ՂԱ.
Եւ
չուեալ
այնուհետեւ
զաւրավարին
Հայոց
Վահանայ
ամենայն
ուխտապահ
նախարարաւք
հանդերձ
եւ
այլ
բազում
եւ
կազմ
գնդաւ.
որոց
լուեալ
զխնդիրն
ի
Նիխորոյ
Մամիկոնեանն
Վահանայ`
կամաւ
եւ
ցնծալից
սրտիւ
երթային
առ
նմա։
2
Եւ
եկեալ
Մամիկոնեանն
Վահան
ի
գաւառն
որ
կոչի
Արտազ,
ի
գեաւղն
որ
անուանեն
Եղինդ`
դադարէր
անդ
ինքն
եւ
ամենայն
գունդքն
որ
էին
ընդ
նմա.
եւ
առաքէր
առ
Նիխոր
եւ
զիւր
եկն
տայր
գիտել
նմա։
3
Եւ
ասէր
ցՆիխոր
Մամիկոնեանն
Վա
հան.
«Արդ`
եթէ
թուի
քեզ
գալ
իմ
եւ
տեսանել
զքեզ`
տո՛ւր
ածել
առ
իս
արս
աւագս
Արիս
եւ
յականաւոր
տոհմաց,
որ
եկեալ
կացցեն
աստ
առ
իմ
որեար,
մինչեւ
եկեալ
ես
տեսից
զքեզ,
եւ
խաւսեցեալ
իմ
եւ
քո
ընդ
միմեանս`
լուիցուք
ի
միմեանց`
զոր
ինչ
ի
դէպն
թուի
մեզ
առնել»։
4
Եւ
Նիխորոյ
լուեալ
զեկն
եւ
զկամս
խնդրոյն
Մամիկոնենին
Վահանայ`
վաղվաղակի
տայր
տանել
ցԿամսարականն
տէրն
Շիրակայ
Ներսեհն
զԲազէ
զԱտրպայական
եւ
զՀայոց
հազարապետ,
եւ
զՆերսշապուհ
զՄիհրանայ
զեղբայր,
եւ
եւս
այր
այլ
աւագ
Պարսիկս։
5
Եւ
Մամիկոնենին
Վահանայ
տեսեալ
զաւագորեարն
զոր
առաքեալ
էր
Նիխորոյ`
ընդունէր
զնոսա
խնդութեամբ.
եւ
ի
միասին
ուրախացեալք
այն
աւր`
ի
վաղիւն
թողոյր
զնոսա
առ
իւր
հաւատարիմ
արս.
որոց
հրաման
տայր`
պատուել
զնոսա
արժանաւորապէս
եւ
զգուշանալ.
եւ
ինքն
գնդաւ
եւ
կազմութեամբ
գնայր
առ
Նիխոր։
6
Մերձեալք
ի
գիւղն
ուր
Նիխոր
էր`
հրամայէր
զաւրուն
որ
ընդ
նմա
էին`
ըստ
աւրինի
պատրաստութեան
պատերազմի.
որք
ընդ
լսել
ի
Վահանայ
զհրամանն`
պատրաստեալք
կազմ
ցուցանէին
նմա
զանձինս։
7
Տայր
հրամանն
Մամիկոնեանն
Վահան
հնչեցուցանել
զփողսն
.
եւ
ի
սաստկութենէ
փողոցն
ձայնից
հնչեալ
երկիրն
թնդէր.
յորմանէ
զարհուրեալք
արք
զաւրուն
Նիխորոյ`
կարծեցին,
թէ
ի
վնասել
զնոսա
եկն
Մամիկոնեանն
Վահան,
եւ
ոչ
սիրով
ի
նուաճումն
խաղաղութեան։
8
Եւ
Նիխոր
առաքեալ
ընդ
առաջ
նորա
արս
աւագս`
տայր
ասել
ցՄամիկոնեանն
Վահան,
ե
թէ
«Ոչ
ըստ
կարգի
Արեաց
առնես
դու
զայդ,
այլ
նորոգ
իրաւք
այլ
իմն
ձեւանաս.
յորում
յայսմ
հետէ
քեզ
կարի
զԱրեաց
զկարգն
պարտ
է
ունել
եւ
հաւանել.
քանզի
ի
չուի`
փողով
յԱրեաց
սպարապետն
միայն
Արեաց
իշխէ
մտանել,
եւ
այլ
ոք
զայդ
համարձակութիւն
ի
Պարսիկս
ոչ
ոք
իշխէ
առնել»։
9
Եւ
Մամիկոնենին
Վահանայ
պատասխանի
տուեալ
Նիխորոյ`
ա
սէր.
«Նախ
արա՛
զիս
Արեաց
տեառն
ծառայ,
ապա
եւ
առանց
ի
քէն
իսկ
ուսանելոյ`
թուի
թէ
եւ
ես
իսկ
գիտեմ
զԱրեաց
աշխարհի
զկարգ
եւ
զարժանն.
մի՛
թուեսցի
քեզ
հաշուել
զիս
կարի
մոռացկոտ.
քանզի
եւ
ոչ
բազում
ինչ
ամաւք
գնացեալ
եմ
ի
ձէնջ»։
10
Եւ
զայս
բանս
այսպէս
ի
ձեռն
պատգամաւորի
խաւսեցեալ
Մամիկոնենին
Վահանայ
ընդ
Նիխորոյ`
ապա
ինքն
իսկ
եկեալ
տեսանէր
զնա
յատենի
ժամու.
վասն
զի
ընդ
ծագել
արեւուն
եկն
Մամիկոնեանն
առ
Նիխոր։
11
Եւ
Նիխորոյ
տեսեալ
զՄամիկոնեանն
Վահան
եւ
զայլ
նախարարսն
զուխտակիցսն
ընդ
նմա`
ցնծալից
ուրախութեամբ
բազում
ժամս
ընկալեալ
ի
գիրկս
իւր`
ողջունէր
զնա.
տայր
եւ
զողջոյն
զԱրեաց
տեառնն
Վաղարշու
եւ
զամենայն
աւագանւոյն.
մի
ըստ
միոջէ
յանուանէ
ողջունէր
եւ
զեկեալ
նախարարսն
Մամիկոնենին
Վահանայ`
յոյժ
սիրով,
նոյնպէս
զամենայն
արս
գնդին,
զաւագս
եւ
զկրսերս։
12
Եւ
լուեալ
Մամիկոնենին
Վահա
զողջոյն
Արեաց
տեառնն
եւ
զողջոյն
ամենեցունց
զբանն
աւագանւոյն`
շնորհակալութեամբ
գոհանայր
երկրպագելով
եւ
խնդալից
ուրախութեամբ
ընդունէր։
13
Եւ
հրաման
տուեալ
Նիխորոյ`
զամենայն
արս
զաւրուն
Վահանայ
Մամիկոնենի
ի
ներքս
թողուլ,
նոյնպէս
եւ
աւագ
Պարսիկ
ի
ներքս
կալ
յատենին
հրամայէր։
14
Եւ
կատարեալ
զամենայն
ասացեալք
Նիխորոյ,
եւ
լցեալ
ամենայն
ատեանն
արամբք
որ
ընդ
Մամիկոնենին
Վահանայ
էին,
եւ
այլ
Պարսիկ
որերով`
սկսանէր
խաւսել
Նիխոր
ընդ
Մամիկոնենին
Վահանայ
եւ
ասէր.
եւ
ի
Պարսկէ,
ոչ
յանճանաչող
եւ
մարդկանէ,
այլ
ի
լաւ
եւ
ի
հայեցող
եւ
յիմաստուն
որերոյ,
զոր
այժմ
յայտնապէս
փորձիւ
ի
միտ
առեալ
գիտացաք
ամենեքեան.
զի
գործ
պատերազմի
որպէս
`
նոյնպէս
եւս
առաւել
խոհականութեամբ
եւ
իմաստիւք
վճարի.
որպէս
եւ
դու
զերկոսեանն
զայդ
ի
քում
անձին
լիով
ետուր
տեսանել
ամենայն
Արեաց
աշխարհի
եւ
ճանաչել։
16
Քանզի
զքաջութիւն
ցուցեր
սակաւ
արամբք.
քանզի
ցանկ
կաս
սակաւուք
ընդ
բազումս,
եւ
մեծամեծ
զայդպիսի
վնասանի
առնելով
եւ
աշխատ
ունելով։
17
Եւ
զիմաստութիւն
յայտ
արարեր`
գիտելով
զժամ
կռուոյն
եւ
զտեղի
տալոյ,
եւ
անվնաս
զգունդն
ի
միջի
ունելոյ,
եւ
միւսում
եւս
ժամու
գործոյ
պատրաստ
լինել
եւ
չերկնչել։
18
Զի
եթէ
ոչ
երկու
այդ
իրք
ի
քեզ
լի
եղեալ
էին`
զիա՞րդ
հնար
լինէր
քեզ
այդչափ
կարի
սակաւ
եւ
թուով
արամբք
կալ
ընդդէմ
այնչափ
անթիւ
բազմութեան
պատերազմող
որերոյ,
եւ
երբեմն
մեծապէս
յաղթել,
եւ
երբեմն
զարհուրեցուցանել
եւ
աշխատել։
19
Յաղագս
որոյ
զմտաւ
իմ
զքո
այդպիսի
արարուած
եւ
զմտաւորութիւն`
կարի
քաջ
ճանաչեմ
զամենայն
պատասխանիս,
զոր
առնելոց
ես
դու
մեզ
ամենայն
բանի,
զոր
լսես
ի
մէնջ։
20
Վասն
զի
թէ
զապստամբութենէդ
քումմէ
հարցանեմք,
թէ
զիա՞րդ
իշխեցեր
խորհել,
թող
թէ
եւ
`
պատասխանի
տուեալ
ասես,
թէ
չճանաչողութիւնն
Պերոզի
եւ
ի
բռնադատեաց
զիս
մեռանել.
որ
զծառայութիւնն
եւ
զվաստակ
որպէս
զաստուած
խնդրէր,
եւ
զվաստակոյն
զհատուցումն
առնել`
եւ
ոչ
իբրեւ
զմի
յանմիտ
մարդկանէ
խորհէր
հատուցանել։
21
Զի
քաջի
առն
քան
զբազում
ժամս
հարանաւք
կեցեալ`
շատ
լաւ
է
մի
աւր
ծանուցանել
զլաւութիւն
անձին
եւ
մեռանել։
22
Եւ
ոչ
ոք
յԱրեաց
կարէ
քեզ
մեղադիր
լինել`
խորհել
քեզ
այդպէս
խորհուրդ
եւ
առնել,
ո՛չ
որ
այժմ
Արեաց
տէրն
է,
եւ
ոչ
աւագանի
դրանն,
որ
գամ
մի
ի
միջի
են,
եւ
դու
գիտես։
23
Վասն
զի
Պերոզ
արքայից
արքայ
իբրեւ
իւրում
անձինն
եւ
որդւոց
չմարթաց
հոգ
տանել`
բարի
ծառայի
առ
նա
լաւ
ինչ
զիա՞րդ
կարէր
խորհել
եւ
առնել։
24
Զի
զայդ
գործ,
զոր
դու
գործեցեր`
բայց
զի
չկարէր
եւ
զի
չիշխէր
գործել
յայնժամ.
այլ
ամենայն
ծառայ
այր,
տեսանելով
զնորա
ստամբակութեանն
զանչափութիւն`
զամենայն
աւր
առնել
խորհէր,
եւ
չկարացեալ
մեռանել`
»։
խնդրեն
աստուածք
զարիւնն
զայն,
եւ
որք
ապրելդ
եւ
ի
միջի
լինել`
անպարտ
էք
եւ
անվնաս
էք։
26
Վասն
զի
որ
այժմ
Արեաց
տէրն
է
եւ
ամենայն
աւագանին`
զայդ
եւեթ
խաւսին
հանապազ,
եւ
անմխիթար
ողբան
եւ
տրտմին,
յիշելով
զՊերոզի
եւ
զբարսն,
զոր
ոչ
ունէր
նման
մարդոյ,
այլ
նման
չար
եւ
վայրենի
գազանի։
27
Որ
կորոյս
զինքն
եւ
զամենայն
Արեաց
աշխարհի
զոյժ
եւ
զզաւրութիւն,
եւ
զթագաւորութիւն
մի
մեծ
եւ
զազատ
ի
ծառայութիւն
ետ
Հեփթաղին.
յորմէ
ի
դառն
ծառայութենէ,
մինչ
կենդանի
է
Արեաց
աշխարհն`
զերծանել
ոչ
կարէ։
28
Բայց
դու
թէ
հաւանեալ
նուաճիս,
եւ
բնիկ
քո
նախնեացն
տեառն
ծառայութիւն
առնես,
եւ
որ
ինչ
վատթարն
եղեւ
ի
մէնջ
եւ
ի
ձէնջ`
մոռանաս
եւ
ի
բաց
թողուս,
զայս
առնես
իմով
միջնորդութեամբ`
դու
աստէն
ի
Հայս
կաս,
մինչեւ
թագաւորն
կնքէ
եւ
տայ
բերել
առ
քեզ.
եւ
եկեալ
բարեաւ
առ
տէրն
Արեաց,
զամենայն
որ
ինչ
բարի
եւ
արժան
է,
ե՛ւ
քում
անձինդ
եւ
որում
դու
կամիս`
տայ
սիրով
եւ
կամաւ
եւ
կատարէ»։
