Պատմութիւն Պարսից

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՊՐԱԿ ԵՕԹՆԵՐՈՐԴ
Զառ ի յերրորդ պատերազմէն որ ընդ Հասան խան ի գեղջն Գօլնապատ, եւ զյաղթութիւնն Հասան խանի։

 

Արդ՝ յորժամ գայ Շեխ ալի խան առ Քէրիմ խան, ծանուցանէ նմա զպարտութիւն իւրեանց. նա իսկ եւ իսկ հրամայէ գործավարաց շինել զպատնէշս եւ զմարտկոցս ի դաշտին Գօլնապատայ՝ ընդդէմ Հասան խան վրկանացւոյն։

Արդ՝ իբրեւ մեձեցան վրկանացիք առ բանակաւ նոցա, մօտալուտ շուտափութեամբ ետուն ընդ որոց զճակատ ռազմի ի ժամանակս քաղցրաշունչ յօդոյ գարնանային յեղանակոջ։ Այլ զօրք Քէրիմ խանի հեծեալ բաժանեցան զնմանէ, եւ ո՛չ որպէս երեկն եւ զեռանդն՝ քաջագօտի արութեամբ ընդ թշնամեացն իսկ խստապէս մարտնչէին։Վասն զի զդահեկանս տարեւորս զոր պարտ էր նորա ամ ըստ ամէ բաշխել զօրաց գնդին՝ յոյժ ճշդիւ, եւ սակաւաձեռնութեամբ զայն բաշխէր նոցա, եւ ո՛չ որպէս յառաջն առատաձեռնութեամբ ըընձեռեալ ձօնէր, նմին իրի իսկ եւ իսկ հատուածեցան զնմանէ, եւ զկորուստ եւ զանյաջողութիւն նորա միշտ խոխոտեալ խորհէին։ Յայն սակս եւս գումարք հրացանաւոր զօրաց՝ կամակար կամօք դարձուցին զերեսս իւրեանց ընդ կրունկս՝ թարց ընդ որս տալոյ զմարտ։ Զոմն ի յորոց՝ այր ժանտ եւ ապարասան զդարան կալեալ, անտուստ իսկ դէտ եդեալ զհրացանս իւր դէպ ուղիղ ի Քէրիմ խան արձակէ. զորոյ գնդակ ի դիպուածոյ իմն ժամանկի թիւրեալ զճանապարհս իւր՝ դիպի ի գլուխ երիվարի նորա, որով ի գետնի զարկուցեալ նոյն ժամայն նորա, որով ի գետնի զարկուցեալ նոյն ժամայն սատակի։ Իսկոյն մտարիմ ծառայք նորա այլ իմն ձի յոյժ ահռելի եւ սօս  առաջի նորա ածեն, յորոյ վերայ մերձ ընդ մերձ իսկ հեծեալ ՝ հանդերձ հաւատարմօք իւրով, եւ դոյզն մի գնդաւ անկանի մազապուր ի Շիրազ քաղաք։ Իսկ այնուհետեւ չուէ խաղայ Հասան խան ընդ ամենայն բազմութեամբ զօրուն ի տեղւոջէ բանակին՝ եկեալ մտանէ մեծահանդէս եւ շքեղապանձ ճոխութեամբ յԱսպահան քաղաք։ Ապա յետ ո՛չ բազում աւուրց՝ զորոյ բնակչաց յոյժ նեղեալ եւ ձանձրացուցեալ զամենեսեան առ հասարակ սաստիկ, եւ անըմբերելի հարկապահանջութեամբ։ Ուստի յայնմհետէ իսկ խաղաղութիւն եւ շինութիւն ի սահմանաց անտի քայքայեալ վրդովեցաւ, եւ կործանումն՝ եւ սասանումն զնոքօք իսկ պարաւանդեալ պաշարեաց ընդ երկար ժամանակս։

Իսկ Հասան խան այնպէս իսկ որչափ կարաց եւ ձկտեաց զտկար զօրութեան իւրոյ, ի նոսա թափեաց զդառնութիւն մղձկեալ սրտին. ապա զկնի լրման բազմաց ամաց՝ լսէ նա համբաւ թէ՝ ահա՛ Ազատ խան կրկին զօրաժողով լեալ է յաղուանից, եւ յայլոց ազգաց, որովք իսկ զդիպուածս անցեալ ժամանակին վերանորոգեալ. եւ զդէն կամի գնալ ի Վրկան քաղաքն քո, առ ի առնուլ զոխ անցեալ վրիժուցն զառ ի քէն եղելոց որ ի յորմի քաղաք։ Վասն որոյ կուտակեալ համախմբէ զբազմութիւն զօրաց իւրոց, նոքօք հանդերձ յուղի անկեալ չուէ խաղայ, եւ երագափոյթ ժամանմամբ հասանէ ի քաղաքն իւր Վրկան. ո՛չ տալով թոյլ թշնամւոյ իւրում ի սահմանս տէրութեան իւրոյ առնել իսկ սմբակակոխ։