Մեկնութիւն ընթերցուածոց

ԼԳ.
Ի նաւակատիսն ի նոր կիւրակէն:

Եւ զոր աւրինակ ի սկզբանն պատմեցի, թէ նիւթական աշխարհս յաւելուածութեամբ առ զկատարելութիւն իւր, նախ բուսականօքն եւ ապա զգայականօքն, եւ այսպէս իբրեւ աշտիճանօք բարձրացաւ` զմարդն գլուխ առնլով ի վերայ (Հմմտ. Ծն. Բ 15), հաւասարեաց առ իմանալի աշխարհն: Նոյնպիսի դարձեալ եւ վերստին նորոգմանս իմանալ է զմարդոյս կատարելութիւն, նախ զգալի լուսաւորօքս արարեալ նմա իմանալ ի նիւթականացս զԱստուած բնականօք, որպէս մանկանն բնութեամբն ի մօրէն ստին կաթինն` ըստ բուսականացն ի սնունդ. նոյնպէս երկրորդ անգամ զօրէնսն յաւելուած բնականացն արարեալ` պատմութեամբքն Մովսեսի, զնիւթական արարածոցս յիւր աստուածութեանն ծանօթութիւն, իրաւամբք դատաստանացն եւ ստուերօք պատարագացն, յորս երեւի խորհուրդ Քրիստոսի փրկութեանն (Հմմտ. Եբր. Ժ 1): Որպէս մանուկն յետոյ ընդ կաթինն եւ զջամբելիսն ընդունի զկակուղ կերակուրն որ է ըստ զգայականացն: Եւ այսպէս աճեցուցեալ աստուածային խնամոցն զսնունդ մարդկային մտացն. յետոյ դնէ զՔրիստոսի գալստեանն օրէնս աւարտ աստուածգիտութեանն` առն կատարելոյ հաստատուն կերակուր (Տե՛ս Եբր. Ե 14): Որպէս մարդն որ ըստ պատկերի Աստուծոյ ստեղծաւ, յետոյ ըստ նմին օրինակի եւ զպահս քառասներորդացս իմասցիս երիւք բաժանեալ` ի փրկութիւն մեզ. զառաջաւորացն` անընթերցուած հինգեկօքն. որպէս ի սկզբանն բնականացս արեգակնային ճանապարհաւ առաջնորդեալ յաստուածգիտութիւն, երկոտասան կենդանատեսակօք տարոյն, որպէս գիրն այբենաւորին յուսումն դպրութեանն: Երկրորդ շաբաթուն որ ի Ղազարուն յարութիւն երկօրեայ ընթերցուածովքն. սկսեալ ի Մովսեսէ, նշանակէ զԱհարովնի զարեգակնային գնացս, օրինօքն յաստեղացեալ յերկոտասան ցեղսն Իսրայեղի. որով ճանապարհաւ զգացուցանէր որդւոց մարդկան կրկին զաստուածգիտութիւնն. որպէս հեգքն ի դպրութիւնն որ զսիղոբայսն ուսանիցին: Նոյնպէս եւ երրորդ շաբաթն հինգօրեա ընթերցուածովքն ի ճրագալոյցն պայծառ արեգականն արդարութեան օրէնս. որ երեքկին լուսով աստուածգիտութեանն պայծառացաւ յերկոտասան առաքեալսն. որով հալածեցին յաշխարհէ զխաւար անգիտութեան մեղացն, առաջնորդելով ի կատարեալ աստուածգիտութիւն Երրորդութեանն. որպէս կատարեալ բանն որք զնոսա ընթեռնուցուն ի կատարեալ գիտութիւն: Եւ այսպիսի աշտիճանաւ երիցս խորհրդաբար պահովք քառասնիցս, ածեն յառաջին մարդոյն` որ յանցանօքն սպան զմեզ, մինչեւ յերկրորդ մարդն, Տէր յերկնից որ յարոյցն զմեզ ի մեռելոց, մահուամբ խաչին իւրոյ (Հմմտ. Ա Կոր. ԺԵ 22): Եւ հանեն յերկոտասան ընթերցուածս զատկին խորհրդոյ` ըստ երկոտասան աշակերտացն կատարեալ քարոզութեան հոգւոյն շնորհաց. որ պատմեն զյարութիւն Փրկչին ամենայն համարձակութեամբ, որով նորոգեցան տիեզերք: Եւ եղեւ ամենայն նոր երկինք եւ երկիր եւ որ ի նոսա հրաշալի գործք. բուսոց, տնկոց, ղուղակաց, թռչնոց երկնից, գազանաց, անասնոց, սողնոց, եւ մարդկային բնութեանս. որով ի սկզբան պսակեցաւ ի փառաբանութիւն Աստուծոյ, նիւթական տունս այս ընդ իմանալի տանն, ընդ որում եւ ապականեցաւ ծնընդովք իւրովք, եւ վերստին նորոգեցաւ Քրիստոսիւ. եւ այսպէս մեծ եղեալ փառք տանս այսորիկ վերջինս քան զառաջինն: Զոր իմաստութիւնն Աստուծոյ վերստին շինեաց եւ կանգնեաց եւթնօրեայ սեամբ շնորհաց Հոգւոյն. եւ առաքեաց զծառայս իւր կոչել բարձր քարոզութեամբ աւետարանին գալ ի նաւակատիս տաճարին Քրիստոսի. ուտել զհացս կենաց իջեալ յերկնից եւ ըմպել զբաժակս անմահութեան, զոր խառնեաց ի քաւութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց (Հմմտ. Յովհ. Զ 54-57): Եւ լինել նոր մարդ (Հմմտ. Բ Կոր. Ե 17. Եփես. Դ 22-24), հանելով նոր օրհնութիւն, նոր պատարագաւս, ի նոր կիւրակէիս սրբոյ Երրորդութեանն, որում փառք յաւիտեանս, ամէն: