Գիրք Դատաստանի, Բ խմբ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԱՌԱՋԻՆՆ՚ ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԻՒՆ, ՈՐ Է ՍԿԻԶԲՆ ԳՐՈՑ ԴԱՏԱՍՏԱՆԻ:

Ա. գլուխ, որ է պատասխանի այնոցիկ, որ բամբասեն զմեզ ոչ ունել դատաստանս:

Հանդերձեալ գրել զգիրս դատաստանաց, յառաջ պատասխանի տացուք նոցա, որք բամբասեն զօրէնսն Քրիստոսի թէ դատաստան ոչ կայ ի նմա. քանզի բազումք են որ գովեն զայլազգիս որպէս թէ իրաւացի դատաստան ունին: Եւ որ զայս ասեն` ինքեանք գայթակղեալք են եւ զայլս գայթակղեցուցանեն ի պարզամտացն: Եւ առաջին պատասխանի նոցա զայս ասեմքթէ` Աստուած ի սկզբանէ ի բնութիւն մարդոյն սահմանեաց ընտրել զիրաւացին. վասն այնորիկ իմաստունքն հեթանոսաց սահմանեցին թէ` որ անարգէզաստուածսն` մահու մեռցի, եւ որ զհայր իւր հարկանէ` հատանել զձեռն: Բայց Մովսիսի օրէնքն առաւելութեամբ վարեցաւ առեալ զպատճառն ի բնաւորական օրինացն թէ`որ անարգէ զհայր կամ զմայր` մահու վախճ անեսցի: Բայց աւետարանն Տեառն մերոյ լրումն է բնութեան օրինացն եւ Մովսիսականին, վասն որոյ հրամայէ թէ` լուարուք զի ասացաւ առաջնոցն այս ինչ, բայց ես ասեմ ձեզ զայսինչ: Զի օրէնքն եւ աւետարանն զբնաւորական օրէնսնյիշեցուցանեն, բայց զանձն իշխանականսն ոչ բառնան ասելով` սիրեսցես զընկեր քո իբրեւ զանձն քո, զի բնաւորական է գիտել զանձին սէր:

Եւ երկրորդն` մանաւանդ թէ առաջինն` ի կամս ապաստան առնէ զաշակերտութիւնն եւ զայլ բարեգործութիւնն, որով հաստատի թէ ի մեր կամս է առ ամենայն մարդ իրաւամբք վարիլ. եւ վասն այնր պատճ առի եւ ոչ զաւետարանն ի սկզբանն գրով աւանդեցին, այլ բանիւ:

Եւ երկրորդ` եկն Քրիստոս եւ ուսոյց կատարել օրէնս մարդկան, եւ ոչ կամեցաւ ըստնմանութեան անկատարից գրով դատաստան տալ, ըստորում խրատէ ի ճանապարհի հաշտիլ ընդ ոսոխին զի մի' մատնեսցի ի դատաստան դատաւորին: Եւ երբեմն առակաւ դատաւորին յայտնի եցոյց զամենայն ինչ խղճիւ մտացն վճարել, զոր դատաւոր կոչեաց. նմանապէս եւ զիրս դատաստանի: Զայն եւ յառակ անտեսին եցոյց. թէպէտեւ յառաջ անիրաւ կոչեաց, բայց յետոյ գովեաց զղջմամբն, որով ոչ եմուտ յատեան դատաստանի տալ զհաշիւն. ասելով թէ` տու'ր զհամար տնտեսութեան քո, եցոյց թէհարկաւոր է դատաստան լինել, եւ գովելովն` ուսոյց թէ հնար է չկարօտանալ դատաստանի: Այսորիկ աղագաւ հրաժարեցոյց առնել զդատասատան այնմ, որ աղաչեաց զնա թէ` ասա' եղբօր իմոյ բաժանել ընդ իս զժառանգութիւնն իբրեւ թէ կրկին ունիք զպատճառն - ի բնութենէ եւ յօրինացն, ընդէ՞ր իսկ կարօտ լինիք այլոց դատաստանի: Աստի ուսաւ առաքեալն ասելով թէ`զի բնաւ դատաստանք գոն ի ձեզ, ընդէ՞ր ոչ դուք զրկիքեւ նեղիք, այլ դուք զրկէք եւ նեղէք, եւ այդ զեղբարսեւս:

Երրորդ` ոչ կամեցաւ տալ գրով դատաստան զի մի' ի հարկէ կայցեմք յիրաւունս, այլ սիրով եւ վշտակցութեամբ պահեսցուք զարդարութիւնն անգիր օրինօք ի յամենայն ժամանակըս:

Չորրորդ` զի բաւական համարեցաւ զօրէնսն եւ զմարգարէսն եւ զաւետարանն իբրեւ զսերմ ունել յոգիս եւ նոքօք վարիլ յիրաւունս դատաստանի:

Հինգերորդ` զի օրէնք եւ մարգարէք եւ աւետարանն անփոփոխ է, բայց դատաստանն իհարկէ փոխի յազգաց եւ յաշխարհաց. վասն այնորիկ թոյլ ետ զի իմաստունք փորձիւ ըստ պատահմանն արասցեն զդատաստանն:

Վեցերորդ` զի ի դատաստանն իհարկէ երդումն մտանէ, եւ Տէրն արգել զերդումնն կամելով զմեզ ճշմարիտ հաւատացեալս լինել, զի այոն`այո' լիցի եւ ոչն` ո'չ, որ է` հան` հա' եւ ոչն` ո'չ: