Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԼԹ. Վասն զի մերձեալ էր այնուհետեւ ժամ ելից արեգական, եւ գունդն Պարսից ճակատել ի պատերազմն պատրաստէին եւ վառէին, եւ սուրբն Վարդան տէրն Մամիկոնէից բաժանեալ զիւր գունդն յերիս առաջս ` միջոցի գնդին կարգէր գլխաւոր զտէրն Արծրունեաց, եւ զմարդպետն Միհրշապուհ` հանդերձ իշխանաւն Արշարունեաց Արշաւրաւ եւ երանելի արամբն Արտակաւ, իշխանաւն Մոկաց, եւ այլ աւագ նախարարաւքն. եւ կողմանն աջոյ կարգէր աւագ` զերանելին Մախազ Խորէն, հանդերձ երանելեաւն Թաթլաւ, տեառն Վանանդայ, եւ սուրբ արամբն Ներսեհիւ Քաջբերունոյ եւ այլ աւագ նախարարաւքն. եւ ընդ ահեկէն կողմանէ պատրաստէր զինքն իւրով գնդովն եւ իշխանաւն Առաւեղենից Փափագաւ եւ այլ իշխան նախարարաւքն Հայոց. քանզի յայն կողմանէ առաւելապէս երեւէր ղակիշ գնդին Սիւնի զաւրուն եւ այլ զաւրաւոր արանց նշանք դրաւշիցն։ 2  Եւ զՀամազասպեան զիւր եղբայրն թողոյր վերջապահ, եւ պատուիրէր նմա` մի՛ զոք բռնադատել, այլ յորդորել միայն բանիւք` յաղագս իւրեանց փրկութեան։
       * , Հայոց եւ Պարսից։ 4  Եւ ելեւելս արարեալ այնուհետեւ` յառաջէին արք ցանկացաւղք մարտիրոսութեան պսակին, եւ զզաւրսն Պարսից ի փախուստ դարձուցանէին զառաջինն։ 5  Իսկ այլ բազմութիւն զաւրացն Հայոց, որք առ հարկի եւ ոչ կամաւ, մանաւանդ զի եւ զայլս յերկուանալոյ եւ դարձուցանելոյ յետս, որք երկնից բարութեանց ցանկացեալք էին ` անդէն ի փախուստ դարձեալ կորնչէին զյաւիտենից կորուստն։ 6  Եւ տեսեալ զաւրացն Պարսից զգունդն Հայոց լքեալս եւ պարտասեալս առ ի կոտորել զազգն իւրեանց, հայեցեալ եւ յայն եւս, զի փախուցեալ երթային զաւրքն Հայոց` ի մէջ առեալ շուրջ զնաւքաւք պատեալ ծովանային. ուր եւ ցանկալի խնդրոյն դիպեալք` կատարէին այնոքիկ։ 7  Ստիպով այնուհետեւ զհետ փախստէիցն Հայոց անցանէին զաւրքն Պարսից. որոց հասեալ` զոմանս կոտորէին, եւ զայլ ոմանս արգելեալ ի տեղի ինչ ամրոց արգելուին. որոց ոմանք հատեալ զնիզակափակ գիշերոյն պահապանացն եւ զբազումս ի նոցանէ կոտորեալ` գնացին ողջանդամք։ 8  Եւ այգոյն ի փախստէիցն Հայոց ձերբակալ արարեալ ածին ի բանակն եւ կոտորեցին սրով, եւ զայլս բազումս արկեալ զփղաւք սպանանէին. եւ մնացորդք փախստէիցն յայլ եւ այլ տեղիս Հայաստան աշխարհիս ցրուեցան։
       9  Բայց որ ի ժամուն երանելի եւ երկնաւոր կոչմանն եղեն արժանաւորք ընդ սրբոյն Վարդանայ եւ նահատակեցան` են այսոքիկ. յազգէն Խորխոռունեաց` երանելին Խորէն. յազգէն Պալունեաց` երանելի սեպուհն Արտակ. յազգէն Գնդունեաց` երանելին Տաճատ. յազգէն Դիմաքսենից` երանելին Հմայեակ. յազգէն Քաջբերունեաց` երանելին Ներ սէհ. յազգէն Գնունեաց` երանելին Վահան. յազգէն Ընծայնւոյ` երանելին Արսէն. յազգէն Սրուանձտայ` երանելին Գարեգին։ 10  Եւ որպէս շատ խուզիւ եւ բազում քննութեամբ հարցեալ եւ ուսաք զնահատակելոցն թիւս, որք ի տեղւոջ պատերազմին պսակեցան ընդ աւագ նախարարսն` երկերիւր եաւթանասուն եւ վեց այր։ 11  Եւ զորս յամրոցացն իջուցեալ սպանին սրով եւ կամ փղաւք կոխեցին` եաւթն հարիւր եւ յիսուն այր. որք լինին միահամուռ հազար երեսուն եւ վեց այր. զորոց իւրաքանչիւր անուն վարձահատոյցն Քրիստոս գրեալ պահէ ի դպրութեան կենաց։ 12  Իսկ ի զաւրացն Պարսիցն, որք անկան ի պատերազմին յաւուրն յայնմիկ, զոր ստուգիւ համարեալ պատմեցին մեզ, տեղեկացեալք ի զաւրագլխացն Պարսից, երեք հազարք հինգ հարիւր քառասուն եւ չորս այր։