Գիրք Պատմութեան

Ի յսկիզբն շինութեան Սրբոյ Յարութեան, պաղատանս ՚ի Հոգին Սուրբ։

Յուսամ ՚ի Հոգին Սուրբ Աստուած որ է շնորհատու։
Ողորմեսցի՛ թշուառիս եւ լիցի ինձ լուսատու։
Վարեսցէ՛ զղեկ մտացս որպէս Տէրպարգեւատու։
Հիւսել զշէնս ըստ իւր կամաց զի է միշտ խնամատու։

Աւարտեսցէ՛ զգործս ձեռաց եւ լինիցի ձեռնտու։
Նորոգութիւնն ՚ի նմանէ եւ ինքն է կենսատու։
Երես անկեալ պաղատիմ մի՛ լինիցիմ յամօթու։
Սկիզբն շինութեան եղեւ եւ աւարտումն լսեմ օլտու։

 

Թուականք ՚ի շինումն Սուրբ Յարութեան։

Թիւ, ՌՃԿԹ։

Յորժամ ճեմէի ՚ի մէջ Սուրբ Յարութեան.

Լայի մորմոքիւ սըրտիւ կականման.

Տեսեալ զընդհանուր ազինսն ամենայն.

Արշաւեալք ՚ի շինումն ըղձիւ աննըման։

Ասէին առ իս՝ Ո՛վ դու պարտական.

Շինէ՛ զգիեամէ անյապաղական.

Զի ցոյց է թուին շնորհաւորական.

Տէրն ողորմած է եւ յոյժ գթածական.

Շինէ՛ Զգիամէ այլ երբեմն ել հրաման.

Որ Յարութիւն կոչի բառիւ արապեան.

Աստանօր եղեւ աւարտ սուրբ շինման.

Ի թուոյ Հայոցս որ կայ յըսկըզբան։

Ի վաղ ժամանակաց միշտ աղաչէաք.

Ի հեշտալուր Փրկչէն ըստէպ խնդրէաք.

Տէր շինէ՛ Զգիեամէ հանապազ լայաք.

Մինչ լուաւ ստեղծիչն, ւ ՚ի նոյնթիւնէաք։

Եթէ կամիս իմանալ այլ զթիւ Հայոցբոլորեալ.

Շինէ՛ Զգիեամէ որ է յարութիւն կերտեալ.

Ամաւս այս շինեցաւ յոյժ փառաւորեալ.

Վիճակս մեր Հայոց խաչիւ պանծացեալ։

Շինումն ՍուրբՅյարութեան խաչին էսկըսեալ.

Եւ աւարտումն շինէ՛ Զգիեամէ թուեալ.

Արապի լեզուաւ այսու անուանեալ.

Եւ Յոյն բարբառիս Անաստաս կոչեալ։

Յոյժ պատեհաւոր հանդիպեցաւ մերսթուական.

Ի շինումըն մեծի աշխարհամատրան.

Շինէ՛ Զգիեամէ բառիւ արապեան.

Որ ստուգաբանի շինումն Յարութեան։

 

*Գովասանք սրբոյ քաղաքիս Երուսաղէմայ, ոգեալ ՚ի Յովհաննիսէ սուրբ Երուսաղէմացւոյ։

Ի մէջ աշխարհի եւ ազանց. պետ եւ գլխաւորքաղաքաց. սուրբ Երուսաղէմ լոյս աչաց. քաղաքԱստուծոյ գերազանց, գերազանց սուրբ Երուսաղէմ։

Յոյժ փափագանօք զքեզ գովեմ. կարիըղձանօք դրուատեմ. զաղերսս ընծայ քեզ նուիրեմ.

քաղաք Աստուծոյ հռչակեմ, հռչակեմ սուրբԵրուսաղէմ։

Ուռճացեալ փառօք Յիսուսեան. պանծացեալխաչիւ Քրիստոսեան. Տեառն Աստուծոյ յարկպատուական. քաղաք Աստուծոյ փրկչական, փրկչականսուրբ Երուսաղէմ։

Վեհից եւ փոքուց ըղձալի. ամենայն սեռիցտենչալի. գանձ մարգարտաց ես մեծագին.

քաղաք Աստուծոյ քաղցրագին, քաղցրագին։

Հայրական բանին օթարան. Տնօրինականացկայարան. Փրկչին մերոյ բնակարան.

քաղաք Աստուծոյ փրկչական, փրկչական։

Ամենապատիւ Գերեզմանն, Աստուծոյն մերոյննջարանն, ՚ի քեզ փայլի արփիական,

քաղաք Աստուծոյ հրաշազան, հրաշազանսուրբ Երուսաղէմ։

Նմանեալ երկնից կամարին, լեառնԳողգոթայ Սուրբ Տեղին. ըսպանդանոց մերկենսատուին. քաղաք Աստուծոյ երկնային, երկնային։

Ի քէն միշտ բղխի անխափան. վտակշնորհափաշխ եօթնարփեան. ոռոգանէ զազգս ամենայն. քաղաք Աստուծոյ շնորհազան, շնորհազան։

Սոսկալի տաճարն Յարութեան. համաքատակարքայութեան. հիմնեալ ՚ի քեզ վայելչական.

քաղաք Աստուծոյ սրբազան, սրբազան։

Էին բոլորից ես զետեղ. որ վասն մերզարիւնն եհեղ. դու քաղցրագոյն եւ յոյժ համեղ.

քաղաք Աստուծոյ հրաշագեղ, հրաշագեղ։

 

*Տաղ առ Ամենասուրբ Կոյսն Մարիամ. ոգեալ՚ի Յովհաննիսէ սուրբ Երուսաղէմացւոյ ՚ի ՌՃՀ թուին. Տողագլուխն կապէ զայս՝ «Թագդ ոսկեղէն ծիածաննշանինե, որ թուի, ԵՌԴՃԻԲ, այսինքն, Մարիամ։ Եւտողավերջն անուանագիծ՝ «Ի Յովհաննիսէ սաե։

Թեթեւ ամպոյդ Սրբոյ մօրըդ ՅիսուսԻ.

Արտասուք յայտնեցից զաղէտս յոգնակի

Գոչեմ ձայնիւ մեծաւ ՚ի սրտէ՛ խորոՅ.

Դեգերիմ անճարակ ՚ի հոգւոյս խոցոյ.

Ողբալով աղաչեմ, ՚ի ցաւոյս զերծՈ՛.

Սիրազմայլ գթութեամբ զհիւանդս ողջացո՛։

Կենաց իմոց պատճառ զարդարեալ լուսոՎ.

Երկնայինքն զքեզ գովեն երկըրպագելով։

Ղա՛մբար լուսափայլեալ՝ անշէջ վառեալջաՀ.

Էին մարմնացելոյ տնօրէնութեան ռահ։

Նանրացելոյս մեղօք գթածապէս օգնեԱ՛.

Ծիրանատեսիլ Կոյս զաղտ հոգւոյսսըրբեա՛։

Ի քեզ եմ յանձնեալ զիս՝ դու իմ ապաւէՆ.

Արձակեա՛ զըմբըռնեալս՝ ՚ի դիւաց կապէն։

Ծով ամենահանդարտ բոյն ոստրիոսԻ։

Անհամեմատ ծընօղ անգին մարգարտի։

Նըքթելոյս ՚ի բարեաց ընձեռեա՛ զպիտոյՍ.

Ներածաղկեա՛ յանձն իմ զբարեբերըն բոյս։

Շնչեա՛ ՚ի պարտէզս իմ որ չորացեալ Է.

Ակնարկութեամբդ քով զիս նախախնամէ՛։

Նըւիրեալ իմ զաղերսս՝ անյարմար է բառՍ.

Ի գլուխ այսըր տողիցս համարեա՛ ըզտառս.

Նազելի Մարիամ քաղցրութեամբ պարզեԱ՛.

Տողս է այս աւելի, թիւն է ջակամա։

 

Նորին դարձեալ առ Ամենասուրբ ԿոյսնՄարիամ, ոգեալ անուանագիծ տանց երկաքանչ տողի։

Թիւ, ՌՃՀ։

Յուսալով ողբամ վերնական հարսիդ.

Աղերս նուիրեմ Էին սնուցչիդ։

Ունիլ վերստին հանգիստ անկասկած.

Նորել էապէս սըտըրկիս յօծուած։

Վարանեալ հանգոյն այրւոյն Նայինի.

Եղեալ սըգաւոր յոլով ողբագնի.

Հարեալ անխընայ նըսեմ Էնկեռէ.

Սթափիլ յօժարեաց ոսոխին վըճռէ։

Անձինս նըկատեա՛ էրջանիկ սիրով.

Յաւէտ ուղղիցիմ վերաբնակ հետով։

Նըւաստս էզակի սակս յաճախելոյ.

Ուրուկեալ վարուք հանգէտ անասնոյ։

Էէն սարսափիմ յոգնակի ոստմամբ.

Վերձայնեա՛ հզօրիդ առ իս նըկատմամբ։

Սըթար յօրինեա՛ ո՛վ կոյս Վալիտէ.

Հնազանդեալ անուանս նոճթակ էրաստէ։

 

* Տաղս ոգեալ Երուսաղէմցի յաբեղայէ անուանագիծ տանց, յաւուր Վարդավառի որ Վեհն էր Ժամարար. «Ի գոյն, ՚ի պատուի ոչ կացեալ հաւն իմե։

Ի մեծագոյն պայծառափայլ յաւուր տօնիս տէրունական. լըցեալ եղաք մեծ խնդութեամբ եւ հոգեւոր հրաւիրման. զի Տէրըն այլակերպեալ յԱդամային կերպարան. եւ հայրենի փառօք իւրովք արար զմեզ լուսազան։ Յայտնեաց իւրոց աշակերտաց ՚ի գլուխ լերինն Թաբօրեան. պայծառացան հանդերձք նորին սպիտակագոյն քան ըզձեան. եւ ՚ի լուսոյ կերպարանացսուրբ առաքեալքն հիացան. եւ զարհուրեալք ՚իտեսլենէ յերկիր անկեալ պակուցան։

Ո՛չ շատացեալ աշակերտօք, ըզմարգարէսնածւեհան. ՚ի մեռելոց զմեծն Մովսէսւի կենդանեաց զԵղիայն. զի ծանուսցէ, թէ ինքն է Տէր կենդանութեան եւ մահուան. եւ հաստատեալ վըկայութեամբ զքարոզութիւնն տիրական։

Վերաշարժեալ եւ հայրն յերկնից որոտալով մեծաձայն. ասէ՝ Դա՛ է Որդին իմ յոր հաճեցայսիրական. դըմա միայն դուք լուարուք եւ պահեցէք զպատւիրան. զի այս է տապ իւրոյ խոստմանն Արքայութեանն անվախճան։

Հընչիւն հողմոյն իսկոյն լինէր ամպհովանի հոգեկան. եւ աշակերտքն երկիւղալից յոյժծանրացեալ թըմրեցան. զոր եւ Պետրոս սարսեալ յահէնանգէտ խօսէր այլաբան. բարիոք է մեզ աստ լինելտաղաւարեալք ՚ի խորան։ Այսքան փառօք ճոխացեալ էպատկեր աւուր հրաշական. եւ առաւել ՚ի սոյն աւուրսկանգնեալ եղեւ նոր սեղան. եւ մատուցաւ անծախապէսնոր պատարագ քաւութեան. ՚ի Յակոբայ առաքելոյնարդար եւ սուրբ եղբօր Տեառն։

Նոր դաստակերտ ձեռնադրեցաւ յառաքելոցսըրբազան. յԱստուածակոխ սուրբ քաղաքին անեղաշէն Սաղիմայ. սուրբըն Յակօբ եղբայրըն Տեառն եպիսկոպոսպետական. ծագէ ՚ի ծագ յսփիւռս աշխարհի գլուխ եւ պետ ընդհանրական։

Ի պարգեւաց Հոգւոյն Սրբոյ յատուկշնորհօք ճոխացան. երամքն ընտրեալ քրիստոնէից հաւատացեալք միաբան. գերամեծար իսկ պատուեցին զաթոռըս Սուրբ Աստուածեան. եւ բարձրաբերձ հրամանատու ըզգահս հանուր ընկալան։ Սեփհականեալ եզակապէս ազգիս Հայոց Արամեան. տուն եւ տեղի մեծ պարծանաց՝ ուխտաւորաց օթեւան. ներկայ այժմոյսԱթոռակալն նախնի պետաց է նըման. արթուն անուն Գրիգորիոս րաբունապետ հրաշազան։ Էնն որ պահէրընզԻսրայէլ՝ պահեսցէ զինքն անսասան. ՚ի ներկայէ՛ եւ յապառնւոյ գաղտնի չարէն ստորական. երկայն աւուրբ ժամանակօք մինչեւ ՚ի կէտ իւր կոչման. եւ յետաստեացս ելանելոյ՝ արժան լիցի իւր տեսլեան։ Ամէն։

 

* Առ սուրբ Հրեշտակսն, ոգեալ ՚ի Յովհաննիսէ Երուսաղէմացւոյ։

Իսկական լուսոյն սպասաւորք բարիք։

Յսկզբանն ստեղծեալք գերապատուելիք։

Յո՛յժ մերձաւորք Տեառն անիմանալիք։

Հրամանակատարք զուարթունք եւ արիք։

Որակըք հրանիւթք եւ անկիզելիք։

Սաւառնաթեւըք՝ խիստ զարհուրելիք։

Վեհագոյն բնութեանն մերձ եւ հըպելիք։

Ազդուք զօրութեամբ հրեշտակք թափանցիք։

Հաւատացելոց յաւէտ սիրելիք։

Եւ յանհաւատից հեռացեալ փախչիք։

Արդարոց ընկերք եւ հուպ ընտանիք։

Եւ մեղաւորաց՝ միջնորդք հաշտելիք։

Նահանջօղք այսոց՝ դիւաց թըշնամիք։

Մարդկայնոյ ազգի բարեկամ հոգիք։

Ի մէջ նեղութեանց հանապազ կոչիք։

Եւ զձեզ յիշողաց յօգնութիւն հասիք։

Սոյնպէս եղկելւոյս խնայել փութասջիք։

Մի՛ գուցէ լինիմ դիւաց նախատինք։

Էրեխան իննեակ արգաւանդ այգիք։

Ցամաքեալ յայգիս նորոգ ցօղեսջիք։

Առաջին լուսոյն ըզշնորհն ընդունիք։

Մի՛ զըրկէք եւ զիս տեարք իմ բաղձալիք։

Սեւաթոր գերւոյս յորժամ հանդիպիք։

Հրամանաւ Փըրկչին զհոգիս աւանդէք։

Արարչին սիրովն հեշտութեամբ շարժիք։

Եւ քաղցրութեամբ ինձ զդէմըս ձեր ցուցջիք։

Ցընծալի աչօք յիս նայիլ դարձիք։

Զի բնութիւն է ձեր, զբարին միշտ կամիք։

Երջանկացելոց դուք քաղցր երեւիք։

Եւ յանցաւորաց դառնութեամբ հայիք։

Արդ գթացէք ՚ի յիս սուրբ վեհք պանծալիք։

Յանապաւէն օրն լերուք նըպաստիք։

Լոմակերպ այրւոյն զաղերսս ընկալջիք։

Եւ տո՛ւք փոխարէն զօգնութեան կընիք։

Է՛ հրեշտակապետք զօրք անյաղթելիք։

Մի՛ անգոսնէք զբանս թէ եւ ո՛չ հաճիք։

Սէր ձեր բորբոքեալ ՚ի հոգիս սաստիկ։

Վասն այն թախանձեմ որպէս մուրացիկ։

Առ անձուկ սըրտիս եղէ երգեցիկ։

Եդա ՚ի միջի իբր թուոյ քանիք։

 

* Տաղ ՚ի վերայ Պիւլպիւլին եւ Վարդին, ոգեալ Երուսաղէմացի յաբեղայէ։ Ի գոյնն որ ասէ՝ «Իմաչաց լոյս Որդիե։

Յարուցեալ Պիւլպիւլին ՚ի մէջ գիշերոյն. ասէր՝ Ո՛վ եգիտ եգիտ զսէրն իմ քաղցրագոյն, որոնէրանհագիստ ՚ի մէջ իւր այգւոյն. ըշտապով ճեմէր ՚ի սէրցանկալւոյն։ Վայելուչ ձայնիւ երգէր յոյժհամեղագոյն. միթէ դուք տեսի՞ք զսէրն իմքաղցրագոյն։ Հետ շաւղին ընթացեալ փութովվաղագոյն. յուզելով պարէր պարէր ՚ի սէրցանկալւոյն։ Առ իս նայեցէք ասէր պահապանք այգւոյն. եկեալ ո՞վ եհատ եհատ զվարդն իմ քաղցրագոյն։ Նազելիվարդին սիրոյ լայր խիստ դառնագոյն, ողբալով գոչէրգոչէր ՚ի սէր ցանկալւոյն։ Է՛ իմ ողորմած ԱստուածՏէր կարողագոյն. վերստին տուր ինձ տուր զվարդն իմքաղցրագոյն։ Սոյն գունակ մաղթեմ եւ ես զՏէրնբարձրագոյն, դարձուսցէ՛ զգերիս գերիս ՚ի մեղացգործոյն։

 

Օրհնութիւնք յետ քարոզի, ոգեալ ՚իՅովհաննէս աբեղայէ սուրբ Երուսաղէմացւոյ։

 

Օրհնութիւնք Տեառն առատասցին.

Ի վերայ ձեր ժամանեսցին.

Օրըստօրէ ՚ի ձեզ հեղցին.

Անվերջապէս ծաւալեսցին։

Բանն առաքեալ ՚ի միշտ Էէն. էառզբնութիւն ՚ի Սուրբ Կուսէն. ըզձեզ հանցէ՛ ՚ի խորտըղմէն.

կարողութեամբն աստուածեղէն։

Գուշակութեամբ մարգարէից. ծընաւմարմնով Տէր բոլորից. բարձցէ՛ զերկուսն իւրծառայից. ընտրեալ դասուցդ քրիստոնէից։

Դասք երջանիկ հովուացն եկեալ. տեսինզԱրքայ մանուկն օրհնեալ. դուք եւս արժան լիջիքտեսլեան. զի եղիջիք երջանկացեալք։

Երգ բազմութեանց սուրբ հրեշտակաց. որքհընչէին փառք ՚ի բարձանց. դուք ձայնակիցխաղաղութեանց. լիջիք կըցորդք նոցին անձանց։

Զըւարճասջիք լուսով փառաց. շնորհիւԾնընդեամբ նորոյս կենաց. եւ թողութիւն լիցի մեղաց. ձեզ՝ Յիսուսի բարեկամացդ։

Էին բնակից ընծայատուք. եղեն արքայքկոչեցեալքըն մոգք. դուք ընդ նոսին նըւիրատուք, լըծորդակից եղէք բարուք։

Ընդունեսցէ՛ ըզտուրսըն ձեր. որպէսըզմոգսն ընծայաբեր. եւ պարգեւէ՛ ձեզ լուսաբեր.

զողորմութեան գութն անվեհեր։

Թագաւորըն տիեզերաց. եդեալն ՚ի մսուրյանցաւորաց. բազմեցուսցէ՛ ՚ի տեղ փառաց.

զսիրօղսդ համայն իւր Սուրբ Տեղեաց։

Ժամանեսցին խընամք Փըրկչին. այն որյաւէտ ՚ի ձէնջ կոչի. եւ որոգայթք չար խաւարչին.

հալածապէս ՚ի ձէնջ փախչին։

Իմանալի ձա՛յնն հայրական. հընչեալն ՚իգետն Յորդանան. թէ սա՛ Որդիս է սիրական. յորհաճեցայ ՚ի յըսկըզբան։

Լիջիք եւ դուք արժանաւոր. լըսել ըզլուրսաւետաւոր. համաքատակ նըմանաւոր. ձայնին կենացըսպասաւոր։

Խարդաւանօղ փորձիչըն չար. որ ըզՓըրկիչնեհան ՚ի լեառն. մի՛ կարասցէ փորձելաբար. մարտիլընդ ձեզ թըշնամաբար։

Ծուղակ նորին Տէր փըշրեսցէ՛. եւըզխորհուրդն ցըրուեսցէ՛. եւ զձեզ կորզեալազատիցէ՛. ՚ի հընարից նորին նետէ՛։

Հուրըն սիրոյ ծախիչ մեղաց. ձեր այրեսցէ՛զտիղմըն չարեաց. եւ պարգեւէ՛ ձեզ սիրելեաց. ըզանթառամ պըսակ փառաց։

Կենարարին ուխտատեղեանց. դուքցանկացօղք եղէք արդեանց. ո՞ւստի ընկալջիք զվարձգերազանց. եւ դասեսջիք ընդ անմեղ գառանց.

Ձիր ծաւալմանց Սըրբոյ Հոգւոյն. իջցէ՛ ՚իձեզ առատագոյն. եւ եղիջիք դուք բարեգոյն. եւքաղցրասջիք համեղագոյն։

Ղամպարափայլ լոյսն աշխարհի. հրաշագործօ՛ղն մարդկան սեռի. ներգործեսցէ՛ ձեզըզբարին. որպէս երբեմն մաքսաւորին։

Ճոխ տանուտէրըն մեծագին. որ ըզմըշակսնկոչեաց յայգին. տացէ՛ եւ ձեզ առատագին։ Ըստառաջնոց վարձս ՚ի կարգին։

Մասնաւորիք կենաց շնորհին. որպէսորդիքն Զեբեթին. որք խոստացան Տեառն Արարչին. ըմպել զբաժակ պատուիրանին։

Յորոց եւ դուք ո՛ ցանկալիք. զբաժակվըշտացն ըմպեցիք. ուրեմն գործով եղէք նմանիք. եւհաւատով նմանիլ պարտիք։

Նըպաստ ւօգնիչք ձեզ եղիցին. մեծաշակերտք կենարարին. ւատենահաս ժամանեսցին. ՚իյանձկութիւնս եւ ՚ի տըխրին։

Շնորհատրութիւնքն որք աստ բաշխին. յԱստուածահոտ տեղեաց փըրկչին. գետօրինիւ ՚ի ձեզիջցին. եւ անպակաս ՚ի ձէնջ լիցին։

Ուստի նոքօք բեղմնաւորիք. եւ պըտղատուքբարեաց լիջիք. ընդ հազարաւորսն դասեսջիք. եւըզպըսակսըն ընկալիջիք։

Չար կամքըն ձեր միշտ կորընչին. իբրզհերովդէս յետս նահանջին. եւ յանցանք ձեր յաւէտջընջին. հայցմամբ մեծի սուրբ մըկըրտչին։Պայծառութիւն սուրբ միածնին. որ յայտնեցաւ ՚իթաբօր լերին. պայծառ պահէ ըզձեր հոգին. ՚ի տաղաւարիւր հրամանին։

Ջուրն որ շարժիւր ՚ի հրեշտակէն. յաւազանին պրօպատիկէն. շնորհիւ խաչին շարժիարդէն. բըժըշկեսցէ՛ զձեզ համօրէն։

Ռահըն մաքուր խոնարհութեան. եւթագաւորն խաղաղութեան. որ յաւանակն անարգութեան. նըստաւ կամաւ եւ հեզութեամբ։

Սիրով մեծաւ նըստի գթութեամբ. ՚ի սիրտըսձեր ողորմութեամբ. ընձեռելով ձեզ նըւիրմամբ. զարմաւենին պըսակ հիւսմամբ։

Վասըն զենման զատկին հընոյ. ՚իվերնատունն ել խորհըրդոյ. հաստահիմնեաց զխորհուրդմարմնոյ. ընդ սրբազան արեան իւրոյ։

Տացէ՛ ձեզ գոլ բընակարան. մարմնոյւարեանն անապական. զի հաղորդեալք՝ լիջիք արժան, ժառանգելոյ զկեանքն անվախճան։

Րաբունապետըն սրօբէից. եւ ըստեղծիչընբոլորից. վասըն մեղաց իւր ծառայից. մատնեալ եղեւ՚ի ձեռս հրէից։

Ցանգ ազատէ՛ ՚ի մատնողաց. ըզ սիրելիսդիւր սուրբ տեղեաց. եւ իւր գանիւն եւ ձաղանաց. փըրկեսցէ՛ զձեզ ՚ի չար մարդկանց։

Էիւսմամբ փշեղէն սուրբ պըսակին. եւբեւեռմամբն իւր ՚ի խաչին. հանցէ՛ ՚ի ձէնջ ըզփուշչարին. եւ տընկեսցէ՛ ըզ սէր խաչին։

Փառաւորեալ մահուամբ իւրով. տացէ՛ ձեզկեանս անհատ յուսով. եւ յարութեամբն իւրով սըրբով. յարուսցէ՛ զձեզ մաքրեալ հոգւով։ Քանզի եղէք դուքունկընդրօղք. անարժանիս բանից լըսօղք. խնդրեմլինիք դուք ժառանգօղք. զլոյսն անըստուեր հանուրցծագօղ։ Ամէն։

 

Նորին դարձեալ Օրհնութիւն յետ Քարոզի։

Օրհնեալ լինիք ՚ի յԱստուծոյ. եւ ՚իշնորհաց խաչին սրբոյ. այցելութեամբ Մարիամու. եւմաղթանօք սըրբոյ իւրոյ։

Բացցէ՛ Տէր զդուռ սըրտից ձերոց. եւծագեսցէ՛ լոյս ընտրելոց. պարգեւելով ձերխորհրդոց. զառաքինի վարըս սըրբոց։

Գանձն ամենայն ճըշմարտութեան. որսիրողա՛ցն է օգնական. շընորհեսցէ՛ ձեզ անխափան. ըզմեծութիւն արիութեան։

Դարձուսցէ՛ զձեզ ՚ի չար մըտաց. ՚ի ւխորհըրդոց բանբասանաց. որով նկարէ հանդէպ աչաց. զահեղ աւուր դատաստանաց։

Երամք սըրբոցըն արդարոց. որք կան արդէնընդ զըւարթնոց. լիցին օգնիչք ձեզ ՚ի գործոց. հայկազինեալք ընդդէմ անդամոց։

Զարդարեսցէ՛ Տէր երկիւղիւ. ըզ ձեզ մեծաւիւրոյ խաչիւ. զի չար իշխանն իւրով նետիւ. ՚ի ձէնջփախչի իւր թակարդիւ։

Էացուսցէ՛ զձեզ Տէր փառաց. անսալ սիրովպատուիրանաց. եւ երկիւղիւ իւր հրամանաց խընդրել ըզլոյս սուրբ երեսաց։

Ընկըղմեսցէ՛ զձեր թըշնամին. ըզփարաւօնն իմանալին. եւ սեամբ ամպոյ իւրոյ աջին. առաջնորդէ՛ ՚ի կեանս բարին։

Թեթեւագոյն բեռ կենսատուին. եւքաղցրագոյն լուծըն նորին. տացի յաւէտ ուրախագին. բեռնաւորացդ անձամբ անձին։

Ժըրաժանիւքըդ եկելոց. ը՞ստ աշխատութեանեւ հաւատոց. հաղորդակից լիջիք սըրբոց. եւ դասակիցառաքելոց։

Ի սիրտըս ձեր ճառագայթէ՛. զխաղաղութիւնն որ բարի է. եւ սըրբութեամբ զձեզզարդարէ՛. Տէրըն հանուրց որ առատն է։

Լուսաշաւիղ ճանապարհին. եւ պողոտայներկնից գընդին. սուրբ գողգոթա հիանալին. յորկանգնեցաւ խաչն ՚ի գըլխին։

Խաչաձեւիւք զձեզ պահպանէ՛. յաջաւողմանեւ ՚ի ձախմէ. յետուստ եւ ՚ի յառաջ կուսէ. բոլորովիմբ նախախնամէ՛։

Ծաղկեցուսցէ՛ ըզ ձեզ հոգւով. նոյն եւմտօք եւ իսկ մարմնով. չափօք տիօք եւ հասակով. դուստր եւ որդւովք եւ զաւակօք։

Կակղացուսցէ՛ ըզ սիրտըս ձեր. լըսելըզբանն աւետաբեր. որով լինիք դուք պըտղաբեր. հազարաւոր եւ շահաբեր։

Հրակիզանօ՛ղն սառնամանեաց. հալեսցէ՛զձեր տիղմըն մեղաց. եւ շնորհեսցէ՛ զգարունշնորհաց. պըտղաբերել պըտուղ բարեաց։

Ձայնիւ կոչօղն ըզ սիրելին. ՚ի թաղմանէԳերեզմանին. ըզ ձեզ հանցէ ՚ի գբոյ վիհին. վե՛րածելով զկեանս ՚ի բարին։

Ղեկավարիչն ամենեցուն. զձեզ փըրկեսցէ՛յալեաց ծովուն. եւ բըռնութիւնք ծըփմանց մահուն. մի՛ տիրեսցէ ձեզ բընաւուն։

Ճարտարապետըն համայնից. որ ըստեղծիչ էբոլորից. լուսաւորէ՛ զաչըս սըրտից. ւազատեսցէ՛յոգւոյ ախտից։

Մատռուակն անհուն բարեաց. զձեզարբուսցէ՛ ՚ի ջրոյն կենաց. եւ ըզ ծարաւ ձերոյանձանց. զովացուսցէ՛ ը՞ստ մի եղջերուաց։

Յոյսն ամենայն քրիստոնէից. վե՛րընկալցի ՚ի թիւս բազմից. զողորմութիւնս ձերոցտըրից. եւ ըզ նըւէրս սիրոյ սըրտից։

Նորոգ փառօք զձեզ զարդարէ՛. ըզ տրոցդփոխան տուրըն տացէ. եւ զուխտըս ձեր կատարեսցէ՛. շնորհիւ բարեացն որ անհատն է։

Շուրջ եկողացդ ՚ի սուրբ տեղիքս. եւխըմբողացդ ՚ի մէջ ուխտիս. զըւարճասջիք մարմնովաստիս. եւ վայելէք անդ ըզ բարիս։

Որք ցընծութեամբ դիմեալ եղէք. առ սուրբքաղաք ըս լուսեղէն. լըցեալք սիրով Աստուածեղէն. մաքրեալք լիջիք իբր զհոգեղէնս։

Չնաշխարհիկ էք կոչեցեալք. եւ ՚ի բազմացքիչ էք ընտրեալք. զի մահտեսիք էք անուանեալք. գերքան զաւագս բախտաւորեալք։ Պայծառափայլհաստատեսցէ՛. Տէր ըն Քրիստոս որ գըթածն է. անուամբձերով անշա՛րժ պահէ. ւ ՚ի սոյն մընալ տնօրինեսցէ՛։

Ջերմըն սիրով տայ ձեզ զըղջումն. որպէսետուր բազմաց ՚ի հնումն. նոյնն ընձեռէ՛ զսիրոյաճումն. զի ընկալջիք զմեղաց լուծումն։

Ռահըն լուսոյ շաւղին կենաց. զձեզուղղեսցէ՛ ՚ի ըզբաղմանց. ւ ՚ի կենցաղոյսունայնութեանց, զարթուսցէ՛ զձեզ ՚ի քնոյ մեղաց։

Սփոփիչ սըրտից տըրտմեցելոց. եւլուսատուն խաւարելոց. պարգեւեսցէ՛ անձանց ձերոց. զանանցական փառս երկնայնոց։

Վարուք գովեալ դըրուատիջիք. եւսրբութեամբ զարդարիջիք. արդարութեամբպայծառասջիք։

Տացէ՛ ձեզ Տէր թեւս աղաւնւոյ. թըռչիլամպով ընդ արժանւոյ. խառնիլ երամս որդւոց լուսոյ. ը՞ստ անսուտ բանի խոստման իւրոյ։

Րաբունապետըն համայնից. զձեզ պահեսցէ՛՚ի չար դիւից. ե ՚ի գաղտնի նոցին նետից. ազատեսցէ՛յորոգայթից։

Ցասումն եւ վիշտ պատուհասի. ՚ի ձէնջհերքեալ յոյժ հեռասցի. ւողորմութիւն ՏեառնՅիսուսի. միշտ հանապազ ընդ ձեզ լիցի։

Էիւծեալ բնութիւնք ձեր փայլեսցին. իբրեւ զաստեղս պայծառասցին. եւ գըթութիւնք Տեառնարարչին. ՚ի վերայ ձեր ծաւալեսցին։

Փոխան սիրոյ ունկընդրութեան. անարժանիսքարոզութեան. վարձս ընդունիք ողորմութեան. ՏեառնՅիսուսէ յօրն յարութեան։

Քանքարաշահըս եղիջիք. ը՞նդ հաւատարիմծառայս կացջիք. եւ զօրհնեալ ձայնըն լըւիջիք. եթէեկա՛յք իմ սիրելիք։ Ամէն։

 

Նորին դարձեալ Օրհնութիւն յետ Քարոզի։

Օրհնեալ բնութիւնն անեղական. օրհնիչհանուրցըն բընական. զձեզ օրհնեսցէ՛ անեզրական. տալով դիտմունք ձեզ ըղձական։

Բարի մըտօք ըզնա խոկալ. եւ հանապազ ըզմեղս ողբալ. ուղիղ շաւղօք ըզ հետ երթալ. պարզերեսօք առաջի կալ։

Գերադրական հոգւոյն շնորհաց. լիջիքտաճար բանին կենաց. եւ կատարօղք նորին կամաց. ւօրինապահք սուրբ հրամանաց։

Դողիւ խորհիլ զօր գալըստեան. այն որսարսիչ է բընութեան. եւ անդադար մըտածութեամբ. ՚իմիտս պահել յաւուրս համայն։

Եկելոցդ այժմ յայս սուրբ կայան. յԵրուսաղէմս արքայական. աշխատութեամբսիրալրական. զճգունս կրելով յոյժ զանազան։

Զշնորհս տեղեաց փըրկչին մերոյ. արժանասջիք ընդունելոյ. ըստ ջերմեռանդ ձերումսիրոյ. եւ կատարեալ սուրբ հաւատոյ։

Էնն անըսկիզբն եւ անվախճան. տացէ՛ բարիսձեզ զանազան. եւ պահեսցէ՛ անվրիպական. զամենեսեանդ համանգամայն։

Ընչիւք գոյիւք եւ վաստակօք. բուրաստանօք ւայգեստանօք. ընտանեկից սեղանակցօք. եւ քաջազօր բարեկամօք։

Թախանձանօք ուխտաւորեալ. եւօրհնութեամբ տեղւոյս լըցեալ. արդ ՚ի վերայ ձերժամանեալ. աջն անեղին արտափայլեալ։

Ժառանգըն հօր աղբիւր լուսոյ. լուասցէ՛զթարախ հոգւոյ ձերոյ. փոխարկելով ՚ի վարս բարւոյ. զկիրս անըզգաստ մարմնոյ ձերոյ։

Ի ժամանակըս նեղութեան. լիցի յաւէտ ձեզօգնական. եւ փըրկեսցէ՛ ՚ի փորձութեան. եւ պահեսցէմիշտ անսասան։

Լիջիք սըրբեալք դուք ՚ի մեղաց. եւհետեւօղք արդարութեանց. զի թարց զբազմանցերկբայութեանց. արժանասջիք անանց բարեաց։

Խանդաղակաթ սէր ձեր վառի. շուրջ ըզտեղեօքըս միշտ փարի. եւ հանապազ յուսով բարի. լիջիք յաղթօղք եւ յոյժ արի։

Ծաւալեսցի ՚ի վերայ ձեր. օրհնութիւնքՏեառն անհատաբար. եւ գըթութիւնքն բարեբար. նըպաստք լիցին ձեզ շահաբեր։

Կենարարին ուխտատեղեաց. եղէք ստիպեալք՚ի բաղձանաց. ո՞ւստի ընկալջիք ըզպսակ փառաց. ՚իկենսատուէն բոլոր ազանց։ Հովիւըն քաջ իւրոյ հօտին. որ ել խընդրակ իւր ոչխարին. մի՛ տայցէ թոյլ պըղծոյգայլին յափըշտակել ըզձեզ հոգին։

Ձայնիւ իւրով ըզձեզ կոչէ՛. եւ ՚իփարախըն իւր ածցէ՛. ընդ արդարո՛ցն միաւորէ՛. եւընդ սըրբո՛ցն դասակցեսցէ՛։

Ղօղեալ ՚ի ձէնջ հալածեսցի՛. ընդդիմութիւնք դիւին չարի. եւ զօրութիւնք ՏեառնՅիսուսի. ընդ ձեզ լիցի անմեկնելի։

Ճշմարտութիւն անուն Յիսուս. որ ՚ի մըթէ՛կոչէ ՚ի լոյս. առատապէս տա՛յ ձեզ զպիտոյս. ՚իյապառնիս եւ ՚ի յայժմոյս։

Մեծաւ յուսով զձեզ չզարդարէ՛. եւջերմաջերմ սիրով վառէ՛. սուրբ հաւատովհաստահիմնէ՛. զի իսկապէս ՚ի ձեզ բնակէ՛։

Յաղթօղ լիջիք չարախօսին. յոյժ անիրաւպիղծ բանսարկուին. եւ որոգայթք նորին վարմին. մեքենայիւք փըշրեալ լիցին։

Նըմանեսջիք սուրբ կուսանաց. խոհեմիմաստօրիորդաց. պատրաստ իւղովք վառ լապտերաց. մըտջիք ՚իտուն սուրբ հարսանեաց։

Շընորհեսցէ՛ անոխակալն. ըզգաստապէսարթուն մնալ. զի երբ բախէ՛ փեսայն օրհնեալ. դրունքձեր լիցին սըրտից բացեալ։ Որք ՚ի ծովու էք դուքեկեալ. եւ ցամաքիւ հետիոտեալ. ըղձիւ մեծաւ էքհաւաքեալ. ՚ի ծոց ուխտիս էք ժողովեալ։

Չարակրութիւն ճաապարհին. եւ դառնութիւնվըշտաց ծովին. ՚ի քաղցրութիւն փոխարկեսցին. ձեզնազելեաց կենարարին։

Պըտուղ արդեա՛նցն զոր մատուցիք. սուրբաթոռոյս զոր ցանկայիք. փոխան նոցին փառաւորիք. հոգւով մարմնով լուսաւորիք։ Ջանք եւ ճըգանքըն զորկրեցիք. եւ ըզդրամսըն զոր մըսխեցիք. ըզտըրիտուրընընկալջիք. եւ խընդալից սըրտիւ բերկրիք։

Ռահին կենաց էք ցանկացօղք. որ առընտրեալսն վերծանօղ. ահա՛ եղէք դուք կատարօղք. գալըստեամբ ձեր առ ըստեղծօղն։ Սերտ հաւատով ըզձեզպահէ՛. ւամուր յուսով նախախնամէ՛. ջերմ սուրբսիրովըն պաշտպանէ՛. ւի նոյն մընալ զձեզ յորդորէ՛։

Վայելչութիւնըն հրեղինաց. Տէրըն խնամօղազգի մարդկան. փըրկեսցէ՛ զձեզ ՚ի թըշնամեաց. եւյաչառու բարեկամաց։

Տացէ՛ ձեզ շնորհս որդեգրութեան. զայն որստացաք յօր փըրկութեան. զնոյնն ընձեռէ՛յաւէժական. ուխտաւորացդ տէրունական։

Րոտեալ սիրով ուրախական. ուխտ ձեր լիցիընդունական. եւ զուարճասջիք դուք հոգեկան. յոյժխընդութեամբ յարաձգական։

Ցօղն որ հեղաւ ՚ի վերնատունն. ի՞գանձարանէն սըրբոյ հոգւոյն. իջցէ՛ ՚ի ձեզյարամնայուն. եւ ըզյանցանըս ձեր կիզուն։

Էիւսեալ պըսակըն երկնային. ծաղկեալշնորհօքն աստուածային. ձեզ պարգեւէ հայրըն վերին. ը՞ստ առաքելոց գովեալ գընդին։

Փառօք պըճնէ՛ զձեզ միածինն. զունկընդրօղսըդ իւրոյ բանին. եւ լըսողացդ զճառքարոզիս. ՚ի բերանոյ անարժանիս։

Քաղցրաձայնին լիջիք արժան. լըսելըզլուրն երանական. եկա՛յք օրհնեալք իմ սիրական. ժառանգեցէ՛ք զկեանս անվախճան։ Ամէն։

 

* Նորին ասացեալ երգ գանկատօրէն յանձնէ՛առ Միածինն Հօր Յիսուս զի թողցէ զպարտս յանցանաց եւ լիցի պարգեւատու։ Որոյ գլուխ առաջնոյ տողիցն սկսեալ անդրադարձաբար ՚ի «Քէեէն մինչեւ ց«Այբեն։Եւ տողավերջքն կապեն զայս՝ «Յովհաննէս Վարդապետե։Իսկ գլուխ երկրորդի տողիցն, կապեն զայս. «Հաննայ կոչեցեալ անպիտան ծառայէ՛ ասացեալ էե։

 

Քրիստոս Միածին յոյս անձին իմոՅ.

հօր Որդի եւ Բան՝ էակից հոգոյ.

Փրկիչ եւ խնամօղ ազգիս մարդակցնոյ անեղմարդասէր կամեցօղ բարւոյ։

Է իւծեալ յանցանօք կամ առաջիւք, Ո

նուազեալ ՚ի շնորհաց մըսխօղ քանքարո.

Ցաւօք յիմարեալ հանգոյն անասնո.

նըման փետրաթափ ՚ի ծօղ անկեալ թըռչնո։

Րոստացեալ բնաւիւք հոգւով եւ մարմնոՎ.

անպըտղաբեր ծառ լի՛ սոսկ տերեւով.

Տընակից թզենւոյն որ էառ նըզով.

յըղփացեալ մեղօք ցանկութեամբ յոլով։

Վա՛յն է ինձ պատեհ եւ եղուկն է ճաՀ.

կամաւ՞ շիջողիս զհոգւոյս իմ ըզջահ.

Սովոր ընթացիւքս մոլորագնաց ռահ.

որ անհոգ մնացի ՚ի նոյն ճանապարհ։

Ռատ բարեաց տըւ զՏէր ՚ի յիս գըթա.

չարասէր բարուցս զիս անդրափոխեա.

Ջերմեռանդ սիրով ընդ քեզ կապակցեա.

եւ անմեկնելի զքեզ յինէն արա։

Պարտակա՛ն եմ ես քոյդ ողորմութեաՆ.

ցանկ երախտամոռ քոյդ այցելութեան.

Չըկայ ինձ քատակ ոք նըմանութեան.

եղկելի մեղացս ունականութեան։

Ուստի ՚ի յերկիր մածիմ ողբակաՆ.

աղաղակելով խընդրեմ հայցական.

Շնորհել ողբալւոյս ըզպարտս յոգնազան.

լուծել ըզկապանս բազմամեղութեան.

Նայիմ յաջմէ զիս ո՛չ ոք ճանաչԷ.

անօգնական կեամ ՚ի յամենայնէ՛.

Յուսամ ՚ի գթութիւնդ որ անըսպա՛ռ է.

նա թերեւս գըտից ըզշնո՛րհս ՚ի քէն է։

Մուծայ կամակոր ՚ի գործ աշխարհիՍ.

պարապեալ զբաղմամբ ՚ի ջանըս սնոտիս։

Ճարակեալ զեղջիւրս իբր ըզխոզենիս.

ի նըշդեհ վայրի այս անցաւորիս.

Ղօղեալ ՚ի խըղճէ ըստունգանելոՎ.

տաղտկեալ ՚ի գործոյս միշտ տըրտընջելով.

Ձաղեալ չարչարիմ անխընայելով.

արդիւնաւորեալ ըզդըսրովս յոլով։

Հայեա՛ց ուրեմն յիս եւ բարերարեԱ՛.

նըսեմացելոյս՝ Տէր զարեւդ ծագեա՛.

Կապելոյս ՚ի գործս յայսմիկ արձակեա՛.

ծովակերպ վտանգէս զիս արտահանեա՛։

Ծայրագոյն բարի դո՛ւ ես մարդասէՐ.

անհնարից ճարակ հնարաւոր եւ Տէր.

Խնայեա՛ ՚ի հասակս մի՛ անտես առներ.

ռատ տուր թըշւառիս զերկնային քո զսէր։

Լոյս քո երբ ծագէ վե՛րածէ ըզմարԴ.

արդարոցըն կարգ դասէ՛ իբր ըզվարդ.

Իսկ ես սեւաթորս որ եմ այրեալ յարդ.

յարիմ ՚ի գթութիւնդ արա՛ զիս զուարդ։

Ժամանակս էանց եւ չունիմ ըզնԱ.

էրիտասա՛րդ եմ վարքն իմ անըզգա.

Թիւ ամաց իմոց հինգ եւս ՚ի վերայ.

անպիտան գըտեալ մեղաց զիս ծառա։

Ընկըղմեալ ՚ի հոգս եւ կեամ ՚ի տագնաՊ.

սահեալ ՚ի շնորհաց ւ ՚ի բարեաց պարապ.

Երկընչիմ մընալ յարատեւակապ.

անապաւէն օրն ՚ի մաշ եւ ՚ի տապ։

Զարթի՛ր Փըրկիչ իմ եւ հա՛ն ՚ի բանտԷ՛.

ցո՛յց առիս ըզգութդ որ յոյժ բազում է.

Երազագունակ հովտէս վայրկենէ՛.

ելանել յեզերն ինձ տընօրինէ՛։

Դուռն ողորմութեան անգին մարգարիՏ.

Աստուածածին կոյս մաքրագոյն վըճիտ.

Գոչելով բախեմ զդուռնըդ ճըշմարիտ.

լո՛ւր հեծեծանացս բա՛ց ինձ խիտ առ խիտ.

Բարեխօսութիւնդ անդառնալի՛ է.

է՛ ընդունելի եւ անհրաժեշտ է.

Աղաչեմ ըզքեզ դո՛ւ ինձ միջնորդ է.

Սա՛ ՚ի սէր Որդւոյդ՝ Թիւն ՚ի խաչէն է։

 

* Ցանկ յիշեցեալ եւ պատմաբանեալ ուխտիցեւ այլ Տեղեաց Սրբոյ երկրին Աւետեաց. Որ է սուրբնԵրուսաղէմ քաղաք պատուական։

 

Աբբայ հոր կոչեցեալն Մեծ հոր

Ագարակն Ագրիպպայ

Աղբիւրն Սողոմոնի կոչեցեալ

Աղբիւրն Սրբոյն Փիլիպպոսի առաքելոյն

Աղբիւրն քաջին Սամփսոնի

Աղերս եւ գով առ սուրբ քաղաքն Երուսաղէմ

Ամենապայծառ Ծնունդն Քրիստոսի

Ամէնօրհնեալ Տապանն Սուրբ Աստուածածինն

Այրն Սրբոյն Յակոբայ Տեառնեղբօրն

Անապատն Սրբոյն Յօհաննու Մկրտչին

Անուանք սրբոյն քաղաքին Երուսաղէմի

Աշխարհամատրան մեծ տաճարի Յարութեան

Առաջաբերութիւն գրքոյս ՚ի շարադրողէ՛նորին

Աստուածածնի տաճարն ՚ի Գեթսէմանի

Արձանն Աբիսաղոմայ որդոյն Դաւթի

Աւագ խորանն Սրբոյն Յակոբայ

 

Բերդն սրբոյ քաղաքին Երուսաղէմի

 

Գազայու քաղաքն եւ վանքն

Գերեզմանատունքն մօտ ՚ի Փրկչին

Գերեզմանքն Անգեայ եւ Զաքարիայ

Գերեզման Եսայեայ մարգարէին

Գերեզմանն Հռաքելայ մօրն Յովսեփայ

Գթունի տաճարն Սուրբ Աստուածածնին

Գովութիւն Սրբոյ Գերեզմանին Քրիստոսի

Գովութիւն սրբոյն Երուսաղէմիվկայութեամբ Սուրբ Գրոց

 

Դամասկոս քաղաքն որ է Շամ դարձեալ վասնՍուրբ Գերեզմանին Քրիստոսի

Դուռն եւ սրահի Սրբոյն Յակոբայ

Դրունք սրբոյ քաղաքին Երուսաղէմի

 

Եկեղեցին ազգին Լատինացւոց

Եկեղեցին Սրբոյն Թումայի առաքելոյն

Եկեղեցին Կոզմայի եւ Դամիանոսի

Եկեղեցին Սրբոյն Յօհաննու աւետարանչին

Երաշխաւոր Սուրբ Աստուածածնի խորանն

Երթալն ՚ի սուրբ Երուսաղէմ թէ ո՛րքանօգուտ է

Երիքով քաղաքն եօթնապարիսպ

Երրորդ Բանտին Քրիստոսի

Եօթն տեղիք պատարագաց եօթն աւուրցն

 

Թաբօր անուանեալ Սուրբ Լեառն

Թէ ի՞նչ պատճառաւ երթան յԵրուսաղէմամենայն ազգք

Թէ յո՞ր տեղիս նախ երթան ուխտաւորքն

 

Լուսաւորչին մերոյ սուրբ եկեղեցին

 

Խաչավանքն որ էր Վրացւոց

 

Ծովն Տիբերական կոչեցեալ

 

Կամարն Կապպաթայ քարայատակին

Կամուրճն ՚ի վերայ Հեղեղատին

Կարմելոս լեառն Եղիայու

Կափառնայում քաղաքն ՍիՖաթ

 

Համառօտ խրատ տէրունականուխտաւորութեան

Համբարձման սուրբ լեառն Ձիթենեաց

Հայոց աղբիւրն ՚ի Վէլէճէ

Հանդերձ բաժանման խորանն Հապէշից վանքնոր է հայր Աբրահամ

Հովուաց գիւղն կոչեցեալ

 

Ձեւակերպութիւն Սրբոյ Յարութեանտաճարին

Ձոր Յովսափաթու որ է Հեղեղատ

 

Ղազարու Գերեզմանն ՚ի Բեթանիա

Ղունկիանոսի հարիւրապետի խորանն

 

Ճանապարհն սրբոյ քաղաքին Երուսաղէմի

Ճառներն որ է Ակեղդամայն

 

Մեծ եկեղեցին Սրբոյ Ծննդեանն

Մեռած Ծովն կոչեցեալ

 

Յաղագս նաւահանգստին Եաֆայու

Յանդիման տաճարին կոչեցեալն

Յօհաննու Ծննդեան վանքն

 

Նազարէթ քաղաք Աւետեաց

Նախկին Դուռն Սրբոյն Գողգոթային

 

Շինումն սուրբ տաճարին ՚ի Գեթսեմանի

 

Ողորմութիւն տալն սրբոյն Երուսաղէմի թէորքան օգուտ է

 

Պատառած վէմն Յօհաննու Մկրտչին

Պատմութիւն պատանմանն Յիսուսի Քրիստոսի

Պարտէզն յայնկոյս ձորոյն Կեդրոնի

Պարտէզն Սողոմոնի կոչեցեալ

Պարտէզն սուրբ, ուր երեւեցաւ Քրիստոս

Պրոպատիկէ աւազանն Ե սրահ

 

Ռամլայու քաղաքն որ է Պաղեստին

 

Սամարիա կոչեցեալ քաղաքն

Սելովմայ աղբիւրն որ թարգմանի Առաքեալ

Սիօն լեառն, եւ աշտարակն Դաւթի

Սողոմոնեան տաճարի որպիսութիւնն

Սուրբ գետն Յորդանանու

Սուրբ Գէորգայ եկեղեցին Ղպթոց

Սուրբ Գէորգայ վանքն գեղեցիկ

Սուրբ Գողգոթայն եւ Տարածման Տեղին

Սուրբ Գողգոթայն թէ որպէս էր Հայոց

Սուրբ Հրեշտակապետու վանքն

Սուրբ Յակոբայ վանքն թէ ո՞րպէս է վիճակՀայոց

Սրբազնասուրբ Գերեզմանն ՔրիստոսիԱստուծոյ մերոյ

Սրբութիւն Սրբութեանցն

 

Վանքն Սրբոյն Եղիայի մարգարէին

Վանքն Սրբոյն Երասիմոսի

Վանքն Սրբոյն Յօհաննու Մկրտչին

Վանքն Սրբոյն հօրն Սաբայի

Վանքն Սրբոյ հօրն Քարիտոնի

Վասն Ադամայ Գերեզմանին

Վասն անցիցն անցելոց ՚ի վերայ վանիցՍրբոյն Յակոբայ

Վասն Ասորւոց վանիցն

Վասն Գերեզմանին Յովսեփյ

Վասն դրան Սրբոյ Յարութեանն Քրիստոսի

Վասն Երկաթեայ Դրանն

Վասն թէ հարկաւոր է գնալ ՚ի սուրբԵրուսաղէմ

Վասն Իւղաբերից սեղանոյն

Վասն Լիտու որ է մերձ Ռամլայու

Վասն Մեծի շաբաթուն եւ Թաբօրացն

Վասն Յունաց եկեղեցւոյն

Վասն Յունաց վանքին

Վասն Չարչարանաց ճանապարհին

Վասն Պէյթճալա գիւղին

Վասն Սուրբ Պատանատեղին Քրիստոսի

Վասն Սրբոյ Խաչգիւտին

Վասն Սրբոյ փշեղէն Պսակին Քրիստոսի

Վասն Սրբոյ Փրկչին վանիցն

Վասն սրբոյն Երուսաղէմի յԱստուածաշունչԳրոց

Վասն վանքին Լատինացւոց

Վասն վանքին Յունաց

Վասն վանքին որ ՚ի Բեթլէհէմ

Վեհափառ եկեղեցւոյն Սրբոյն Յակոբայ

Վասն Վերնատան մերոյ սուրբ եկեղեցւոյն

Վասն տեղւոյն Սուրբ Աստուածածնին

Վասն փառաց Սրբազնասուրբ ՏապանինՔրիստոսի

 

Տեղին աղօթից Կուսին վասն ՍրբոյնՍտեփաննոսի

Տեղին Բրաբիոնի սուրբ Աստուածածնին

Տեղին երից սրբոց Առաքելոցն

Տեղին կանգնման Սրբոյ Խաչափայտին

Տեղին հանդիպման Սիմօնի Կիւրենացւոյն

Տեղին ձաղանաց Տեառն մերոյ ՅիսուսիՔրիստոսի

Տեղին ուր զՀայր մերն ուսոյց

Տեղին ուր Քրիստոս ելաց ՚ի վերայքաղաքին

Տեղին սեանն Սրբոյն Յակոբայ

Տեղին քարկոծման սրբոյն Ստեփաննոսի

Տեղիք բնակութեան ՚ի մէջ սրբոյն Յակոբայ

Տեղիք ՚ի մէջ Ռամլայու եւ Երուսաղէմի

Տունն Հերովդէի ուր մուծին զՅիսուս

Տունն Յովակիմայ եւ Աննայի

Տունն ուր ննջեաց Սրբուհի Կոյսն

Տունն Պիղատոսի պոնտացւոյ

Տունն սրբոյն Սիմէօնի ծերունւոյն

Տունն փարիսեցւոյն ուր եմուտ Քրիստոս

 

Փորձութեան լեառն Տեառն մերոյ Քրիստոսի

Փոքր Գալիլիա ասացեալն

 

Քառասնից Այրն կոչեցեալ

Քեփրոնն Խալիլ Ռահման

 

Յիշատակարան Տպեցման Գրոյս։

 

Ողորմութեամբն Աստուծոյ յանգելեալ աւարտեցաւ տպումն պատմութեան գրքոյս աստուածային սուրբ քաղաքին Երուսաղէմի, եւ ամենայն Սուրբ Տնօրինական Տեղեաց Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։Ի Հայրապետութեանն սրբոյն Էջմիածնի Տեառն Աբրահամու ամենայն Հայոց Սրբազան Կաթողիկոսի։

Եւ ՚ի Հայրապետութեան սուրբ քաղաքին Երուսաղէմի Տեառն Գրիգորի Սրօբէակենցաղ մեծի եւ Աստուածաբան Վարդապետի եւ Արժանաւոր Պատրիարգի։

Եւ ՚ի Պատրիարգութեան ԿոստանդնուպօլսոյՏեառն Յօհաննիսի ամէնիմաստ եւ Աստուածաբան Վեհ Վարդապետի, եւ Սուրբ Տեղեացն այցելութիւն։

Ի թուականիս մերում -ռճձգ֊ին. եւ ՚իյունիսի -իզ։

Եւ տըպեցաւ սա՝ ընդչիւք եւ ըղձանօք Տեառն Գրիգորի վերյիշեցելոյ։ Որ վասն առաւել սիրոյսրբոյն Երուսաղէմի, սիրահարկ ստիպմամբ յորդորեաց զհոգեծին որդին իւր զհէննէ Յօհաննէս ԱստուածաբանՎարդապետն որ էր իւր Աթոռակալ եւ յոյժ սիրելի, շարագրել զգիրքս զայս համառօտ ոճիւ։

Եւ նորա յանձն առեալ՝ մինչ զրաւումնեղեւ շարադրութեանն, ետ սուրբ Հայրս մեր զսա՛ ՚իտպումն։ Եւ մինչ ՚ի Կոստանդնուպօլիս ՚ի սկսիլն էաք տըպեցմանն, էհաս վախճան այնր խոհեմագոյն աթոռակալի ՚ի սուրբ Երուսաղէմ. ՚ի բնիկ քաղաքի իւրում ուր ծնեալն էր եւ սնեալ։ Յորմէ սուգ մեծ եղեւ սուրբ հօրս մերում Տեառն Գրիգորի. զի յոյժ խոհեմութեամբ վարէր զսուրբ Աթոռն սրբոյն Յակոբայ։ Որոյ հոգւոյն ողորմեսցի Քրիստոս Աստուած մեր. եւյիշատակն օրհնութեամբ եղիցի։ Ամէն։

Ա՛րդ՝ որք ընթեռնուք զսա՛ եւ վայելէք ՚իքաղցրութենէ սորին, յիշեսջիք ՚ի մաքուր աղօթս ձեր զվերոյիշեցեալ Սրբազան Հայրս մեր, եւ զիւր հանգուցեալ սիրելի հոգեծին որդին զգրքոյս շարադրօղն։ Յիշեսջիք եւս զանպիտան ծառայս ձեր զտպագրօղ սորին մահտեսի Աստուածատուրս. եւ զծնօղսն իմ զկարապետն եւ զՄարիամն։ Եւ զորդեակն իմզտիրացու յոհաննէսն, զանձանձիր պատրաստական ծառայն ձեր ամենեցուն։ Նաեւ զաշխատաւորսն գործարանիս, ղեւդոկիացի տիրացու զաքարիայն, եւ զվանեցի սարուխանն։ Եւ յիշօղն բարութեանց պարգեւառատն Աստուած տացէ՛ ձեզ եւ մեզ զվարձս բարեաց ՚ի միւսանգամ գալստեանն իւրում, Ամէն։

 

ՎԵՐՋ