Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Իսկ Գնէլ եկեալ յաւանն Կուաշ, որ յոտին Արագածն կոչեցեալ լերինն, առ կուրացեալ հաւն իւր Տիրան, զի ցայնժամ կենդանի էր: Եւ Տիրանայ ողբացեալ դառնապէս զՏրդատ զորդի իւր, զհայրն Գնելոյ, իբր զինքն ունելով պատճառ սպանման նորա. վասն որոյ տայ Գնելոյ զամենայն ինչս իւր, եւ զկալուածս գիւղից եւ դաստակերտաց. եւ ի նմին աւանի Կուաշ հրամայէ բնակել: Ապա առնու Գնէլ իւր կին զՓառանձեմ ոմն յազգէն Սիւնեաց. եւ թագաւորապէս արարեալ հարսանիս, տայ առատապէս պարգեւս ամենեցուն նախարարացն: Որոց հաճեալ ընդ նա եւ սիրեալ՝ ետուն առ նա զզաւակս իւրեանց. զորս առեալ, մեծապէս հանդերձեաց զինու եւ զարդու. եւ յաւելին եւս սիրել զնա:

Աստանօր եգիտ Տիրիթ պատճառս քսութեան. եւ մատուցեալ առ արքայն հանդերձ բարեկամաւ իւրով Վարդանաւ զինակրաւ արքայի, որ ի Մամիկոնեան տոհմէն էր, ասեն. «Ո՞չ գիտես, զի խորհեալ է Գնելոյ սպանանել զքեզ, զի ինքն փոխանակ քո թագաւորեսցէ: Ահա տե՛ս, արքայ, զնշան իրին, զի բնակեցաւ Գնէլ յԱյրարատ, ի կալուածս ձեր թագաւորաց, եւ սիրտ ամենայն նախարարացն եղեւ ընդ նմա: Քանզի կայսերքն նիւթելով զայդ՝ ետուն նմա զպատիւ հիւպատոսութեանդ, եւ գանձս սաստիկս, որով՝ պատրեաց զնախարարսնե: Երդնոյր Վարդան յարեւն արքայի եւ ասէր. «Իմովք ականջօք լուայ ի Գնելոյ, զի ասէր, թէ ոչ թողում հօրեղբօր իմում զվրէժ մահուան հօր իմոյ, որ վասն դորա եղեւե:

Այսմ հաւատացեալ Արշակ՝ յղէ զնոյն իսկ զՎարդան առ Գնէլ, թէ «Ընդէ՞ր բնակեցար յԱյրարատ եւ լուծեր զկարգ հայրենեաց: (Քանզի սովորութիւն էր՝ արքայի միայն բնակել յԱյրարատ եւ միոյ որդւոյ նորա, զոր փոխանորդ թագաւորի պահէին, եւ այլոց Արշակունեաց բնակել ի գաւառս Հաշտենից եւ Աղիովտի եւ Առբերանւոյ, հանդերձ ռոճկօք եւ մտիւք յարքունուստ): Եւ արդ՝ ընտրելի է քեզ, կա՛մ ընդունել զմահ, կամ գնալ յԱյրարատայ, եւ արձակել ի քէն զուստերս նախարարացդե: Զայս լուեալ Գնելոյ՝ արար զհրամանս արքայի եւ գնաց յԱղիովիտ եւ յԱռբերանի: Բայց Տիրան հաւն նորա պատգամս խիստս յղեաց առ որդի իւր Արշակ. վասն որոյ հեղձամահ եղեւ յիւրոց սենեկապետաց ի հրամանէ արքայի ի գաղտնիս, եւ ի նմին աւանի Կուաշ թաղեցաւ, ոչ արժանի եղեալ հարցն գերեզմանաց. թէ արդեօք զփոխարէնսն Դանիելի առնն Աստուծոյ հատոյց, որով չափով չափեաց՝ չափեալ եղեւ ըստ Գրոց: