Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Լուր սպանման սրբոյ Յուսկանն եւ քրթմնջիւն ամենայն նախարարացն եհաս առ նահապետն Ռըշտունեաց Զօրայ, որ փոխանակ Մանաճհրի սպարապետ էր Հայոց հարաւային գնդին, եւ Տիրանայ հրամանաւ զհետ Յուլիանոսի զօրօք: Որոյ լուեալ զայսպիսի համբաւ, ասէ ցզօրս իւր. «Մի՛ վարեսցուք հրամանաւ այնորիկ, որ գայթագղութիւն արկանէ յերկրպագութիւնն Քրիստոսի, եւ սպանանէ զսուրբս նորա. եւ մի՛ ճանապարհակցեսցուք այսմ ամբարիշտ թագաւորիե: Եւ զզօրսն համակամս իւր արարեալ՝ դառնայ, եւ եկեալ ամրանայ ի Տմորիս, մինչեւ տեսցէ, թէ զի՛նչ արասցեն այլ նախարարքն: Բայց սուրհանդակքն Յուլիանու յառաջ ժամանեն քան զգալն նորա, բերելով Տիրանայ թուղթ, որ ունէր օրինակ զայս. -

Թուղթ Յուլիանոսի առ Տիրան:

«Ինքնակալ Յուլիանոս, ծնունդ Ինաքայ, Արամազդայ որդի, եւ ճակատագրեալ յանմահութիւն. Տիրանայ մերում գործակալի խնդալ:

«Զզօրս, զոր արձակեցեր ընդ մեզ, առեալ զօրագլխի նոցին՝ ի բաց դարձաւ. եւ մեք բաւական էաք յանթիւ գնդացս մերոց զհետ առաքել՝ ունել զնոսա. այլ թոյլ տուաք վասն երկուց պատճառաց. առաջին՝ զի մի՛ ասիցեն զմէնջ Պարսիկք, եթէ բռնութեամբ եւ ոչ կամաւ ածէ զզօրսն. երկրորդ՝ փորձել զքո միամտութիւնդ: Արդ՝ եթէ ոչ ի քումմէ կամաց արար նա զայն՝ սատակեսցես զնա ազգաւիմբ, առ ի չթողուլ նմա մնացորդ. ապա եթէ ոչ՝ երդուեալ ի Ռաս, որ զթագաւորութիւնս շնորհեաց մեզ, եւ յԱթենաս, որ զյաղթութիւնն, զի ի դառնալն մերում անպարտելի զօրութեամբս վանեսցուք զքեզ եւ զաշխարհդե:

Տեսեալ զայս Տիրանայ եւ յոյժ զարհուրեալ՝ առաքէ զմարդպետն կոչեցեալ Հայր, եւ հանդերձ երդմամբ կոչէ առ ինքն զԶօրայ: Իսկ զօրաց նորա տեսեալ, թէ լռեալ կան նախարարքն ամենայն՝ ըստ սովորական անժուժութեան մերոյ ազգիս ցրուեցան ի տունս իւրաքանչիւր: Եւ միայնացեալ Զօրայ, գայ առ արքայ յոչ կամաց. եւ արքայի զԶօրայ ի բուռն առեալ՝ ունի եւ զամուրն նոցին զԱղթամար, եւ բառնայ զամենեսին սատակմամբ: Բայց զմանուկ մի, որդի Մեհենդակայ եղբօր նորա, փախուցեալ դայեկացն ապրեցուցին: Իսկ արքայ փոխանակ նորա կարգէ զՍաղամութ տէր Անծտայ: