բազում լալիւ ողբային,

Առ Քրիստոս ձայնիւ գոչէին:

 

Յորժամ նահատակեցին,

Եւ ըզտաճարն հրով այրեցին,

Մարմինք սուրբ երանելեացն

Տաճարէն այլ ոչ փոխեցին:

 

Յակոբն էր ընտրեալ ազգօք,

Եւ լըցեալ եօթնարփին շնորհօք,

Մաքուր յաշխարհի կացեալ,

Զարդարեալ անճառ պըսակօք:

 

Եղուկ ու վայ մեր անձանցս`

Որ աչօք մերովք զայս տեսաք.

Ողորմ ողբալի եղաք,

Հայրենեաց մերոց զըրկեցաք:

 

Ով որ զայս բաներս ասէ,

Վարդապետն բերան մի յիշէ,

Քրիստոս իւր մեղքըն ջընջէ,

Գեհենին հըրոյն ազատէ: ¹