Ջամբռ, Գիրք,որ կոչի յիշատակարան

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Զայսմանէ եւս ճառեցաւ լիապէս ի վերդ ի գլուխսն Ժ եւ ի ԺԱ, թէ ե՞րբ սկսաւ, եւ յի՛նչ պատճառէ: Ապա յետոյ մինչ վերանորոգեցաւ սուրբ Աթոռս Էջմիածին ի ՊՂ թուոջն մերում, եւ նստաւ Կիրակոսն կաթուղիկոս ի սմա, այնուհետեւ զոչինչ ունիմք ասել զնոցանէ հաւաստեաւ՝ թէ ո՞յք, ո՞րպէս եւ յի՛նչ կացութեան մնային: Միայն թէ ի ՌՃ թուոջն մերում՝ յորում երջանիկ եւ սրբազան կաթուղիկոսն մեր Տէր Փիլիպպոս գնայ ի սուրբ Երուսաղէմ յուխտ եւ ի յակնածումն ազգիս հայոց՝ որք ի Յունաստան, յայնմ ժամանակի պատահի Ներսէս կաթուղիկոսին Սսայ ի յԵղուսաղէմ գտանել. որոյ ի տեսանելն զմաքուր վարս եւ զառաքելաշաւիղ վարդապետութիւնս Տեառն Փիլիպպոսի կաթուղիկոսին՝ հարկեցեալ ի ճշմարտութենէ՝ հնազանդեալ խոստանայ եւ հետեւել ամենայնի պատուիրանաց նորա: Վասն որոյ եւ երջանիկն Փիլիպպոս վկայութեամբ Երուսաղեմի պատրիարգ Աստուածատուր վարդապետին եւ այլոց բազմաց եպիսկոպոսաց ընդ Ներսիսի կաթուղիկոսին զքանի գլխաւոր կանօնս հաստատէ (զորս տեսցես լիովին ի յԱռաքել պատմագիրն). որոց բազմաց դիտաւորութիւնն է թէ՝ իւրաքանչիւր վիճակի կաթուղիկոս, եւ եպիսկոպոս, զիւր վիճակի եղեալսն եւ զարժանաւորսն ձեռնադրեսցէ հաւանութեամբ վիճակին՝ յորոյ վերայ ձեռնադրէ: Եւ յայլս վիճակս մի՝ ձեռնամխեսցի: Եւ զայլս այսպիսիս կանօնս հաստատեն եւ կնքեն երկոքին կաթուղիկոսքն եւ ներկայ գտանեցեալ եպիսկոպոսքն, վճռելով թէ՝ հեստողն յայսց կանօնացս լուծցի ի կարգէն, տուօղն եւ առօղն: Տե՛ս դու այժմ զՍսեցւոց կանօնապահութիւնն, որոց կաթուղիկոսունքն զեպիսկոպոսունս ձեռնադրեն որոց չեւ է ժամանակ սարկաւագութեան. որոց ո՛չ զո՛ւստին գիտեն եւ ո՛չ զորպէսն, եւ մանաւանդ բազմիցս մին զմինն ընկենու եւ զտեղին յաջորդէ, եւ երկուքն եւս զեպիսկոպոսունս ձեռնադրեն: Որպէս ի մերում ժամանակս Ղուկասն ընկեցեալ ի Հաճին գեօղն նստէր, եւ Միքայէլն ի Սիս. Ղուկասն զշատս ձեռնադրէր քան զՄիքայէլն՝ միոյ հօխայ ղահֆէի եւ այլովք այսպիսեօք: Իգնատիոս աբեղայի միոյ զէշն առեալ ձեռնադրեաց զինքն եպիսկոպոս. ի միւս օրն ձեռնադրեցեալն զէշն իւր առեալ փախեաւ: Նմանապէս եւ եպիսկոպոսունքն յածեալ ի վիճակս որո՛յ եւ իցէ՛ շրջեալ ի տանէ ի տուն, ի ծակէ ի ծակ, ձեռնադրեն զքահանայս եւ զայլս աստիճանաւորս չգիտելով զի՛նչ լինելն: Եւ վարդապետքն՝ որք չեւ են ժամանեալ ի Ի ամս, ընդ Աբեղայութեանն առնուն եւ զԾայրագոյն Գաւազան, յորս գրէ՛ թէ ո՛չ գտանի Աբեղայ եւ կամ Մասնաւոր Վարդապետ, այլ որք ենն՝ են ի Ծայրագոյն աստիճանի: Թողցո՛ւք զայսպիսիս: Ապա յետոյ ի ՌՃՂԸ թուոջն մերում յաւուրս Ղազարու կաթուղիկոսին մերոյ Ճահկեցւոյ, մինչ ի հարկեցմանէ վրդովմանց ժամանակին եւ վասն ոմանց պատճառաց (զորոց ասացաւ յիւրումն տեղւոջ, ) անկաւ խռովութիւն ի մէջ Ղազար կաթուղիկոսին եւ միաբանիցն սրբոյ Էջմիածնի, ընդ որս եւ համաձայնեցան Յունաստանաբնակ սեւագլուխքն մեր եւ մանաւանդ Յակոբ վարդապետն՝ որ յայնմ ժամանակի պատրիարգ էր ի Կոստանդնուպօլիս, թէ եւ ի ծածուկ ազդմանէ սորին Միքայէլ կաթուղիկոսն Սսայ եկն ի Կոստանդնուպօլիս, եւ անկաւ առ յոմանս յիշխանս ի տանէն Սսայ, եւ կամէր ոտն ածել ի վերայ Էջմիածնի խնդրելով ի վիճակաց սորին զոմանս նահանգս զսահմանակիցս վիճակին իւրոյ: Իսկ յԱստուծոյ օրհնեալ իշխանքն մեր եւ բարեբարոյ վարդապետք ոմանք երեւելիք գտանելով անդ՝ առ յորս եւ մեք իսկ գտանեցաք ի պատահմանէ իմեքէ, խափանելով զչար խորհուրդս նորա՝ ափ ի բերան արարին զնա, եւ ի գիշերային հալածեցին ի քաղաքէն եւ ի սրբոյ Էջմիածնի վիճակէն իսկ:

Դարձեալ ի ժամանակս նոյնոյ Ղազարու կաթուղիկոսին, ի ՌՄ թուոջն մերում, յորում Մինաս վարդապետն Ակնցի էր պատրիարգ Կոստանդնուպօլսի, եւս եկն նոյն Միքայէլ կաթուղիկոսն ի Կոստանդնուպօլիս ի սադրելոց ոմանց ինքնանմանից սեւագլխաց առարկելով զնոյն վէճն, եւ մանաւանդ ասելով թէ՝ ինձ վայել է ունիլ զայս երկիր որ ընդ իշխանութեամբ Օսմանցւոց է, առ որով եւ ես եւ Աթոռս իմ կամք: Նոյնպէս եւ յառաջն արարին օրհնեալ իշխանքն մեր, որք ձայնակցեալ արքունական հրովարտակաւ հանին զնա ի քաղաքէն եւ ի վիճակէն Էջմիածնի, այնպէս որ մի՛ եւս կոխեսցէ զվիճակս սրբոյ Էջմիածնի կաթուղիկոսն Սսայ: Եւ է այսպէս մինչեւ ցայսօր: