ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹԻՒՆ «ՆԵՐԱԾՈՒԹԵԱՆՆ» ՊՈՐՓԻՒՐԻ

1 Ընդ այսոսիկ հանդերձ Աստուծով առաջիկայ տեսութիւն

ՊՐԱԿՔ ԺԸ

2 Թէպէտ եւ հետեւիլ Ստագիրացւոյն խոստացաւ իմաստասէրս, բայց սակայն ոչ ամենեւին առանց յիշելոյ թողու զիւր վարդապետին զպատուէր, այս ինքն զՊղատոնի. քանզի երիս յեղանակս բաժանման աւանդէ մեզ Պաղատոն. որոց առաջինն այս է։ 3 Ասէ թէ պարտ է զբաժանումն ի սեռականագունիցն լինել մինչ ցտեսակագոյնսն, եւ յանկոյս տեսակագունիցն ոչ անցանել։ 4 Եւ խնդրելի է, թէ վասն էր մինչեւ ցտեսակագոյնսն հրամայէ իջանել, եւ ոչ եւս յայնկոյս յանհատսն անցանել։ 5 Եւ ասելի է, թէ վասն այնորիկ ոչ հրամայէ յանհատսն անցանել, զի մի գտցի յանհատսն առնել զբաժանումն, որք ոչ ունին զմշտնջենաւորութիւն։ 6 Քանզի եթէ ասես, եթէ մարդ բաժանի ի Սոկրատէս, ի Պղատոն եւ յԱլկիպիադ, ոչ եւս մնացական եւ մշտնջենաւորս, այլ յայնոսիկ, որ այսաւր իցեն արդեաւք եւ վաղիւ ոչ եւս։ 7 Իսկ բաժանումն պարտ է ի մշտնջենաւորսն լինել, որպէս գոյացութիւն՝ ի մարմին եւ յանմարմին, կենդանին՝ ի բանաւորն եւ յանբան. վասն զի հաստատուն գիտութիւն ըստ մշտնջենաւորաց լինի եւ որք միշտ եւ նոյնպէս գոն։ 8 Այլք ասեն, թէ պարտ է զբաժանումն ոչ յայսպիսի եւ յայսպիսի լինել յանհատս, այս ինքն Թէմիստոկլի, եւ յԱլկիպիադ, այլ յընդհանուր յանհատսն։ 9 Առ որ ասեմք, եթէ ընդհանուր անհատն ոչ այլ ինչ է, այլ տեսակագոյն տեսակ։

10 Երկրորդ յեղանակ բաժանման, զոր պատուիրէ Պղատոն պահել, ասելով, թէ պարտ է որ բաժանեն՝ ոճով բաժանել եւ առնել զբաժանումն, ոչ գերազանցական աշտիճանաւ քայլափոխիլ. որգոն՝ պարտ է զգոյացութիւնն նախ ի մարմին եւ յանմարմին բաժանել, այլ ոչ ի կենդանի, ի կենդանաբոյսն եւ ի բոյսն, զի մի՛ թողցէ, որ ի միջոցին։ 11 Եւ զի ախորժելի է Պղատոնի ոճով առնել զբաժանումն, ինքն իսկ յայտ արար ասելով, զի ըստ բաժանականն, ասէ, հնարս ոչ ինչ պանծասցի փախչել։

12 Երրորդ յեղանակ, զոր պատուիրէ յեղուտն առնուլ զբաժանումն, այլ ոչ ի մակեղուտն. զի մակեղուտքն անհունք են, եւ ոչ ենթակացուցանեն զբնութիւն որպէս եւ եղուտքն։ 13 Իսկ յանհունս բարբառոցն եւ յայնոսիկ, որք ոչ յայտնեն զբնութիւն ենթակայ իրին, ոչ է պարտ առնել զբաժանումն. քանզի անարհեստ եւ անմակացական է, որպէս ինքն իսկ ասէ եւ յայտ առնէ ի Փիլեբոսի [1] տրամաբանութեան, ասելով, թէ որ առնէ զբաժանումն յեղուտ ձայնիցն, նման է արուեստաւոր խոհակերի, որ ըստ յաւդից առնէ զքակմունսն. իսկ որ ի մակեղուտն առնէ, նման է փցուն խոհակերի, որ ոչ ըստ յաւդից առնէ զքակմունսն, այլ վայրապար։ 14 Այս են երեք յեղանակ բաժանման, զորս հարկ է յամենայն բաժանման պահել։ 15 Եւ պարտ է գիտել, թէ յամենայն բաժանման ել է եւ էջ. եւ էջ ի սեռականագունիցն ի տեսակագոյնսն, եւ որ ընդարձակէ զբաժանումն. իսկ ելն ի տեսակագունիցն ի սեռականագոյնսն, որ նեղէ զբաժանումն, որք քատակեցան անհատի եւ բազմութեան. քանզի ի սեռականագունիցն ի տեսակագոյնսն իջանել բազմութեան քատակի. իսկ եւ տեսակագունիցն ի սեռականագոյնսն ելանել՝ անհատի։

16 Արդ տասունք սեռականագոյնք։ 17 Զայս ասելով Պորփիւրիոս, յայտ արար զեզերեալսն եւ ըստ բնութեան եւ ըստ գիտութեան, այս ինքն զսեռականագոյնսն. քանզի ասելով տասն, յայտ արար, թէ գիտեմք զնոսա, եւ բնութեամբ եզերեալք գոն։ 18 Իսկ տեսակագոյնքն ներ թուումն իմն են՝ այլ ոչ յանհնին։ 19 Դարձեալ աստանաւր յայտ առնէ եւ զայն, որ ըստ բնութեան եզերեալք են եւ անհուն ըստ գիտութեան. քանզի յասելն, թէ ներ թուումն իմն են, յայտ առնէ, թէ եզերեալք են ըստ բնութեան. իսկ յասելն, այլ ոչ յանհնին, յայտ արար, թէ անհունք են ըստ գիտութեան. որպէս զի ասիցէ՝ թէպէտ եւ ըստ մերում գիտութեան անհունք են, այլ ոչ են յանհնին։

20 Իսկ անհատքն, որ էին զկնի քան զտեսակագոյնսն, անհունք։ 21 Ոմանք ասեն, թէ անհուն ասէ զանորոշսն, եւ յայտ առնէ զայն, որ ոչ ըստ բնութեան եւ ոչ ըստ գիտութեան եզերեալ են. քանզի երկակի է անհունն՝ անելանելին եւ անորիշն։ 22 Արդ ասեն, եթէ ոչ վասն անլինելոցն է անհուն, այլ վասն զի ի ներկայումս են եւ անորիշք են։ 23 Եւ զիա՞րդ են անորիշք՝ աստուստ յայտ է. բնութիւն ամենայն ուրեք զամենայնի զծայրսն ունի, քանզի չափ ունի եւ սակաւուց եւ յոլովից եւ փոքունցն եւ մեծամեծաց։ 24 Եւ զոր ինչ եւ ասեմք, ասեն, այսպիսի ինչ է. սահմանեաց բնութիւն զկատարումն հասակի՝ զչափ ունել զչորեքկանգնեան, եւ ոչ եւս աւելի ի մեծագոյնսն ետ անցանել. եւ դարձեալ զփոքրագոյնն հասակ որոշեաց երկուկանգնեան, եւ ի նուազագոյնսն ոչ ետ անցանել. իսկ զմիջինսն անորիշ եթող։ 25 Նոյնպէս եւ ըստ սակաւուց, եւ ըստ յոլովից. քանզի սահմանեաց զյոլովիցն, որպէս զի ասասցես զկատարեալ բազմութիւնն հազար. իսկ զկատարեալ պակասութիւնն հարիւր. իսկ զմիջին քանակութիւնն՝ անորիշ։ 26 Արդ, ըստ այսմ բանի ասէ Պորփիւրիոս զանհատսն անհունս. քանզի ասէ, եթէ սահմանեալ են. վասն զի որոց ծայրքն եզերեալք են, այնոցիկ եւ մէջն. այլ անհուն ասին, վասն անորոշութեան, այլ ոչ որպէս անելանելիք։

27 Վասն որոյ ի սեռականագունիցն ի տեսակագոյնսն իջեալ հրաման տայր Պղատոն դադարել։ 28 Եւ այս առաջին յեղանակ եւ պատուէր Պղատոնի յաղագս բաժանման։ 29 Եւ իջանելով ի ձեռն միջնոցն բաժանելով տեսակարարաւք տարբերութեամբք։ 30 Այս երկրորդ յեղանակ բաժանման, զոր հրամայէ Պղատոն. այս ինքն՝ եթէ պարտ է ոճով իջանել ի տեսակագոյն տեսակսն, եւ ոչ գերազանց աստիճանի ոտամբ։ 31 Եւ բաժանելով տեսակարարաւք տարբերութեամբք։ 32 Այս երրորդ յեղանակ, զոր պատուիրէ Պղատոն, եթէ պարտ է յեղուտսն առնել զբաժանումն, եւ ոչ ի մակեղուտսն, զի անմակացելի են. եւ զանհունսն ասէր թողուլ. քանզի ոչ գոյ լինել ի սոցանէ մակացութիւն, այս ինքն եթէ յորժամ անորիշք են եւ անհունք՝ անորիշիցն եւ անհնիցն ոչ գոյ մակացութիւն եւ արհեստ։