Գիրք Դատաստանի, Գ խմբ.

ԳԼՈՒԽ Է
ՅԱՂԱԳՍ ՎԿԱՅԻՑ, ԹԷ ԶԻ՞ՆՉ Է ՀԱՒԱՏԱՐՄՈՒԹԻՒՆ ՆՈՑԱ-ԵՒ ԿԱՄ ԸՆԴԷ՞Ր ԵՐԿՈՒ ԿԱՄ ԵՐԵՔ ԸՆՏՐԻՆ

Եւ հարկաւորապէս իսկ զվկայսն խնդրէդատաստանն, զի զհակառակութիւն դատախազացն նոքօքլուծցէ դատաւորն, զի անհաւատալի է դատաւորացնմատնութիւն դատաստանաւորացն, քանզի թէ հնարգտանէին նոքա, զմիմեանս ի հուր մատնէին։ Նաեւոսոխքն նոքօք առաւել, քան դատաւորաւն, շիջանին, յորժամ վկայքն չլինին վարձած կաշառօք, եւ դատաւորնառաւել հաւատարիմ գտանիցի նոքօք։

Իսկ հաւատարմութիւն վկայիցն, նախ, իվարուցն ընտրին, զի ճշմարտախօսք իցեն եւ չիցենկաշառօք եկեալ ի տեղի ատենին. եւ չիցեն ազգականքդատախազացն, եւ թէ իցեն ազգականք, եւ ի բազմացվկայեալք իցեն հաւատարմութիւնք նոցա, հաւատարիմլինել երկու եւ երեք, որպէս արեգակն եւ լուսին, զիհաւատարիմ վկայ է հաստատեալ յերկինս։

Երկրորդ՝ զի կրկին ալեօք պատուեալ իցեն, որովք առաւել պատիւ նոցա լինի։

Բայց պարտ է ցուցանել, թէ քանի ամաց լինիվկայն։ Զի երբ երեք տարոյ լինի տղայն՝ խօսի, եւ եւթտարոյ յուսումն տան, եւ չորեքտասան տարոյ՝սերմանելն, եւ քսան տարոյ՝ զինուորելն, եւ քսան եւհինգ տարոյ քահանայ ձեռնադրի։ Արդ, պարտ էզքահանայականն հասակ ընդունել ի վկայութիւն, զի թէառաջի Աստուծոյ հաւատարիմ է կալ եւ վկայ լինելգործոց մարդկան բարոյ եւ չարի, եւս առաւելհաւատարիմ լիցի առաջի դատաւորաց։

Իսկ քսան տարոյ է հասակ որդէծնութեան՝հաւատարիմ լիցի ի տուրեւառութիւն վաճառաց, զի թէզանձն եւ զսերմն վաճառել կնոջ եւ գնել զկիննյամուսնութիւն հաւատարիմ է, հաւատարիմ լիցի ի գնելեւ ի ծախել։

Ապա թէ պատահի մին վկայն մանուկ լինելքսանհինգ տարոյ եւ միւսն՝ ծեր, հաւատարիմ լիցին, ըստ այնմ՝ երիտասարդ ընդ ծերոյն, եւ ուղիղ ենճանապարհք նորա։ Եւ թէ երկու կամ երեք պատահեսցինմանուկ քսանհինգ տարոյ, ընկալեալ լիցին։

Իսկ ըստ ազգաց կրօնից՝ ոչ է պարտզանհաւատից վկայութիւն առնուլ ի վերայքրիստոնէից, թէպէտ եւ արդարք իցեն եւ բազումք, որպէս եւ ոչ ընկալաւ զդիւացն Քրիստոս եւ ոչընդունեցաւ, թէպէտ եւ արդար

վկայեցին, զի ունէին ընդ ճշմարիտնխառնեալ եւ զսուտն. նաեւ ոչ Պօղոս ընկալաւ, զի մի՛միաբանութիւն ինչ կարծիցի. նաեւ՝ ոչզհերձուածողաց, զի թէ Տեառն ոչ են ճշմարիտ վկայք, զի՞արդ մեր իցեն, բայց նոցայն ի վերայ իւրեանցընդունելի է, թէ պատահի այնպիսի ինչհարկաւորութեամբ։

Իսկ զկանայս վկայ ոչ է ընդունելի, բայցարբանեակս վկայից, որպէս ի յարութեան Տեառնարբանեկեցին առաքելոցն չորք ի կանանցն, երկու՝յառաքելոցն, եւ նոքա հաստատեալք զյարութիւնՏեառն՝ վկայք եղեն ճշմարիտ յարութեանն Տեառն։

Այսպէս է. թէ պատահեսցի իրիք վկայ լինելկանանց եւ ճշմարիտք իցեն վարուք, հաւատարիմ արանցզիրսն պատմեսցեն եւ ինքեանք կրկին իցեն, հաւատարիմլիցի վկայութիւն կանանց ի ձեռն արանց։

Բայց յատենի մի՛ կայցեն կանայքն, որպէսեւ ոչ է քահանայել նոցա, եւ ոչ նուիրել, եւ ոչ հնձանհարկանել, եւ ոչ ի խանութ նստել, եւ ոչ այրականհանդերձ ագանել ըստ կանոնաց, այսպէս ոչ դատել եւ ոչվկայել, բայց զոր ցուցաք յառաջդ։ Բայց մի՛ ոք ապախտառնել զվկայութիւն Տեառն կարծիցէ ինձ զկանանց, զիայլազգ Աստուծոյ վկայ լինելն է եւ այլազգ՝ մարդկանարբանեակ. թէ պատահին, որպէս պատահեցան բազումք, իՏեառնէ ընկալեալք են եւ ի մարդկանէ՝ յաղագսԱստուծոյ, բայց ի մարդկայինս, յաղագսդիւրագրգռութեան կանանց, երկբայելի է։

Այլ զկանանցն ի կանանց ընդունել արժանէ, զի բազում անգամ պատահի իրաց նոցա մերձ ոչ լինելարանց։ Եւ զի պարտին կրկին լինել՝ երկուք ընդ միոյյամենայն տեղիս։

Զի որպէս ամենայն հասակ՝ եթէ ծեր, եւ եթէերիտասարդ, եւ եթէ մանուկ վկայեսցէ զԱստուծոյ՝ընդունելի է, որպէս Բեթղեհէմի մանկունքն, եւ սուրբԿիրակոս, եւ սուրբ Ստեփաննոս Նախավկայն եւ այլքբազումք, բայց սակայն ի մարդկայինս քսան եւ հինգամենիցն վկայութիւն, այլ եւս ծերացելոցնընդունելի է, զի Աստուած հայի ի սիրտս, իսկ մարդ՝յերեսն եւ ի տեսն։

Եւ եթէ ընդէ՞ր երկու կամ երեք ընտրեն. ոչեթէ զայլ շատն խոտեմք, այլ զի մի՛ պակաս իցէ, քանզայս, որպէս եւ գրեալ է, եթէ յերկուց եւ յերիցվկայից հաստատի ամենայն բան։ Զի դիւրին է մինվկային ախտիւ սուտ վկայել, իսկ երկու եւ երեքն՝ ոչ։

Եւ զի ուսցի դատաւորն, եթէ երկուցվկայիցն նման լիցի բանքն եւ անտի ճշմարտեսցի։

Բայց պարտ է վկայիցն տեսանել եւ լսել եւապա վկայել, զի լաւ է տեսանելն, քան զլսելն, եւվկայել ճշմարիտ առաջի մարդկան, եւ յԱստուծոյ առցենզպարգեւսն։