Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Theology  
ԼԱ.
Թէ ո՛րպէս եւթն շաբաթք պահոցն հինգօրեայք` յառաջաւորացն ի Ղազարուն յարութիւն, ըստ մեզ երեսուն եւ հինգ անկատարք. եւ յութն` ի Փրկչին յարութիւն կատարեալք, քառասուն օր լինին: Եւ թէ զի՞նչ խորհուրդ սաղմոսքն եւ մարգարէք եւ առաքելական ընթերցուածքն երիցս ութիւքն կատարեն աւետարանօքն:


Եւ այսպէս վեց շաբաթքն ի Ղազարուն յարութիւնն` յառաջնմէն եւ յերկրորդէն` ի ճրագալոյցն, հաւասար ունին զաւուրս քառասնիցս. որ ըստ լինելութեանն` պահովք մեռանիմք ընդ Քրիստոսի, զի կեցցուք ընդ նմին յարութեամբն: Իսկ յառաջաւոր պահոց հինգօրեայք` զմերն ի Ղազարուն յարութիւն եւթնիցս հինգ` ըստ օրինացն երեսուն եւ հինգ կատարելով, ըստ լինելութեան զեւթնամսեայսն նկարագրէ անկատար լինել զծնունդն. վասն զի եւթն թիւն ի տասնեկին անծնունդ ասի եւ անկատար. իսկ ըստ Փրկչին` ի ճրագալոյցսն ութիցս հինգ` ըստ յարութեան խորհրդոյն քառասուն, ըստ ծննդեան կատարեալ թուոյ զտասնամսեայսն նշանակէ. վասն զի ութն ի միակէն երիցս կատարեալ թուով ծնանի, յինքն կրկնելովն զութն, որ է խորհուրդ յարութեանն, զոր եւ Փրկիչն երիցս կատարեալ թուով քառասնից վերստին ծնաւ զմեզ ինքեամբ: Որ է նախ` ըստ Կուսին` ի տաճարն գալով. եւ երկրորդ` ըստ մկրտութեանն` պահովք ընդդէմ փորձութեանն. եւ երրորդ` ըստ յարութեանն` յերկինս համբառնալոյն. երեք քառասնեակք որպէս վերագոյնն ասացի: Եւ այսպէս ութ սաղմոսքն եւ ութ մարգարէական ընթերցուածքն, եւ ութ առաքելականն` որ յուրբաթուն զնոյն խորհուրդ ութերրեկին ունի, երիցս կատարեալ թուովն, ըստ աւուր կատարման քսան եւ չորիւք ժամուք պատմեն զխորհուրդ փրկութեան չարչարանացն. Զի ի բերանոյ երկուց եւ երից վկայից հաստատեսցի ամենայն բան Կոր. ԺԳ 1). զոր ճշմարտեն աւետարանքն հաստատուն թուովն չորեքկին, որով բովանդակեցաւ խաչիւն: Եւ այսպէս հինգ սաղմոսքն եւ հինգ ընթերցուածքն եւ մարգարէականք, եւ հինգ առաքելականք ըստ զգայութեանցն փրկութեան, յերեսին կարգեալ ըստ աւետարանին խորհրդոյ, իւրաքանչիւր պատմեն զանիրաւ վկայութիւնս քահանայապետիցն ի հարցման դատաւորին, եւ զտանջանս գանին, եւ զեղեգանն, եւ ի սիրտն ժողովել զանօրէնութիւնս Յուդայի, որով եւ խեղդեցաւ իսկ: Եւ զբաժանումն հանդերձիցն վիճակաւ, եւ ի ձեռս Հօր յանձնել զհոգին գոչմամբ մեծաւ, ի սաղմոսիցն: Իսկ յաղագս երեսուն արծաթին` վասն որոյ մատնեցաւ Փրկիչն. եւ ո՞վ էր որ ի խաչն ել, եւ վասն կապանացն եւ խորհրդեանն` որում վայ տա(յ) մարգարէն. եւ Տեառն ի դատաստան գալոյ, եւ թէ ո՛ր կերպարան էր որ զանձն ունայնացոյց կերպարանօք ծառայի, եւ համբեր խաչին (Տե՛ս Փլպ. Բ 7-8). եւ զթիկունս ի հարուածս տալ, եւ զծնօտս յապտակս, եւ զերեսս ոչ դարձուցանել ընդ երեսս թքանելոյ, եւ թէ վասն ո՞յր ուրուք եւ զի՞նչ պատճառք` կրել զայսպիսի նախատանաց մահ: Եւ զխաւարումն արեգական, եւ զայլ արհաւիրս որ եղեւ, եւ որ լինելոց է. եւ թէ ո՞յր զօրութեամբ այս ամենայն եղեւ եւ լինի. եւ զբարձրանալն ի խաչին եւ փառաւորել, եւ զանշքանալն յորդւոց ի մարդկանէ տեսլեան նորա, եւ ի ցաւս եւ ի չարչարանս եւ ի հարուածս լինել իբրեւ յԱստուծոյ, եւ վիրաւորել վասն մեղաց մերոց, եւ զայլն ամենայն որով զմեզ խրատեաց եւ բժշկեաց, եւ դարձոյց ի ճանապարհէ մոլորութեան, լռութեամբն մինչեւ ի մահ. եւ ի գերեզման մտադիւրութեամբ ծառայել բազմաց. եւ զմեղս նոցա վերացուցեալ, եւ զբազումս ժառանգեալ, եւ զաւար հզօրաց բաշխել, փոխանակ մահուն եւ ընդ անօրէնս համարելոյն. եւ թէ ուստի եւ զի՞նչ պտուղ այնր խոնարհութեանն, եւ թէ զո՞վ խափանէ եւ զո՞վ ապրեցուցանէ, եւ յորմէ՞ բնութենէ, եւ թէ ո՛ր ձեւով. եւ զի՞նչ փորձ է այնու ամենայնիւ: Զայս ամենայն ի մարգարէական ընթերցուածոցն նախ պատմեն, եւ յառաքելականացն յայտնեն, թէ ո՞վ եւ յումէ՞ եւ վասն է՞ր. եւ աւետարանաւն կատարեն զճշմարտութիւնն: Եւ նոյնպէս երից եւս աւետարանացն կատարեն կանոն. միով միով սաղմոսիւ, եւ երկու ընթերցուածովք մարգարէականօք, եւ առաքելականօք, որ ունին սաղմոսքն:

Ըստ առաջին սաղմոսացն` լեղոյն մատուցումն (Հմմտ. Սաղմ. ԿԸ 22) եւ զայլն ամենայն ըստ աւետարանին. եւ օրհնել զնա երկնից, որ է հրեշտակաց, ի մտանել Փրկչին ի բուն իսկ յերկինս (Հմմտ. Եբր. Թ 24), ընդ մարգարէին. եւ երկրորդն զչարչարանացն եւ մահուն, ընդ աւետարանին. եւ զառանց օգնականութեան աստուածութեամբն, ազատութեամբն ի մեռեալս, որով՝ Ահ մեծ է անգանել ի ձեռս Աստուծոյ կենդանւոյ (Եբր. Ժ 31), ընդ մարգարէին: Եւ երրորդն զմեր կարիսն տպաւորել ի վերայ Փրկչին զոր էառ յինքն հաղորդութեամբ մահուն եւ չարչարանացն, եւ շինել զՍիովն եւ երեւել փառաւք խաչին ի նմա որպէս այժմ եւ միւսանգամ գալստեանն նովին խաչիւն, ընդ մարգարէին, զոր առաքեալն եւ աւետարանն վկայեն, նոյնպէս եւ ընթերցուածքն ունին: Զի զոր օրինակ սկսան ի մատնութեան ընթերցուածէն. Եւ ծանիցեն քանանացիքն (Զաք. ԺԱ 11), եւ եկին ընդ կապանսն եւ ընդ ապտակսն եւ ընդ թուքն եւ ընդ խաւարումն լուսաւորացն, եւ ելին ի խաչին եւ ի մահուն ընթերցուած, որ՝ Ահաւադիկ ի միտ առցէ մանուկ իմ (Ես. ԾԲ 13). եւ առաքելականօքն` ըստ իւրաքանչիւր ընթերցուածի զպատճառն եւ զվկայութիւնն եդին: Նոյնպէս եւ աստ ի մահուանէն յառաջ անցեալ, պատմեն զքաջութիւն խաչին եւ յարութեան, եւ համբարձմամբն յերկինս ի մարգարէէն. Իսկ այս ով է որ դիմեալ գայ յԵդոմայ(Ես. ԿԳ 1). եւ վկայ ածեն զառաքեալն. Այլ Քրիստոս եկեալ քահանայապետ (Եբր. Թ 11), եւ պատմել յաղագս առաւելութեան նորոյս քան զհնոյն խորանի եւ արեան եւ փրկութեան, եւ ուխտի եւ միջնորդութեան եւ կտակի իբրեւ ճշմարտութեան առ ստուեր: Եւ ապա ասէ. Ոչ ի ձեռագործ սրբութիւնս եմուտ Քրիստոս. այլ ի բուն իսկ յերկինս յանդիման լինել երեսացն Աստուծոյ (Տե՛ս Եբր. Թ 24): Նոյնպէս եւ՝ Տէր ծանո ինձ (Երեմ. ԺԱ 18). զսպառնալիս խաչահանուացն վրէժխնդրութեամբ յայտնէ, որք ոչ հաւատացին յետոյ ճշմարտութեանն եւ վկայ է առաքեալն, թէ՝ Ունիմք համարձակութիւն ի մուտս սրբութեան արեամբն Յիսուսի(Եբր. Ժ 19). եւ՝ Մտցուք ճշմարիտ սրտիւք լրութեամբ հաւատոց (Եբր. Ժ 22), եւ որ ինչ ի կարգին յորդորականք: Ապա եթէ այսմ գիտութեան յանցաւոր գտանիցի ոք, ասէ, այնուհետեւ ոչ եւս նովին յուսով փրկութիւն նմա, այլ ահեղ ակնկալութիւն դատաստանին եւ նախանձ հրոյն որ ուտիցէ զհակառակորդսն: Զի այնպիսին՝ ԶՈրդին Աստուծոյ առ ոտն եհար եւ զարիւն նորոյ ուխտին խառնակ համարեցաւ (Եբր. Ժ 29), որով սրբեցաւն, եւ զհոգին շնորհաց թշնամանեաց. Զի իմ են վրէժխնդրութիւնք, ասէ. եւ ես հատուցից(Եբր. Ժ 30). եւ որ ի կարգին: Ըստ նմին օրինակի եւ՝ Եկեսցէ Տէր Աստուած մեր եւ ամենայն սուրբք ընդ նմա (Տե՛ս Զաք. ԺԴ 6). զմիւսանգամ գալուստն նշանակէ. թէպէտեւ խաչին ժամանակ խառնի ընդ նմա եւ վկայէ առաքեալն, թէ՝ Պատուիրեմ քեզ պահել զպատուիրանն ամբիծ եւ անարատ մինչեւ յայտնութիւնն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի (Տե՛ս Ա Տիմ. Զ 13-14), եւ որ ինչ ի կարգին աստուածութեանն նորա պատմին փառք, որում պատիւ եւ զօրութիւն ասէ յաւիտեանս ամէն:

Յոր եւ աւետարանն կատարի թէ՝ Հայեսցին ի նա յոր խոցեցինն (Յովհ. ԺԹ 37): Իսկ դարձեալ ի տասներորդ ժամուն. Տէր ծանո (Երեմ. ԺԱ 18), ընդ այլ աւուրցն զխաչին խորհուրդ. եւ՝ Տէր ո՛ հաւատաց(Ես. ԾԳ 1), մահու եւ թաղման սաղմոսիւն, որպէս աւետարանն պատմէ. իսկ շաբաթին առաւօտին սաղմոսն ի գերեզմանի լինելոյ. եւ աւետարանն` զգուշանալ կնքովն եւ պահապանօքն: