ՍԱՀՄԱՆՔ ԵՒ ՏՐԱՄԱՏՈՒԹԻՒՆՔ ԻՄԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԵԱՆ

1 ԱՌԱՋԻՆ

2 Ըստ խոստմանն մերում յետ բանիւ ստեղծանելոյ զհինգ բարբառսդ, բե՛ր զհասարակութիւնս նոցին եւ զզանազանութիւնս յարադրեսցուք։ 3 Եւ պարտ էր, որովհետեւ կատարելաբար ուսաք, կատարումն առնել առաջիկայ շարագրութեանս. քանզի որ գիտէ զհինգ բարբառսդ եւ զնոցին ենթագրութիւնսն, գիտէ եւ զնոցին հասարակութիւնսն եւ զանազանութիւնսն։ 4 Այլ վասն զի առ ներածականս առնէ զբանս իւր, կարեւոր համարեցաւ զայսոսիկ աւանդել։ 5 Եւ գիտելի է, իրողութիւնք ամենայն ոչ ամենայն ուրեք հասարակութիւն ունին առ միմեանս եւ ոչ զանազանութիւնս. այլ ըստ իրաց ինչ հասարակութիւնս ունին, եւ ըստ իրաց ինչ զանազանութիւնս։ 6 Արդ, հասարակութիւն ունին, վասն զի զմիոջէ ի սկզբանէ կախեալ գոն. իսկ զանազանութիւն ունին ըստ նիւթոյն։ 7 Արդ, երկուց եղելոց զանազանութեանց եւ հասարակութեանց՝ ընդհանրականաց եւ մասնականաց, զառաջին նախադասութիւնն հանրականացն շնորհէ, իսկ զանազանութեանն նախադասէ զհասարակութիւն։ 8 Ուստի եւ տարակուսեն ոմանք, թէ ոչ ինչ հասարակութիւն ունին առ միմեանս հինգ բարբառքդ, բայց եթէ ըստ միում իմիք ունին հասարակութիւն։ 9 Իսկ մի ինչ առնել զհինգ բարբառսդ տարակուսութիւն է. վասն զի տարակուսել արժան է, թէ վասն է՞ր հինգ բարբառքդ մի գոն։

10 Արդ, նմանեցաւ տարակուսութեան հասարակութիւն, իսկ լուծման՝ զանազանութիւն. քանզի ցուցանէ, թէ ոչ գոն մի ինչ. եւ ի ցուցանելն, թէ ոչ գոն մի ինչ՝ զտարակուսութիւն լուծանէ։ 11 Արդ, վասն զի նմանեցաւ ոմն տարակուսութեան եւ ոմն լուծման, եւ առաջին է տարակուսութիւն, քան զլուծումն, առաջին է եւ հասարակութիւն քան զզանազանութիւն։

12 Արդ, ասէ Պորփիւրիոս, թէ ընդհանրական հասարակութիւն ամենեցուն՝ ըստ յոլովիցն ստորոգիլ. իսկ զանազանին՝ վասն զի ոչ ամենեքեան նոյն ենթակային ստորոգին, քանզի ոմանք ի նոցանէ տեսակաց ստորոգին, որպէս սեռ, եւ տարբերութիւն, եւ պատահումն։ 13 Իսկ ոմանք՝ անհատիցն, որպէս տեսակ եւ յատուկ։ 14 Եւ ինքն Պորփիւրիոս մի հասարակութիւն եւ մի զանազանութիւն յարադրեաց. իսկ մեք առադրեսցուք յերկաքանչիւրսդ, բացատրելով զընդհանրականս ոմանս հասարակութիւնս եւ զանազանութիւնս։

15 Եւ նախ առաջին՝ զհասարակութիւնս։ 16 Դարձեալ, ունին ամենեքեան հասարակութիւնս, վասն զի ամենեքեան հոմանունք են։ 17 Երրորդ հասարակութիւն, վասն զի ամենեքեան ի միում ստորոգութեան տեսանին, քանզի եթէ սեռք են ստորոգութիւնք, ամենայն իրաւք է եւ այլքն ի բարբառոցն։ 18 Չորրորդ առ այսոքիւք տեսանեմք հասարակութիւն, վասն զի ամենեքեան սահման եւ եզերք են իմաստասիրականաց ձայնից. քանզի ամենայնք իմաստասիրականք ձայնք յայսոսիկ բարբառս եզերին, եւ ոչ ինչ է արտաքոյ սոցին։ 19 Հինգերորդ հասարակութիւն տեսանի՝ զմիմեանս ի ներքս ածելովն եւ զմիմեանս բառնալովն. զի ուր մի ոք իցէ ի դոցանէ, անդէն ամենեքեան. եւ ուր մին պակասէ՝ ամենեքին նուազեն։

20 Արդ, ասացեալք զհասարակութիւն, ասասցուք եւ զզանազանութիւնս նոցա։ 21 Երկրորդ զանազանութիւն է նոցա յեղանակ ստորոգութեան. քանզի ոմանք ի ներում զինչէին ստորոգին, [որպէս սեռ եւ տեսակ] [1], եւ ոմանք ի ներում որպիսիինչէին, [որպէս տարբերութիւն եւ յատուկն եւ պատահումն] [2] ։ 22 Երրորդ զանազանութիւն է նոցա սահմանք. զի որոց սահմանքն զանազանք են՝ նոցա եւ գոյացութիւնքն։ 23 Չորրորդ զանազանութիւն է նոցա զառ ի բաժանմանէն գոլ. քանզի որք ի բաժանման են՝ զանազանք գոն, քանզի ոչ ոք ինքն յինքեան բաժանի։ 24 Հինգերորդ զանազանութիւն՝ ոչ նշանակելն զմիմեանս ըստ նմին իրի. քանզի սեռն ոչ նշանակէ զտեսակ որպէս զսեռ։

25 Հասարակ ամենեցուն՝ ըստ յոլովից ստորոգիլ։ 26 Ի հասարակութենէ մոռացաբար եւ զզանազանութիւն աւանդէ Պորփիւրիոս, քանզի ասէ, եթէ ստորոգին ըստ յոլովից, այլ ոչ նմանաբար. քանզի սեռ եւ տարբերութիւն եւ պատահ տեսակաց եւ անհատից ստորոգին, իսկ յատուկն եւ տեսակն անհատիցն միայն։ 27 Արդ, ոչ բարւոք ասեն այնոքիկ, որ ասեն, թէ յերիս հատածս բաժանի առաջիկայ շարագրութիւնս. եւ յառաջնումն զգոյացութիւնս նոցա ուսուցանէ, իսկ յերկրորդումն՝ զհասարակութիւնս, իսկ յերրորդումն՝ զզանազանութիւնս։ 28 Սուտ ասեն, քանզի միանգամայն զհասարակութիւնս եւ զզանազանութիւնս նոցա բացատրէ։

29 Իսկ անասուն, որ է տարբերութիւն, պիտակաբար ասաց, որ է անբանութիւն։

30 Այլ նախապետաբար զանհատիցն, իսկ ըստ երկրորդ բանի՝ պարունակողացն զանհատսն։ 31 Արդ ասէ, թէ յանհատսն նախ եւ առաջին տեսանի պատահումն, յետ այսորիկ ապա ի տեսակս. քանզի ջերմն եւ սպիտակն նախ ի Սոկրատում տեսանին, աստուստ ապա եւ զմարդն ասեմք սպիտակ եւ ջերմ։ 32 Այսոքիկ են դոցա ընդհանուր հասարակութիւնք եւ զանազանութիւնք հինգ բարբառոցդ։