Գիրք Դատաստանի, Բ խմբ.

ՃԺԳ.
ՅԱՂԱԳՍ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՑ ԿԱՐԳԱՑ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ԵՒ ՏԱՆ ԹԱԳԱՒՈՐԻ:

113. Զի՞նչ գործ մարդոյ - զաստուածապաշտութիւն ծանեաք: Ապա արժան է մարդոյս քննել զպաշտօնակցաց իւրոց, որով մարթագոյն զինքն ջանայցէ առնել մաքուրս եւ զուարթունս` առ նոսա հայելով. եւ զկնի այսորիկ հասու լինել կարգաց եկեղեցւոյ եւ թագաւորաց, զոր պաշտեմք:

Արդ` ահա' որպէս ամենեցունյայտնի է, երկու արարածք եղեն խորհրդականք եւբանաւորք - հրեշտակք եւ մարդիկ, մին ի պարզ եւյանխառն բնութենէ, իսկ միւսն բազմաց գոյացեալ: ԵւՄովսէս իսկզբանն ոչ գրեաց յաղագս հրեշտակաց, եւվասն մարդոյն պատմեաց ասելով եթէ` ստեղծ Աստուածզմարդն հող յերկրէ եւ փչեաց յերեսս նորա շունչկենդանի եւ եղեւ մարդն հոգի կենդանի: Այլ ապուշքն, այսինքն` տգէտք կարծեն զԱստուած բերանով եւ այլովքգործիւք վարիլ, եւ զանբաւանդակելին ի զգայութիւնբովանդակեն. այլ իմանալի է զփչելն` կենդանացոյց կամհոգիացոյց: Նոյնպէս գիտեա' եւ զհողն յերկրէ` ո'չմեկին իմանալ հող, այլ բաւանդակ զչորեսինբնութիւնսն ունելով - զցամաքն եւ զխոնաւն, զջերմնեւ զցուրտն եւ զհողմն: Որպէս բժշկացն մանկունքնբաժանեն զհողոյն զցամաքութիւնն յոսկերս, եւզմարմինն ի խոնաւութիւն ջուրցն եւ զջրոյն` յարեաներական, զցրտութիւն հողմոյն ի շնչերակսն, զջերմութիւն հրոյն խառնեն ընդ ամենայն: Այլ եւարականս եւ իգականս բաժանեն, եւ զմիսն եւ զմորթնիգական ասեն: Եւ զայս ամենայն Մովսէս ոչ ասաց, եւ ոչզբնութիւն հրեշտակաց, սակայն լինելութիւն է նոցա: Իսկ արդ` անե՞ղք իցեն կամ ինքնե՞ղք, կամ նա՞խ քանզսկսանիլն արարածոց, վասն որոյ ոչ ասաց Մովսէս թէ`արար Աստուած զհրեշտակս, այլ թէ` հրամայեացսրովբէիցն բոցեղէն սրով պահել զճ անապարհս ծառոյնկենաց: Թէ այդ այդպէս է, ապա անեղք պարտիմք իմանալեւ զջուրն, քանզի ասաց թէ` ի սկզբանէ արար Աստուածզերկին եւ զերկիր. եւ ոչ ասաց թէ` եւ զջուրս, այլ թէ`երկիր էր աներեւոյթ եւ անզարդ եւ հոգի Աստուծոյշրջէր ի վերայ ջուրց: Այլ իմանալի է մեզ ասել թէ`մինչ արար Աստուած զերկին եւ զերկիր, ընդ նմին արարեւ զամենայն զօրութիւնս երկնից, եւ զջուրս եւ զքարսեւ զամենայն որ ինչ յերկրի. զի երկիրս հող միայն ասիըստ Եբրայեցւոց բարբառոյն: Ապա ուրեմն եւ ջուրք ընդերկիր արարան, որպէս եւ Դաւիթ ասէ` Նորա է ծով եւ Նաարար զնա: Եւ ընդ երկնի հրեշտակքն արարան, ասելով`Ո՞ արար զհրեշտակս իւր հոգիս եւ զպաշտօնեայս իւր իբոց հրոյ: Հրեշտակս եւ պաշտօնեայս լսելով` դասս ոչյայտնեն, այլ սեռական անուանեն զանունն: ԲայցՄովսէս այսպէս ծածկաբար ո'չ միայն զդասս ոչյայտնեաց, այլ եւ ո'չ իսկ յիշեաց զհրեշտակսն իսկզբանն. այլ յետոյ ասաց առ Աբրահամու եթէ` եգիտհրեշտակն զԱգար յանապատին. եւ դարձեալ ասէ եթէ`եկին հրեշտակքն ի Սոդոմ: Եւ ոչ կերպարանս ինչ ասաց, այլ իբրեւ զարս երեւեալ. ո'չ միայն զսոցա, այլ եւ ոչզքերովբէիցն եւ ոչ զսէրովբէիցն ինչ ասաց զկերպանս: Իսկ Յակովբ ի տեսլեանն ասէ զկերպս հրեշտակացն, որպէս Ակիւղաս ցուցանէ ասելովն - տեսանէր սանդուղսհաստատեալ յերկրի որոյ գլուխն հասանէր յերկինս, եւբազմութիւն մարդկան թեւաւորաց որ ելանէին եւիջանէին: Թուի ինձ` եօթանասնիցն կարճ ելով վասնբանին, զանուանս հրեշտակաց բաւական համարելով`զկերպսն ոչ յիշեն: Սոյն կերպիւ լսեմք եւզքերովբէիցն զոր ոսկի արար Սողոմոն եւ եդ ի տաճարին, զոր արարեալ էր Մովսէսի ի խորանին երկթեւեանսեւ թեւ ի թեւ կցող, որք հովանի ունէին ի վերայքաւութեանն: Դարձեալ եւ մեքենովթսն լսեմք քերովբ. եւ առիւծունս, եւ եզինս, եւ ուսք մարդոյ եւ ձեռս, անիւս որպէս կառաց. եւ ոչ ասեն ստուգիւ կամ կարենհասու լինել դասուցն եւ ոչ կերպիցն, այլ միայննմանեցուցանեն որպէս զթիթեղունս թռուցեալսլուսերամս: Իսկ Միքիաս զզօրս երկնից ասէզօրացուցանել շուրջ կացեալ զաթոռովն Աստուծոյ, եւո'չ զթիւ դասուցն եւ ո'չ զանուանսն կոչէ: Բայց Եսայիասէ զանուանս սերովբէիցն եւ վեցթեւեան կերպիւ եւզփառաբանութիւնն յայտնէ: Իսկ Եզեկիէլ այլ դասսյայտնէ եւ յաւելու չորեքկերպեանս եւ չորեքթեւեանս, եւ այս նման է մենքենովթեայ տաճ արին: Բայց փոխանակնորա արմաւենւոյն սորա արծուին է. թէպէտեւ իխորհուրդ առ ի միտս զնոյն բերէ, սակայն կերպիւնորոշի: Տեսանէ Եզեկիէլ եւ անիւս, այսինքն` սայլսայլակերպս, եւ ո'չ որպէս մեքենովթեայ նման, այլ անիւի մէջ անուաց, նորոգ եւ հրաշալի: Այս այլ դասս թուիինձ, քանզի անձնական ասէ զանիւս, զի ոգի կենդանիգոյր ի նոսա: Եւ ասէ այլ դասս, որ բազմաչեայքն են. ասէ եւ հուր ահագին խառնեալ եւ բորբոքեալ. զայսառանձնական ակնարկէ: Թէպէտեւ զայս ամենայն ասացինմարգարէքն, սակայն ծածկաբար եւ ոչ յայտնապէսզիւրաքանչիւր դասս: Նաեւ ոչ Տէրն յաւետարանի անդայլ ինչ յայտնեաց, բայց միայն բազմութիւնսհրեշտակաց գնդացն: Բայց սուրբ առաքեալն Յուդայպարզ եւ յայտնի ցուցանէ մեզ եօթն դասք եւ զանուանսիւրաքանչիւրոցն ասէ` Հրեշտակք եւ Հրեշտակապետք, Իշխանութիւնք, Զօրութիւնք, Աթոռք, Պետութիւնք, Տէրութիւնք, Սերովբէք եւ Քերովբէք: Իսկ սուրբնԴիոնէսիոս, պարծանքն Աթենացւոց, Արիսպագացի, առաքելոյն աշակերտ եւ հետեւող, ինն դաս ասաց, զորառաքեալն երկու ի մի երես ասաց` ի զատ ասաց -զհրեշտակապետսն ի Հրեշտակաց եւ զՔերովբէսն իՍերովբէիցն: Եւ թուեաց զնոսա ինն դասսստուգութեամբ այսպիսի կարգաւորութեամբ, յորմէ եւմեք ուսեալ պատմեմք քում հարցասիրութեանդ, որ է -

Ներքին դասք Հրեշտակացն, որք են պատգամաւորք եւ հրամանատարք. եւ փառաբանութիւն է նոցա, զոր հովիւքն - լուան` փառք ի բարձունս Աստուծոյ:

Երկրորդ դաս` Հրեշտակապետացն է, եւ փառաբանութիւն է նոցա` Տէ'ր, ողորմեա' քո արարածոցս, զոր Զաքարիասն լուաւ թէ` մինչեւ ցե՞րբ ոչ ողորմիս Երուսաղէմի եւ քաղաքացն Յուդայ:

Երրորդ դաս` իշխանութեանց է, որք են իշխանութեանցն Աստուծոյ փառաբանիչք, ասելով` տուաւ քեզ հեթանոսք ի ժառանգութիւն եւ իշխանութիւն քեզ յամենայն ծագս երկրի:

Չորրորդ դաս` Զօրութեանցն է, որք զօրութեանցն Աստուծոյ են փառաբանիչք, ասելով` Տէր հզօր ի պատերազմի:

Հինգերորդ դաս` Աթոռոցն է, որք են փառաբանիչք աթոռոյն Աստուծոյ, ասելով - աթոռ քո, Աստուած, յաւիտեանս յաւիտենից:

Վեցերորդ դաս` Պետութեանցն է, որք են փառաբանիչք քահանայութեանն Աստուծոյ, ասելով` դու ես քահանայ յաւիտեան:

Եօթներորդ դաս` Տէրութեանցն է, որք են փառաբանիչք տէրութեանն Աստուծոյ, ասելով` արքայութիւն քո արքայութիւն յաւիտենից:

Ութերորոդ դաս` Սերովբէիցնէ, որք լսին` բերանք հրեղէնք, որք երեքսրբենին ենփառաբանիչք, զոր լուաւն Եսայիաս - սու'րբ, սու'րբ, սու'րբ Տէր:

Իններորդ դաս` Քերովբէիցն է, որք լսին վերինք կամ հանճ ար մեծութեան, որք գովողքեն մեծութեանցն Աստուծոյ ասելով` Տէ'ր զօրութեանց, լի' են երկինք եւ երկիր փառօք քո:

Այս են ինն դասք երկնայինքեւ ա'յս է գործ նոցա. աւելի քան զայս մի' ինչիմասցուք, որպէս եղկելին Որոգինէս, որ աւելի քանզգրեալսն իմանալով` կործանեցաւ անկանգնելի, զերկնային դասն զանազանելով. հրաշալիսն իմնբարբառելով` զապիրատութիւն ի բարձունս խորհեցաւայսպիսի ասելով բան թէ` մարդիկ ոչ տեսանենզհրեշտակս եւ ոչ հրեշտակապետք զհոգիս մարդկան, եւՀոգին Սուրբ ոչ տեսանէ զՈրդին եւ Որդին ոչ տեսանէզՀայր: Բայց մեզ քա'ւ եւ մի' լիցի այսպիսի բարբառելհայհոյութիւն, այլ` ասել զերկնային դասնփառաբանիչս աստուածութեանն:

Եւ կարգաւ կայանին բաժանենզլուսաւորութիւնն, եւ ապա չափով լուսաւորութեաննզդասն առեալ, որպէս անձն է Հօր, նոյնպէս եւ անձնՈրդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ: Եւ արդ` որ ինչ երկնայինդասուցն է` բաւական լիցի այդչափ:

Իսկ եկեղեցի որպէս հարսն միգեղեցիկ որ պահի ի համար մեծի փեսայի որդւոյթագաւորին եւ զիւր սենեակն յօրինէկարգաւորութեամբ, որպէս զի նմանագոյն ինչարքունական կարգաց յարդարիցէ զպատիւ թագաւորին: Նոյնպէս եւ եկեղեցին երկնային դասուցնընտանութիւն զիւրն կարգեաց զնմանութիւնն եւզդասսն ինն թուով. քանզի ի խորանին ինն դասստեսանեմք զՂեւտացւոցն եւ զպաշտօնէիցն, քանզի ոչամենեքեան միում արժանաւորեցան կայանիւ, այլ ըստչափոյ արժանաւորութեանն առին զսպասաւորութիւն:

Առաջին դասն` Մովսէս եւ Ահարօն եւ որդիք նորա:

Երկրորդ` գունդն Ամրամայ:

Երրորդ` գունդն Սահառայ:

Չորրորդ` գունդն Քերովնի:

Հինգերորդ` գունդն Եզեկիէլի:

Վեցերորդ` դասն Ռովբէնի:

Եօթներորդ` գունդն Տեստէի:

Ութերորդ` գունդն Մոողի:

Իններորդ` գունդն Մոոսէի:

Ապա թէ ասիցէ ոք թէ` Մովսէս եւ Ահարովն ի նոյն գնդէ իցեն, գիտասցէ զի զատոյց զնոսա Աստուած. քանզի նոքա էին քահանայք մատուցանել զպատարագս եւ արկանել խունկսքաւութեան եւ իջուցանել զխորանն եւ ծածկել զնա նուարտանաւն, այսինքն` սեկէ ծածկոցաւ: Ապա այլսպասաւորքն մատչէին եւ բառնային ըստ արժանաւորութեան` ոմանք զտախտակսն եւ զքաւութիւնն, եւ ոմանք զցիցս խորանին եւ զապաւանդակսն եւ զկրսերագոյն կահ սպասուն սրբութեան: Եւ բանակել ոչ ընդ այլ դասս հրամայեցաւ Մովսէսի, այ յարեւելից կողմանէ խորանին: Արդ` ահա' յայտնապէս ցուցաք թէ ըստ երկնային դասուցն ինն երեւէին եւ ի հնումն զՂետացիսն:

Պարգեւս, առաքեալ, ՍրբոյՀոգւոյն համարի` բան իմաստութեան, բան գիտութեան, Հաւատս, շնորհս բժշկութեան, Աջողութիւնզօրութեանց, մարգարէութիւն, ընտրութիւն հոգւոյ, Ազգս լեզուաց, թարգմանութիւնք լեզուաց: Դարձեալյայտնապէս ցուցանէ մեզ առաքեալն ինն դաս եկեղեցւոյասելով այսպէս` զորս եդ Աստուած յեկեղեցւոջ այս են:

Նախ` զԱռաքեալսն.

Երկրորդ զՄարգարէսն.

Երրորդ` զՎարդապետս.

Չորրորդ` զԶօրութիւնս.

Հինգերորդ` զՇնորհս բժշկութեան,

Վեցերորդ`Օգնութիւնս,

Եօթներորդ` Վարիչս,

Ութերորդ` Ազգս լեզուաց,

Իններորդ` Թարգմանութիւնս լեզուաց:

Այսոքիկ այսպէս:

Առաջին դասք եկեղեցւոյ -Պատրիարգք, որք թարգմանին հայրապետք որք ունինզաթոռ չորից աւետարանչացն: Եւ արդ` տե'ս զզօրութիւնխորհրդոյն. փոխանակ չորեքկերպեան կենդեանացն եդանսուրբ աւետարանիչքն, որ նշանակէ - դէմք մարդոյնզՄատթէոս, քանզի որպէս զմարդ ծնեալ ասէ զՔրիստոս իԲեդղեէմ: Իսկ Մարկոս` դէմք առիւծու նշանակի, քանզինա ասէ` ել Քրիստոս իբրեւ զառիւծ ի Յորդանանէ իԴաթան: Ե'ւ սատանայ առիւծ ասի վասն շաղզակերութեանեւ գազանաբար կապտելոյն եւ գիշելոյն զկենդանիսն. այլ Փրկիչն մեր կոչեցաւ առիւծ վասն զօրութեանն եւ իվերայ կենդանեացն թագաւորելով. զնոյն եւ Մարկոսասէ` ել Քրիստոս իբրեւ զառիւծ ի Յորդանանէ, այսինքնթագաւորել: Իսկ դէմք եզինն նշանակէ զՂուկաս, վասնզի նա ասէ` փոխանակ աշխարհի զենեալ: Իսկ դէմքարծուոյն նշանակէ զՅովաննէս, որպէս ասէ` զվերստինքարոզութիւնն, եւ ո'չ ի յերկրէ եւ ո'չ իմարմնաւորութիւնն սկսանի որպէս եւ այլքն, այլ նմանարագաթեւ արծուոյ սրաթռիչ լեալ սկիզբն արարեալ ասէի սկզբանէ էր Բանն եւ Բանն էր առ Աստուած եւ Աստուածէր Բանն, որով ամենայն եղեւ: Յիրաւի անուանէ զնաարծուի բարձրաթռիչ եւ թռչուն երկնից:

Արդ` ահա' ցուցաք փոխանակերկնից` զեկեղեցի, փոխանակ չորեքկերպեանկենդանեացն` զչորս աւետարանիչսն, եւ նոցա փոխանակ`զհայրապետացն դասս եւ զնոցին աթոռս: Աւագ եւ մեծաթոռ Անտիոքայն` զՄատթէոսին, Աղէքսանդրուն`զՄարկոսին, Հռոմայն` զՂուկասուն, Եփեսոսին`զՅովհաննուն: Այս կարգաւորութեամբ վարեցաւեկեղեցի մինչեւ յաւուրս Յուստիանոսի թագաւորի ըստչորեքկերպեան կենդանեացն, չորեքկուսի եդեմականբղխմանն, ըստ չորեքեզերեան տիեզերեաց, ըստ չորիցաւետարանչացն, բաժանեցաւ աշխարհս յիշխանութիւնչորից աւետարանչացն: Իսկ Յուստիանոս իբրեւթագաւորեաց` կա'մ եղեւ փոխել զաթոռ սրբոյնՅովհաննու յԵփեսոսէ ի Կոստանդինուպօլիս եւհաւանեցուցեալ զժողովն, եւ զսրբոյն ՄատթէոսիյԵրուսաղէմ. զի մինչեւ ի նորա ժամանակնինքնագլուխք էին եպիսկոպոսք` ո'չ ինքեանք ընդ այլօքեւ ո'չ այլք ընդ նոքօք, Կոստանդինուպօլիս - վասնթագաւորելոյ քաղաքին եւ Երուսաղէմ - վասն զի քաղաքէ երկնաւոր թագաւորին. բայց ի ժողովսն հրամայեցինսուրբ Հարքն Երուսաղէմի եպիսկոպոսին գեր ի վերոյնստել:

Արդ` ահա' ասացաք զեկեղեցւոյառաջին դասն - զհայրապետսն, որք ունին զառաքելականզգեստս եւ զեմափորտն հինգ կրկին. եւ գործէհայրապետին ձեռնադրել զարհիեպիսկոպոս, որք են ընդվիճ ակաւ ի չորս բաժնի տիեզերաց. նա տայ հրաման վասնժողով առնելոյ:

Երկրորդ դասք եկեղեցւոյ`արքեպիսկոպոսք. կարգէ նոցա աքականու պճ ղնաւոր(սպիտակ հանդերձ մինչեւ ծածկէ զոտն) եւ շուրջառ եւեմիփորոն չորեքկրկին. գործ է նոցա ձեռնադրելմետրապօլիտս, այսինքն` մայրաքաղաքաց եպիսկոպոս եւօրհնել զձէթ կնքոյն. եւ ունին իշխանութիւնձեռնադրել պատրիարգս:

Երրորդ դասք եկեղեցւոյ`մետրապօլիտք, որ կոչին մայրաքաղաքացի եպիսկոպոսք. որք ունին զնոյն հանդերձ սպիտակս մինչեւ ցպճղունսն եւ շուրջառ եւ եմիփորոն երեք կրկին. գործ էնոցա ձեռնադրել եպիսկոպոս ի վերայ բերդից եւ գեղիցեւ օրհնել զձեթ կնքոյ վասն յաւելուածին արկանելոցյառաքելական ձիթոյն, զոր պահէ եկեղեցիյաւելուածով. եւ երեք մետրապօլիտք ունինիշխանութիւն ձեռնադրել իւրեանց արքեպիսկոպոս:

Չորրորդ դասք եկեղեցւոյ`եպիսկոպոսք են, որք ունին զնոյն կարգ, գործ է նոցաձեռնադրել զամենայն վիճ ակաւորս, եւ երեքեպիսկոպսքն ունին իշխանութիւն ձեռնադրել իւրեանցմետրապօլիտ. եւ գործ է նոցա սեղան օրհնել եւ աւազանեւ իւղ օծութեան:

Հինգերորդ դասք եկեղեցւոյ`եռիսուն պապասք, որք են` քահանայք եւ երիցունք, քահանայք ի քաղաքս լինին եւ երիցունք ի գիւղս եւյագարակս, եւ երկոքեան մի են, բայց յաղագս պատուոյնե'ւ անուանքն զանազանին: Բայց կարգէ նոցա` նոցայնբայց յեմիփորտէ, զի սոքա ուրար միայն արկանեն իվերայ երկոցունց ուսոցն, նոքա եւ թիկնոցով իշխենկալ ի վերայ բեմին: Եւ գործ է նոցա պատարագմատուցանել եւ մկրտել եւ պսակել, եւ ուր եպիսկոպոսչլինի օրհնել զխաչն եւ զմատաղն. եւ թէ հրաման առեալիցէ յեպիսկոպոսէն - եւ զիւղն օծութեան իշխանութիւնունի օրհնել եւ ձեռնադրել զդպիրն եւ զգրակարդացնեւ զկրօնաւորսն:

Վեցերորդ դասք եկեղեցւոյ -սարկաւագունքն են. եւ կարգ է նոցա նոյն, բայց հոլանիկայցեն, այսինքն գլխի բաց եւ գօտելոյծ, եւ զահեակուսովն արկեալ զուրարն. գործ է նոցա աւետարանկարդալ եւ քարոզել, եւ զսկիքն եւ զքշոցն բերել իսենեկէն ի սեղանն եւ ի սեղանոյն արտաքս զբաշխումն, եւ խունկ ծխել եւ առնել որ ինչ միանգամսպասաւորութիւն է. եւ նստել ո'չ ամենեւին, բայց յետարձակման ժամուն, երբ հրամայէ քահանայն: Են եւ իկանանց սարկաւագուհիք ձեռնադրեալս վասն քարոզելոյկանանց եւ կարդալ աւետարան, զի մի' մտցէ անդ այր եւմի' նա արտաքս քան զվանս կանանց ելանիցէ. բայցյորժամ քահանայքն մկրտութիւն առնեն կատարեալկանանց, գան սարկաւագուհիքն յաւազանն եւ ջրովլուասցեն զկանայսն, եւ քահանայն օծանէ ի ներքոյվարագուրին: Կարգ է սարկաւագուհեացն ամենայն ինչհաւատաւորաց, բայց ի վարս պինդն. խաչ ունի նա իվերայ ճ ակատին եւ կիսաթիկնոց յաջմէ կողմանէուսոցն: Եւ մի' նորա ինչ կամ անկարգ համարեսջիքզայս, ո'վ սուրբ եղբարք, այլ ի սրբոյ առաքելոյնաւանդութենէ ուսանիմք. քանզի ասէ թէ յանձն առնեմձեզ զՓիբէ զքոյր մեր, որ է սպասաւոր եկեղեցւոյն:

Եօթներորդ դասք եկեղեցւոյ -եպիսկոպոսք են, որք կոչին քորիսկոպոսք(քորեպիսկոպոսք) այժմ, գլխաւորք սարկաւագաց. եւկարգ է նոցա նոյն եւ ուրար զերկոսին ուսովքն եւ կալգօտելոյծ ե գլխի բաց, եւ իշխանութեամբ եպիսկոպոսինօրհնեն եկեղեցի եւ հրաման ունել ի վերայ քահանայիցեւ եկեղեցականաց:

Ութերորդ դասք - գլխաւորքեպիսկոպոսաց` կաթողիկոսք, որք ունինզպատուականագոյն աթոռ նմանեալ սերովբէից. կարգ էնոցա նոյնպէս հոլանի, այսինքն` գլխիբաց եւգօտելոյծ, եւ ուրար զերկոսին ուսովքն. բայց գործ էնոցա ձեռնադրել զեպիսկոպոսունս եւ ինքնակամօրհնել զիւղն օծութեան:

Իններորդ դաս վերագոյն քանզամենեսեան` պապիոս, որ այժմ կոչեն ֆրանկք պապ, նմանեալ քերովբէից. կարգ է հոլանի, այսինքն`գլխիբաց, եւ գօտելոյծ: Եւ գործ է նորա կարգել զդասսթագաւորաց. զի թէ մարդ պատկեր է Աստուծոյ եւ որք իՔրիստոս մկրտին զՔրիստոս զգեցեալ են, որչափ եւսառաւել թագաւորք հաւատացեալք, որք ի վերայ գլխոյնբերեն զնշան տերունւոյն: Պարտ է նոցա նմանելՔրիստոսի, ոչ միայն խոնարհամտել եւ զչարչարանսնՔրիստոսի ի մարմնի իւրում կրել, այլ եւ փառացննմանել, որ ցուցանէ զքաղցրութիւն Տեառն եւ Փրկչինմերոյ, զի եւ հեթանոսաց թագաւորաց լուեալյօժարեսցին գալ յերկրպագութիւն Տեառն Աստուծոյմերոյ:

Եւ այս են նմանութիւն երկնաւոր դասուցն.

Հրեշտակքն` առաքելական զգեստիւ յաղօթս:

Հրեշտակապետքն` քղանցաւ:

Իշխանութիւնքն` գնդաւ առաքելական զգեստիւ:

Զօրութիւնք` առաքելական զգեստիւ:

Աթոռքն` հիւպատիկք:

Պետութիւնքն` աւետարանական զգեստիւ:

Տէրութիւնքն` պսակաւ առաքելական զգեստիւ:

Սերովբէքն` վեցթեւեանքն:

Քերովբէքն` ութթեւեանք եւ բազմաչեայք:

Զայս ամենայն զմտա ածելով սրբոյն Կոստանդիանոսի թագաւորին` որ ըստդիւթիւթեան կարգ էին հեթանոսաց զայն եղծեալ խանգարեաց եւ այսպէս զերկնից եւ զեկեղեցւոյյարմարեաց զկարգս դասուցն ի պատիւ թագաւորութեանն եւ զտեղիս իւրաքանչիւր կայանիցն որոշեաց եւ զգործն յայտնեաց, որք են այսոքիկ:

Առաջին դաս պաղատին, որ էդարպասն, եղեն` Դիարք, որք են պահապանք ոսկիվաղարին. զգեստ է նոցա դիպակ ոսկեթելով կազմաւ եւունին գաւազանս ոսկիս. եւ գործ է նոցա տանել յառաջզագաւորողսն եւ զայլս, զոր խնդրէ արքայն:

Երկրորդ դաս` վեստի տօրայնէ, որք են պսակակալք արքային. զգեստ է նոցա գրատքդիպակք արծաթաթելս եւ գաղտազէնք ի կոպաղս ոսկիս, (որ է կիսաթուր ներքեա հալ ունին):

Երրորդ դաս` Կանտիտօրայն է, որք զոսկի տէգսն ունին, այսինքն` զոսկով կազմածխիշտս. զգեստ է նոցա ծիրանի դիպակ ճ ամկաւոր: Եւմանեակ ոսկի ի պարանոցսն. եւ յորժամ ի ճ անապարհլինի արքայն, նոքա բառնան զսուրբ խաչն եւ ի նոցանէլինին չորս արք, որք զզէնսն կրեն թագաւորին:

Չորրորդ դասք Պռոքսետօրայնէ. որք զվաղերս ունին եւ ասպարս երկաթիս, եւ զգեստ էնոցա ապրիշմէ դիպակ եւ յորժամ վախճ անի արքայն`նոքա են որք զդագաղսն եւ զգահոյսն բառնան:

Հինգերորդ Եսկոպօտիրայն, որք լինին մեծահասակք եւ ունին վահանս կմրբաւորս, եւ ասպարս փոքրս. եւ զգեստ է նոցա կտաւ նսուի ըզորկեւ վարշամակս, որ է փակեղն, եւ գաղղեր յոտսն ե գօտիոսկի կրկին, եւ ի սոցանէ լինին որք սրկբունք եւսանտատորք:

Վեցերորդ դաս պաղատինՍտրատորքն, որք զձի թամբեն եւ հեծուցանեն զարքայն. եւ զգեստ է նոցա ուռեւուռ կապայ եւ ի ձեռս իւրեանցթուր միասայրիք եւ ասպար փոքր:

Եօթերորդ դաս պաղատինՍքողարքն. եւ զգեստ է նոցա գրատք կտաւիք եւ թէզն էբերանն դիպակաւ. ունին նիզակս, որ է ըռումբ, եւ սեաւասպարս. եւ ի սոցանէ լինին որք զդրոշսն, այսինքն`զնշանակն եւ զվիշապագլուխսն կրեն եւ կոչինՍիգնայք:

Ութերորդ դաս պաղատինԴեկանիոնքն, որք են աղեղնաւորք եւ ունին կրկինվարոցս եւ ասպարս լոկ. եւ սքեմ է նոցա, այսինքն`զգեստս - այծենի գրատք կարմիր եւ ունին մուճ ակք. եւյորժամ արքայն ի դուրս ի թշնամայ ելանէ, նոքա վարէնզամբոխն եւ յորժամ արքայն ի դուրս ի թամաշայ ելանէ, նոքա վարէն զամբոխն. եւ զսոսա կոչեն եբրայեցիքնՔերէթին, այսինքն` աղեղնաւորք:

Իններորդ դաս պաղատին -Կիւռսօրքն, որք են սուրհանդակք հետեւակք, եւ զգեստէ նոցա բամբակէ գրատք կազմաւ ճ ամկօք եւզանկապանօք, ունին հողաթափս. եւ են սոքա սպասաւորքեւ զսոսա կոչեն եբրայեցիքն Ոփելեթին, այսինքն`նետողք. եւ ամենեքեան գլխիբաց կան եւ գօտիս ունինոսկով, բայց սոքա միայն են անգօտի:

Այսոքիկ են դասքթագաւորութեան պահապանք զինւորութիւնք որձիքյիւրաքանչիւր կայանս արտաքոյ ոսկի բեզարին եւ այսէ գործ նոցա եւ զգեստք: Են եւ այլք սպասաւորքարքունիք, ոմանք որձիք եւ ոմանք կուրաք, որ ոչ ենյինն զինուորութեանցն, այլ արձակք են, ո'չ դասք են, ո'չ չափս քանեաց, ո'չ կայք տեղեաց պահպանութեան, այլերբեմն շատ լինին եւ երբեմն սակաւ:

Առաջին` Դեմետրիտոսք, որք են պատգամաւորք:

Երկրորդ` Ռեքինարք, որք զյայտակարարսն կարդան առաջի արքային:

Երրորդ ասին` կրիտք, որք են թղթագիրք արքայի:

Չորրորդ` վինետորք ասին, որք զբաղանիսն կազմեն եւ լուանան զարքայն:

Հինգերորդ` Տռիդլինարք, որք են տաճ արապետք` որք զկոչեցեալսն ի հաց մատուցանեն առաջի արքայի: Իսկ ի կոտորացն լինին ակտարք, որք են նշանագիրք:

Եւ Ոպսիտարք ասին, որք արկանեն ձեռաց ջուր արքային:

Ապոկրիսիարք ասին սպասաւորք եկեղեցւոյն արքայի:

Իսկ փղակոնքն նոքա են կցորդասացք եւ արձակապաշտօնք:

Սպուդէք, կրօնաւորք քաղաքին, որոց գործ է նոցա զգուբղայս եւ զպաշտօննեւ զկանոնն երգել:

Իսկ Աբասք եւ Մոնոզոնք, որքխարազնազգեստք են եւ ըստ կամաց իւրեանց գան իպաշտօնն:

Իսկ փղակոնք եւ ՍպուդէսՄոնաքոսքն, որք են միակեցունք եւ ապաշխարողք:

Դոմետիկոսք, որք ենհաւատագիրք` որք զարտաքնոցն աստուածաբանութիւնսուսանին եւ եկեղեցականօքն վարժին:

Այսոքիկ ամենեքեան ոչ են իյինն դասուէն եկեղեցւոյ եւ ոչ եթէ իսպասաւորութիւն ինչ հպին, ո'չ ի յամբոն ելանեն եւո'չ ի բեմն մտնեն, այլ են ամենեքեան փառաբանիչքկարգեալք ի տան Տեառն Աստուծոյ:

Եւ քանզի զայս ոչ վայրապարինչ եդաք ի գիրս դատաստանի, այլ զի գիտասջիք եթէայսոքիւք պարտին հայք ի հոռոմոց եւ ի փռանկաց, որպէս Աղուանիցն ուսուցանէ պատմութիւն եւ այլք: Վասն որոյ հարկաւոր է այս կարգ յեկեղեցի իհայրապետաց կարգիլ, եւ անփոյթ արարեալ` միշտպարտաւոր ցուցանին յատեան դատաստանին. քանզի ի մերԼուսաւորչէն ե'ւ այս դասք պաշտաման երեւիյեկեղեցիս, ըստ որում ի սրբոյն յիշի ԵղիշայիՊատմութեանն ե'ւ այս դասք, ասելով` ընդ ձեզ կանգրակարգացք եւ սաղմոսասացք. նմանապէս եւսարկաւագաց յիշին անուանք ի կանոնս եւ յայլս:

Արդ` յայտ է յաւերածոյեկեղեցեաց խանգարիլ եւ այս կարգի, եւ զկնի իհեղգութենէ ուղղչաց: Թէպէտ եւ այլ ինչ յօդեն պատճառք, սակայն արդարացուցանել ոչ կարեն: Եւ թէ այլազգայսոքիկ յիշատակի ի սրբոյն Դիոնէսիոսի գիրսն եւաստ այլազգ փոփոխմամբ, սակայն զթիւն ամբողջ պահեն, ուստի չեն երկբայելի: Եւ այդ` ըստ ճ շմարիտդատաստանի վարելի է զեկեղեցի այսպիսի կարգաւ ըստերկնայնոցն. զի թէ տուն թագաւորի ըստ այսմ յօրինի, որչափ երկնաւոր թագաւորին Քրիստոսի: