Սիրեցեալ
որդի
տէր
Ստեփան
համեստազարդ
քահանայ
Ուրախարար
գիրդ
Բանդառբուշէռու
գրեցեալ
ի
փետրվարի
16,
յամսոյս
12-ին
ընկալայ
մեծաւ
խնդութեամբ,
զի
բաց
ի
Հալապու
գրեցեալ
թղթոցդ,
ի
Բաղդատու
եւ
ի
Բասրայու
մինչեւ
ցայժմ
ի
քէն
եւ
յայլոց
թուղթ
ոչ
եմ
տեսեալ,
եւ
ոչինչ
գիտեմ
զքէն,
վասն
այն
ի
մեծի
տարակուսի
կայի.
այժմ
միամտեալ
փառս
մատուցի
Աստուծոյ,
նախ
վասն
առողջութեանդ,
երկրորդ
յաջող
հասանելոյդ.
Յիսուս
միածինն
տացէ
քեզ
կեանք,
զի
առողջութեամբ
լեալ
յամենայն
ուրեք
յաջողութեամբ
ելցես
եւ
զմեզ
արժանացուսցէ
տեսութեան
քոյ.
Նախիջեւան
քաղաքն
ամենայն
աղօթարար
են
վասն
քոյ.
եւ
փափագանօք
սպասեն
գալստեանդ,
յորմէ
հետէ
մարտն
սկսեալ
են,
ի
մահտեսի
Գալստեանէն
եւ
ի
տիրացու
Գրիգորէն
գիր
ոչ
ունիմ,
եւ
զորպիսութիւն
թագի
եւ
այլոց
ոչ
գիտեմ,
թէպէտ
մեք
յամենայն
ժամ
գրեմք
առ
նոսա
եւ
ի
ձեռս
սրբազան
Կաթուղիկոսին
առաքեմք,
բայց
ոչինչ
պատասխան
ոչ
ունիմք,
թագն
ի
զուր
եղեւ
վասն
մեր,
մինչ
յամս
երեք
դեգերիմք,
եւ
կատարումն
ոչ
տեսանեմք,
եւ
չեմք
տեսանելոց:
Շնորհակալ
եմ
որ
ԴՃ,
ղուռուշն
գտեալ
ես.
վասն
արծաթին
տէր
Յարութիւնի
ոչինչ
ես
գրեալ,
կայր
թէ
ոչ:
Քալանթարեան
պ.
Վարդանին,
ահա
շնորհակալութիւն
գրեցի
վասն
ԵՃ.
ղուռուշին,
Աստուած
զինքն
օրհնէ
մշտապէս
հանդերձ
եղբարբն,
եղբարքն
նորա
եւ
պ.
Բարղամն
ուր
եւ
գտցես,
յինէն
օրհնութիւն
մատուսցես:
Պ.
Դաւութբէգին
եւս
գրեցի
գիր,
որպէս
եւ
խնդրեալ
էիր,
ժամագիրք
եւ
աստուածաղերս
առաքեցի
ի
Ջուղայ
առաքել
առ
նա:
Նոյնպէս
գրեցի
եւ
պ.
Յովհաննիսին
Բէթղէհէմեան.
ի
նմանէ
եւս
ոչ
ունիմ
գիր:
Ջանասցես
մեզ
դրամ
հասուցանել
ի
վերայ
Բասրայու
եւ
կամ
Ջուղայու
առաքելով
առ
Յակոբ
վարդապետն
եւ
կամ
առ
պ.
Մկրտումի
եղբայր
պ.
Կարապետն
Գալստեան,
նաղդ
եւ
կամ
վէՃ,
եթէ
Բարձրեալն
յաջողեսցէ
Ջաֆարխանին,
տիրել
պարսից,
կարծեմ
մեծ
խաղաղութիւն
լինիլ
երկրին,
որպէս
յաւուրս
Քերիմխանին,
յայնժամ
ի
վերայ
պարսից
ձեռընտու
է
քեզ
գալն
եւ
կամ
ամանաթ
առաքելն:
Պ.
Եսային
ի
Թիֆլիզ
է,
վասն
ձեր
տանն
միամիտ
լինիս,
զի
լցուցանէ
զհրամայեալս
մեր:
Նանինին
գրեցի
ի
Մօսկով,
որ
զքեզ
վէքիլ
արասցէ,
այժմ
չեղեւ
ի
նոցանէ
պատասխան
ընկալնուլն,
երբ
ընկալնում
ի
վերայ
Ջուղայու
գրեցից
քեզ,
յուսամ
որ
կատարումն
արասցէ.
Որպէս
յառաջ
գրած
եմ,
տպարանն
մեք
առաք,
հազար
երկու
հարիւր
թումանով,
ԳՃԶ.
թուման
ետուք,
ինն
հարիւր
թուման
մնաց
պարտք
ի
վերայ
մեր,
բաց
ի
յայլ
ծախուցն,
ես
յուսով
Հնդկաց
օրհնեալ
ժողովրդեանն
մտի
ի
ներքոյ
պարտուցս
եւ
ծանրութեանցս,
տակաւին
դեռ
ի
Սանկթպետերբուրղէ.
Թադէոս
վարդապետն
եւս
անդ
գոլով,
Ընդհանրականն
տպեցաւ,
ապա
դեռ
չէ
եկեալ,
ի
գարնանն
բաւական
առաքեցից
յայդ
կողմունս:
Յույսով
եմ
որ
սիրելի
ազգն
մեր
ի
սէր
նորա
խանդաղատեալ
ի
տեսանելն,
բաւական
քաղցրութիւն
անտի
Ճաշակեսցեն,
եւ
գեղեցկութեամբ
նորին
զմայլիցին,
մանաւանդ
ի
վերայ
թարգմանչաց
պատկերացն
որ
ի
նմա,
թագաւորաց
նշանն
մեր,
քանդակել
ետու,
իբրեւ
զկնիք,
եւ
հանդերձ
մեկնութեամբ
Ընդհանրականին
տեղաւորեցի,
որոյ
օրինակն
առաքեցի
առ
քեզ,
տեսեալ
եւ
ուրախացեալ,
ցուցցես
ամենայն
մտերմիցն
մերոց.
եթէ
կեանք
ունիցիմ,
եւ
ես
յառաջացուցանելոց
եմ
զբազում
ազգաօգուտ
բարիս,
միայն
թէ
ինձ
ձեռնտու
լինիցին,
թղթոյ
քարխանայ
եւս
կարող
եմ
շինել
ի
վերայ
աղբերցն
վանքի.
վանքն
մեր
աւարտեցաւ
Աստուծով
եւ
յառաջի
տարւոջս
օծեալ
լինելոց
է:
Մնայ
սուրբ
Լուսաւորիչն
եւ
գալստեանդ
սպասէ:
Նախիջեւան
շատ
շէնքս
է
աւելացեալ,
բոլորն
քարեայ
եւ
գեղեցիկ,
Ղռիմ
այժմ
որպէս
թէ
աւերակ
է,
Քաֆայեցիք
ի
Նախիջեւան
եկին
վասն
մարտին.
մարտն
տակաւին
կայ
ի
վերայ
Օզուին,
որպէս
երեւի
մերձ
է
առնանիլ
հանդերձ
շրջակայիւքն.
Աստուած
վախՃանն
խաղաղութիւն
շնորհեսցէ
մեզ.
մեծ
վնաս
եղեւ
եւ
լինի,
որ
թղթոց
երթեւեկութիւնն
մեր
ի
Պօլսոյ
կտրեցաւ:
Քանի
մի
բան
էի
խնդրեալ
ի
քէն
ի
Բասրայու
առաքել.
դեռ
ի
Բաղդատու
եւ
ի
Բասրայու
գրեցեալ
թուղթսդ
ընկալեալ
չեմ,
եւ
չգիտեմ
իր
ինչ
առաքեալ
ես
թէ
ոչ
թէ
ոչ.
զի
ի
թուղթդ
բնաւ
ի
Բաղդատու
եւ
ի
Բասրայու
ոչինչ
չէիր
գրեալ,
բաց
ի
ԴՃ.
ղուռուշէն
եւ
ի
Քալանթարեանի
տուելոցն.
պատուիրեմ
ի
գրելդ
գիր,
միւս
գիր
եւս
որ
գրեալ
իցես,
նորին
զօրութիւնն
եւս
ի
վերջին
գիրդ
դիցես.
որ
եթէ
յառաջինն
յուշ
հասցէ
մեզ,
յետի
հասեցելովն
եւ
յառաջինն
գիտասցուք.
որպէս
այժմ
ահա
կամ
ի
յերկմտութեան`
վասն
ի
Բաղդատու
եւ
ի
Բասրայու
գրեցելոցդ
թէ
զի՞նչ
արդեօք
իցես
գրեալ.
Շէկաց
հէնն,
հանեալ
եղեւ
ի
հայրենեաց
մերոց,
եւ
չէ
կարելի
ի
սոցանէ
օգնական
լինիլ
նոցա
յայսմհետէ:
Իսկ
Բագրատունին
այժմ
հաշտեալ
է
ընդ
իշխանին
Տայոց
որ
լագզիքն
մի
եւս
յաՃախեսցեն
ի
վերայ
ինքեանց.
այժմ
նոքա
խաղաղ
են:
Արքայն
կամի
ի
ներկայս
գնալ
ի
վերայ
Շուշու,
թերեւս
մելիքքն
մեր
հաստատեսցէ
ի
տեղի
իւրեանց,
որ
ահա
ամ
եւ
կէս
է,
ի
Թիլֆիզ
դեգերին,
որդիքն
Ադամայ
եւ
Յովսէփի
իշխանացն:
Ո'հ
ցաւոյս
մեր
ողորմելի
Շիօշն
ի
յԱլգէտ
ջրահեղձ
է
լեալ,
ե
վասն
մեր
մեծ
կսկիծ
թողեալ:
Երեւանցի
պ.
Ստեփանն
Տէր
Սահակեան
դեռ
առ
մեծ
իշխանն
է,
Շուէթքն
ընդ
սոցա
կռիւ
բացին,
ապա
բազում
անգամ
յաղթեցեալք
նկուն
եղեն
նոքա
եւ
ոչնչացան:
Աղայ
Յովհաննէսն
Եղիազարեան
ի
Պետրպօլքու
եկեալ
աստ
ամենայն
տամբն,
եւ
մեք
ի
Ճանապարհին
հանդիպեալ
նոցա
զմեզ
առեալ
բերին
ի
Հաշտարխան.
ի
դեկտեմբերին
նոքա
գնալոց
են
աստի
ի
Մօսկով,
եւ
մեք
ի
Նախիջեւան:
Հաշտարխանցի
Տէր
Բաղդասարի
յաղագաւ
գրես,
կենդանի
է
թէ
մեռեալ.
որոյ
վասն
մեք
եւ
ընտանիք
նորա,
միամտիլ
կարասցուք:
Որպէս
եւ
իցէ
հնարեսցես,
յառաջիկայ
տարւոջս
յօգնութիւն
հասանիլ
մեզ,
լինի
թէ
տպարանի
պարտուցն
զերծեալ
մեզ
մնասցէ
բոլորովին,
զի
մինչ
փողն
ոչ
տացուք,
մեք
միամտութիւն
ոչ
կարեմք
ստանալ
վասն
նորա:
Եփրեմ
վարդապետ
քաղցրիկ
եղբայր
իմ,
եթէ
մերձ
իցէ
քեզ,
յինէն
փափագանօք
ողջոյն
մատո',
սուրբ
Աթոռն
եւ
մեր
Մկրտիչ
եւ
Իսահակ
վարդապետքն,
Աստուծով
լաւ
են:
Նաեւ
մէկ
սանդղով
գրեանք,
որք
էին
15
հատ
աստուածաղերս,
30
հատ
Յիսուս
որդի,
10
հատ
ժամագիրք,
50
հատ
այբբենական
տետր,
եւ
հինգ
հատ
հաւատով
խոստովանիմ.
թարգմանեալ
հայերէն
եւ
ռուսերէն,
առաքեցաք
ի
Ջուղայ
պ.
Մկրտումի
եղբայր
պ.
Կարապետին
Գալստեան,
Բասրայունն
եւ
Բաղդատունն,
իւր
գրովն
առաքել
ցտեարսն,
իսկ
մնացեալ
գրեանքն
ուղղեւորել
ի
Սուրաթ,
թիֆլիզեցի
հանգուցեալ
Սրապիոնեան
Յովսէփի
որդի
պ.
Ստեփանին,
յանձնել
քեզ
իւր
ձեռօքն:
Այս
թղթոյս
մի
օրինակն
ի
վերայ
Ջուղայու
եմ
առաքեալ
առ
քեզ,
ի
հոկտեմբերին.
այս
ի
վերայ
Ինգլիզու
ի
թուղթս
Շամիրամ
Աղային,
ի
վերայ
Պետրպօլքու:
Վեց
հատ
լաւ
զարով
ղալամքար
եօրղան
շինել
տացես.
միջակ
շինել
եւ
ոչ
շատ
ձիգ.
նմանապէս
եւ
այլ
Ճոթք
զար
ղալամքար.
եւ
եազլումէք:
Ամենայն
տեղիս
ուր
եւ
հանդիպիս`
տեղւոյ
քահանայիցն
եւ
ժողովրդեանն`
ի
մէնջ
օրհնութիւն
մատուսցես:
Եւ
յամենայն
ժամ
վասն
ձեր
միշտ
աղօթարար`
Յովսէփ
Արքեպիսկոպոս
ռուսաց
երկրի
հայոց
ազգին.
1788
նոյեմբերի
21
Ի
Հաշտարխան.
