Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Որպէս ասացաք՝ ի Վաղարշայ առնու զթագաւորութիւնն Խոսրով որդի նորին, հայր սրբոյ մեծին Տրդատայ: Յաղագս սորա եւ համատոհմիցն կարճ ի կարճոյ իմն անցանելով աջող քարտուղարն Տրդատայ Ագաթանգեղոս, փոքր ի շատէ պատմէ զմահն Արտաւանայ Պարսից թագաւորին, եւ զբառնալ տէրութեանն Պարթեւաց յԱրտաշրէ որդւոյ Սասանայ, եւ զնուաճելն Պարսից ընդ ձեռամբ նորա, եւ զքինախնդիր լինել Խոսրովայ հօր Տրդատայ, եւ ասպատակաւ հինից աւերել զաշխարհն Պարսից եւ Ասորեստանեայց: Յետ որոյ ասէ, թէ յղեաց Խոսրով յիւր բնիկ աշխարհն, ի կողմանս Քուշանաց, զի իւր տոհմայինքն ի թիկունս հասցեն, եւ Արտաշրի ընդդէմ կացցեն: Այլ նոքա, ասէ, չլինէին ունկնդիր, զի հաւանեալք եւ միամտեալք էին ընդ տէրութիւնն Արտաշրի քան ընդ տէրութիւն ազգատոհմին իւրեանց եւ եղբայրութեանն, եւ եթէ, Խոսրով առանց նոցա վրէժս պահանջէ. եւ զնովիմբ ածեալ ասէ, թէ ամս տասն ստէպ ստէպ զայս օրինակ աւար առեալ զամենայն երկիրն յապականութիւն դարձուցանէր: Ասէ ապա եւ զգալն Անակայ նենգութեամբ, հրապուրեալ ի խոստմունս Արտաշրի, որ ասացն, եթէ «զբուն պատուական զձեր սեպհական Պահլաւն, զայն անդրէն ի ձեզ դարձուցից, եւ զքեզ թագաւ փառաւորեցիցե: Վասն որոյ յանձն առեալ Անակայ՝ սպանանէ զԽոսրով:

Արդ՝ թէպէտ եւ Ագաթանգեղոս այսպէս համառօտ էանց ընդ այս, բայց ես հաւանեալ եմ ձիգ եւ յերկար առնել զպատմութիւն ժամանակիս այսորիկ, ճառելով ի սկզբանէն, եւ ճշմարիտ ասացուածովք հոծ եւ խիտ: