Մեկնութիւն ընթերցուածոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Է.
Թէ որպէս ըստ յանցանացն մարդոյն` ազատեաց նախ զկինն, եւ ապա զայրն, եւ կամ թէ որպէս զչարն խորտակեաց:


Արդ որ էրն Աստուած ճշմարիտ ի Հօրէ, եղեւ մարդ ճշմարիտ ի կուսէ. եւ մկրտեցաւ, զի զկնոջն ծնընդեանն անէծսն լուծցէ, եւ զմեզ որդիս Աստուծոյ վերստին նորոգեսցէ մկրտութեամբն, եւ Զորջացելոյ վիշապին ի ջուրսն փշրեսցէ զգլուխն (Տե՛ս Սաղմ, ՀԳ 14). եւ կանանց ազգի` ծննդովք իւրովք զյաղթական օրհնութիւնն պարգեւեսցէ: Նոյնպէս եւ չարչարանօք մահու խաչի` յարութեամբն, զի զնախահօրն բարձցէ զանէծս, եւ մեզ ի մահուանէ վերստին յարութեամբն իւրով զանմահութիւն շնորհեսցէ, եւ խափանեսցէ զսատանայ որ զիշխանութիւն մահուն ունէր, մերկացուցանելով զիշխանութիւնս եւ զպետութիւնս, որ զառաջին մարդն մերկացոյց ի փառաց, յայտ յանդիման խայտառակեաց, որպէս զօձն յանապատին, նշաւակեալ զնոսա յանձին իւրում յարութեամբն իւրով (Կող. Բ 15). եւ Ադամայ եւ որդւոց իւրոց ամենայն արարածովք վերստին ընդ հրեշտակս փառաւորիչս լինել արարչին յարդարեսցէ, ընդ նմին յարուցեալք եւ նստեալք յերկնաւորս ի Քրիստոս:

Զայս եւ յինքեան եցոյց երկուս աղբիւրս փրկութեան` բանալով զկողն արեան եւ ջրոյ, զի որպէս Ադամ յիւր կողէն որ շինեցաւ կին, ծնաւ զորդիս մարդկան, նոյնպէս եւ փրկիչն զիւր կողն աղբիւրացոյց, զի ինքեամբ ծնցի զմեզ ի ջրոյ եւ ի հոգւոյ, եւ ինքեամբ կերակրեսցէ զմեզ մարմնով եւ արեամբն. վասն զի կեանք են եւ յարութիւն ի թողութիւն մեղաց, նախահօրն մեղաց եւ մահուան: Զայս փրկութեան խորհուրդ երկուս ե՛ւ ի սկզբան լինելութեան կենդանեաց սպասաւորեաց բանն. նախ ջուրցն հանել զեռունս շնչոց կենդանեաց ` (Տե՛ս Ծն, Ա 20) զմկրտութիւնն նշանակելով որ յաղագս կնոջն յանցանաց, երկրորդ` ի յերկրէ հանեալ շունչ կենդանի, զյարութիւնն որ Քրիստոսիւ շնորհեցաւ յաղագս առնն յանցանաց:

Զայս երկուս փրկութեան խորհուրդս եւ յառաջագոյն ստուերագրեաց Աստուած յԻսրայէղ եւ յերկուս բռնաւորսն` յեգիպտացին եւ ի բաբելացին. յեգիպտացին` վասն կնոջն յանցանաց, եւ ի բաբելացին` յաղագս առնն դատապարտութեան, պատմութեամբք անցից եւ յառաջաձայնութեամբք սաղմոսաց եւ մարգարէից. եւ ի լրման ժամանակիս կատարեաց ինքեամբ Փրկիչն զոր ճշմարտեն աւետարանչացն ձայնք, եւ առաքելոցն քարոզութիւնք:

Բայց ինձ վերստին դառնալ է ի խորհուրդ աստուածային ընթերցուածոցն. եւ ցուցանել թէ զիա՞րդ եկեղեցի Քրիստոսի երկուս զայս կատարէ տօնս նոյն պատմութեամբք. եւ կամ որպէս զմի մի տօն երկոքումք հանդերձ կատարէ, եւ զմինն ի միւսումն աղօտացուցանէ. եւ թէ զիա՞րդ երկու տօնքս` այլոցն հիմունք հաստատեալ են, եւ կամ թէ ո՛րպէս քառասներորդ պահոցն աւուրք յինն խորհուրդ բաժանեալ են, եւ թէ ո՛րպէս չորեքշաբաթքն եւ ուրբաթքն, ընթերցուածովքն եւ սաղմոսիւք ի նոյն խորհուրդն միանան, եւ կամ ո՛րպէս երկու քառասներորդք նոյն պահքն կատարին աւելի ընթերցուածովք. եւ կամ զի՞նչ խորհուրդ անընթերցուած առաջաւորացն պահքն. եւ կամ թէ զի՞ երկու շաբաթուք զատուցեալ. եւ թէ զի՞ նոյն ընթերցուածք կրկնին. եւ ո՛րպէս ընթերցուածք եւ սաղմոսք աղուհացիցն ի զատկին ընթերցուածս եւ սաղմոսս առնուն կատարումն, եւ յառաջին արարչութիւնն վերստին նորոգին արարածք Քրիստոսիւ: Եւ աստ է երկիւղ մեծ, զի դու տէր ես երագասիրտ եւ ողորկ բանից սովորական. եւ իմ բանս ծանրաշարժ է եւ խոշորագոյն, եւ պէտք բանիս պահանջեն զերկայնութիւն. բայց ապա զի դու ես պատճառք, համբերեա այսմ, ո՜ խոհեմագոյն դու եւ իմաստուն տէր, եւ գիտա, զի որպէս ի նկարագրութիւնսն ոչ որ զպայծառութիւն գեղոյն ունի, այղ որ զչափաբերութիւն յօդաչափութեանն` նա է գովելի. նոյնպէս եւ աստ` ոչ որ ողորկութեամբ եւ երագընթաց բանիւն եղծանէ զմիտս բանին, այղ որ խոշորութեամբն առաւել յայտնէ, թէպէտ եւ յուշախաղաց է` պատուելի է. այսպէս եւ որ համբերէ խոշոր բանի որ զմիտսն բերէ` լաւագոյն է, թէպէտ եւ երկայնութեամբն վտանգի, քան որ թեթեւընթաց եւ ողորկ բանիւն ունայնացեալ գնայ: