Թղթեր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Առ եպիսկոպոսն Մոկաց եւ Մանազկերտոյ:

Թէպէտեւ բողոքէ մեզ հրաշալին Պղատոն մեծաւ զգուշութեամբ ոչ յաստուածաբանականն ամբառնալ. որ եւ ոչ է, եթէ յառասութիւնն արգելու միայն, այլ եւ ոչ ի լսարանն մուծանել կամի, զի մեծի լսողութեան ունել պէտս հաւանի հրաշալին այն: Վասն որոյ ասէ. Աներկրաչափական ոք մի' ներամտեսցէ:

Ներածութիւն տրամախոհականիս այս մտածութեան ոչ այլ ինչ էր, եթէ ոչ այս, զորս հանդերձեալ եմք արտայայտել: Ամենայն ենթակայ արհեստի եւ մակացութեան, եւ մակացու լեալ յարդարի եւ սիրէ. իսկ ենթակայ թէպէտեւ յանզգայիցն ելոյ, սակայն յըզգայութենէ խնդրէ եզրակացութեան զարհեստն, որպէս է իսկ սակս սորա եւ ենթակայ, որ ոչն ենթակայի իւրում արհեստի, այլ է ենթակայ. քանզի ոչ առանց ենթակայի է էակս եւ ոչ գոյութիւն: Վասն որոյ գոյութիւնն ի գոլոյն ասի, իսկ գոլն ածանցութեան իրիք ենթադատութիւնն նշանակէ: Վասն որոյ ենթակայ զարհեստն խնդրէ նախ եւ ապա մակացութեան հաւանի գոլ, վասն զի բոլոր ենթակայ մակացութեան ստորակայի, այլ ոչ արհեստի. վասն զի արհեստն միայն ենթակայի յատուկ է, որ պատահումն ընկալաւ, իսկ մակացութիւն զբոլորն պարառէ զենթակայ եւ զարհեստ:

Վասն որոյ սքանչելին Պղատոն խնդրէ նախ արհեստի ստորակայիլ ենթակային եւ ապա մակացութեանն, զի մակացութիւն վաղ ուրեմն պարառեաց զբոլորն տրամախոհութիւն, ըստ որում զամենայնն գիտէ: Արդ ո~րպէս դժոխային է ենթակայի ոչ առ իւրն արհեստ պատահիլ, վասն զի օգտէ, թէպէտեւ ենթակայ է, վասն որոյ արգելու զմեզ ի լսարանէն ոչ ելոյ ենթակայ մեզ, ի զուր խոնջիլ մեզ կամ որ տեսօղն առ մեզ. իբրու դարբնի առ վէմ թէպէտեւ ունել զերկաթն ի բնութեան եւ ոչ տակաւին արտածնեալ, սապէս եւ այլք ենթակացելոցն, որոց ոչ է, սակայն է, եւ է ոչ ըստ իւրում:

Այսոքիկ սակս բանիդ առ մեզ յաստուածաբանութեանն ոչ դիւրաւ ձեռնարկել, զոր երեկն արգելի լռեցուցեալ զլեզուս եւ այսօր, զոր տրամախոհէի, զայն եւս յունականէն գտեալ, վկայ քեզ ընձեռեմ. ողջ լե'ր: