Ուղեգրութիւն

[ԺԴ]  Ս. ՊՕՂՈՍ

Եւ այլ օրն գնացաք ուխտ ի սուրբ Պօղոս, զի էր ի քաղաքէն դուրս միլ մի հեռու։ Եւ իբրեւ ելաք պարսպէն ի դուրս, բազում վանորայս տեսաք յաջմէ եւ ահեկէ զճանապարհայն։ Եւ հասեալ կէս ճանապարհ տեսաք մատուռ մի սքանչելի. եւ դռան վերեւն [1] զՊետրոս եւ զՊօղոս կոփած, զի զմիմիանս համբուրէին։ Եւ ասին թէ այս այն է զի յորժամ տանէին զՊօղոս գլխատել, հանդիպեցաւ Պետրոսի. եւ տեսեալ զմիմիանս՝ հրաժարեցան. զոր այժմ [2] այ նտեղն եկեղեցի է։ Եւ ինչ սրբոյ անուն եկեղեցի լինի, զայնոր ամէն տնօրինականքն կու հանեն, զի ախմարքն իմանան զէութիւն բանին. զի որչափ որ աճամի մարդ լինի եւ գիր չի գիտնայ, կու գիտենայ։ Եւ մտեալ ի սուրբն Պօղոս. եւ էր հին՝ դեռ Կոստանդիանոսէ մնացեալ. եւ ասին թէ երբ զսուրբն Պետրոս կատարեն՝ զայն պիտի սկսնուն նորոգել։ Եւ մերձ դրսի դռանն էր խորան սրբոյն Դիոնէսիոսի. անդ երկրպագեցաք. եւ միւս դիհն էր խորան. եւ գրած էր թէ աստ է մարմին Ոստիանէ կուսի։ Եւ մեծ հրաշք եղեւ ի գլխատումն Դիոնէսիոսի. զի յորժամ հատին զգլուխն՝ նա էառ ի ձեռս ժամ մի շրջէր շուրջանակի եւ ապա եդ զգլուխն եւ հանգեաւ։ Եւ կայր մէջ եկեղեցոյն գմպէթ մի գեղեցկաշէն ի վերայ ազնիւ մէրմէռէ սեանց. եւ մէն մարմին սուրբ առաքելոյն Պօղոսի, ազգի ազգի մեծարանօք եւ արծաթի կանթեղօք, որ տեսողքն պշուցեալ հային. եւ ի շաֆաֆէն աչվին խամաշմիշ կու լինի։ Անդ անկեալ ի վերայ երեսաց երկրպագեցաք, մեղաց թողութիւն խնդրեցաք, մեզ եւ մե՛ր ննջեցելոցն։ Եւ ապա գնացաք յաւագ խորանն. եւ յոյժ զարմանալի շէնքեր [3] տեսաք. զի խորնին առջեւն ամէն փուսուսի էր գետինն. եւ ազգի ազգ էր նաշխած ճանաւարք. այլ եւ զՓափին մօհրն հանած էր որպէս ի վերայ քարտիզի. քանզի Փափն էր զայն շինել տվել։ Եւ թէ հայէր ոք՝ շառաւիղն փայլուն մէրմէրնուն յերեսս զարնէր, որպէս Վանատիկի Սա Մարքոյին. ապա բոլորած էր սպէտրով բոլորն, որ մարդ չի մտէր եւ կոխէր ոտամբք, բայց ի քահանայից պատարագէն։ Եւ հուպ նմին կայր սուրբ Խաչ խորան մի յոյժ զօրաւոր եւ հրաշալի. ծածկեալ վարագուրով. բայց ամէն ուրբաթ բանան եւ երբ ուխտաւորք գան, զի յոյժ սքանչելագործ է։ Եւ գրած էր թէ կին մի մեծատուն եւ երկիւղած յԱստուծոյ [4] միշտ եւ յարաժամ գայր եւ անկանէր առաջի սուրբ Նշանին, եւ ի խորոց սրտէ աղօթէր լալով եւ բախէր զկուրծսն, որպէս մաքսաւորն։ Օր մի ձայն եղեւ խաչեալ Միածնէն. եւ ասէ. Ով կին բարեհաւատ [5], թողցի մեղքն քո։ Եւ շինած էր զկինն ծնկսած առ սուրբ Խաչն. որ [6] բազում նշանս առնէ եւ կատարէ մինչեւ ցայսօր. վասն որոյ յոյժ պատւի, զի աւուրն ուրբաթի անթիւ բազմամբոխ ժողով լինի. եւ հարկանեն փոքր զանկակ, բանան զվարագոյրն եւ ժողովն անկանին ի վերայ երեսաց իւրեանց, որպէս ի ժամ վերացման մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի։ Եւ կայր ի նմա ութսուն սիւն մէրմէրէ. զի երկայնաձեւ էր նման Բեթղէմի Ծննդեանն, բայց սեւացել էին վասն հնութեանն. եւ մէջ երկոցուն մեծ հոր մի կայր։