Պատմագրութիւն

Իսկ զօրք թուրքմանին կողոպտեցին զամենայն քրիստոնեայքն մեր հրամանաւ Յուսուֆայ բռնաւորին. եւ զմնացեալն ի յընչից եւ զամենայն բազմութիւնն ետուն ի յերաշխի յամիրայն Խութայ շեխՇարաֆ անուն։ Եւ նա առեալ, բռնութեամբ անցոյց ի գետն Եփրատ, եւ բերեալ մերձ ի գեղն Հասգեղ։ Եւ քրիստոնէիցն ապստամբեալ ոչ կամէին ելանել ի լեառն Խութայ եւ Սասնոյ, այլ խույս տուեալ կամէին գնալ յաշխարհն իւրեանց։ Իսկ նա բռնութեամբ եւհարկանելով, ի խնամոց ողորմութեանն Աստուծոյ, եհան զմեզ առ ի վեր լերինն Խութայ։ Եւ նոյն օր հասին զօրք չաղաթային ի վերայ մեր։ Իսկ ողորմածն Աստուած, որ զկամս երկիւղածաց իւրոց առնէ եւ աղօթից նոցա լսէ, բարեխօսութեամբ սուրբ Կարապետին եւ ամենայն սրբոցն եհաս մեզ ի յօգնութիւն։ Զիթուրքմանն Փիր-Հասան անուն, որոշեալ իՂարա-Մահմադէն, - այն, որ յետ ժամանակի սպան զնա եւ զորդին Բայրամ անուն, - ի լեռնէն ի վայր իջանէր, եւ մեք ի լեառն ելանէաք։ Եւ նոյն ժամայն յանկարծակիգուժ դառնութեան եւ բօթ մահաբեր եկն եհաս առ մեզ, եթէ զօրք Թամուրին էառ զվերջ Հիզանքուրանին։ Աստ է տեսանել զաղէտ տարակուսանաց ամենայն քրիստոնէից գնդին. զի հայր զորդի ուրացաւ եւ որդի՝ զհայր, մայր՝ զդուստր եւ դուստր՝ զմայր, եղբայր՝ զեղբայր եւ սիրելի՝ զսիրելի. եւ գոչումն աղաղակի նոցաելանէր յերկինս։ Զոր եւ ես ի ներս կայի։ Եւ սկսան լալով եւ ողբալով աղաչել զԱստուած ի բարեխօսութիւն կոչելով զսուրբ Կարապետն Յոհաննէս, եւ զսուրբ առաքեալսն հրեշտակաբնակ ուխտին Ղազարու, եւզսուրբ նշանն Յակոբայ տեառնեղբօրն Վանդրոյ. եւ եհաս մաղթանք նոցա առաջի Աստուծոյ։ Վասն զիթուրքմանն Փիր-Հասան կամէր ելանել ի Ծովասար եւգնալ ի բարձրագոյն լեառն Մարաթու. եւ նոյն ժամայնեկեալ դիպեցան միմեանց։ Եւ նոցա ապաւինեալ յԱստուած եւ ի սուրբ ուխտն Ղազարու՝ բերեալ եզն միդէմ յանդիման, պատարագ մատուցին յանուն սուրբԱռաքելոցն, որ կայ անդ ի մասանց սուրբ աւետարանչին Ղուկասու եւ Անդրէի առաքելոյն եւ Բ. (2) աջ առաքելոցն Պետրոսի եւ Պօղոսի, զոր Սեղբեստրոս հայրապետն եւ թագաւորն Կոստանդիանոս ետուն Լուսաւորչին, անդ կայ ամփոփեալ։ Եւ այս աւանդութեամբ առ մեզ հասեալկայ, թէ ի Ղազարու վանքն եղաւ։ Աստ է տեսանել զքաջութիւն արանց մենամարտից, զի քաջասիրտքն գոչէին, թուլասիրտքն փախչէին, անարիքն տկարանային, սաղավարտքն փայլէին, սուսերքն շողային, նիզակքն բեկանէին, քաջք ընդ քաջաց ի մարտ մտին. եւ գոչումն աղաղակին սրտաբեկ առնէր զտեսօղսպատերազմին։ Աստ է տեսանել զողորմութիւնն Աստուծոյ եւ զպտուղ աղօթիցն եւ յուսոյն հաւատացելոցն եւ անհաւատից, զի առաքեաց զօրս հրեշտակաց յօգնութիւն նոցա. զի Գ. (3) սպիտակափայլ արք հեծեալ ի սպիտակ ձի, եւ գային ի վերայ օդոյս, եւ իջեալ խառնեցան ի զօրս թուրքմանին, զոր պատմեաց մեզ հոգեւոր եղբայրն մեր Կարապետ կրօնաւորն, որ էր տեսեալ զտեսօղսն։ Եւ նոյն ժամայն բեկեալ խորտակեցաւ զօրութիւն չաղաթային, զի մին մարդ ի թուրքմանէն հարիւր ոգի սպան՝ Մարուֆ անուն։ Եւզօրացն արեւելից ի փախուստ դարձեալ, զահի հարեալ ի բազմութենէ սատակմանց իւրեանց եւ ի շփոթմանէ վրդովմանց մեծ պատերազմին, անթիւ եւ անհամար վախից ի վայր մղեալ, գահավէժ եղեալ՝ սատակեցան ի կորուստ. զոր եւ ասէին աւելի էր քան զԲՌ. (2000) ոգի։ Եւ մեք զերծեալք ի նոցանէ որդովք եւ դստերօք, սկսաք ուրախութեամբ եւ ցնծութեամ ի ձայն մեծ օրհնելով օրհնել զԱստուած՝ զթագաւորն թագաւորաց, զՅիսուս Քրիստոս զողորմածն քրիստոնէից, որ ազատեաց ի գազանացն արեւելից, եւ գոհութեան եւ օրհնութեան պատարագ Աստուծոյ ի բարձունս մատուցաք։