Հաւաքմունք ի գրոց պատմագրաց յաղագս գիւտի ժամանակաց անցելոց մինչեւ ի ներկայս

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Սեմ լեալ ամաց Ճ. ծնանի զԱրփաքսաթ յերկրորդ ամէ յետ ջրհեղեղին, ի Դիզակղիբադա կնոջէ իւրմէ, եւ եկաց յայլ եւս ամս Շ. ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռանի Ո. ամաց:

Արփաքսաթ լեալ ամաց ՃԼԵ. ծնանի զՍաղա ի Ռաբուեայ կնոջէ իւրմէ, եւ եկաց այլ եւս ամս ՆԶ. մինչեւ յեօթներորդ ամն Սերուքայ, ծնանի ուստերս եւ դստերս եւ մեռանի ՇԼԸ. ամաց:

Սաղա` լեալ ամաց ՃԼ. ծնանի զԵբեր ի Մուքայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՆԶ. մինչեւ յեօթներորդ ամն Սերուքայ, ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռանի ՇԼԶ. ամաց:

Եբեր` լեալ ամաց ՃԼԴ. ծնանի զՓաղեկ ի Զուբայ կնոջէ իւրմէ, եւ եկաց այլ եւս ամս ՆԼԳ. մինչեւ ԼԸ. ամն Նաքովրայ ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռանի ՇԿԷ. ամաց:

Փաղեկ` լեալ ամաց ՃԼԴ. ծնանի զՌագա ի Զուրա կնոջէ իւրմէ, եւ եկաց այլ եւս ամս ՄԹ. մինչեւ ի ՀԵ. ամն Սերուքայ ծնանի ուստերս եւ դստերս` մեռանի ՅԽԳ. ամաց:

Յաւուրս Փաղեկայ բաժանեցաւ երկիր, զի Փաղեկն բաժանումն լսի, եւ սա յառաջ քան զհայր իւր վախճանի: Առ նովաւ աշտարակագործութիւն եղեւ, եւ ի միոջէ բարբառոյն ի բազումս բաշխէին ըստ ազգի ազգի լեզուք նոցա, զորոց վկայեն աստուածեղէն գրոց, եւ արտաքնոցն վիպասանք:

Յոլովք ասեն, թէ այն է լեզուն Ադամայ, որ առ եբեր մնաց յաշտարակին բաժանմանն, զոր լեզու եւ այժմ Հրէայք ունին, եւ ո՛չ զոր Ասորիք, եւ այլք թէ Քաղդէացի էր նախնի լեզուն, վասն տեղոյն` ուր աշտարակն էր:

Եւ գումարին ի ջրհեղեղէն մինչեւ ցաշտարակն ազգք եւ ամք ՇԻԵ. եւ յԱդամայ ազգ ԺԵ. ամք ՍՉԿԷ:

Իսկ յետ Փաղեկայ, Ռագաւ լեալ ամաց ՃԼԵ. ծնանի զՍերուք ի Սուրայ կնոջէ իւրմէ, եւ կացեալ այլ եւս ամս ՄԷ մինչեւ ի ՀԵ. ամն Նաքովրայ, ծնանի ուստերս եւ դստերս` եւ մեռանի ՅԽԲ. ամաց: Ի սորա աւուրս եղեւ սկիզբն զինագործութեան, եւ բերդի շինելոյ:

Սերուք` լեալ ամաց ՃԼ. ծնանի զՆաքովր ի Մեղքայ կնոջէ իւրմէ, եւ կացեալ այլ եւս ամս Մ. մինեւ ի ԾԱ. ամն Աբրահամու, ծնանի ուստերս եւ դստերս` մեռանի ՅԼ. ամաց։

Նաքովր` լեալ ամաց ՀԹ. ծնանի զԹարա ի Յեսքայ կնոջէ իւրմէ, եւ կացեալ այլ եւս ամս ՃԺԹ. մինչեւ ի ԽԹ. ամն Աբրահամու, ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռանի ՃՂԸ. ամաց: Աստ շինեցաւ Դմիշկ ի Մօրիբոս Հիւթացոյն, իսկ Յովսեպոս ասէ, թէ ի Յուսայ, որդւոյ Արամայ Հայկազնոյ շինեցաւ Դամասկոս:

Թարա` լեալ ամաց Հ. ծնանի զԱբրահամ յԵդնայ կնոջէ իւրմէ, եկաց մինչեւ ԼԵ. ամն Իսահակայ, եւ եկաց այլ եւս ՃԼԵ. ծնանի ուստերս եւ դստերս մեռանի Թարա ՄԵ. ամաց:

Աբրահամու ամն առաջին: Ժողովեն ի ջրհեղեղէն մինչեւ յառաջին ամն Աբրահամու ազգք Թ. ամք ՋԽԲ. իսկ յԱդամայ ազգք ԺԹ. ամք ՎՃՁԳ. զի ինքն Աբրահամ լինիցի Ի. երորդ ազգ. եւ այս ըստ եօթանասնիցն թարգմանութեան:

Բայց վասն զի բազումք ի տեղեկագունիցն պատմագրաց, յաւելուն ի թիւս ազգացս եւ ամացս, զԿայինան ՃԻ. ամօք, եւ ասեն զնա որդի Արփաքսաթայ, եւ հայր Սաղայի, եւ գրեն այսպէս, Արփաքսաթ կացեալ ամս ՃԼԵ. ծնանի զԿայինան յՌաբուիայ կնոջէ իւրմէ, կացեալ այլ եւս ամս ՆԳ. մեռանի: Կայինան կացեալ ամս ՃԻ. ծնանի զՍաղա` ի Սեքայ կնոջէ իւրմէ, կացեալ այլ եւս ամս ՅՂԵ. մեռանի:

Այս Կայնան բազմացոյց զՔաղդէացոցն մոլորութիւն ըստ աստեղացդ ըղձութեան, եւ որդիք նորա իբրեւ Աստուծոյ երկրպագեցին նմա, եւ կանգնեցին նմա պատկեր ի կենդանութեան իւրում, եւ այս է սկիզբն կռոց երկրպագութեան: Սա շինեաց զԽառան. զսա Մովսէս իբրեւ զպիղծ ո՛չ յիշէ, եւ Ղուկաս վասն ազգահամարին յիշէ: Եւ վասն այսորիկ վկայս ունելով արս հռչակաւորս եւ հմտագոյնս, զԻւրիգինէս եւ զԳրիգոր Աստուածաբան, եւ զԵպիփան Կիպրացի, մանաւանդ զհոգիընկալ աւետարանիչն Ղուկաս, գրեալ յազգաբանութեանն. եւ ըստ այսոցիկ լինի Աբրահամ համարեալ առ յԱդամայ, առաջներորդ քսաներորդ եւ թիւ համարացն զոր Եւսեբի ՎՃՁԴ. գրէ, յԱդամայ ցԱբրահամ լինի, ՎՅԴ: Դարձեալ եւ Մովսէս Խորենացի, վասն զուգահաւասարութեան ծննդոցն, յերից որդւոցն Նոյի մինչեւ ցԱբրահամ շարակարգէ յիւրում պատմութեանն զՆոյն Նահապետ, եթէ Կայինան չորրորդ ի Նոյէ, եւ երրորդ Յաբեթէ, ասէ. եւ զմեստրայիմ չորրորդ ի Նոյէ, եւ երրորդ ի Քամայ. եւ վասն սոցա գրեաց նոյն պատմագիրս Մովսէս` այսպէս, թէ դժուարահաւաք եւ տաժանելի է, որպէս գիւտ ժամանակացն ի սկզբանէ, առաւել գիւտ ազգացն երից որդւոցն Նոյի. զի գիրք աստուածայինք զիւր ազգն ի բաց հատեալ այսինքն է զՍեմ, ելիք զայլսն իբրեւ զարհամարհեալս եւ իւրոցն անարժան կարգածոցն բանի համարեալ: Ասէ դարձեալ, թէ այսոքիկ թէպէտեւ ոչ ուրեք ի բնագրի գտանի ի մերումս թարգմանութեան, եւ ոչ ի ժամանակագրաց ուրեք գտաք կարգեալ, այլ յընթերցասիրէ եւ յուշմագունէ ումեմնէ Ասորւոյ, եւ հաւատարիմ մեզ թուեցաւ, քանզի Մեստրայիմդ, Մեծրայիմ, որ թուի Եգիպտոս, եւ Նեբրովթ, որ է Բէլ. եւ կարգէ զհաւասարութիւն երից ազգացն այսպէս.

Սեմ Քամ: Յաբեթ:

Արփաքսաթ: Քուշ: Գամեր:

Կայինան: Մեստրայիմ: Թիրաս:

Սաղա: Նեբրովթ: Թորգոմ:

Եբեր: Բաբ: Հայկն:

Փաղէկ: Անեբիս: Արամանեակ:

Ռագաւ: Արբէլ: Արմայիս:

Կերուք: Քայաղ: Ամասիա:

Նաքովր: Արբել: Գեղամ:

Թարա: Նինոս: Հարմա:

Աբրահամ: Նինուաս: Արամ:

Յետ որոյ ասաց եւ զայս, զի թէպէտ եւ ամք ժամանակաց ծննդոցն Քամայ, մինչեւ ցՆինոս ոչ ուրեք գտանին թուեալ, եւ կամ թէ առ մեզ ո՛չ հասեալ. իսկ մերոյն Յաբեթի ամենեւիմբ ո՛չ, սակայն ասացեալ ազգաբանութիւնս հաւաստի է. երից ցեղիցն մետասան գոլով ցԱբրահամ, եւ ցՆինուաս, եւ ցԱրամ, զի Արայն երկոտասաներորդ է յետ Նինոսի մանուկ տիօք վախճանեալ ի Շամիրայ: Եւ է ճշմարիտ եւ մի ոք երկբայեսցի, զհաւաստին, ասէ, որչափ կարացաք ընտրեցաք ի բանս, որոյ ոչ զոք ընդդիմանալ կարծեմ, բայց թէ զճշմարտութեանն քակել խորհելով զոճ. եւ յայսոսիկ իւրաքանչիւր միտք որպէս եւ կամին ուրախասցին:

Այլ մեք յերից որդւոցն Նոյի սկսցուք մի մի կարգաւ գրել մինչ ցյայտնութիւն Աստուածն բանի, նախ զՍեմայ ազգաբանութիւնն, եւ ապա զՔամայն, եւ ապա զՅաբեթին:

ԶՍեմ զէրէց որդին Նոյի արտաքինքն Զրուան անուանեն եւ զՔամ, Տիտան, եւ զՅաբեթ, Յապիտոսթէ. եւ ոչ միայն զայսոսիկ, այլ եւ յԱդամայ սկսեալ այլանման անուանս Նահապետացն, եւ անհուն թիւս ամաց նոցա մի ըստ միոջէ համարին այսպիսի ձեւով:

Ադամ:

Աղաւրոս շարս տասն. եւ բաժանեն զմի շարն ՎՈ. թիւս ամաց, գրեալ ի նորին վերայ, ներս իմն, եւ սոսս, ներ մի ի ներիցն է Ո. ամ եւ սոսս մի սոսիցն է Կ. ամ:

Աղապարոս, շարս երեք: Սէթ:

Աղմեղոն, շարս տասն եւ երեք : Ենովս:

Ամմենոն, շարս տասն եւ երկու: Կայինան:

Ամեգաղարոս, շարս տասն եւ ութ: Մաղաղիէլ:

Դաւանոս, շարս տասն: Յարեդ:

Եւենդովրաքոս, շարս տասն եւ ութ: Ենովք:

Ամեմփսինոս, շարս տասն: Մաթուսաղա:

Ոտիարտէս, շարս ութ: Ղամեք:

Քսիսութրոս, շարս տասն եւ ութ: Նոյ:

Միանգամայն տասն թագաւորացս շարս ՃԻ. ասեն լիեալ, որք առնին ՍԽԳ. բիւրս ամաց, զայսոսիկ Քաղդէացւոցն վիպագիրք: Բայց թողլով զանվաւերսն` ի գրոց աստուածայնոց սկսցուք շարադրել, զի ասէ այսպէս: Սեմայ ծնանին որդիք, Ե. Եղամ եւ ի նմանէ Եղիմացիք, եւ Ասուր, եւ ի նմանէ Ասորեստանեայք, եւ Արփաքսաթ, եւ ի նմանէ Քաղդէացիք, եւ Ղուդ, եւ ի նմանէ Ղազոնացիք, եւ Արամ, եւ ի նմանէ Արամացիք, որ եւ Ասորիք անուանեն; Եւ որդիք Արամայ, Հուս եւ ի նմանէ Եղագացիք, եւ Եմուղ եւ ի նմանէ Եմուղացիք եւ Գաթեր եւ ի նմանէ Եգասփենացիք, եւ Մոսոք եւ ի նմանէ Մոսենացիք: Եւ որդի Արփաքսաթայ Սաղա. եւ որդի Սաղայի Եբեր եւ ի նմանէ Եբերացիք: Եւ որդիք Եբերայ Փաղեկ եւ ի նմանէ կարգի ազգն Աբրահամու եւ Յեկտան, եւ ի Յեկտանայ լինին որդիք երեքտասան, առաջինն Ելմովդադ` եւ ի նմանէ Հնդիկք, եւ Սաղեք, եւ ի նմանէ Բակտրիանոսք. եւ Ասարմովթ, եւ ի նմանէ Արաբացիք. եւ Յարք, եւ ի նմանէ Յարաքացիք. եւ Զոդորամ, եւ ի նմանէ Կամեղացիք. եւ Եզեղ, եւ ի նմանէ Արիանացիք, եւ Դեկղայ, եւ ի նմանէ Կեդրուսացիք. եւ Գեբաղ եւ ի նմանէ Սկիւթացիք. եւ Աբիմէէլ, եւ ի նմանէ Վրկանիկք, եւ Սաբէի եւ ի նմանէ, Արաբացիք առաջին. եւ Ուփիր, եւ ի նմանէ Արամացիք. եւ Զեւիղա, եւ ի նմանէ Գիմնոսոփիստայք. եւ Յողբաբ, եւ ի նմանէ Արադացիք: Ամենեքեան սոքա որդիք Յետկանայ, եղբօր Փաղեկայ: Եւ եղեւ բնակութիւն սոցա ի Մասեաց մինչեւ Գալիսփերիա լեառն արեւելեաց, եւ այլ ուր ասի թէ է բնակութիւն ամենայն որդւոցն Սեմայ, ի Բակտրոնէ, մինչեւ յՌինոյկորուրսն. որ մեկնէ ընդ Ասորիս եւ ընդ Եգիպտոս, եւ ընդ ծովն Կարմիր, ի բերանոյ ծովուն որ է յանդիման Ասինայ, այսինքն է Հնդկաց աշխարհին: Որդիք Քամայ առաջին` Քուշ, եւ ի նմանէ Քուշացիք, եւ Մեստրայիմ, եւ ի նմանէ Եգիպտացիք. եւ Փուդ, եւ ի նմանէ Տրոգողացիք. եւ Քանան եւ ի նմանէ Ափրիացիք եւ Փիւնիկեցիք: Եւ որդիք Քուշայ, Սաբա, եւ Իզա, եւ Սաբաաթ, եւ Ռեգմա, եւ Սաբագաթա, եւ որդիք Ռեգմայ` Սաբա եւ Յուդադան.

Դարձեալ ասէ աստուածային գիրն, եթէ Քուշ ծնաւ զՆեբրովթ, նա սկսաւ լինել սկայ ի վերայ երկրի, եւ նա էր սկայ որսորդ առաջի Տեառն Աստուծոյ. եւ սկիզբն թագաւորութեան նորա Բաբելոն: Եւ Որեդ, եւ Աքադ, եւ Քաղանէ, յերկրին Սենաար: Յերկրէն յայնմանէ ել Ասուր եւ շինեաց զՆինուէ եւ զՌոբովթ քաղաք, եւ զՔաղան, եւ զՌասեման. ի մէջ Նինուէի, եւ ի մէջ Քաղանայ, այն է քաղաք մեծ: Եւ Մեստրայիմ հայր Եգիպտացւոցն, ծնանի զՂուդիիմ, եւ ի նմանէ Լիդացիք, եւ զՍԷնէիմ եւ ի նմանէ Պանփիւլացիք, եւ զՍաղբաիմ, եւ ի նմանէ Լիբէացիք, եւ զՆեփթաղիիմ, եւ զՊատրոսոնիիմ, եւ ի նմանէ Կրետացիք, եւ զՔասղնիիմ, եւ ի նմանէ Լիկէացիք, յորմէ ելին Փղշտացիք, եւ զԿապթորիմ, եւ ի նմանէ Դակէացիք: Եւ Քանաան ծնաւ զՍիդովն զանդրանիկն իւր, եւ ի նմանէ Սիդոնացիք, եւ զՔետացին, եւ զԷբուսացին, եւ զԱմուրհացին եւ զԳերգեսացին, եւ զԽեւացին, եւ զԱրուկացին, ուստի Տրիպոլիք, եւ զԱմինացին, եւ զՕրադէոն եւ ի նմանէ Արադացիք, եւ զՍամրին, եւ ի նմանէ Որթոսեցիք, եւ զԱմաթի, եւ ի նմանէ Ամաթուսացիք: Եւ յետ այսորիկ սփռեցան ազգք Քանանացւոց ընդ ամենայն ԼԲ. եւ եղեն սահմանք նոցա ի Սիդոնէ մինչեւ ի Գալիգերարա, եւ ի Գազայ եւ մինչեւ գալ ի Սոդոմ եւ ի Գոմոր, յԱդեմա եւ ի Սեբոիմ, եւ ի Լասա, եւ այլուր ասի թէ բնակութիւն սոցա, յՌինոյկորուրա, մինչեւ ի Գադիրոն, ընդ կողմն հարաւոյ: