ԼԲ.
Թէ
զի՛նչ
խորհուրդ
յայտնէ
ճրագալուցին
առաջին
սաղմոսն,
եւ
կամ
զի՞նչ
հսկմանն
երկրորդ
սաղմոսն,
եւ
կամ
թէ
զի՞նչ
երկոտասան
ընթերցուածքն:
Իսկ
շաբաթն
օր
երեկունն
ի
սուրբ
զատկին,
նախ
հանեն
զհանդերձ
սգոյ
եկեղեցւոյն
իբրեւ
սգաւորին
Սիովնի,
եւ
զգեցուցանեն
նմա
հանդերձ
փառաց,
որպէս
մարգարէն
ասէ.
եւ
զարդարեն
որպէս
հարսն
Քրիստոսի.
եւ
դնեն
պսակ
որպէս
փեսային,
որ
պսակեցաւ
փառօք
յաւուր
փեսայութեանն
իւրոյ
(Հմմտ.
Եբր.
Բ
9).
ի
գլուխ
իւր
ունելով
զնշան
խաչին`
որ
իւր
գլուխն
Քրիստոս
բազմեալ
բաշխէ
ընդ
ամենայն
յօդս
խաղալեաց,
զշնորհս
հոգւոյն.
Լրումն
որ
զամենայն
յամենայնի
լնու
(Եփես.
Ա
23):
Եւ
ապա
եպիսկոպոսն
սաղմոսէ
գոհութիւն
Աստուծոյ
օրհնութեամբ,
իբրեւ
բան
մխիթարական
յաղագս
փրկութեան
սգաւորին,
որ
օրինակէ
զառաջին
կնոջն
փրկութիւն:
Եւ
ասէ.
Եղիցի
անուն
տեառն
օրհնեալ,
յայսմ
հետէ
մինչեւ
յաւիտեան
(Սաղմ.
ՃԺԲ
2).
եւ
վիճակեալքն
կցորդ
լինին
առնլով
զնոյն
ի
վկայութիւն
նմին:
Եւ
ապա
ի
գլխոյ
սաղմոսին
սկսեալք
թէ՝
Օրհնեցէք
մանկունք
զՏէր(Սաղմ.
ՃԺԲ
1),
եւ
որ
ինչ
ի
կարգին.
յիշեցուցանելով
զփրկութիւնն
ի
փարաւոնէ:
Եւ
այսպէս
օրհնեալ
յարեւելից
մինչեւ
ի
մուտս
արեւու
եւ
գովեալ
զՏէրն
եւ
զԱստուած,
պատմէ
զոր
արար
առ
աղքատ
եւ
տառապեալ
բնութիւնս
մեր,
յարուցանելով
յերկրէ
մահուն
եւ
մեղաց,
եւ
բարձրացուցանելով
ի
բարձունս
երկնից,
ընդ
իւր
նստուցանելով
յիշխանութիւնս
երկնաւորս.
որպէս
եւ
այժմ
բնակեցոյց
ուրախամիտ
զամուլ
վերին
Երուսաղէմն,
որ
ոչ
ծնանէր
զորդիս
աւազանին.
որպէս
եւ
զբերկրեալ
սկզբնամայրն
յաղագս
փրկութեան
որդւոց
նորա
ի
փարաւոնէ`
Քրիստոսիւ:
Եւ
աստ
կատարին
սաղմոսք
որ
յաղուհացիցն
չորեքշաբաթս:
Եւ
այսպէս
եւ
ինքեանք
զարդարեալք
հոգւով
եւ
մարմնով
եւ
սպիտակացեալք
ի
խաւարէ
անգիտութեանն
իբրեւ
որդիք
լուսով
գիտութեանն
Քրիստոսի
(Հմմտ.
Եփես.
Ե
8),
լուսաւորեն
եւ
զտունն
Աստուծոյ,
հալածելով
զխաւար
մահու
որ
ծածկէր
զերկիր
յայնժամ,
զի
առատ
լուսով
ճրագացն
որ
ի
գիշերին
ի
հրեշտակացն
քարոզեցաւ
կանանցն`
լուսաւորեալք
հասցուք
յամենապայծառ
ջահ
արեգականն
արդարութեան,
որ
կանանցն
պատահեալ
յառաւօտուն
(Հմմտ.
Ղուկ.
ԻԴ
1-7).
եւ
լուսաւորեաց
երկոտասանաժամեայ
աշակերտօքն
զտիեզերս.
յորոց՝
Ընդ
ամենայն
երկիր
ել
բարբառ
նոցա
եւ
մինչեւ
ի
ծագս
աշխարհի
բանք
նոցա
(Սաղմ.
ԺԸ
5):
Եւ
ապա
ի
հսկմանն
նախ
տօնեն
զնախահօրն
փրկութեան
խորհուրդ`
Քրիստոսի
յարութեամբն.
եւ
սաղմոսեն
կցրդիւ,
թէ՝
Այսօր
է
զոր
արար
Տէր
(Սաղմ.
ՃԺԷ
24),
որ
է
ըստ
առաջին
աւուր
արարչութեանն,
որ
զութերրեակն
էառ
յարութեամբն
Քրիստոսի.
նոյն
օր
զամենայն
միով
լուսով
աստուածութեանն
նորոգեալ
ի
միոյ
Աստուծոյ
փառաւորութիւն:
Եւ
ապա
ի
գլխոյ
սաղմոսին
խոստովանելով
զյաւիտենական
ողորմութենէն
Տեառն
(Հմմտ.
Երեմ.
ԼԳ
11)
որ
փրկեացն
զմարդն
յամենայն
նեղութենէ
ըստ
ժամանակի
ի
Քրիստոսի
փրկութիւնն,
թէ՝
Աջ
Տեառն
արար
զօրութիւն(Սաղմ.
ՃԺԷ
16):
Եւ
ապա
ի
դիմաց
մարդոյն`
թէ
ոչ
մեռայց
ըստ
չարին
խորհրդոց
եւ
խաբէութեան:
Եւ
այսպէս
յայտնապէս
խոստովանի
թէ՝
Աստուած
իմ
ես
դու,
եւ
խոստովան
եղէց
քեզ,
Աստուած
իմ
ես
դու,
եւ
բարձր
արարից
զքեզ
(Սաղմ.
ՃԺԷ
28).
եւ
թէ՝
Տէր
Աստուած
մեր
երեւեցաւ
մեզ
արարէք
տօնս
ուրախութեան
(Սաղմ.
ՃԺԷ
27):
Եւ
աստ
կատարին
սաղմոսք
ուրբաթուն
ի
խորհրդոյն.
եւ
ապա
ընթերցուածք
տասն
եւ
երկու:
Առաջինն`
յաղագս
բարի
արարչութեանն
Աստուծոյ
առ
մարդն.
եւ
նենգութեան
օձին,
եւ
պատուհասի,
եւ
մարդասիրութեան
առ
մարդն,
խրատու
հանդերձ
եւ
յուսով
փայտին
կենաց:
Յորմէ
անցանէ
յերկրորդն`
ի
խաչին
փրկութիւն,
զորմէ
կեանքն
կախեցան
եւ
անէծքն
լուծան:
Երրորդն`
հեղումն
արեանն
որ
ի
սատակչէ
պահեալ:
Չորրորդ`
թաղումն
երեքօրեայ,
որով
ապականութիւն
բարձաւ,
եւ
յարութիւնն
հանդերձ
քարոզութեամբն
ծաւալեցաւ.
որով
կեանք
թագաւորեցին,
եւ
մահ
մեռաւ,
եւ
Ադամ
փրկեցաւ
եւ
աստ
կատարեցաւ
առնն
փրկութեան
խորհուրդ:
Հինգերորդն`
մկրտութեանն
խորհուրդ,
որ
ըստ
հինգերորդ
աւուր
լինելութեան
կենդանեացն
ի
ջուրցն,
որով
կինն
որդւովքն
փրկեցաւ
իբրեւ
գերի
ի
թշնամեաց
ի
փարաւոնէ,
որ
յաղուհացից
չորեքշաբաթսն
ձաղեցաւ.
եւ
յողոգոմենին`
իբրեւ
ի
բանդարգել
եղեալ
անյիշութեամբ,
այժմ
ի
յարութեանս
յիշեալ,
յայտ
յանդիման
ածեալ
եւ
խայտառակեալ
կործանեաց
զնա
ի
ջուրս
աւազանին.
վասն
որոյ
փրկութեան
երգեաց
Մովսէս
եւ
որդիքն
Իսրայեղի
յօրինակ
եկեղեցւոյ,
թէ՝
Օրհնեսցուք
զՏէր
զի
փառօք
է
փառաւորեալ,
զհեծեալս
եւ
զերիվարս
ընկէց
ի
ծով
(Ել.
ԺԵ
1).
եւ
որ
ի
կարգին
խոստովանութիւնք,
զԱստուծոյ
մեծամեծ
գործոյն.
ուր
յառաջէ
Մարիամ
զբան
օրհներգութեան
լնուլ
զՄովսեսի
եւ
զորդւոցն
Իսրայեղի,
յաղագս
անուանակցին
իւրոյ
Մարիամու
Աստուածածնի
որ
եղեւ
առաջնորդ
փրկութեանն
նորա
եւ
կանանց
ազգի,
որ
ելին
յանիծիցն
զհետ
նորա
օրհնութեամբքն:
Եւ
աստ
կատարին
ընթերցուածք
չորեքշաբաթուցն
որ
յԵլից:
Վեցերորդ`
լուսաւորութիւն
վերինն
Երուսաղէմի
մկրտութեամբ
աւազանին.
որով
լուսով
թագաւորեալ
մարդիկ,
ի
վերայ
մեղաց
եւ
մահու
գնան.
եւ
հեթանոսք
զերծեալք
ի
մառախղէ
մեղաց,
ծագմամբ
լուսոյ
նորա,
որում
համբառնալ
հրամայէ
զաչս,
եւ
տեսանել
զամենայն
մանկունս
ժողովեալ,
զի
եկին
ի
հեռաստանէ,
գերութեանն
սատանայի
որդիք
քո,
ասէ.
եւ
դստերք
քո
ի
վերայ
նոցա
բարձեալ
բերիցեն.
զի
տեսցես
եւ
խնդասցես
եւ
երկիցես
եւ
զարհուրեսցիս,
զի
մեծութիւն
ծովու
ի
քեզ
փոխեսցի.
եւ
ուղտերամակաց
բեռինք
բերցին
քեզ
ոսկւոյ
եւ
կնդրկի
եւ
ականց
պատուականաց,
իբրեւ
Աստուծոյ
եւ
թագաւորի.
եւ
ոչ
եւս
զմուռս
մեռելոյ,
որպէս
մոգքն,
զի
զփրկութեանն
Տեառն
ի
ձեռաց
մահու
առցեն
զաւետիս:
Զոր
տեսեալ
պատարագօքն
Տեառն
զգալ
ազգացն
Սիովնի,
որպէս
եւ
այժմ
մարմնաւորապէս
հրաշանայ,
թէ՝
Ո՞վ
են
սոքա
որ
իբրեւ
զամպս
թռուցեալ
եւ
իբրեւ
զաղաւնիս
ձագախառն
երամովին
գան
առ
իս
(Ես.
Կ
8),
եւ
որ
այլ
բարութիւնք
եկեղեցւոյ
պատմին:
Եւ
աստ
կատարին
ընթերցուածք
չորեքշաբաթուցն
մարգարէիցն,
որ
Իսրայեղի
ուրախութիւն
պատմելով,
սպառնային
փառաւովնի`
յօրինակ
սատանայի:
Եւթներորդ`
մխիթարական
աւետիքն
Քրիստոսի
առ
Յովբ,
երեւմամբ
աշակերտացն
եղեալ,
եւ
հիացուցեալ
զմեծամեծս
իւր
առնելով
յարարածս
նորա,
ցուցանելով
զմարդն,
եւ
որ
ինչ
վասն
նորա
լիեալ,
որում
անհաս
լիեալ
յառաջագոյն
այսպիսի
իմաստութեան
խորհրդոյ
եւ
դատաստանացն
Աստուծոյ,
կարծէ
անիրաւութեամբ
կրել
զտանջանսն:
Արդ
պատմէ
նմա
զմեծամեծս
արարչութեանն
զօրութիւն,
եւ
զմահու
եւ
զդժոխոց
լուծումն
ասելով.
Բանայցե՞ն
քեզ
ահիւ
դրունք
մահու,
եւ
բարապանաց
դժոխոց
ի
տեսանել
զքեզ
սարսիցե՞ն
(Յոբ.
ԼԸ
17).
զի
մի՛
եւս
ասասցէ
թէ
ի
գերեզման
գնաց
եւ
ի
տապանի
տքնեցաւ,
այլ
ընդ
Պաւղոսի
հիացեալ`
տեսանելով
վերստին
զիւր
նորոգութիւնն,
եւ
զեկեղեցւոյ
եւ
զարարածոց,
ասասցէ,
թէ՝
Ով
խորք
մեծութեան
եւ
իմաստութեանն
Աստուծոյ,
որպէս
զի
առանց
քննելոյ
են
դատաստանք
քո,
զի
ո՞վ
գիտաց
զմիտս
Տեառն,
զի
ի
նմանէ
եւ
նովաւ
ի
նոյն
ամենայն
(Տե՛ս
Հռոմ.
ԺԱ
33-34.
36):
Եւ
աստ
կատարի
ընթերցուածքն
Յովբայ,
որ
յուրբաթսն:
Ութերորդն`
համբարձումն
Փրկչին
աւրինակաւ
Եղիայի.
որով
ի
վեր
տարաւ
զմեզ
ընդ
ինքեան
յուսովն,
եւ
խոստումն
Հոգւոյն`
զոր
ընկալան
աշակերտքն.
որպէս
եւ
Եղիսէէ
յընկենուլ
զմաշկեակն
ի
վերայ
նորա.
որով
բաժանեցաւ
ջուրն
եւ
որդիք
մարգարէիցն
տեսանելով
ասէին.
Հանգեաւ
հոգին
Եղիայի
ի
վերայ
Եղիսէի
(Դ
Թագ.
Բ
15),
եւ
երկիր
պագին
նմա:
Իններորդ`
ուխտադրութիւնն
ուխտին
գալստեամբ
սուրբ
Հոգւոյն
ընդ
հնոյ
ուխտին.
բայց
առաւելութեամբ
որչափ
քան
զքարեղէն
տախտակսն`
միտք
եւ
սիրտ,
յորս
գրէ
սուրբ
Հոգին
եւ
կեցուցանէ
ըստ
շնորհացն,
եւ
ոչ
սպանանէ
ըստ
օրինացն:
Տասներորդն`
խոստումն
պարգեւաց
հանդերձեալ
աշխարհին
ի
ձեռն
Յեսովայ.
թէ՝
Յարուցեալ
անցցես
ընդ
այդ
Յորդանան
(Յես.
Ա
2).
յերկիրն
զոր
ես
տաց
որդւոցն
Իսրայեղի,
զորմէ
յառաջագոյն
գուշակեաց
Մովսէս
ասելով.
քանզի
է
երկիրն
յոր
դուք
մտանելոց
էք
ժառանգել
զնա
(Հմմտ.
Ել.
Զ
8).
վասն
որոյ
զգուշացուցանէր
պահել
զպատուիրանս,
զի
երկայնօրեայք
լինիցին
յերկրին
բարութեան:
Եւ
աստ
կատարին
ընթերցուածք
Երկրորդ
օրինացն,
որ
յուրբաթսն:
Մետասաներորդն`
ցուցանէ
զյարութիւնն
ամենայն
մարդկանն
բնութեան
պարգեւեալ,
ի
ձեռն
Եզեկիէլի
մարգարէութեանն,
զոր
եւ
յառաջ
մարգարէիւքն
խոստացաւ
յուրբաթս
քառասներորդացն,
որպէս
հանեալ
զկապեալս
ի
բանդէ
եւ
ի
տանէ
կապանաց:
Եւ
տաց
քեզ
զգանձս
խաւարի
եւ
զաւանդսն
աներեւոյթս
բացից
քեզ,
եւ
թէ
ես
ընկալայց
եւ
ապրեցուցից
զքեզ.
զոր
աստ
կատարէ
այժմ,
թէ՝
Ահա
շարժումն,
եւ
մերձեցաւ
ոսկր
առ
ոսկր
առ
իւրաքանչիւր
յօդս.
եւ
ջիղք
եւ
մարմինք
պատէին,
եւ
ի
վերայ
մորթ
(Տե՛ս
Եզ.
ԼԷ
7-8):
Նոյնպէս
եւ
զհոգւոյն,
թէ՝
Եմուտ
ի
նոսա
շունչ,
եւ
եղեն
կենդանի,
եւ
կանգնեցան
կացին
ի
վերայ
ոտից
իւրեանց
ժողովուրդ
բազում
յոյժ
յոյժ
(Եզ.
ԼԷ
10):
Եւ
ապա
դնել
զնոսա
յերկրին
իւրեանց
խոստանայ,
թերեւս
ուր
զառաջինն
էր
մարդն.
եւ
ճանաչել
զկարող
ձեռն
նորա,
թէ
զիա՞րդ
զօրացաւ
մահ
եւ
եկուլ,
զոր
մարգարէն
օրինակելով,
զբաբելացւոցն
ասէր
եկեր
զիս.
Եկուլ
զիս
վիշապն
(Երեմ.
ԾԱ
34)
ահագին
ըստ
առաջին
մարդոյն
յանցանաց.
եւ
կամ
թէ
որպէս
Քրիստոս
եհատ
զամենայն
արտօսր
յամենայն
երեսաց,
ըստ
իւրում
գթութեանն:
Երկոտասաներորդ`
միւս
եւս
բռնաւորին
կործանումն,
դստերն
բաբելացւոց,
որ
զիշխանութիւն
մահու
ունէր.
զոր
մեծամեծ
նախատանօք
ի
վեցերորդ
շաբաթու
ուրբաթուն,
ժողովեալ
թշնամանէին,
թէ՝
Էջ
նիստ
յերկրի
օրիորդ
դուստր
բաբելացւոց
(Ես.
ԽԷ
1).
չիք
քո
աթոռ
թագաւորութեան
մահուն.
զոր
եւ
խաւարամուտ
արարեալ
իբրեւ
երկաթի
շղթայիւք
սպառնալեացն,
պահեցաւ
անյիշութեամբ,
որպէս
ի
բանդի,
առ
յարութիւնն
երկնաւոր
թագաւորին,
խափանեաց
զիշխանութիւն
նորա,
եւ
զնա
յայտ
յանդիման
ածեալ
կործանեաց
զվերջին
կործանումն
ի
յաւիտենից
հուրն,
զոր
կատարեաց
ի
քաղդէացիսն
հնոցիւ
հրոյն
բորբոքելոյ
(Հմմտ.
Դան.
Գ
48),
զոր
պատրաստեալ
է
սատանայի
եւ
հրեշտակաց
նորա.
եւ
ապրեցոյց
զմանկունս
եկեղեցւոյ
օրինակաւ
երից
մանկանցն:
Որոց
տեսեալ
զայսպիսի
մեծապայծառ
փրկութիւն
նախահօրն
եւ
զանձանց,
եւ
զանճառ
պարգեւօք
Հոգւոյն
Սրբոյ
զորդեգրութիւն,
եւ
զկործանումն
թշնամւոյն
սաստիկ
բարկութեամբ,
սկսանին
նախ
օրհնել
զարդար
դատաստանն
Աստուծոյ
որ
ի
սկզբան
մարդոյն
արդարութեամբ
եւ
յիրաւի
ածեալ
եւ
մատնեալ
թագաւորի
անօրինի
եւ
չարի
սատանայի,
եւ
ապա
արարեալ
առ
նոսա
զողորմութիւն
քաղցրութեան
իւրոյ,
փրկեալ
զնոսա
սքանչելեօք
վասն
անուան
իւրոյ,
օրհնեն
գովելով
եւ
փառաւորեն
զՓրկիչն
յամենայն
արարածոց
յերկնէ,
յերկրէ,
ի
ծովէ,
եւ
որ
ի
նոսա
սքանչելի
գործք
բանաւորաց
եւ
անբանից,
շնչաւորաց
եւ
անշնչից,
մեծաձայն
բարբառով
եւ
ասեն.
թէ՝
«փրկեաց
զմեզ
ի
մահուանէ
եւ
ի
ձեռաց
դժոխոց
ապրեցոյց
զմեզ.
գոհացարուք
զՏեառնէ
զի
յաւիտեան
է
ողորմ
նորա
(Տե՛ս
Դան.
Գ
87,
89).
եւ
աստ
կատարին
ընթերցուածք
մարգարէականք
որ
յուրբաթսն
աղուհացիցն:
