ՀԱ.
Եւ
անցուցեալ
զաւուրս
դառնաշունչ
ձմերայնւոյ
ցրտոյն`
հասանէին
գարնանային
ժամանակի
աւդոյն
բարեխառնութեան.
լսէին,
թէ
զաւր
բազում
խաղացեալ
գայ
ի
Պարսից.
եկեալ
հասեալ
են
ի
սահմանս
Հերայ
եւ
Զարաւանդ
գաւառի
բազում
զաւրագլուխք,
որք
էին
այսոքիկ.
Սուրէն
պալհաւ,
եւ
Ատրներսեհ,
փուշտիպանան
սաղար,
եւ
Վին-ի-Խոռեան,
եւ
Ատրվշնասպն-ի-Տապեան,
եւ
Գդիհոն
Սիւնեաց
տէր.
եւ
ի
սոսա
թէպէտ
եւ
ըստ
գահոյ
էր
ոք
ի
վեր`
այլ
հրամանատու
եւ
աւագ
զաւրուն`
փուշտիպանան
սաղար
էր։
*
*
ի
դիմի
անդէն
զայն
տե
ղեաւք.
«Թերեւս
ոչ,
ասէր,
լիցի
անցանել
բազմութեանն
Պարսից
ի
միջոց
կողմն
աշխարհիս
Հայոց»։
3
Եւ
առեալ
ընդ
իւր
զնախարարսն
եւ
զազատս
եւ
զայլ
ամենայն
ռամիկն,
որք
կամաւոր
խնդութեամբ
երթային
ի
գործ
պատերազմին,
եւ
չուեալք
ի
Դունայ
զաւրքն
Հայոց`
ըստ
աւուրս
աւթեւանացն
երթեալ
հասանէին
ի
գաւառն
յԱրտազ,
եւ
մաւտեալք
ի
գունդն
Պարսից`
բանակէին
ի
գիւղ
մի,
որում
անուն
էր
Ներսէհապատ։
*
աղաւթից
զգիշերն
ողջոյն
եւ
խնդրել
ի
մարդասէր
Փրկչէն`
բարձր
առնել
զանուն
իւր
մեծ
ի
մէջ
բազմութեան
ժողովելոցն
հեթանոսաց,
տալ
բաժին
պարծանաց
ծառայից
իւրոց,
եւ
զմասն
ամաւթոյ`
ուրացողացն
դասու։
5
Եւ
այնպէս
զաւրավարին
Հայոց
Վահանայ
Մամիկոնենի,
սքանչելի
ասպետաւն
Սահակաւ
մարզպանաւ
եւ
ամենայն
զաւրաւքն
Հայոց,
յորդոր
սրտիւ
խնդրելով
յԱստուծոյ
աւգնութիւն`
կատարէին
զսահմանեալ
ժամս
գիշերոյն.
եւ
հասեալք
ի
լոյս
առաւաւտուն`
սուրբ
կաթողիկոսն
Հայոց
Յոհան
աւրհնէր
զամենեսեան,
քաջալերեցուցանելով
ա
սէր.
«Յուսացեալքն
յԱստուած
ոչ
երբէք
ամաչեցին.
եւ
ընտիր
անաւթ
սուրբ
Հոգւոյն
Պաւղոս
գոչէ
համարձակաձայն
բարբառով
եւ
ա
սէ.
Յոյս
երբէք
ոչ
ամաչեցուցանէ,
յորոց
սիրտս
սէրն
Աստուծոյ
սփռեալ
է
։
6
Զաւրացարո՛ւք
ի
տէր
եւ
ի
զաւրութիւն
բազկի
նորա,
եւ
կարող
լինիք
զամենայն
նետս
մուխս
չարին
շիջուցանել,
զերեւելիս
եւ
զաներեւոյթս
*
։
7
Եւ
մի՛
ոք
ի
բազմութիւն
զաւրու
անաւրինացն
հայեցեալ
զարհուրիցի
ինչ.
վասն
զի
լինելով
ընդ
ձեզ
Աստուած`
բազմագոյնս
զձեզ
ցուցանէ
նոցա,
եւ
շարժեալ
իբրեւ
զխռիւ
ի
սաստիկ
հողմոյ,
ցրուեալ
ընդ
երեսս
դաշտացդ
եւ
բլրոց`
վեր
ի
վայր
կորուսանէ։
8
Արդ`
աւրհնեսցէ
զձեզ
աջ
հզաւրին
եւ
զաւրացուսցէ
զձեզ,
առաջնորդեսցէ
եւ
յաղթող
արասցէ.
նմա
փառք
եւ
Որդւոյ
իւրում
եւ
սուրբ
Հոգւոյն
յամենայն
յաւիտեանս.
ամէն»։
9
Եւ
ասացեալ
ամենեցուն
զամէնն`
պատրաստեցան
ի
պատերազմն.
եւ
զինեալ
գունդքն
Հայոց
ընդդէմ
թշնամեացն`
լինէր
եւ
երանելին
Յոհան
յաղաւթս։
10
Սկսանէր
այնուհետեւ
զաւրավարն
Հայոց
Վահան
Մամիկոնեան
յաւրինել
ըստ
պատշաճի
զիւրաքանչիւր
կողմն
ճակատուն։
11
Զմիջոց
կողմնն
բազում
այրուձիովն
տայր
ի
ձեռն
լաւի
առն
Սահակայ
մարզպանին
ասպետի.
եւ
ի
կողման
աջոյ
թեւին
կարգէր
զԲաշղ
Վահեւունի
զԲաբգէնն
Սիւնի
եւ
զԱտոմն
Գնունի
եւ
զՓապակն
Պալունի,
իւրաքանչիւր
այրուձիով
եւ
այլ
եւս
յաւելուածով.
եւ
յահեկէ
կողմանէ
հանդերձ
ուխտասէր
Կամսարականաւքն
եւ
իւր
սիրելի
եղբարբքն,
Վահանաւ,
Ներսեհիւ
եւ
Հրահատաւ.
եւ
ընդ
աջմէ
իւրաքանչիւր
այրուձիով
գնդացն`
կազմէր
զինքն։
12
Պատրաստէր
եւ
զայլ
արս
աւագս
ընտիրս
այրուձիով
հանդերձ
եւ
Վրենաւ
Վանանդացւով.
առ
որս
եւ
առաքէր
զՊապ
Արտակունեաց,
զայր
ոստանիկ,
զորդի
Բաբոցի,
ասել
ցիւրաքանչիւր
կողմանց
ա
ւագս,
թէ
«Զնշանս
հզաւրագոյն
արանց,
զոր
յառաջագոյն
տեղեակ
եմք
զարանց
Պարսկաց
եւ
զԿատշաց
եւ
զգնդին
Սիւնեաց`
տեսանեմ
զի
դէպ
ի
մեզ
դիմեալ
գան.
արդ`
դուք
մեղմով
երթայք,
եւ
ուշադրեալ
հայեցարո՛ւք
ի
մեզ.
թող
մեզ
նախ
լինի
յարձակել.
եւ
եթէ
շնորհիւն
Քրիստոսի
մեք
զմեր
կողմնն
շարժեալ
փախուցանեմք`
ապա
այլ
կողմանքն
մեր
եւ
ձեր
առաջի
ոչ
կարեն
կալ»։
*
զկողմն
աջոյ,
ուր
Բաշղն
Վահեւունի
էր`
փախուցանէին։
14
Եւ
տէր
Սահակ
ասպետ
յարձակեալ
նիզակաւ
ի
վերայ
փուշտիպանաց
սաղարի`
վրիպեցին
ի
միմեանց
զնիզակսն
երկոքեան,
եւ
մաւտեալ
առ
միմեանս
երիվարացն`
բուռն
հարեալ
զմիմեանց
հերաց
եւ
կռուէին։
15
Եւ
տեսեալ
զաւրավարին
Հայոց
Վահանայ
Մամիկոնենի,
թէ
աղմկեցան
զաւրքն
Հայոց
եւ
տկարացան
առաջի
թշնամեաց,
ձայն
արարեալ
առ
Վրէն
Վանանդա
ցի`
«Յառաջեա՛,
ասէ,
ի
վերայ
թշնամեացն
եւ
ձեռն
ի
գործ
արա
պատերազմել»։
16
Եւ
նորա
զարհուրեալ`
ասաց,
ե
թէ
«Ոչ
եմ
կարող.
յիս
ինչ
ապաստան
յայսմ
ժամու
դու
մի՛
լինիր»։
17
Եւ
զաւրավարին
Հայոց
Վահանայ
Մամիկոնէի
զաւրացեալ
սրտիւ,
եւ
նշանաւ
խաչին
կնքեալ
զինքն`
հանդերձ
Կամսարականաւքն
երկոքումբք
յարձակէին
ի
վերայ
հասելոց
սոցա
թշնամեացն.
եւ
ոչ
ինչ
բնաւ
տուեալ
կալ
առաջի,
այլ
շարժեալ
սաստկապէս
զկողմն
իւրեանց`
ի
փախուստ
դարձուցանէին.
եւ
առեալ
զթեւն
զայն`
արկանէին
զմիւս
եւս
թեւովն
զմիջոցի
կողմանն.
եւ
արկեալ
առաջի
զկողմանցն
երկոցունց
զգունդսն`
անթիւ
բազմութիւն
արանց
քաջաց
ի
փոքր
լանջակողմանն
դիաթաւալ
յերկիր
կործանէին
եւ
սաստիկ
արեանց
հանէին
ճապաղիս
։
18
Բայց
միայն
Վինն
Խոռեան
երկուք
եւս
այլ
զաւրաւոր
նիզակակցաւք
զաւրու
դարձեալ
ընդդէմ
խիզախէր.
ուր
անդէն
առ
նմին
քաջ
զաւրավարն
Հայոց
Վահան
Մամիկոնեան
սատակէր
հզաւրեղապէս.
եւ
զԱտրվշնասպն
Տապեան
տէրն
Շիրակայ
Ներսեհն
Կամսարական,
եւ
այլքն
ամենեքեան
իւրաքանչիւր
զբազում
արս
քաջս
ընկեցեալ
յերկիր
կործանէին։
19
Եւ
հայեցեալ
յայն`
գունդն
Բարշղի
եւ
այլ
փախստէիցն
Հայոց,
եւ
տեսեալ,
թէ
բեկաւ
ոյժ
զաւրու
գնդին
Պարսից,
եւ
երթան
փախստական
առաջի
գնդին
զաւրավարին
Հայոց
Վահանայ`
ոգի
առեալ
զաւրանային.
եւ
դարձեալք
անդրէն
եւ
զկնի
հալածչացն
եղեալք`
զբազումս
սպանանէին,
եւ
զբազումս
արկեալ
առաջի`
հալածականս
առնէին։
20
Եւ
լինէր
առաւելագոյն
թիւ
կոտորելոցն
ի
գնդէն
Պարսից,
քան
թէ
զերծելոցն
փախստէիցն.
վասն
զի
շատ
եւս
լինէր
համար
մեռելոցն
ի
տեղիս
տեղիս
վիրաւորացն,
քան
թէ
կոտորելոցն
ի
գնդէն
Պարսից
անդէն
ի
տեղւոջն
պատերազմի։
*
սուրբն,
եւ
ասէր
ցամենե
սեան.
«Ուրախ
եմ
յոյժ,
եւ
բանիւ
վճարել
զխնդութիւնս
սրտի
ոչ
կարեմ։
22
Բայց
եւս
առաւել
զուարճացեալ
բերկրիմ,
տեսանելով
զԱստուած
հաշտ
ընդ
ձեզ.
քանզի
յաղթութիւնս
խնդացուցանէ
զիս,
այլ
եւս
առաւել
բերկրիմ`
զՔրիստոս
տեսանելով
գործակից
ձեզ,
որ
ետ
ձեզ`
յաղթել,
եւ
ամաչեցոյց
զհակառակորդս
արդարութեան։
23
Եւ
Աստուած
որ
զաւրացոյցն
զձեզ
այժմ`
նա
զաւրացուսցէ
զձեզ
հանապազ,
եւ
եղեալ
ընդ
ձեզ`
մի՛
թողցէ
զձեզ
մինչեւ
ի
սպառ»։
