Գիրք Պատմութեան

Վասն հոգետանն եւ շրջակայ շինութեանն։

Ի հարաւակողմն վանից գտանի լայնամեծհրապարակ մի որ յաւուր Տեառն ընդ առաջին անդ ելանենզգեստաւորեալքն խաչիւ եւ Աւետարանաւ, եւ կատարենզխորհուրդ Տեառն ընդ առաջին մեծաշուք հանդիսիւ։ Եւ՚ի կողմն արեւմտից յայսմ հրապարակիս է հոգետուննմեծ, ուր նախ իջեւանին տէրունական ուխտաւորքնմնալով ՚ի սա Գ օր. եւ զկնի նուիրելոյզողորմութիւնս՝ հանեալ անտի բաժանեն ՚ի խցերսառանձինս։ Ի սոյն կողմա՛ն է նորաշէն կոչեցեալ մեծաթոռն. եւ ՚ի վերայ նորին կամարակապ բազում խցերսշինեալ յԵղիազար Հոգեւոր տիրէն ՚ի ՌՃԻԴ թուին։ Եւյարեւելս այսմ նորաշէնքիս հին ախոռնէ. որ ՚ի վերայնորին մեծամեծ խցերք կան, որ եւ ցորենաթաղ կոչի. շինեալ ՚ի մեծ Գրիգոր Պարօնտիրէն ՚ի ՌԶ թուինՀայոց։ Իսկ յարեւելից կողմն վանից՝ է՛ նորնորաշէնն որ ՚ի ՌՃՀԳ թուին Հայոց շինեաց զսաայժմոյս հայրապետն մեր Գրիգորիոս մեծ վարդապետն, յայլազգեաց գնելով զտներս եւ զայլ բակս առեալխառնեաց ՚ի վանքս։ Եւ զարեւելից պարիսպն շուրջբոլոր նոր ՚ի նորոյ շինեաց եւ առաւել լայնացոյց, եւընդարձակեաց զբնակութիւնս տէրունականուխտաւորաց։ Եւ ՚ի հիւսիսային կողմն վանից, եւսիջեւանք եւ բնակութիւնք ուխտաւորաց. բայց աստգտանի փոքրիկ եկեղեցի մի յանուն սրբոյն Թէոդորոսի. շինեցեալ ՚ի Լեւոն թագաւորէն մերմէ ՚ի ՊԼԵ թուինՀայոց։ Յորժամ Թորոս որդին իւր մեռաւ՝ աստ թաղելովզնա եւ յիշատակ որդւոյն իւրոյ շինեաց զեկեղեցիսզայս։ Եւ Գերեզմանն յանկիւնս հիւսիսոյ երեւի։

Եւ ՚ի պահոց առաջին շաբաթն լինիտօնախմբութիւնս եկեղեցւոյս սրբոյն Թէոդորոսի. որոյ յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի։

Իսկ պարտէզք սուրբ վանիցս՝ են Բ. բայցկարի մեծամեծք։ Քանզի արեւմտից պարտէզն կարի մեծէ. որ եւ ծայրէ ՚ի ծայր ո՛չ ճանաչի ոք յումեքէ վասնմեծութեանն։ Եւ բաժանեալ է ՚ի մասունս։ Եւերկրորդն որ կոչի ներսի պարտէզ՝ ՚ի հարաւակողմն էզկնի նորաշէն ախոռին. եւ սա եւս է մեծ՝ բաժանեալիմասունս վայելչագեղ բուրաստանաց։ Իսկ ներքինպարտէզն որ ունի զմեծ ջրհոր մի կարի մեծագոյն, հորդեալ յըստակացաւ, եւ շինեալ նորոգեցաւ ՚ի ՌՃՀԴթուին։ Եւ յայսմ պարտիզաց գոյ ճանապարհ մի որ գնայ՚ի Սուրբ Հրեշտակապետու վանքն։