Թղթեր

Ես բնաւորեալ եմ զկնի իրաւ ներողութեանս հետեւեալ, ստուգաբար ինձ վարկցի նախասական տրամախոհականին այն Ստագիրացւոյ, որ գրէ յիւրում սքանչելի տախտակին սակս վերծանողացն, որ ի ճեմարանին, եթէ զխոկօղսն ուսումնականին արժան դիւցազանցն պատուասիրել: Ասէ եւ զայսոսիկ հրաշալի Պղատոն, եթէ զիմաստասէրսն պատուել զաշխարհս մատակարարէ: Եւ այսոքիկ ինձ յոգունց տարացոյց վկայս կացուցանել ոչ է անձեռնարկելի, սակայն զքոյն նախնւոյ եւ զիմոյ Փրկչի հօր հաւանել արժանապէս քեզ գրեմ. Ինձ յոյժ մեծարու եղեն բարեկամք քո Տէ'ր, նաեւ սիրել զնոսա գրէ եւ ատելութիւն զատելիսն Աստուծոյ կատարել ատելութեամբ. զի մերձենալ առ Աստուած բարի է յոյժ: Եւ ոչ այլ ինչ է հնար մերձենալ, եթէ ոչ գիտութեամբ լուսաւորել զանձն: Վասն որոյ, որք հեռի արարին զանձինս կորուստ եւ պակասումն նոցա հասանէ, տեսօղն այն վճիռ ետ: Վասն որոյ եւ համարձակիմ գրել իբրու զքոյին ի մնացելոց պայազատ Հայկեան եւ Պահլաւունեան: Գրիգո'րդ անուանեալ տելետիս, իմասցի ստուգել արքայութիւն քո, զի այր հմուտ է աստուածեղէն դաւանութեան մերոյ բախտի, նաեւ հնում եւ արտաքին գրոց յոյժ տեղեակ: Եւ ըղձայ տենչացեալ զփափագանս իւր լնուլ պատարուն ընթերցմամբ, զի այնու ոչ երբէք շատանայ: Եւ կամիմ զի եւ դա արքունիս քոյոյ քարգոնոսական ապարանի առկայացեալ արասցէ քեզ ճեմարան, զի մի' բնաւին Ասքանազեան եւ Արամեան դպրութիւնս ի բազմաց սատարեալ ի մոռացումն անկցի եւ այնու ի բաց բարձեալ շնորհս Հոգւոյն եղիցի, ոչ գոլով կարկատօղ ցանկի կամ եթէ շտեմարանապետ կտակարանացն Աստուծոյ:

Վասն որոյ ասել քեզ Փտլոմէոս ոչ դանդաղիմ, եթէ զայսոսիկ խոկացեալ տրամախոհեսցիս մակամտածական ներտրամադրութեամբ` նախանձու ի բարիսն աճապարել զգեղեցիկն մոլութիւն: Զի տեսանեմք զքեզ ի հոմերական տաղսն վերտառեալ չափաբերական եւ ոտանաւորս հագներգական կարկատեալ. զի եւ դա յայնոսիկ յարդարեալ, զի Թովնեան արհեստն հռետորական յորդորեալ շարժել զքեզ մակտառեսցէ զօրէն Արիստոտէլի, որ առ Աղէքսանդրոս կամ զՓերեքղէս յԱրգացի ապարանսն եւ զՊղատոն ի Սիկիլիա, թողում զՀոմերոսին, որ առ Աքիւղղաս աստուածաբանական հանդէս եւ առ Արամազդ, որ զՈլոմպիոս գրէ շարժիլ ի խիզախել դիւցազանն եւ յակնարկել յօնիցն. զի այս է ծայրագոյն իմաստասիրացն դասու` զդիւցազինսն պատուասիրել մանաւանդ գովասանական ներբողենիւք: Զոր հայցեմ ընդունել եւ յաճախ քննել. եւ հրամայեալ զայսպիսի քաջութեամբ առաքինիդ, որ նուազեալ յախտէ իմեմնէ սակս յոքնակուռ ընթերցմանն, դեղովք տածել ի բժշկացդ. զի որպէս նախասականն գրէ յիւրում Եպիդիմական մատենին, դիւրաւ յառաջին քաջողջութիւնսն զդա վերաստանալ, զի օրհնեսցի յաստուածուստ եւ ի մարդկանէ եւ օգտեսցիս յայսպիսի իմաստասէր առնէ եւ երախտիս ծառայիմ քում լիցի: