Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԳԼՈՒԽ ԺԵ
Վասն սաստկացեալ սովոյն, սրոյն եւ գերութեանն ի միասին

Պարտ եւ արժան է մեզ այսուհետեւ յիշելվասն ժամանակի նեղութեան սովոյն, զի եկն եհաս, եռացոյց ի ներքոյ ոտից մերոց զմուկն ծախող. եւ եկերզամենայն բոյսս եւ սպառեաց զամենայն պտուղանդաստանաց մերոց։ Ապա ի մի վայր գումարեալքսոսկալի զօրավարքն երեքին՝ սովն, եւ՛ սուրն, եւ՛մահն՝ գործակիցք նոցա զոյգ ընթացեալք ի միմեանսխուճապէին, եւ յանխնայ վիրաւորէին եւ դիաթաւալտարածանէին։ Եւ ոչ արժանի լեալ հաղորդութեան՝յետին թոշակի քաւութեանն, զի արգելոյր սուրն, եւ՛խեղդէր սովն, եւ՛ հեղձուցանէր մահն։ Ո¯հդառնութեան ժամանակիս այսորիկ. եւ եղկելի են աչքնոցա, որք տեսին զվիհն զայն մեծ։ Չուառացեալզերծեալքն աղերսէին լերանց, եթէ անկերուք ի վերայմեր. ահաբեկեալք ի նոցանէն ի տերեւոյ եւեթխարշափելոյ սրտաթափք։ Եւ ի ժամանակի նեղութեանյաւուրս քառասներորդացն պահոցն յախուռն, անխտիրմերձեցեալ ի գէշ մեռելոտեաց անսրբոց, այլ եւզարմատս բանջարոց եւ զկեղեւս ծառոց հանեալք եւզծայրս ոստոցն ծամէին. եւ ոչ ինչ լինէր օգուտ ուժիինչ յուտելն։ Այլ եւ զչոր խիզ խաղողոյ ո՞ տայրանձանց թշուառականացն յաղալ եւ յուտել։ Եւբազմութիւն սովածացն ժողովեալ ի մի վայր՝ դիմէին իվերայ այնպիսեացն, որ ունէին. յափշտակէին ի նոցանէեւ պատուհասակոծ եւս առնէին վասն ընչիցն։ Եւայնպէս սատակէին եւ նոքա ընդ չքաւորսն։ Եւ միշտքաղցեալ կային աչք նոցա յագահել եւ հանելզընկերին։ Եւ լուայ ի հաւատարիմ մարդոց, եթէ տեսաքմեք զոմանս յուտել զմեռելոցն անդամս, այլ եւզբազմաժամանակեայ մորթս արջառոց եւ զպարկսծխակերս եւ զօդս կօշկաց հնացեալս եփէին եւ ուտէին։

Այլ օրինակ մերոցն փորձութեանց ոչկարեմք գտանել, բայց միայն զաւերն Երուսաղեմի իՎեսպիանոսէ եւ ի Տիտոսէ։ Եւ կոխեցաք զդիակունսսովամահաց՝ սեւացեալս եւ ուռուցեալս ընդ երեսսդաշտաց եւ ճանապարհաց իբրեւ զքարինս հեղեղատի։ Եւկատարէր բանն մարգարէական, եթէ՝ «թաղումն իշոյթաղեսցի, եւ հաց սգոյ մի՛ բեկցի ի տան ձերումե։ Եւ իժամուն յայնմիկ եւ ի խառնել դալարւոյն առաւել էրթիւ սատակելոցն, քան զամենայն աւուրս ձմերայնոյն։Եւ մանաւանդ որք կարեւոր էին ի լսել եւ ի միտառնուլ, որ է այս ինչ. մօտ ի վախճան ժամանակինկատարածի սովոյն այլ իմն ախտք հիւանդութեանտարածեցան ընդ սահմանս աշխարհիս, որ ոչ էր ըստբնութեան այլոց ցաւոց։ Այլ յանկանեալ յախտէ անտիանզգայեալք իբրեւ աւուրս ամսոյ միոյ կամ երկուցկարկափեալք կցրէին զատամունս իւրեանց եւ յեղուինզաչս իւրեանց. եւ ոչ զնշան անգամ հիւանդութեաննիմանային, եւ ջուր իսկ խնդրել ոչ գիտէին։ Եւ ոմոնքիբրեւ մոլեգին վարսամնահարք՝ ելեալք յանկողնոցնմերկք եւ խայտառակք՝ ընդ որմս խօսէին եւ ընդ հողմսկոծէին. այլք զհիւանդապաշտս կռփէին։ Թէպէտ եւցաւքն ժանտք էին, սակայն մահք ոչ գործեցան. զորանուանեցին ցաւ խելագարութեան. այլ ծիւրէինսեւացեալ, հալէին մարմինք նոցա եւ լուծանէին յօդքնեւ ճողէին մազք հերացն եւ մօրուացն։ Զորս ողբալ իսուգ առի աւուրս բազումս ի վերայ անթիւխայտամահացն՝ աղաչելով զամենողորմն Աստուած, զիյանգումն արասցէ անտանելի հարուածոցն։

Ես Վիրոյ Աղուանից եւ Լփնաց եւ Չորայկաթողիկոս թողում ասել զայլն ամենայն զպէսպէսզազրալիս՝ զմարմնոց սեւութիւն եւ զկնտութիւնգլխոց. զի յայսմ եւս յայտնի լիցի բան մարգարէական, եթէ՝ «Ածից ի վերայ ամենայն հասակաց քարձ եւ իվերայ ամենայն գլխոց կնտութիւն, եւ արարից նմաիբրեւ զսուգ սիրելւոյե։ Ապա իբրեւ ետ Աստուածկատարել զամենայն կամս իւր, յիշեաց իբրեւ զՆոյ իջուրցն հեղեղէ ի տապանի անդ։ Եւ գթացեալ ետ նոցազխնդրուածս նոցա. առաքեաց լիութիւն յանձինս նոցա. յագեցոյց զքաղցեալս եւ լի արար զկարօտեալսբարութեամբ, զի վայելեալք յաւելցեն ի փառատրութիւնԱստուծոյ։