Ճառք

Ո՞ր երթեալ դադարեցից եւ լացից զահեղ անօրէնութիւնս որ զիս ճմլեցուցանէ. եւ կամ ո՞ւր լռեալ ղօղեցից թախծեալ մեղօքս, եւ մաշեալ յամենայն զազրալի եւ չարալուր համբաւոյս՝ որ միշտ զսիրտ իմ գելու, եւ գալարեցուցանէ զաղիս իմ եւ զորովայն իմ ողբալով, եւ հանապազ հալեն եւ հեղձուցանեն զիս տրտմութիւնքս. զի յամենայն ժամ զանառակ պղծութիւնս լսեմ, եւ զանօրէն ամբարշտութիւնս տեսանեմ։ Եւ 'ի բազում թախանձանաց սրտի իմոյ կցեցաւ ոսկր իմ 'ի հող, եւ մարմին իմ յերկիր քանցեցաւ. զի 'ի լռութենէ բազում մտաց յուզութեանց եղեւ իբրեւ զխռիւ չորացեալ, եւ իբրեւ զպատկեր ինչ առանց շնչոյ. եւ յափշութենէ մտաց իմոց զիմ սխալանս յետոյ ընկեցեալ մոռացայ, եւ զձերդ քննեմ հանապազ։ Վասն զի լուր չար եւ համբաւ զազրալի 'ի լսելիս մեր հասեալ հնչեն հանապազ. յորմէ բուրէ սաստիկ ժանդութիւն եւ շարաւ նեխութեան եւ փտութեան. եւ հոտ չարահոտ 'ի վեր ցոլացեալ տաղտկացուցանէ զսուրբ եկեղեցիս, ընդ որ անձինք ամենայն արդարոց ահիւ հիացեալ ողբան զանօրէնութիւնն։

Եւ ես լի ամենայն յանցանօք միշտ զդոյն հառաչեմ եւ սգամ. զի 'ի զազրալի անօրէնութեանց ձերոց յամենայն ժամ թատերք սատանայականք ցնծան խայտալով, եւ եկեղեցիք Քրիստոսի միշտ ողբան դառնապէս։ Քանզի առեալ զմանկունս սուրբ եկեղեցւոյս՝ իւր ընծայեցոյց սատանայ, պղծեալս եւ պղտորեալս յանառակ թատերս տեսարանաց։ Որ միշտ հանապազ կամի հեռացուցանել զմարդիկ յողորմութենէն Աստուծոյ, եւ յամենապայծառ անանց բարութեանց, եւ տանել առնել բաժանորդս իւրոյ ահեղ աղէտիցն տանջանաց։ Վասն որոյ զիմոյ բազում յանցանացն անտես արարի, ձերոյ վշտացդ լինիմ վշտակից, եւ ողբամ զաներեւոյթ վէր բեկման անձին ձերոյ. զի մերժեալ արհամարհեցէք զպատուէրս պատուիրանացն Աստուծոյ, եւ առ ոտն հարեալ կոխեցէք զհաւատս առաքելական եկեղեցւոյ. եւ առ ոչ ինչ համարեցայք զսրբութիւնս մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի, զոր հանապազ ընդունիք յահաւոր եւ 'ի սոսկալի սեղանոյն։

Եւ արդ յոյժ ընկղմեալք էք 'ի դիւական մոլորութենէդ, եւ գերեալք եւ գրաւեալք 'ի խորհրդոց սատանայի. փութացայք անկանել 'ի դառնամահ որոգայթս նորա, երթեալ մտանել յապականիչ թատերս խաղուց, լսել զձայնս աղտեղիս խաբարան ականջաց, 'ի զազրացելոցն եւ պղծեցելոցն յանօրէն եւ 'ի չարալլուկ կատաղանաց գուսանաց, որք միշտ զշնորհս Հոգւոյն Սրբոյ հալածեն, եւ զմահաբեր պիղծ խորհուրդ սատանայի 'ի սիրտս եւ 'ի խորհուրդս ձեր սերմանեն. յորմէ վառեալ լուցանի հուր ցանկութեանց, եւ բորբոքեալ տոչորի բոցն ազգի ազգի ախտիւք 'ի մարմինս հնազանդելոցն, որք իբրեւ զփուշս եւ զտատասկս թաղեալ զանձինս վիրաւորեն, եւ մթերեալ կուտեն բեռինս դժուարակիրս 'ի վերայ ոգւոցն կորուսելոց։ Եւ հուր այրիչ եւ սուր սատակիչ անձանց իւրեանց ստացեալք ելանեն 'ի թատերս պղծութեանց՝ եղեալ կարեվէրս եւ հաստախոց 'ի գաղտնի նետից սատանայի՝ որ չարաչար զոգիս վիրաւորէ, եւ փոքր կարծեցուցանէ զմեծամեծ անօրէնութիւնս. յորմէ պարտ էր սարսել եւ դողալ հանապազ, եւ փախչել եւ հեռանալ բազում երկիւղիւ։ Զի չար է սովորութիւնն, չար են եւ յորդորիչք նորա՝ գինի եւ գուսան եւ սատանայ, եւ միտք մոլորեալք ցոփագնացութեամբք եւ յափրանօք վաւաշոտութեամբք, որք կամայօժար եւ դիւրահաւան ընդունին զչար սերմանս սատանայի, մանաւանդ թեթեւամիտ եւ շուաղաբարոյ ազգն անհամեստիցն կանանց, երագալուր եւ դիւրահաւան եւ վաղապատիրք. որք յափրանօք պակշոտեալք միշտ 'ի թատերսն փութան աներկիւղ 'ի տեսիլ անօրէն խաղուցն եւ սատանայական հրապարակին, ելեալ 'ի վեր 'ի դիտակ տեղիս նստին, խորհին եւ դիտեն զնմանիսն իւրեանց 'ի չարիս. որ թէպէտ եւ գործոյն անօրէնութեան ոչ պատահեն առժամայն, սակայն զնետս սատակիչս հարեալ տանին 'ի սիրտս, յորմէ պարտ է առ յապա մեռանել։ Որպէս եւ զգազան ինչ վիրաւորեալ 'ի նետից որսորդաց, որ թէպէտ առժամայն 'ի հաղբիցն զերծաւ, սակայն զնետսն տարեալ մեռանի։

Եւ արդ ի՞ւ իւիք դադարեցուսցուք զահեղ տոչորումն ցոլացեալ բոցոյն այնորիկ. եւ կամ ի՞ւ հնարս բժշկութեան աներեւոյթ վիրացն գտանել մարթասցուք. եւ կամ որո՞վ իւիք աւարեալ կործանեսցուք զտեցի թատերցն պղծութեան, զորոգայթն մահաբեր, զժողովն բազմաչար, զարուեստանոցն ամենայն ախտից։ Զի անտի յորդորին կուսանք 'ի պոռնկութիւնս, ամուսնաւորք ի շնութիւնս. անտի լինին կանայք ատելի արանց, եւ արք կանանց արհամարհելի. անտի որդիք 'ի հարանց թշնամանին, եւ ծառայք 'ի տերանց. անտի ծերոց անհամութիւն եւ երիտասարդաց վաւաշոտութիւն. անտի է պառաւանց յայրատութիւն, եւ աղջկամարդկացն գիշութիւն, եւ արանց լկտութիւն, եւ կանանց կատաղութիւն. անտի են մարդելուզութիւնք եւ կնահանութիւնք եւ մանկասպանութիւնք եւ այլ զրկութիւնք յաղագս զարդուցն պաճուճանաց. անտի են սնափառութիւնք եւ պճնութիւնք, եւ բազում մեքենայք չարարար ախտից. անտի է եւ զանազան պղծութիւնք՝ զոր եւ ասել իսկ աղտեղի է։ Այլ եւ ուսուցանէ անձին լկտութիւն, ոգւոյ մեղկութիւն, մտաց քայքայումն, աչաց յարատութիւն, լեզուի դատարկաբանութիւն, գործոց հեղգութիւն. եւ պարապեցուցանէ յամենայն չարիս, որ ուծացեալ հեռացուցանեն 'ի սիրոյն Աստուծոյ, եւ մերժեալ հանեն 'ի քրիստոնէական կարգէ։ Այլ եւ զայլ եւս ազգի ազգի կերպարանս չարեաց ասել չեմ բաւական, զոր թատերքն ուսուցանեն. զամբարտաւանութիւն, զհայհոյութիւն, զնենգութիւն, զմեխմեխութիւն, զչարակնութիւն, զնախանձ, զբամբասանս. վասն որոյ զեղուն պատուհասքն Աստուծոյ 'ի վերայ երկրի, որ սաստիկ սրտմտութեամբն 'ի տանջանս դատապարտէ։ Ահա զայս ամենայն անօրէնութիւնս ստանան՝ որք մտանեն 'ի թատերս խաղուցն, եւ աճեցուցանեն 'ի մարմինս իւրեանց զչար պտուղ սերմանցն սատանայի։

Եւ արդ ո՞ր բերան բաւական է ողբալ եւ լալ զայնպիսի աղտեղեալսն եւ զպղծեալսն. եւ կամ ո՞ր լեզու պատմել կարասցէ զանթիւ աղէտիցն բազմութիւնս՝ զոր անտի ստանան. եւ կամ ո՞ր միտք ցուցանէ զահեղ տանջանացն բազմութիւնն՝ զոր պատրաստեալ է նոցա 'ի հոսանս հրոյ գեհենին ընդ աստուածամարտն սատանայի, որք զխաւարայինսն ախորժելով ընկալան։ Եւ արդ է՞ր վասն այդպիսի տանջանացդ մատնիցիս, եւ կամ զի՞նչ 'ի պիղծ խաղոյն ընկալար. քրքրանս եւ ցոփանս եւ թեթեւանս, եւ օգուտ եւ ոչ ինչ. այլ անթիւ ահեղ աղէտից բազմութիւն։ Զի թէպէտ եւ պակշոտելոցն լինին ցանկալի պիղծ թատերցն տեսութիւն, որք միշտ յախտիցն ցանկութիւնսն ծիւրին եւ ծորան, այլ առողջիցն երեւի տաղտկալի պղծութիւնն եւ ամօթալի վաւաշոտութիւնն։

Կանայք 'ի բարս բոզից կերպարանեալք, եւ արք ձիոց մատակախազաց, որք անօրէն զազրաբանութեամբն եւ քան զանասունս եւս 'ի վայր իջանեն, եւ քան զշանց փսխածն աղտեղագոյնս եւս փսխեն զտաղտկալի բանիցն զգարշութիւնս, յորմէ շարաւ նեխութեան եւ հոտ զազրալի ելանէ, որ զանձինս երկիւղածացն զզուեցուցանէ, եւ դիւացն է ցանկալի. զի 'ի մէջ այնպիսի խայտառակելոցն սատանայ գումարեալ շրջի 'ի վերայ։ Զի ուր կատակք եւ գուսանք են եւ խաղ եւ ծաղր լկտիք, անդ եւ դեւք ընդ նոսա 'ի պարու անցանեն, եւ սերմանեն բազում աղտեղութիւնս 'ի միտս զեղխեցելոցն, եւ առաւել եւս 'ի մոլեգնութիւն բորբոքեն զգուսանսն՝ զպիղծ եւ զհալածողս շնորհին սրբութեան, զբորբոքիչս հրոյն ցանկութեան, զարհամարհողս պատուիրանացն, զկարապետս սատանայի խորհրդոցն, զանօրէնս եւ զաստուածամարտս եւ զթշնամիս ամենայն արդարութեան։ Զորս պարտ էր իսկ բազում քարամբք քարկոծել եւ յաշխարհէ հալածել, զնոսա առեալ զեղխելոցն 'ի խաղարանս զբօսանին, յորս մտանեն ողջանդամք, եւ ելանեն վիրաւորեալք. զՔրիստոս 'ի բաց մերկացեալք, եւ զսատանայ յանձին զգեցեալք. զՀոգին շնորհաց հալածեալ, եւ լցեալ պիղծ հոգւովն դիւաց։ Զի ամենայն որք հաւատովք եւ երկիղիւն մերձենան 'ի Քրիստոս, Սուրբ Հոգւովն լուսաւորին, եւ օր ըստ օրէ գործովք առաքինութեամբ 'ի վեր ելանեն, եւ մեկնեալ հեռանան յամենայն խաբից սատանայի։ Եւ որ պղծութեամբ թատերացն առ դեւս հպին հանապազ, խաւարին վարիւք միգապատեալք մթանան, եւ լնուն պիղծ ոգւովն սատանայի, եւ օր ըստ օրէ անօրէնութեամբք ծանրացեալք 'ի վայր կործանին, մինչեւ ուծացեալ հեռանան յերկիւղէն պատուիրանացն Աստուծոյ, եւ լինին աման սատանայական խորհրդոցն։ Եւ վասն այսորիկ առաւել ախորժելով ընթանան 'ի բանակետղ դիւաց, փութալ 'ի կոչն սատանայի՝ քան առ Քրիստոսի սուրբ եկեղեցին։ Զի բանակք դիւաց են թատերքն խաղոյն, եւ ամենայն անառակ եւ գուսանամոլ գինարբուքն, որք զեղխին եւ պակշոտին անօրէն եւ անաստուածաբար՝ լուծեալ զսանձս լեզուի եւ զկապ բերանոյն արձակեալ ուտեն եւ շուայտանան համանգամ կերակրոցն, եւ հոտն հոսեալ 'ի բերանոց նոցա՝ բուրէ բազում ժանտութիւնս. եւ խորհին եւ խօսին զամենայն կամս սատանայի, եւ ոչ իմանան զչար նետս սատանայի։ Հարկանէ՝ եւ զվէրսն խաղաղէ, եւ չտայ իմանալ, զի մի՛ ապաշխարութեամբ բժշկեսցուք. վասն զի գող է, եւ ոչ ընդ յայտնի ճանապարհն գնայ՝ եթէ զգուշանայցեմք. այլ գաղտնի եւ զհետ արածէ, եւ անակնածելի տայ արհամարհել զմեծամեծս պատուիրանացն, եւ փոքր կարծեցուցանէ՝ զի մի՛ զգուշասցուք։ Գիտէ թէ արգելեալ է 'ի պատուիրանացն զբան տգեղ եւ դատարկ, զբամբասանս եւ զհայհոյութիւնս. եւ առաւել հեղուն 'ի բերանս վաւաշ գուսանացն եւ բազում խեղկատակութիւնս եւ մորոսախօսութիւնս, գարշաբանութիւնս, դատարկաբանութիւնս։ Արհամարհութիւն, ձաղութիւն եւ հայհոյութիւն հոսեն 'ի նոցանէն հանապազ. զի 'ի ծաղր եւ 'ի խառն եւ 'ի խառնախօսութիւն դեւք փութացեալք հասանեն, եւ բերեալ ախտս բազումս ջամբեն եւ արբուցանեն՝ որք անդն շուայտանայցեն։ Վասն որոյ պարտ է լալ եւ ողբալ զայնպիսի անառակութիւնս, եւ մանաւանդ զկատակսն մտակորոյս՝ որ 'ի մէջ լկտի բազմականացն. իբրեւ զայսահարս յափրին, ծռին, գելուն, աքսոտեն, եւ զամենեսեան աղտով բերանոյն զազրացուցանեն. զոմանս հայհոյէ, զոմանս բամբասէ, զոմանս թշնամանէ, եւ զոմանս ձաղէ, խեղութեամբ ամօթով կուրացուցանէ. ոմանց ստէ, եւ յարգանօք սնափառեցուցանէ. իբրեւ զշուն կատաղեալ զամենեսեան առ հասարակ խածանէ։

Զի՞նչ գործես, ով թշուառական. ընդէ՞ր ոչ փութաս թափել 'ի չարաչար ամբարշտութենէդ՝ գալ 'ի միտս քո. ընդէ՞ր ոչ ողորմիս ոգւոյդ կորուսելոյ. ընդէ՞ր ոչ լաս եւ ողբաս զանօրէնութիւնս. ընդէ՞ր հուր 'ի հուր յաւելուս այրել դառնապէս. ընդէ՞ր 'ի վերայ կայծականց եւ փշոց գնաս հանապազ. զի՞ ընդ բեռինս մեղաց բեւեռիս հանապազ. հի՞մ քարավէժ եւ դարահոս լինիս 'ի վախից. վասն է՞ր սուր սրես, եւ նովին վիրաւորիս. զի ոչ ոք է՝ որ հրով հուր շիջուցանէ, եւ ոչ չարիւ բարւոյ հանդիպի։ Ո՞վ է որ փուշ տնկէ՝ եւ խաղող կթիցէ. կամ որոմն սերմանիցէ՝ եւ ցորեան հնձիցէ. եւ ոչ անառակ վարիւք ոք զՔրիստոս տեսանիցէ եւ զարքայութիւնն ժառանգիցէ. այլ 'ի հուր գեհենին դատապարտի 'ի մէջ որդանցն թիւնաւորաց։ Եւ որ այդպիսի անօրէն լկտութեամբ եւ գինեմոլ զեղխութեամբք կեցցէ, եւ դիւական թատերօք եւ ծաղրածու գուսանօք վարիցի, մի՛ ամենեւին ակնկալցի ապրել 'ի հրոյն տանջանաց։ Յիշեա զբանն ահեղ, թէ վայ որ ծիծաղիցին այժմիկ, զի նոքա սգայցեն. վայ որ խնդան այժմ, զի նոքա լացցեն եւ ողբասցեն. վայ որ ըմպեն գինի յարբենալ, եւ անոյշ իւղօք օծանին. վայ ձեզ մեծատանցդ՝ զի ընկալայք աստէն զհատուցումն բարութեան ձերոյ. զի բազում նեղութեամբ պարտ է մտանել յարքայութիւնն Աստուծոյ։ Արդ Քրիստոս լալ եւ սգալ ասաց յաշխարհիս, եւ դու ծիծաղիս եւ ցնծաս, եւ ոչ զարհուրիս եւ դողաս յահեղ դատաստանացն Աստուծոյ, որ ճշմարտիւ քննէ զամենայն որ կամաւ եւ որ ակամայ, զոր 'ի ծուլութենէ եւ զոր 'ի մոռացմանէ գործէք։

Արդ փութա մաքրեա զանձն քո յայրատութենէդ, զլեզուդ 'ի դատարկաբանութենէդ, զլսելիս 'ի պղծալուր սովորութենէդ, եւ զմիտս քո 'ի մահաբեր սատանայական խորհրդոց։ Անկիր արաջի Աստուծոյ եւ ասա. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո։ Մի՛ հեղգար 'ի վաստակս ապաշխարութեան՝ մինչ աւուր կայ. ահա փութա 'ի գիշերն յայն հասանել ահեղ եւ սոսկալի խաւարին եւ աղջամղջին։ Արդ ծանիր զմեղաց քոց բազմութիւն. յիշեա թէ մեռանել ունիս առ վաղիւն. նկատեա զպահանջումն հոգւոյդ քո 'ի մարմնոյդ. եւ ած զմտաւ հանապազ զմեծ ահեղ օր դատաստանին, զհուր անշէջ, զխաւարն աղջամղջին, զգուբն ապականութեան, եւ զտարտարոս գեհենին, եւ զդառն ողբումն մեղաւորաց յահեղ դատաստանացն ահագին դատաւորին. ուր բանք սպառին, եւ գործքն թագաւորեն. ուր խորհրդոց եւ գործոց պահանջումն. ուր դատարկաբանին են խնդիրք, եւ անդէպ մտածութեան համարք։ Արդ զայս ած զմտաւ հանապազ, զայս յիշեա միշտ. յոգւոց հան եւ ողբա, հեծեա եւ լաց անդադար, զի թերեւս ապրել կարիցես յահեղ աղէտիցն տանջանաց եւ յաննշոյլ խաւարէն, եւ հանդիպել անանց բարութեանցն խոստացելոց 'ի Քրիստոս Յիսուս 'ի տէր մեր. որում փառք յաւիտեանս. ամէն։