Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

ԳԼՈՒԽ ԼԵ
Ողբք ի մահն Ջուանշիրի մեծի իշխանին

Աստուածային բանին արուեստաւոր հոգի,
Յօրինեա՛ իմաստիւ զտխրական երգմունս,
Զի սգալի ձայնիւ անդադար ողբասցուք
Ի վերայ դժնդակ կորստեանս մերոյ։
Բեկումն մեծ, որ եղեւ երեւելից աշխարհիս,
Եւ աղաղակ կործանման հնչեաց ընդ երկիր.
Ազգք եւ ազինք լուիցեն զբարբառս իմ
Եւ երկրածինքս ամենայն ողբասցեն ընդ իս։
Գլորեցաւ վէմն կենդանի եւ հզօր,
Եւ պարիսպն ամրութեան խորտակեցաւ.
Աշտարակն բանաւոր տապալեցաւ.
Եւ ցանկն շինութեան խրամատեալ քակտեցաւ։
Դարձաւ ի դառնութիւն խաղաղութիւն մեր,
Եւ դրունք հինից տեղասցին ի մեզ.
Զի մեծասքանչ տէրութիւնն կործանեցաւ,
Եւ հրաշալի պետութեանն շիջաւ ճառագայթ։
Եկին հասին ի վերայ մեր անէծք,
Զորս կանխագոյն սպառնայր Եսայն արգարէն,
Զի զաւուրս տօնի տէրունեան նշանին
Դարձուցին մեզ ի սուգ եւ ի լալիւն դառնութեան։
Զանգիւտ կորստեան փորեցին խորխորատ,
Զի հհովիւն բարի ընկլուզեսցին ի նա.
Հոգի մոլորութեան շնչեաց ի նոսա,
Եւ ի նանիր թաքուցին զորոգայթն մահու։
Էր նստեալ որպէս զառիւծ ի մորւոջ,
Եւ լռեալ՝ ի նմանէն սարսէին թշնամիք.
Տեարք տոհմից եւ իշխանք ամենայն
Երկիւղիւ եւ սիրով հնազանդէին նմա։
Ընդ ամենայն երկիր ել համբաւ նորա,
Եւ ի ծագս աշխարհի ծաւալեցաւ անուն նորա.
Զի զհնարիմաց զօրութիւն նորա եւ զհանճարեղ իմաստն
Հանդիսաւոր հնչմամբ գովեցին տիեզերք։
Թագաւորն Յունաց եւ իշխանն հարաւոյ
Տենչանօք խնդրէին տեսանել զտէրն.
Եւ յոգնամեծար ողջունիւ ընդունէին.
Եւ փառօք պսակեալ պատուէին մեծապէս։
Ժամանեցին առժամայն չարիքն մեր,
Եւ զաւզեղջ մոլորութիւնն յանդիմանեաց.
Բարկացուցաք զարարիչն գործովք մերովք,
Եւ մատնեաց ի կորուստ զնախագահ տէրութիւնն։
Ի բաց մեկնեցան ի նմանէ պահապանքն,
Եւ օգնութիւնք վերնայինք հրաժարեցան ի նմանէ.
Զի տէր հեռացաւ յաւուրն չարի
Եւ եթող զնա ի կոխան ժանտից։
Լարեաց զաղեղն իւր բանսարկու թշնամին,
Եւ սրեաց որպէս զսուր զնենգիչ սիրոյն.
Չարաչար խոցոտմամբ հասոյց ի վերայ,
Որպէս յազգին Մովաբու ի գիշերի սատակումն։
Խարդաւանող խորհրդովք տարեալ մեկուսի,
Եւ անողորմ խոցոտմամբ վիրաւորեաց զվեհազնն։
Խրոխտ էիր դու ի վերայ ազգաց տիեզերաց,
Եւ խորագոյն խոցէիր, որք զքեզ արթնացուցանէին.
Իսկ արդ դարձաւ արփին յայլ ճանապարհ,
Եւ խիզախեցին ի վերայ քո որդիք ծառայիցդ։
Ծնունդ չար, որ մեղաւ նմա
Եւ որդի անօրէնութեան, որ չարչարեաց զնա.
Անիծիւք պարուրեալ գնասցէ ընդ երկիր,
Եւ Կայենի երերմամբն վարանեալ շրջեսցի։
Կապեսցին շաւիղք փախստեան նորա,
Եւ թռչունք երկնից ճախրեսցին ի վերայ նորա.
Ագռաւք ձորոց սլասցին ի նա,
Եւ գազանք վայրի սպասեսցեն նմա։
Հուրն Հերովդի առաքեսցի նմա,
Եւ ծնցին ի նմա որդունք եւ մունք.
Աղեկէզ տոչորմունք բորբոքեալ ի նմա՝
Կերիցեն առժամայն զտիրասպան մարմին նորա։
Ձեռն որ ձգեցաւ ի սպանանել զտէրն,
Եւ ոտք, որ կոխեցին զհրաշագեղ պատկերն,
Ուրկածին ախտիւն եռացմամբ զօսացեալ՝
Յարեսցին ի նա ցեցք չարակեղ խոցոտմամբ։
Ղօղեալ հանգիցէ ընդ հովանեաւ դժնկի
Եւ կորիւնք իժից մեղիցեն նմա.
Թոյնք քարբից հեղցին զնովաւ,
Եւ սաստկագոյն ուռուցմամբ հերձցեն զնա։
Ճրագ ճշմարիտ խաղաղութեան էր նա մեր
Եւ նաւապետ ցածուցիչ խռովութեան ալեաց,
Անձն քաջին Ջուանշիրի,
Որ զամենայն գերչաց փարատէր զյուզմունս։
Մարգարտաշարք էին յեռեալ բանք բերանոյ նորա,
Եւ մաքրափայլ կեանք վարուց նորին։
Յառնէր ի քնոյ իբրեւ զկորիւն առիւծուց՝
Ուծեալ զայգուն յափշտակէր եւ զբլթակս ոչխարաց բաշխէր։
Նիրհէր ի մարմին, այլ հոգւոյն արթնութեամբ
Վարէր զկառս զԱրէսի ի մէջ աստեղացն,
Քաջութեամբ՝ բերելով զուշիմութեան ծաղիկն։
Շնորհք աստուածապաշտութեան
Յորդահոս շարժմամբ ի կայլակաց կողիցն Յիսուսի.
Ծոց ծովասարաս յհոգւոյն առակ եղեալ
Յանուշիցն արտահոսէր յախորժացն
Հոտոտելեաց զհոտ անմահութեան։
Ողբք են ինձ արդեն ոչ հաւերժահարսիցն
Եւ տարմի ջայլեմանց.
Այլ զորդւոցն համբարուց կոծ կսկծագին
Առ զատեալ մնացելոցդ քաղաք մենացեալ։
Չթուեսցին յամս ժամանակաց աւուրք դառնաբեր,
Յորում առթեցաւ մահ քո ցաւաբեր.
Եւ չարեօք չորասցի, որ զքեզ չարչարեացն։
Պայծառ քո արփին էր մեզ լոյս անմուտ,
Ո՛հ թէ զինչ գիշեր խաւար թխպահոծ
Եւ մարմին անլոյս զդէմ քո մեզ կալաւ՝
Անփարատ ստուեր զքոյայնօքս արկեալ։
Ջեռնում յիրաւի. տագնապեալ այրիմ,
Մինչ զաթոռ քո բարձրագահ ունայն քեւ հայիմ։
Ռահ մխիթարութեան գնացք քո փակեաց,
Ուստի վշտագին վիրօք աչք իմ
Ծորեն յար զաղբիւրս արտասուաց։
Սիրով քո այրին սիրելիք քոյին.
Եւ զսէր քո անմոռաց ն մտի ունին.
Ո՛հ, թէ խունկ անուշութեան
Բուրեալ լինէաք քո գերեզմանին։
Վերացաւ մեր թագ, վերացաւ աթոռ.
Եւ փառք վայելչութեան ընդ քեզ թաղեցաւ։
Տիբերական ծոցք Լիբանոս լերամբք
Յագուրդ առնուին քեւ ի տես միակի
Ակամբ կալեալ զօձիսն հողմոյն հիւսիսոյ
Զքեզ միշտ խնդրեն՝ առ ոչ երեւելդ
Տապարաւ Հոնաց զկոտրումն նռնենեաց առնեն։
Րամք թագաւորաց քեւ սուգ զգեցան.
Առագաստք հարսանց խիստ փոշոտեցան։
Ցաւին եւ ցաւին եւ դառն արտասուեն,
Իւծեալ տառապին,
Զերթ ձագամեռ հաւ յանապատ նստին։
Փութան մերկանալ զայս փառք անարգեալ.
Քեւ զսնոտութիւն նորին նոր ուսեալ,
Թէ չունի երբեք ումեք աստ մնալ։
Քաղցր էր զայլս ասել եւս եւ միշտ հեծել,
Բայց քաղցրագոյն եւս ընդ քեզ մեռանել։