Պատմութիւն

Ձայն աւետաւոր փողոյ մեծի ի հրեշտակէն գոչէ մեզ ի ձեռն թղթոյս այսորիկ, հասելոյ յաստուածակերտ քաղաքէ այտի, որ աւետարանէ մեզ ուրախութիւն մեծ:

Վասն այսորիկ ուրախ լինին երկինք, եւ ցնծասցէ երկիր, զուարճասցին փառաւք իւրովք եկեղեցի եւ մանկունք իւր: Եւ արդ՝ մեք ամենեքեան միաբան գոչմամբ զհրեշտակական փառաբանութիւնսն երգեսցուք ասելով. «Փա˜ռք ի բարձունս Աստուծոյ, եւ յերկիր խաղաղութիւն, ի մարդիկ հաճութիւնե*:

ՊԱՏԱՍԽԱՆԻՆ ՏԿՈՒՄԻՏԱՍԱՅ

Շնորհիւն Աստուծոյ յեպիսկոպոսապետէս եւ յամենայն /520բ/ ուղղափառ եպիսկոպոսացս եւ յերիցանցս, ի սարկաւագացս եւ ի դպրացս, եւ յամենայն ժողովրդոց աշխարհիս Հայոց՝ ձեզ նեղելոցդ եւ վշտացելոցդ, գանալից եղելոցդ** եւ խրատելոցդ, յանձանձելոց եւ զգուելոց, սփոփելոցդ եւ սիրեցելոցդ ի Հաւրէն երկնաւորէ. Եղբայր պատուական Մոդեստոս, քեզ եւ ամենայն եկեղեցեացդ որ յԵրուսաղէմի. շնորհք Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, եւ սէրն Աստուծոյ եւ խաղաղութիւն բազմասցի***:

Նախ՝ գոհանամք զԱստուծոյ ի վերայ մխիթարութեանց, ընդ որ մխիթարեաց զձեզ, որպէս զի եւ դուք կարող լինիջիք մխիթարել զայնոսիկ, որ յամենայն նեղութիւնս իցեն****: Զի ահաւասիկ մեք իսկ ի ձեռն մխիթարութեան ձերոյ որ եհաս առ մեզ մխիթարեցաք ի բազում վշտացս եւ ի սաստիկ նեղութեանցս եւ ի դառն կտտանացս որ նեղէին զմեզ: Այլ հաւատարիմ է Աստուած*, որ սփոփեաց հայրական գթութեամբ իւրով զամենայն հաւտս հաւատացելոց ի ձեռն այդորիկ, եւ մոռացոյց զտրտմութիւնս մեր ուրախութեամբ լրոյս եւ ձայնիւ շինութեամբդ եւ խաղաղութեամբդ Երուսաղէմի: Բայց առ մեզ գոչէ մարգարէն, աղաղակէ եւ ասէ. «Մխիթարեցէ՛ք, մխիթարեցէ՛ք զժողովուրդ իմ, ասէ Աստուած, քահանայքդ խաւսեցարո՛ւք ի սիրտ Երուսաղէմի**, եւ մխիթարեցէ՛ք զդա, զի լի եղեւ տառապանաւքե: Իբրեւ յորդիս մատուցեալ է ի ձեզ Աստուած, քանզի «զոր սիրէ Տէր, խրատէե***. ո՞ իցէ որդի, զոր ոչ խրատեսցէ զնա հայր իւր. «զի նորա վիրաւքն բժշկեցաք****, եւ խրատ խաղաղութեան մերոյ ի նմաե: Բայց գիտեա՛ դու զայս, ո՛վ եղբայր սիրելի, ո՛չ սակաւ մխիթարութիւն գործէին եւ մերոյ ժողովրդեանս յերթեւեկէ այդ ճանապարհացդ: Նախ՝ զի մոռանային զամենայն վիշտս եւ զտրտմութիւն աշխարհիս: Երկրորդ՝ զի սրբէին զմեղս իւրեանց ի ձեռն ապաշխարութեան, պահոց եւ ողորմութեան, տքնութեամբ զտիւ եւ զգիշեր անհանգիստ ուղեգնացութեամբ: Երրորդ՝ զի մկրտէին զմարմինս ի ջուր սրբութեան ի Յորդանանու յորձանսն հրադէզս, որ յամենայն տիեզերս աղբերացաւ շնորհքն աստուածային. զի սփռէին զանձուկ սրտի զաստուածամերձ Սինէական լերամբն առ Մովսիսիւ, զմարգարէականն (ասելով) ընկեր ցընկեր. «Եկա՛յք ելցո՛ւք ի լեառն Տեառն եւ ի տունն Աստուծոյ Յակովբայե*****: Այլ եւս զմեծագոյնն ասասցուք ըստ առաքելական ձայնի – «զմատչելն ի Սիովն լեառն եւ ի /521ա/ քաղաք Աստուծոյ կենդանւոյ, յԵրուսաղեմն յերկինսե****** եւ ի բիւրաւոր բանակս հրեշտակաց եւ յեկեղեցիս անդրանկաց գրելոցն յերկինս, զաթոռն Աստուծոյ ի վերայ երկրի տեսանել, եւ զդատաւորն ամենեցուն զԱստուած տեսանելով բազմեալ յերկնաւոր խորանի եւ ի վերայ աստուածընկալ խարսխիդ: Իսկ իբրեւ դարձոյց Բարձրեալն զերեսս իւր ի մէնջ, եւ նայեցաւ ի մեզ խեթիւ արեգակնն՝ եւ հեստելով հեստեցան անձինք մեր եւ խռովեցաք: Տեառն Աստուծոյ մերում արդարութիւն, եւ մեր ամաւթ երեսաց: Այլ յորժամ կամեցաւ Աստուծոյ մարդասիրութիւնն ի վերայ կործանելոցդ սաստկութեամբ առնել բարերարութեամբ քաղցրութիւն, ընկղմեցաք ի խորութիւն բարձրութեան: Եւ ի վերայ այսր աւետաբեր նկարագրի՝ անդադար բերանովք անհանգիստ լեզուաւք զՏէր մեր Յիսուս Քրիստոս, զբարերարն եւ զսքանչելագործն եւ զպարգեւաբաշխն աւրհնեսցուք. զի թէպէտ եւ այնպէս ահա գին եւ սաստիկ էր սուրակոխ եւ հրակէզ աւրն դատաստանին քոյ, այլ ճարտարապետն իմաստուն, որ ընտրեացն եւ սրբեաց զձեզ որպէս ոսկի ի բովս՝* նոյն նորոգեսցէ՛ վերստին զփառս իւր ի վերայ քոյ, եւ զարմանալի արասցէ մխիթարութիւն իւր ի քեզ:

Այլ զայս ամենայն սիրելին մեր** յառաջագոյն պատմեաց մեզ յասելն իւրում զէջ Սիովնի յԵրիքով, – զանկեալդ ի ձեռս աւազակացն, որք մերկացուցին զդա, եւ վէրս ի վերայ վիրաց եդեալ թողին կիսամահ եւ գնացին. տեսանել զդա քահանայից ճանապարհորդաց՝ եւ առնել զանց. տեսանել զդա հրէից եւ ղեւտացւոց եւ ամբարշտաց՝ եւ առնել զանց. զիւրովին ճանապարհորդելդ, գթութեամբդ մատչելդ, պատել զվէր դորա եւ արկանել ի դա զողորմութիւն եւ զարիւն կենարար: Ասէ ձէթ եւ գինի արկանել ի վերայ դորա եւ պատել՝ զի բժշկեսցի: Որ ահաւասիկ տեսան ածեալ ի պանդոկի յայդ եւ դարմանել եւ զերիս դահեկանս***, որ ետ ի պանդոկապետն՝ ահաւասիկ դու ունիս ի ձեռս քոյ դարման առատ: Եւ զոր ինչ ծախեսցես ի դա՝ ի միւսանգամ իւրում գալստեանն հատուսցէ քեզ:

Մի՛ այսուհետեւ ողբասցէ Սիովն, եւ մի՛ զգեցցի սուգ Երուսաղէմ, քանզի աւադիկ եկեալ հասեալ է արքայն Քրիստոս փրկել եւ մխիթարել. այլ պսակ մխիթարութեան քո ի ծաղկացու չարչարանաց նորա բոլորի, եւ մահ նորա թագ մխիթարութեան եղիցի ի վերայ գլխոյ քոյ: /521բ/ Յոյժ հաշէին եւ մաշէին չարքդ որդիքդ հրէից, ո՛վ սիրելի, զի ծառքդ քրիստոսեանք, զորս հատին տապարաւք կատաղութեամբն իւրեանց ի ձեռն անմիտ փայտահարաց՝ ահաւադիկ արձակեցին շառաւեղք եւ բազմացան: Եւ ելից զդա Բարձրեալն ձիթենեաւք եւ արմաւենեաւք, զոր խաչահանուացդ մանկունք եւ տեսանել անգամ մի՛ արժանաւորեսցին:

Բայց դուք, եղբարք, ըստ առաքելոյ ձայնին՝ ողջ լերուք ի Տէր, հաստատուն կացէք, մխիթարեցարո՛ւք, միաբան լերուք, խաղաղութիւն արարէք, եւ Աստուած խաղաղութեանց եւ սիրոյ եղիցի ընդ ձեզ*. ամէն։